پژوهش و برنامه ریزی روستایی
سال:1402 | دوره:12 | شماره:3 (42) |تعداد مقالات:6

1. مقدمه چای یکی از محصولات کشاورزی است که ارتباط نزدیکی با تاریخ تجارت کهن و مدرن دارد. چای به عنوان یک میراث فرهنگی و طبیعی، از فرهنگی به فرهنگ دیگر منتقل شده است. چای سبز اولین نوشیدنی چین باستان بود. اخیراً پیدایش بازار با علایق ویژه گردشگری چای نشان می دهد که این نوشیدنی می تواند گردشگران را به مقاصد جذب کند. در راستای رونق گردشگری چای و حفظ میراث ملموس و ناملموس آن، موزه های چای در کشورهای چین، ژاپن، سریلانکا، پرتغال و ایران احداث شده است. این موزه ها تلاش دارند که برندهای چای و فرهنگ چای را به مردم معرفی کنند و گردشگران را به مقاصد چای جذب کنند. علاوه بر این، برگزاری جشنواره های چای یک استراتژی دیگر برای جذب بازدیدکنندگان/گردشگران به مقاصد هستند. برخی از کشورها مانند چین، ژاپن و کره جنوبی چشم اندازهای کشاورزی چای خود را در شبکه سیستم های میراث کشاورزی مهم جهان در فائو ثبت کرده اند و امروزه این مناظر و چشم اندازهای چای بسیار موردتوجه گردشگران قرارگرفته اند. استان گیلان یک مقصد گردشگری چای در شمال ایران است، اما تاکنون سیاست ها و برنامه ریزی های گردشگری ایران توجه خاصی به این بخش گردشگری نداشته است. 2. مبانی نظری تحقیق چین، سریلانکا، کنیا و هند به عنوان مقاصد گردشگری چای معرفی شده اند و فعالیت های سرگرمی مانند گشت وگذار، بازدید از باغ های چای، کارخانه های چای و برگزاری رویدادهای فرهنگی چای به عنوان محصولات این بازار گردشگری چای برجسته شده است. لین و ون (2018) نشان دادند که گردشگری چای فرصت ها، توسعه فردی و تکامل اجتماعی برای زنان در مناطق جنوب غربی چین ایجاد کرده است. سو و همکاران (2019) استدلال کردند که گردشگری چای به عنوان شکل جدیدی از گردشگری در شهر چین، پایداری معیشت جامعه را افزایش داده است. سریلانکا نیز به عنوان مقصدی برای ترویج گردشگری چای، که شکلی از گردشگری مبتنی بر جامعه است معرفی شد. سارماه (2020) پتانسیل ها و چالش های گردشگری چای را در آسام هند بررسی کرد. آسام پتانسیل زیادی برای ترویج گردشگری چای مانند میراث چای از قرن 19 (دوران استعمار بریتانیا)، مرکز تحقیقات چای توکلای، مرکز حراج چای و زمین های گلف در باغ های چای دارد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که چالش های توسعه گردشگری چای در آسام هند شامل کمبود زیرساخت ها، نیاز به توسعه منابع انسانی، کیفیت نامناسب خدمات و بازاریابی، عدم هماهنگی بین بخش گردشگری برای ترویج گردشگری چای، پوشش امنیتی ناکافی در باغ های چای، فقدان توانمندی محلی کافی در مورد گردشگری چای، و فقدان چارچوب سیاست جامع برای گردشگری چای در هند است. 3. روش تحقیق استان گیلان به عنوان مطالعه موردی در این پژوهش انتخاب شد و تحقیقات برخی از نویسندگان نشان می دهد که این استان دارای پتانسیل بالایی برای ترویج گردشگری چای است. . این مقاله به بررسی موضوع شناسایی عوامل کلیدی برای ترویج گردشگری چای در روستاهای استان گیلان می پردازد. در این راستا، از تحلیل ساختاری به کمک نرم افزار Micmac به عنوان یک روش آینده پژوهی استفاده گردید. در گام اول، محققین با استفاده از روش مرور سیستماتیک پیشینه پژوهش، متغیرهای کلیدی برای ترویج گردشگری چای در مقاصد را شناسایی و متغیرهای استخراج شده را در دو مضمون اصلی تسهیلات و خدمات گردشگری با موضوع چای و سیاست گذاری برای ترویج با تکنیک کدگذاری دسته بندی کردند. سپس به منظور تعیین پایایی کدگذاری انجام شده از روش توافق درون موضوعی استفاده شد و کدها در اختیار دو کدگذار قرار گرفت که کدگذاری انجام شده با درصد توافق 90 درصد مورد اجماع آن ها قرار گرفت و آن ها بر روی 14 متغیر در توسعه تسهیلات و خدمات گردشگری با موضوع چای و 10 متغیر در سیاست گذاری در مقوله ترویج گردشگری چای به اجماع رسیدند. سپس ماتریس تأثیر مستقیم (MDI) برای هر گروه طراحی شد تا روابط بین متغیرها کشف شود. 25 نفر از کارشناسان حوزه گردشگری، موزه، کشاورزی، غذا و فرهنگ که گردشگری چای و استان گیلان را به خوبی می شناختند، ماتریس های تأثیر مستقیم را در مقیاس 5 درجه ای (0: بدون تأثیر؛ 1: تأثیر ضعیف؛ 2: تأثیر متوسط؛ 3: نفوذ قوی؛ P: تأثیرات بالقوه) امتیازدهی کردند. برای جمع آوری داده ها از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد. در مرحله بعد، میانگین امتیازدهی خبرگان به صورت جداگانه یک بار برای متغیرهای توسعه تسهیلات و خدمات گردشگری با موضوع چای و یک بار برای متغیرهای مربوط به موضوع چای و سیاست گذاری وارد نرم افزار Micmac شد که برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده گردید. 4. یافته های تحقیق نتایج تحلیل ساختاری با استفاده از نرم افزار Micmac متغیرهای زیر را به عنوان متغیرهای تأثیرگذار بر تسهیلات و خدمات گردشگری چای شناسایی کرد: آشنایی با فرآوری چای، ایجاد مراکز برای چشیدن چای، برگزاری مناسبت های مربوط به چای و رویدادهای فرهنگی چای و آشنایی با آداب ورسوم تهیه چای. علاوه بر این، بازدید از باغ ها و چشم اندازهای چای و گشت وگذار در آن ها، ارائه نمایش های مربوط به فرهنگ چای، توسعه موزه های چای، ایجاد یک بسته تور نوآورانه در خصوص چای، ایجاد چای فروشی/مرکز حراج چای، شرکت در چیدن برگ های چای و ایجاد رستوران های، هتل ها و اقامتگاه ها با موضوع چای به عنوان متغیرهای وابسته شناخته شدند. همچنین، با توجه به نمودار تأثیر مستقیم، افزودن تورهای چای به بسته های تور و بازدید از کارخانه های چای به عنوان متغیرهای کمتر استراتژیک برای توسعه تسهیلات و خدمات گردشگری چای معرفی شدند. به علاوه، سازمان دهی آموزش از بالا به پایین و چارچوب سیاست گذاری جامع برای گردشگری چای به عنوان متغیرهای ورودی برای سیاست گذاری برای ترویج گردشگری چای شناسایی شدند. تجزیه وتحلیل داده ها از طریق نرم افزار Micmac نشان داد که مشارکت محلی، حفظ اکوسیستم ها و منظرهای چای، توسعه فعالیت های شبکه و آموزش راهنمایان تور برای گردشگری چای، متغیرهای وابسته سیاست گذاری برای ترویج گردشگری چای هستند. درنهایت، متغیرهای دسترسی و بازاریابی به عنوان متغیرهای مستقل برای سیاست گذاری برای ترویج گردشگری شناخته شدند. 5. بحث و نتیجه گیری استان گیلان که در شمال ایران قرار دارد، دارای ظرفیت های فراوانی (هتل های چای، موزه چای، مناظر چای و. . . ) برای رونق گردشگری چای است و این بازار نوین گردشگری می تواند راهبردی برای حفظ میراث ناملموس و ملموس چای باشد. شایان ذکر است که این تحقیق با استفاده از روش تحلیل ساختاری به شناسایی متغیرهای محرک کلیدی برای ترویج گردشگری چای پرداخت و دریچه ای را برای برنامه ریزان گردشگری باز کرد تا این بخش گردشگری را توسعه دهند. به علاوه، این تحقیق می تواند شکافی را که چن و همکاران، (2021) در مطالعه خود به آن اشاره کردند، برطرف کند.

1. مقدمه پرداختن به الگوی هزینه کرد در بین خانوارهای شهری و روستایی در شرایط فعلی دست کم به دو دلیل از اهمیت ویژه ای برخوردار است: نخست بُعد مهمی از عدالت اجتماعی را تشکیل می دهد؛ دوم روی امنیت اقتصادی، سرمایه اجتماعی، غذایی و غیره تأثیر می گذارد. مقایسه رابطه بین وضعیت تورمی و هزینه کرد و درآمد جامعه به معنی شناسایی توان نسبی و وضعیت فقر در بین آن ها می باشد، بنابراین چگونگی الگوی درآمدها و هزینه ها صرف نظر از جهت گیری نظام های مختلف، یکی از اهداف دولت ها در برنامه ریزی اقتصادی درآمده است. از آنجاییکه هزینه کرد و درآمد خانوارهای شهری و روستایی در تعیین سطح رفاه اجتماعی و شرایط کلی اقتصاد نقش مهمی دارد، بررسی آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. بدیهی است میزان تورم و مقدار هزینه کرد و درآمد خانوارهای شهری و روستایی، به طور مستقیم بر سطح رفاه اثرگذار خواهد بود و این موضوعی است که از دیرباز گریبان گیر جوامع مختلف بوده است. به طورکلی اهمیت تاثیر تورم اقتصادی بر رفاه زندگی افراد جامعه تاجایی است که با افزایش تورم احساس محرومیت نسبی مردم بیشتر شده و قدرت خرید کاهش پیدا کرده و وقت کمتری را برای شاد بودن در کنار خانواده دارند، احساس رضایت از زندگی آن ها کاهش پیدا کرده و احساس نگرانی زیادی در مورد آینده، منبع درآمد و وضعیت شغلی و مالی خود خواهند داشت. 2. مبانی نظری توزیع درآمد در نظریه های اقتصاددانان اهمیت ویژه داشته است. در سال های اخیر و بعد از عنوان شدن طرح کاهش فقر در جهان، چگونگی توزیع درآمد و هزینه ها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت، زیرا در دنیای امروز بزرگترین عامل ایجاد کننده فقر توزیع ناعادلانه درآمد است. آدام اسمیت معتقد بود که عوامل اقتصادی در حوزه تصمیمات خرد و در قلمرو تولید و مصرف با حداکثرکردن توابع هدف معین به انتخاب بهینه و تعادلی دست می یابند. این تعادل به طور خودکار به تعادل کلان منجر می شود. زیرا در اقتصاد، هر مقدار کالا عرضه شود تقاضا برای آن ایجاد خواهد شد. فروض ضمنی الگوی کلاسیک این است که شرایط اقتصادی و نحوه توزیع درآمدها، به عدم تقارن و بی تعادلی در جامعه منجر خواهد شد و نااطمینانی موجود در اقتصاد را همراه خواهد داشت. نظریه های تجربی مربوط به اقتصاد در جهان در دوران اخیر تا حد زیادی این دیدگاه را تأیید می کند. 3. روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. واحد تحلیل استان های کشور ایران است. در این پژوهش با استفاده از داده های مرکز ملی آمار ایران به اندازه گیری و مقایسه اثر تورم بر هزینه کرد و درآمد خانوارها در بین جوامع شهری و روستایی کشور پرداخته شده است. در این زمینه داده های مربوط به تورم از «شاخص نرخ تورم» که به طور ماهیانه توسط بانک مرکزی محاسبه و منتشر می شود، استفاده شده که نوسان های قیمت کالاها و خدمات را در یک سال خاص نسبت به سال پایه می سنجد و این شاخص در ایران با عنوان «شاخص بهای کالا و خدمات(CPI) » معروف است. در خصوص جمع آوری اطلاعات مربوط به هزینه کرد (خوراکی و غیرخوراکی) خانوارهای شهری و روستایی طی سری های زمانی1390 (سال پایه) الی 1399 به دست آمد و درنهایت به منظور تجزیه و تحلیل داده های موجود در پژوهش و با توجه به ماهیت زمانی داده ها به لحاظ متغیر بودن در دوره آماری 10 ساله و پراکندگی آن، از روش پانل دیتا در نرم افزار آماری STATA 15 استفاده شد. 4. یافته های تحقیق بر اساس یافته های تحقیق مشخص گردید که سطح تورم در جامعه در سیر زمانی مورد مطالعه، اثر معناداری بر افزایش هزینه های خانوارها داشته است. طبق نتایج یک درصد افزایش تورم در نواحی شهری منجر به افزایش 35 درصدی هزینه کردهای غیرخوراکی و افزایش 43 درصدی هزینه کردهای خوراکی می شود. همچنین در نواحی روستایی نیز افزایش یک درصدی میزان تورم منجر به افزایش 18 درصد هزینه کردهای غیرخوراکی و افزایش 22 درصدی هزینه کردهای خوراکی می شود. در کل بر اساس روش اثرات ثابت می توان گفت که افزایش میزان تورم در جامعه افزایش هزینه ها و مخارج را در زمینه خوراکی و غیرخوراکی به دنبال دارد که این مقدار برای هزینه های خوراکی بیشتر بوده است. درخصوص تغییرات سطح درآمد نیز نتایج به دست آمده بیانگر آن است که هرچقدر میزان تورم بالاتر باشد میزان درآمد واقعی افراد به نسبت هزینه ها و مخارج روزمره شان کاهش پیدا می کند. به عبارتی دیگر هرچه میزان تورم در سطح جامعه بالاتر باشد، قیمت ها نیز با افزایش تساعدی مواجه خواهد شد و افزایش دستمزدها در چنین شرایطی به معنای افزایش سطح رفاه در جامعه نیست. 5. بحث و نتیجه گیری تحریم ها طی دهه گذشته چالش برانگیزترین بحث در سیاست خارجی و روابط اقتصادی ایران بوده است. فراگیری و درهم تنیدگی تحریم ها، ارکان مختلف سیاسی و اقتصادی کشور را درگیر و رشد اقتصادی را با موانع بسیار مواجه ساخت. عدم ورود کشور به جامعه بین الملل، بر افزایش تورم در درآمدها و هزینه خانوارها تاثیرگذار گردیده و پیامدهای منفی فراوانی را برای مردم به ویژه اقشار محروم به همراه آورده است. به طورکلی تغییرات ناگهانی ناشی از سیاست های مالی و پولی و افزایش تورم بر میزان هزینه و درآمد و همچنین مقدار مصرف خانوارها در مناطق شهری و روستایی تاثیر بسزایی دارد. درواقع هرچه میزان تورم بیشتر باشد، هزینه ها افزایش یافته و قدرت خرید به شدت کاهش می باید. بر اساس یافته ها می توان گفت که تاثیرات تورمی بر نواحی شهری بیشتر و سریعتر از نواحی روستایی اثر خود را برجای می گذارد و در این راستا فقرای روستایی که تعداد بیشتری از جامعه روستایی را تشکیل می دهند، متضرر می شوند.

1. مقدمه هدف این مطالعه شناسایی و تجزیه و تحلیل فعالیت های زندگی و میکرو-کارآفرینی موجود در خانوارهای روستایی است؛ تجزیه و تحلیل عوامل تصمیم گیری برای تنوع منابع زندگی از طریق کارآفرینی و تجزیه و تحلیل محدودیت های ساخت زندگی در مناطق روستایی ایالت اوگون در منطقه جنوب غربی نیجریه است. یافته های این مطالعه می تواند به سیاست گذاران روستایی کمک کند تا استراتژی های زندگی را شناسایی کنند که می توانند جوامع فقیر روستایی را از فقر بیرون بکشند. این مطالعه برای مردم روستا گزینه های تنوع منابع زندگی موجود را فراهم می کند و فرصتی برای بررسی اهمیت کارآفرینی کسب و کار میکرو در تنوع منابع زندگی و بقا در مناطق روستایی فراهم می کند. همچنین، یافته های مطالعه دارای پتانسیل به کارگیری مدیران روستایی در درک کارآفرینی میکرو در مدیریت منابع زندگی روستایی می باشد. به عبارت دیگر، سوالات پایه تحقیق عبارتند از: چه گزینه های کارآفرینی موجود برای تنوع منابع زندگی خانوارهای روستایی هستند؟ 2. مبانی نظری تحقیق ادبیات موجود در مورد تنوع منابع زندگی در مناطق روستایی، به تأثیر تجربی کارآفرینی میکرو در برابر تکانه های اقتصادی روستاها پرداخته است. فرصت های کارآفرینی احتمالی در محیط های روستایی به طور گسترده نادیده گرفته شده اند. علاوه بر این، عوامل احتمالی تنوع منابع زندگی در کشورهای در حال توسعه مانند نیجریه و تنوع فرهنگی آن، هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است. ادبیات موجود همچنین به سوال اینکه آیا تنوع منابع زندگی روستایی از طریق کارآفرینی کسب و کار میکرو ممکن است، پاسخ نداده است. نتایج زندگی شامل مالکیت دارایی های متعددی است که به افزایش توان اقتصادی خانوارهای روستایی کمک می کند. تأثیر گزینه کارآفرینانه به عنوان یک استراتژی تقویت زندگی هنوز کافی توجه ادبیات را جلب نکرده است؛ بنابراین، این مطالعه انجام شده است. 3. روش تحقیق از یک تکنیک نمونه برداری دو مرحله ای برای انتخاب 900 خانوار روستایی برای مطالعه استفاده شد. داده های اصلی مورد نیاز برای مطالعه از طریق پرسش نامه ای ساختار یافته جمع آوری شد. داده های مربوط به فعالیت های زندگی خانوارهای روستایی، کارآفرینی میکرو و ویژگی های خانوارهای روستایی جمع آوری شدند. اندیس سیمپسون، رگرسیون چندگانه و آمار توصیفی برای تجزیه و تحلیل داده ها به کار رفت. 4. یافته های تحقیق نتایج نشان می دهند که به جز فعالیت های مرتبط با کشاورزی و کسب وکارهای کشاورزی (0. 501)، واحدهای تجاری کوچک و خرده فروشی (0. 619) فعالیت های مهمی در مناطق روستایی هستند. تشکیل سبک زندگی در مناطق روستایی به طور معنی داری توسط عواملی از جمله اندازه خانوارهای روستایی (β = 0. 458، t = 3. 092، p < 0. 05) و دسترسی به اعتبار (β = 0. 416، t = 2. 895، P < 0. 05) تعیین می شود. همچنین نتایج نشان می دهند که بیشتر سبک زندگی خانوارهای روستایی توسط عدم دسترسی به اعتبار، تمایل های مترسک گرا در بیشتر خانوارهای روستایی، سطح پایین آگاهی، زیرساخت های روستایی نامناسب و مشکلات حمل ونقل روستایی محدود می شود. این مطالعه بر روی مسیر بهبود سبک زندگی افراد روستایی از طریق کارآفرینی تمرکز دارد. یافته های این مطالعه برخی از استراتژی های سیاستی لازم برای حل چالش های سبک زندگی در اکثر اجتماعات روستایی ارائه می دهد. 5. بحث و نتیجه گیری کارآفرینی، به ویژه در سطح میکرو، قادر به بهبود وضعیت سبک زندگی خانوارهای روستایی است. دسترسی محدود به گزینه های معاش می تواند شرایط اقتصادی اکثر مردم روستایی را که به طور کلی به عنوان محدود منابع شناخته می شوند، بدتر کند. بنابراین، برای مدیران و سیاست گذاران روستا مهم است که گزینه های معاش برای مردم روستایی را شناسایی کنند. به عبارت دیگر، ما در این مطالعه فعالیت های معاش و کارآفرینی میکرو موجود در مناطق روستایی را شناسایی و تجزیه و تحلیل کردیم. به طور مقدمی، نتایج نشان دادند که بیش از 60٪ از خانوارهای روستایی تحت سلطه مردان هستند، در حالی که 60. 6٪ از آنها در بازه سنی 31 تا 50 سال قرار دارند. بازه سنی فعال بخشی از عواملی است که تنوع سبک زندگی از کشاورزی به کارآفرینی میکرو را ترتیب می دهد. نتایج شاخص سیمپسون نشان داد که گزینه های موجود برای تنوع سبک زندگی از طریق کارآفرینی میکرو و واحدهای خرده فروشی (0. 619) هستند. این مورد به دنبال کارهای فنی (0. 548) آمده و در نهایت کشاورزی (0. 501)، روش سنتی کسب معاش، به عنوان سومین گزینه مورد نظر برای جوامع روستایی در منطقه مورد مطالعه آمده است.

1. مقدمه در عصر کنونی، توسعه روستاها جایگاه ویژه ای در تدام حیات اقتصادی ملت ها دارد و در کشور های غیر صنعتی، محور برنامه های توسعه اقتصاد ملی به شمار می رود. کسب و کار روستایی به عنوان یکی از انواع کسب و کارهایی طبقه بندی می شود که ضریب اشتغال بالایی را در کشور ایجاد می کند به عبارتی میزان اشتغال در آن بسیار بالا می باشد. اگرچه این نوع کسب و کارها اغلب جزو بخش پنهان و غیررسمی اقتصاد هستند، اما نقش قابل توجهی در ثروت و رشد اقتصادی یک جامعه و توسعه سرمایه اجتماعی آن دارند. امروزه اهمیت توسعه کسب و کارهای روستایی و نقش حیاتی آن در توسعه و پیشبرد کشورها بر هیچ کس پوشیده نیست. با توجه به ورود نیروی کار روستایی به شهر و ایجاد مشکلات متنوع، ضرورت و اهمیت ایجاد اشتغال و توجه به توسعه کسب و کارهای روستایی مشخص می شود. استان ایلام یکی از استان های مرزی ایران می باشد که جزء استان های محروم بوده با مشکلات عمده بیکاری و دیگر شاخص های اقتصادی از نظر شاخص های توسعه بسیار ضعیف می باشد. نقاط روستایی آن همچون سایر نقاط روستایی کشور با مشکلاتی مواجه است که نیازمند برنامه ریزی اصولی در زمینه ایجاد اشتغال و کارآفرینی روستایی در استان بوده تا موجبات شکوفایی همه جانبه و بیش از پیش استان (از نظر کشاورزی، صنعت، خدمات و گردشگری) فراهم آید. بنابراین، به منظور دستیابی به اهداف فوق در تحقیق حاضر، عوامل موثر بر توسعه کسب و کارهای روستایی در استان ایلام مورد بررسی قرارگرفته است. 2. مبانی نظری تحقیق راه اندازی کسب و کار روستایی، نکات مثبت خودش را دارد. اول آنکه سرمایه کمتر و هزینه های سربار کمتری برای شروع کسب وکار لازم دارد. دوم، سازمان دهی کسب وکار در منطقه ای کوچک، که مردم همدیگر را می شناسند، آسان تر است. اگرچه در مناطق شهری زیرساخت و تجهیزات بهتری نسبت به مناطق روستایی ارائه می شود. کسب و کارهای روستایی نیاز به سرمایه اولیه زیادی ندارند، با این حال می توانند سوددهی بالایی داشته باشند. به همین دلیل می توانند انتخاب مناسبی برای افرادی باشد که توان مالی بالایی ندارند. از این رو، راهکار مناسبی برای کاهش نرخ بیکاری و اشتغال زایی محسوب می شوند، به ویژه برای بسیاری از زنان و جوانان که در حوزه هایی دارای مهارت کافی هستند اما نتوانسته اند جذب بازار کار شوند. بطور کلی کسب و کارهای روستایی پدیده جدیدی نیستند. بلکه در نتیجه تغییر و تحولاتی که در فعالیتهای اقتصادی اجتماعی امروزه به وجود آمده به آن توجه بیشتری شده است، این نوع کسب و کار ها روز به روز گسترش و توسعه می یابند. روستاها نیز همچون شهرها، مملو از فرصتهای جدید و کشف نشده هستند که کشف و بهره برداری به موقع از این فرصت ها و ایجاد و توسعه کسب وکارها و رقابت پذیر بر مبنای آن، می تواند مزایای اقتصادی چشمگیری برای روستاییان به همراه آورد. عوامل متعددی برای توسعه کسب و کارهای روستایی در نظر گرفته شده است از جمله می توان اشاره کرد به؛ فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزش های کارآفرینانه و مهارتهای فنی، نوآوری استراتژیک، برندسازی و برند تجاری خانوادگی، کارآفرینی پایدار. 3. روش شناسی تحقیق تحقیق حاضر بر اساس هدف کاربردی است و به لحاظ ماهیت و روش از نوع اکتشافی و آمیخته از نوع کیفی-کمی می باشد و درپی کشف و شناسایی عوامل موثر بر توسعه کسب و کارهای روستایی است. در بخش کیفی، جامعه آماری تحقیق حاضر شامل افراد متخصص در زمینه کسب و کارهای روستایی می باشد. در بخش کمی نیز جامعه آماری شامل صاحبان مشاغل و کسب و کارهای روستایی در استان ایلام می باشد که دارای کسب و کار فعال بوده و بیش از 3 سال از شروع کسب و کار آنها گذشته است. با توجه به آمار منتشر شده از سوی پارک علم و فناوری استان ایلام، تعداد آنها برابر با 120 کسب و کار می باشد. در بخش کیفی، تعداد 12 نفر از خبرگان شرکت داشته اند. ابزار اصلی تحقیق در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی نیز پرسشنامه محقق ساخته می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از تحلیل تم و در بخش کمی نیز از نرم افزار ویژوال پی ال اس استفاده شده است. 4. یافته های تحقیق پس از اجرای مصاحبه های انجام شده و پیاده سازی آنها با استفاده از تکنیک تحلیل تم، در مجموع تعداد 57 کد پایه در قالب 15 مضمون سازمان دهنده دسته بندی شدند. مضامین سازمان دهنده نیز در قالب 6 مضمون فراگیر دسته بندی شدند. عوامل اصلی عبارتند از؛ قابلیت های بازاریابی، هوشمندی رقابتی، خط مشی دولت، توانمندسازی کارآفرینانه، ارتباطات استراتژیک و مقبولیت اجتماعی. نتایج این پژوهش می توانند به متولیان امور در توسعه کسب و کارهای روستایی کمک کند تا بینش عمیق تری نسبت به عوامل موثر بر توسعه کسب و کارهای روستایی داشته باشند و ضمن شناخت عوامل موثر بر توسعه کسب و کارهای روستایی، برنامه ریزی استراتژیک و محوری در راستای اجرای موفقیت آمیز مراحل توسعه کسب و کارهای روستایی داشته باشند. 5. بحث و نتیجه گیری تحقیق حاضر با هدف طراحی الگویی برای توسعه کسب و کارهای روستایی در استان ایلام انجام شده است. در پاسخ به سوال اصلی این تحقیق مبنی بر اینکه عوامل موثر بر توسعه کسب و کارهای روستایی در استان ایلام کدامند؟ می توان گفت که شش عامل اصلی شناسایی شدند. یکی از عوامل شناسایی شده که بیشترین ضریب تاثیر را بر توسعه کسب و کارهای روستایی نیز داشته است؛ قابلیت های بازاریابی می باشد. استفاده از اصول و تاکتیک های بازاریابی می تواند برای کسب و کارهای روستایی ضمن ایجاد بازار برای محصولات آنها، عملکرد فروش کسب و کارهای روستایی را بهبود ببخشد. عامل دیگری که بر توسعه کسب و کارهای روستایی تاثیر گذار است، هوشمندی رقابتی می باشد. در این تحقیق هوشمندی رقابتی به معنی ارتقاء توان رقابت پذیری کسب و کار و ایجاد فضای رقابتی بین کسب و کارهای روستایی می باشد. هوشمندی موجب ارتقاء عملکرد پایدار در کسب وکارهای روستایی می شود. کسب و کارهای روستایی می توانند برای ارتقاء توان رقابت پذیری خود به ویژگی های تولید کیفی و جذابیت محصولات تولیدی تمرکز نمایند. یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار بر توسعه کسب و کارهای روستایی، خط مشی دولت ها می باشد. دولت می تواند با پرداخت تسهیلات و وام های بانکی با شرایط ویژه برای مشاغل روستایی عملکرد این مشاغل را بهبود ببخشد. توانمندسازی کارآفرینانه عامل دیگری است که بر توسعه کسب و کارهای روستایی تاثیرگذار است. مقبولیت اجتماعی عامل دیگری است که بر توسعه کسب وکارهای روستایی تاثیرگذار است. این عامل شامل؛ اعتقاد و باور اجتماعی به کسب کارهای خانگی و ایجاد جایگاه مناسب اجتماعی برای کسب و کارهای روستایی است. با توجه به اینکه این عوامل برخواسته از نظر و دیدگاه خبرگان و صاحبان کسب و کارهای روستایی است لذا توجه به این عوامل و بکارگیری آنها نقش کلیدی در توسعه کسب و کارهای روستایی دارد.

1. مقدّمه معماری بومی هر منطقه تحت تأثیر شرایط اقلیمی، جغرافیایی و فرهنگی آن منطقه به وجود آمده و بیانگر قرن ها تجربه در استفاده بهینه از مصالح، روش های ساخت و ملاحظات اقلیمی می باشد و به نوعی مهارت سازندگان ابتدایی در مواجهه با مشکلات اقلیمی و توانایی آن ها در استفاده از حداقل منابع برای آسایش حداکثری است. دراین بین، بی توجهی به این مسئله می تواند باعث از بین رفتن این نوع معماری و همچنین فراموشی تجربه های معماران بومی شود، در معماری بومی سیستان همواره راهکارها و شیوه های ارزشمندی در جهت فراهم کردن شرایط زندگی مناسب در مساکن روستایی مطرح شده است. با بازشناسی و شناسایی عوامل مؤثر در حفظ ارزش های بومی مسکن بومی در این منطقه، می توان روحی تازه به فرهنگ معماری امروز (منطقه سیستان) که شاید به شکل یک جسم در حال فرسایش پیش روی چشم هر پژوهشگر است دمید، و در درازمدت شاهد تغییرات مثبت در جنبه های مختلف فرهنگی، احیای ارزش های انسانی و معنوی و. . . باشیم. 2. مبانی نظری تحقیق حفظ معماری مساکن روستایی فرایندی جامع و یکپارچه است که به تحلیل مشکلات مساکن پرداخته و از طریق پیشرفت وضع اقتصادی، کالبدی، اجتماعی، و زیست محیطی، سبب احیاء و توسعۀ همه جانبه مساکن و بافتها می شود. در این راستا، توسعه در روستاهای واجد ارزش با ایجاد بستر فرهنگی و برگرفته از ویژگی های بوم صورت می پذیرد. هدف از توسعه درواقع تأمین نیازهای اجتماعی انسان در محیط است، و از این منظر توسعه ضروری است که بی توجهی به بستر مصنوع و فرهنگ به عنوان محصولات تعامل با طبیعت، درواقع هویت مکان به عنوان پیش نیاز زندگی اجتماعی را از بین برده است. لذا با توجّه به مفهوم توسعه که بیان شد، می توان احیای بافت اصیل روستایی را گامی در جهت توسعه نیز دانست. البته این رویکرد مفاهیمی مانند بهسازی، نوسازی، توانمندسازی و روان بخشی بافت را نیز در بر می گیرد. بنابراین حفظ و احیای بافت باارزش، به عنوان یکی از اصلی ترین رویکردها در حفاظت ارزش ها و توسعه، تحلیل دقیق منطقه هدف، و تطابق آن با ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را دنبال می کند. 3. روش شناسی تحقیق روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع کیفی-کمّی بوده و جامعه آماری در این پژوهش شامل دو بخش است: بخش اوّل: متخصصین و دانش آموختگان رشته معماری تشکیل داده اند که نمونه گیری از میان آن ها به صورت هدفمند (تا زمان به اشباع رسیدن نتایج) انجام شده است، که تعداد 20 نفر به عنوان جامعه نمونه در این بخش تعیین شدند. بخش دوم نیز شامل: روستاهای قلعه نو، ده ارباب، ده نو پیران می باشد. دلایل انتخاب این سه روستا به دلیل معیارهای ذیل بود: • عناصر باارزش و مطرح معماری مسکونی این سه روستا بر اساس مؤلّفه های بومی منطقه و با در نظر گرفتن نیازها و اولویت های ساکنان شکل گرفته اند. • دسترسی آسان به روستاها و ویژگی های مشترک معماری در این روستاها. پژوهش حاضر ازنظر روش شناسی، به دو بخش عمده تقسیم شده است؛ در بخش اوّل اختصاص به استخراج مفاهیم ارزش های بومی مسکن بومی دارد و از رویکرد نظریه زمینه ای یا داده بنیاد، که از رویکردهای راهبرد کیفی می باشد. استفاده شده است، و پس از شناسایی مقولات و واحدهای معنایی با استفاده از روش دلفی به بررسی هر یک از آن ها در سه راند دلفی پرداخته شد. در بخش دوّم اختصاص به رتبه بندی هر یک عوامل با استفاده از مدل های (FARAS + FKOPRAS ) می باشد. 4. یافته های تحقیق در این قسمت از پژوهش به منظور شناسایی مجموعه عوامل مؤثر در حفظ ارزش های بومی مسکن بومی و بافت منطقه ای سیستان در راستای احیاء سکونتگاه های روستایی اطلاعات موردنیاز ازنظر خبرگان استخراج شده است. مصاحبه ها (بین 60 تا 90 دقیقه) ضبط و یادداشت و بلافاصله پیاده می شد تا با مرور چندباره گفتگوها، تحلیل و بررسی دقیق تری نسبت به دیدگاه های خبرگان انجام شود. در ابتدا، در مرحله مرور بازنگری که در حکم مقدمه ای برای ورود به عملیات تحلیل محسوب می گردد، برای جلوگیری از داوری شخصی در هنگام ترتیب داده ها، مصاحبه های ضبط شده، یادداشت های شخصی که در طی تحقیق توسط پژوهشگر انجام می شد، جمع آوری و موردبازنگری و اصلاح قرار داده شد. در ادامه نیز در مرحله استخراج داده های معنایی کدگذاری باز: هدف درک مفاهیم مستتر در گفته های مصاحبه شونده است. نام برخی از مفاهیم از دانش پیشین گرفته شده و نام برخی مفاهیم ابداع شده توسط پژوهشگر و یا ذکرشده توسط مشارکت کنندگان و معطوف به داده های موجود است. در این مرحله به طورکلی حدود (35) مفهوم از متون مصاحبه استخراج گردید. در مرحله بعد، کدهای اوّلیّه به علّت فراوانی آن ها به کدهای ثانویه تبدیل شد (کدهای اولیه در قالب طبقه های مشابه قرار می گیرند). چند کد ثانویه تبدیل به یک کد مفهومی می شود. نتایج کدگذاری باز بر اساس کد ثانویه، کدهای مفهومی و مقولات ارائه شده است. 5. بحث و نتیجه گیری بر اساس مطالعات صورت گرفته یکی از مهم ترین راهکارهای بازشناخت ارزش های بومی سیستان رجوع به شناسایی عوامل مؤثر در حفظ ارزش های مسکن بومی در روستاهای این منطقه است که علیرغم گذشت زمان و استیلای عمومی نوگرایی (مدرنیسم)، همچنان بخش اعظمی از ساختار سنتی خود را حفظ نموده است. بر این اساس، نتایج حاصل از این پژوهش با سایر پژوهش های دیگر متفاوت است، در درجه اوّل عوامل مؤثر بر حفظ ارزش های بومی مسکن سیستان در راستای احیاء سکونتگاه های ارائه شد که به نمایه تجربه متخصّصان در این حوزه بوده و می توانند با توجه به ارزش و اهمیت هر یک از عوامل با توجه به نتایج مدل های (کوپراس فازی و سوارا فازی)، در حفظ ارزش های بومی کمک شایانی کنند. بنابراین عوامل به دست آمده در این پژوهش می توانند با توجّه به سبک زندگی، نیازهای ساکنین محلی سیستان، بافت منطقه ای و درنهایت معماری بومی مساکن روستایی به عنوان مبانی کلی و پایه ای در برنامه ریزی، طراحی، ساخت و اجرای مساکن روستاهای (قلعه نو، ده ارباب، ده نوپیران) مورداستفاده قرار گیرد. همچنین می توان با توجه به بررسی هر یک از مقولات و واحدهای معنایی بر اساس روش دلفی در سه راند، به تدوین الگوی مطلوب عوامل مؤثر در حفظ ارزش های مسکن بومی در سیستان در راستای احیاء سکونتگاه های روستایی دست یافت. درنهایت در راستای نتایج به دست آمده در بخش کیفی و کمی، راهکارهای ذیل به منظور حفظ ارزش های بومی مسکن روستایی سیستان پیشنهاد شد تا: • برای رسیدن به بهترین شیوه و حفظ هویت فرهنگی و مساکن بومی این منطقه بایستی مطالعات پایه و طراحی کاربردی انجام گردد تا ضمن آبادانی توسعه روستاهای مور مطالعه و تداوم تاریخ معماری بومی سیستان به صورت گسترده شکل گرفته، و حفاظت شود. • انجام مطالعات علمی برای پیشگیری از انهدام مساکن بومی و برقراری الگوی مطلوب بومی مسکن سیستان به عنوان عمده ترین استراتژی موردتوجه قرار گیرد.

1. مقدمه در دهه های اخیر، تمرکز سیاست های توسعه اقتصادی بر گسترش کسب و کارهای کوچک روستایی به عنوان راه حلی برای دستیابی به توسعه روستایی مورد توجه قرار گرفته است. زیرا باور براین است کسب و کارهای کوچک (صنایع دستی) و کارآفرینی عامل مهمی برای کاهش فقر، افزایش بهره وری و رقابت هستند. تغییرات سریع فناوری ارتباطات و کاهش نسبی اهمیت اقتصاد کشاورزی، توجه به مشاغل جانبی در روستاها را ضروری ساخته است. برای کاهش فشارهای اقتصادی و جلوگیری از افزایش بیکاری به نظر می رسد راهبرد اشتغال زایی مبتنی بر توسعه صنایع کارگاهی و صنایع دستی می تواند به بخشی از مشکلات جامعه روستایی ایران و استان کردستان کمک کند. در همین زمینه قانون برنامه ششم توسعه در راستای تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی در راستای تقویت اقتصاد محلی و منطقه ایی قانون برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی تدوین گردید. استان کردستان یکی از استان های محروم کشور است که مهاجرت ناشی از فقر اقتصادی و توسعه حاشیه نشینی در سطوح شهری استان رواج دارد. از آنجائی که قشر امروز جوان روستایی تحصیلکرده و باسوادند زمینه فراگیری هنرهای فنی در بخش صنایع دستی و کارگاهی وجود دارد. پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که مؤلفه های کلیدی کارآفرینی در حوزه صنایع کارگاهی و صنایع دستی که منجر به ایجاد اشتغال در مناطق روستایی سنندج می شود کدامند؟ بدون شک برای رسیدن به بسترهای اشتغال زایی باید ظرفیت ها و توانمندی های محیط روستایی شناسایی شود. 2. مبانی نظری تحقیق اشتغال یکی از موضوعات مهم اقتصاد کلان است که تأثیر مستقیمی بر سطح رفاه و زندگی افراد جامعه دارد. میدو لیدهلم در بررسی موانع در مسیر اشتغال زایی، صنایع کوچک وضعیت اشتغالزایی در بنگاه های کوچک و متوسط را از دو منظر ایستا و پویا بررسی می کند. آرتور لوئیس از طرفداران استفاده از صنایع کاربر در رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه است. او معتقد است استفاده بیشتر از نیروی کار با مقدار مشخصی از سرمایه فیزیکی منجر به افزایش تولید و اشتغال می شود. از دیدگاه مینا، در شرایط کنونی بخش کشاورزی به تنهایی نمی تواند پاسخگوی مناسبی برای تامین نیازهای معیشتی روستاییان باشد، اما ایجاد اشتغال در بخش صنعت برای جوانان روستایی یکی از ضروریات عصر حاضر است., با ترویج صنایع کوچک در روستاها می توان مشکل فقر و بیکاری را برطرف کرد. این در حالی است که این صنایع علاوه بر اشتغال بالا، سرمایه گذاری بی موردی نیز دارند. مارتین ال و تامارا معتقد است نوآوری در مشاغل کوچک روستایی باید راهی برای کاهش ضایعات و مصرف مواد اولیه باشد. اینیولا و اینتی بنگ معتقد است نوآوری و چالش های مالی کسب وکارهای کوچک و متوسط از مهمترین مشکلات ممالک در حال توسعه است. 3. روش تحقیق تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. هدف از این پژوهش شناسایی فعالیت های اشتغال زایی در حوزه صنایع دستی و کارگاهی در مناطق روستایی استان کردستان با استفاده از تکنیک دلفی است. این روش شامل چهار مرحله است. برای دسترسی به اولویت های شغلی استفاده کنید. جامعه آماری را کارشناسانی تشکیل می دهند که به طور مستقیم با موضوع اشتغال زایی و صنایع دستی آشنا هستند. برای این منظور از نظرات کارشناسان سازمان صنایع دستی، کارشناسان سازمان برنامه و بودجه و همچنین اساتید دانشگاه در رشته های علوم اقتصادی، اقتصاد کشاورزی، صنایع دستی و جغرافیا استفاده شده است. 4. یافته های تحقیق برای شناسایی عوامل ایجاد اشتغال در مناطق روستایی شهرستان سنندج، پرسشنامه ای با 3 مؤلفه در بخش اصلی فعالیت (کشاورزی، صنایع دستی و صنایع کوچک کارگاهی) که در مجموع 29 نوع شغل می باشد تهیه و در اختیار کارشناسان گروه دلفی قرار گرفت. پس از دریافت پاسخ و بررسی نظرات کارشناسان، مشاغل مشابه یا نزدیک با هم ادغام شدند. در مرحله دوم میزان موافقت با اولویت بندی موارد از دیدگاه کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت که پس از جمع آوری پرسشنامه مرحله اول، پاسخ ها دسته بندی و مبنای تنظیم پرسشنامه مرحله دوم قرار گرفت. شاخص هایی که نمره لازم را کسب نکرده بودند از پرسشنامه حذف شدند. در مرحله سوم مشاغل حاصل از چیدمان نتایج به دست آمده از پرسشنامه اول و دوم در قالب پرسشنامه در اختیار کارشناسان حوزه کارآفرینی قرار گرفت و میزان توافق آنها با اولویت ها و اثربخشی هر یک از آنها. از مشاغل کارآفرینی تعیین شد. مرحله چهارم، رسیدن به اجماع در مورد مشاغل بود که شامل مشاغل کارآفرینی اصلاح شده در پرسشنامه سوم است، از کارشناسان خواسته شد تا موافقت یا مخالفت خود را در هر یک از فعالیت های اشتغال زایی شناسایی شده، نشان دهند تا در نهایت در مورد عوامل ایجاد اشتغال به اجماع برسد. 5. بحث و نتیجه گیری بر اساس تجزیه و تحلیل دلفی که بر اساس نظرسنجی از کارشناسان، سه گروه شغلی صنایع دستی و کارگاهی بر اساس اولویت شناسایی شدند. اولویت اول که شامل 9 نوع فعالیت است، 37. 5 درصد از کل مشاغل مورد بررسی را شامل می شود. بیش از 82 درصد از گروه کارشناسان با این نوع مشاغل موافقت کرده اند. اولویت دوم با 10 نوع فعالیت است که 41. 7 درصد از کل مشاغل را شامل می شود و اعضای پنل دلفی بین 70 تا 82 درصد توافق دارند. شامل فعالیت های اعلام شده از قبیل کارگاه تیرآهن و بلوک، تعمیرگاه سیار، پرورش طیور، پرورش گیاهان دارویی، زنبورداری. اولویت سوم شامل مشاغلی است که گروه تخصصی دلفی بین 55 تا 69 درصد موافق هستند که 21 درصد از کل مشاغل را شامل می شود، مانند کارگاه ام دی اف و کابینت سازی، تولید زعفران، کارگاه بلوک و تیرآهن و کار با دستگاه CNC. کارگاه تولید رب گوجه فرنگی اعلام شد. با توجه به اینکه جامعه از طریق شبکه های ارتباط جمعی و رسانه ها به سمت غنی سازی پیش می رود و این خود باعث سهولت در آشنایی با فعالیت های کارگاهی شده است و از طرفی نسل امروزی جامعه روستایی باسواد و اغلب تحصیلکرده هستند.