راهبردهای توسعه روستایی
سال:1393 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پژوهش حاضربا هدف بررسی نقش صنایع تبدیلی در کاهش ضایعات محصولات کشاورزی انجام شده است. روش به کاررفته در این پژوهش روش علی- مقایسه ای بوده و بر این اساس با استفاده ازنظر کارشناسان، دو روستای برخوردار و غیر برخوردار از صنایع تبدیلی انتخاب شده اند. حجم در این مطالعه با توجه به جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان 330 نفر تعیین شد. نمونه گیری با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده با انتساب متناسب صورت گرفته است. جمع آوری داده ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته ای است که روایی آن با استفاده ازنظر کارشناس نو پایایی آن بامحاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد ضایعات محصولات کشاورزان روستای دارای صنایع تبدیلی کشاورزی کمتر از روستای فاقد صنایع تبدیلی کشاورزی است. دیگر یافته های پژوهش نشان داد، وضعیت ضایعات مرحله پس از برداشت در اثر وجود صنایع به میزان دو درصد کاهش داشته است. افزون بر آن، وضعیت ضایعات مرحله نگهداری و ذخیره سازی نیز در اثر وجود صنایع تبدیلی به میزان 6.67 درصد ضایعات مرحله فرآوری محصولات کشاورزی کاهش داشته است به میزان 11.67 درصد و ضایعات مرحله حمل ونقل و توزیع نیز این صنایع 23 درصدی کاهش داشته است، بیشترین اثر صنایع بر کاهش ضایعات محصولات کشاورزی در مرحله حمل ونقل و توزیع محصولات بوده است و کمترین اثر را نیز بر کاهش ضایعات در مرحله پس از برداشت داشته است.

توجه به توسعه کشاورزی به علت اهمیت این بخش در اقتصاد کشور ضروری است. در کشور ما، توسعه کشاورزی در استان های مختلف به صورت همگن انجام نشده است و نابرابری های زیادی در میان استان های مختلف وجود دارد. این مقاله با هدف بررسی وضعیت توسعه کشاورزی استان های مختلف انجام شده است. برای سنجش سطح توسعه از 82 شاخص کشاورزی در زیر بخشهای زراعت، باغبانی، دامپروری، مکانیزاسیون و خدمات زیربنایی در سال زراعی 91-1390 بر اساس اطلاعات و آمار حاصل از وزارت جهاد کشاورزی، استفاده شد. برای محاسبه سطح توسعه استان ها ازشاخص ترکیبی و تکنیک تحلیل مولفه های اصلی بهره گرفته شد. یافته های این مطالعه نشان داد که شکاف قابل ملاحظه ای بین استان های کشور از نظر سطح توسعه کشاورزی وجود دارد و استان های فارس، مازندران و آذربایجان غربی بهترین رتبه و استان های قم، هرمزگان و بوشهر کمترین رتبه را در توسعه کشاورزی دارند. در نهایت، با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) سطح بندی استان ها برای تحلیل فضایی وضعیت توسعه کشاورزی انجام شد و جایگاه هریک از استان ها در توسعه کشاورزی مشخص گردید.

هدف پژوهش حاضر ارزیابی پیامدهای اجتماعی – اقتصادی کشت حنا در مناطق روستایی دهستان محمد آباد شهرستان قلعه گنج بود. بدین منظور از روش علی- مقایسه ای بهره گرفته شد. برای انتخاب نمونه مورد مطالعه، نخست 20 روستا به عنوان مهم ترین روستاهای منطقه از لحاظ کشت محصولات کشاورزی مشخص شدند. همچنین برای تشخیص همگنی روستاهای مورد مطالعه، روش تاکسونومی عددی راهگشا گردید. فزون بر آن، کشاورزان مورد مطالعه به سه گروه حناکاران، غیرحناکاران در روستاهای دارای حناکاری و غیرحناکاران در روستاهای فاقد حناکاری تقسیم شدند. در مجموع با توجه جمعیت مورد مطالعه (1241 کشاورز) و جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان، 298 کشاورز به عنوان نمونه تعیین شد و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده نمونه ها انتخاب گردیدند. برای جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته به کار رفت که روایی آن به روش روایی صوری و پایایی آن طی یک مطالعه مقدماتی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0.93-0.63) به دست آمد. مقایسه وضعیت شاخص های اقتصادی- اجتماعی و اجتماعی- فرهنگی حال حاضر سه گروه مورد مطالعه نشان داد که در مجموع، حناکاران نسبت به دو گروه دیگر در وضعیت بهتری قرار دارند. به منظور اطمینان نسبی از این که تغییر در وضعیت شاخص های مورد مطالعه گروه حناکاران نسبت به گروه غیر حناکاران ناشی از کشت حنا بوده است، از تحلیل کوواریانس بهره گرفته شد. با توجه به نتایج می توان اذعان داشت که تغییر وضعیت شاخص-های اقتصادی – اجتماعی و اجتماعی – فرهنگی حناکاران نسبت به گروه غیرحناکاران در روستاهای دارای حناکاری و گروه غیر حناکاران در روستاهای فاقد حناکاری، ناشی از کشت حنا بوده است.

مطالعه حاضر با هدف شناسایی انواع خدمات کشاورزی در مراکز جهاد کشاورزی گیلان و به روش توصیفی- همبستگی تلاش دارد تقاضای خدمات روستاییان را اولویت بندی، میزان نقش عوامل موثر در خدمت رسانی مراکز را با تحلیل تمایزی تعیین و همبستگی بین تقاضای خدمات کشاورزی با خدمات آموزشی مراکز را با ضریب اسپیرمن محاسبه نماید. نتایج نشان داد پنج تقاضای خدمات روستایی که در الویت قرار داشتند، مربوط به تسهیلات ماشین آلات کشاورزی، حواله نویسی کود، تسهیلات واحدهای دام و طیور، سهمیه سوخت ادوات و زراعت برنج بودند. همچنین تشکیل کلاس های آموزشی با توجه به نیاز آموزشی روستاییان صورت پذیرفته بود و عامل ستادی نقش بیشتری نسبت به عوامل نیروی انسانی و هماهنگی روستایی در ارائه خدمات به خود اختصاص داد. با توجه به این که الویت های تقاضای خدمات از مراکز مستلزم تامین اعتبار می باشند، مشارکت روستاییان در تاسیس صندوق های محلی جهت تامین تسهیلات ماشین آلات کشاورزی که اولین تقاضایشان محسوب می شود و توافق به مالکیت مشاع ادوات، گزینه مناسبی است تا همچنین صندوق بتواند در تامین دیگر نهاده ها و اعتبارات نیز موثر باشد.

اهمیت کشاورزی ارگانیک و نقش حیاتی آن در توسعه پایدار انکارناپذیر است و تصمیم به پذیرش آن تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد. یکی از مهم ترین عوامل، نگرش کشاورزان نسبت به کشاورزی ارگانیک می باشد، زیرا فعالیت و تصمیم گیری افراد نسبت به هر پدیده ای تحت تاثیر نگرش آن هامی باشد. هدف از انجام پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر نگرش سبزی کاراننسبت به کشاورزی ارگانیک در شهرستان باوی بود. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش سبزی کارانشهرستان باوی به تعداد 140 نفر بود که از طریقجدول مورگان تعداد 103 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان داد، اکثر پاسخگویان (40.4 درصد) دارای نگرشی نسبتا منفی نسبت به کشاورزی ارگانیک بودند. بین سابقه فعالیت کشاورزی، میزان تحصیلات پاسخگویانو نگرش آن ها نسبت به کشاورزی ارگانیک رابطه معنی داری در سطح 5 درصد وجود دارد.نتایج تحلیل عاملی نشان دادعوامل حمایتی- آموزشی، مدیریتی، فرهنگیو ویژگی های محصول درمجموع 54.27 درصد واریانس عوامل موثر بر نگرش مثبت نسبت به کشاورزی ارگانیک را تبیین می کنند. 50.44 درصد واریانس عوامل موثر بر نگرش منفی نسبت به کشاورزی ارگانیکتوسط پنج عامل عدم وجود تسهیلات حمایتی، اقتصادی، نهاده ای، ضعف دانش و آگاهی و زراعی تبیین شدند.

پژوهش حاضر با هدف کلی تحلیل عوامل بازدارنده انتقال مدیریت شبکه آبیاری به بهره برداران انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام بهره برداران شبکه آبیاری میان دربند شهرستان کرمانشاه است (N=417). با استفاده از فرمول کوکران تعداد 126 نفر از آن ها به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش برای جمع آوری داده ها پرسشنامه ای بوده که روایی آن بر پایه نظر جمعی از کارشناسان سازمان آب منطقه ای کرمانشاه و اعضای هیات علمی گروه ترویج و توسعه روستایی دانشگاه رازی تایید شد و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید گردیده است (a=0.85). نتایج حاصل از تحلیل عوامل اکتشافی عوامل بازدارنده انتقال مدیریت شبکه آبیاری به بهره برداران را در 9 عامل، فردی، مدیریتی، اجتماعی، حمایتی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی- ترویجی، زراعی و فنی طبقه بندی می کند. نتایج این مطالعه دستاوردهای مناسبی را برای نهادهای درگیر در کار شبکه های آبیاری و برای انتقال مدیریت شبکه های آبیاری به بهره برداران دارد.

هدف از پژوهش حاضر، که به لحاظ ماهیت و روش به ترتیب از نوع تحقیقات کاربردی و توصیفی تحلیلی است، ارائه راهکارهای توسعه اشتغال در روستاهای دهستان بدر است. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق ساخته و جهت دستیابی به اهداف پژوهش، محققان از نظرات 23 کارشناس مرتبط با امور روستایی شهرستان روانسر بهره گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد نطقه مورد مطالعه دارای 23 نقطه قوت (با امتیاز نهایی 1.800) و 25 فرصت (با امتیاز نهایی 1.933) جهت توسعه اشتغال است. در حالی که روستاهای دهستان بدر با 35 نقطه ضعف (با امتیاز نهایی 1.946) و 16 تهدید (با امتیاز نهایی 1.993) برای توسعه اشتغال مواجه می باشند. در مجموع نتایج، با توجه فزونی نقاط ضعف و تهدیدات بر نقاط قوت و فرصت ها در محدوده مورد مطالعه، نشان می دهد استراتژی تدافعی (WT)، در اولویت استراتژی های توسعه اشتغال در روستاهای دهستان بدر می باشد. بنابراین در ارائه راهکارهای توسعه اشتغال در نواحی روستایی محدوده مورد مطالعه تضعیف نقاط ضعف درونی (مانند کمبود سرمایه اولیه در دسترس روستاییان با وزن نهایی 0.136، وجود دلالان و واسطه ها با وزن نهایی 0.105) و تهدیدهای بیرونی (مانند سرمایه محدود در دست روستاییان با وزن نهایی 0.272 و بالا رفتن هزینه های تولید با وزن نهایی 0.262) با وزن نهایی بیشتر، امری ضروری می باشد. در نهایت با توجه به یافته های پژوهش، راهکارهای کاربردی و موثری، که در ارائه آن ها تکیه اصلی بر محدود کردن نقاط ضعف و تهدیدات شناسایی شده می باشند، در جهت توسعه اشتغال در روستاهای دهستان بدر ارائه گردیده است.