میراث و گردشگری
سال:1395 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

برنامه ریزی و توسعه گردشگری از جمله مقوله هایی است که با توجه به ماهیت چندبعدی آن، نیازمند بهره گیری از توان تمامی عناصر بالقوه موجود است. یکی از عناصری که در توسعه و برنامه ریزی گردشگری نقش موثری دارد و بهره گیری از ظرفیت آن در جهت توسعه گردشگری پایدار شهری مغفول مانده است، نهادها و تشکل های مردم نهاد هستند. نهادهای محلی و یا تشکل های مردم نهاد به دلیل ماهیت داوطلبانه، مستقل، غیرانتفاعی و غیرسیاسی بودن فعالیت های شان، از اقبال گسترده ای در جلب مشارکت مردم برخوردارند.با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی و بر اساس داده ها و اطلاعات حاصله از مطالعه منابع کتابخانه ای، اسناد و نوشته های مربوطه به بررسی، شناسایی و تحلیل ظرفیت نهادهای محلی بر توسعه گردشگری پایدار شهری می پردازد.نتایج پژوهش نشان می دهد که ارتباط مستقیمی بین ظرفیت نهادی و سطح توسعه پایدار وجود دارد. نهادها و تشکل های مردم نهاد، به عنوان بازوان قدرتمند ارگان های دولتی و خصوصی از ظرفیت بالایی به خصوص در حوزه سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرای پروژه های گردشگری برخوردار می باشند. نهادهای مردمی به عنوان جایگزینی مناسب برای دولت می توانند نقش حفاظتی از میراث فرهنگی و جاذبه های گردشگری را بر عهده بگیرند. آنها می توانند از ظرفیت اعتمادسازی، مشارکتی و تعاملی خود استفاده نمایند و سرمایه گذاری کلانی را در راستای توسعه پایدار گردشگری به سمت عناصر و جاذبه های گردشگری شهری سوق دهند.

در این مطالعه سعی شده است که اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری در روستای ریجاب از توابع استان کرمانشاه به عنوان یک روستا با قابلیت های گردشگری قابل توجه از نظر موقعیت و امکانات موجود، مورد بررسی قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش شامل 800 نفر از روستاییان می باشد که بر اساس جدول مورگان و کرجسی تعداد 260 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. نتایج نشان داد که گردشگری در این روستا در بعد اقتصادی، به ترتیب از جهت افزایش درآمد، افزایش قیمت زمین و مسکن، کاهش اختلاف طبقاتی، و اشتغالزایی و غیره، دارای بیشترین تاثیر بوده و در بعد اجتماعی از نظر بهبود زمینه تعامل و مشارکت روستاییان، تغییر در نوع پوشش اهالی روستا، جذب حداکثری مهاجران نوروزی و تابستانی و گسترش روابط بیرونی روستا با روستاهای همجوار و غیره و همچنین در بعد زیست محیطی از لحاظ جلوگیری از گسترش آلودگی در منطقه، ممانعت از اتلاف گونه های گیاهی و گسترش خدمات زیربنایی و غیره دارای بیشترین تاثیر بوده است. نتایج نشان می دهد که حدود 70 درصد از روستاییان این منطقه دارای نگرش مثبت نسبت به گردشگری و گردشگری روستایی بوده اند که آثاری نظیر رفع بیکاری، تعامل و مشارکت روستاییان، حمایت دولت در زمینه گردشگری و... را در پی دارد.

گردشگری روستایی به کلیه فعالیت ها و خدماتی گفته می شود که به وسیله کشاورزان، مردم و دولت ها برای تفریح، استراحت و جذب گردشگران و نیز فعالیت هایی را که گردشگران در نواحی روستایی انجام می دهند. منطقه قلات به دلیل موقعیت آن و جاذیه های طبیعی و تاریخی خود، از دیرباز مورد توجه گردشگران بوده است. هدف این مقاله بررسی پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری در جهت رسیدن به توسعه گردشگری روستایی در منطقه قلات است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی و جدول کوکران 304 نفر از مردم روستا به عنوان نمونه انتخاب شده و پرسشنامه توسط آنان تکمیل گردید. روش تحقیق توصیفی پیمایشی بوده است و داده ها با استفاده از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون، تی تک نمونه ای، رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج تحقیق نشان داده است بین توسعه گردشگری روستایی و ابعاد پایداری اقتصادی و اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد، اما بین توسعه گردشگری روستایی و پایداری زیست محیطی رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین با توجه به نتایج تی تک نمونه ای، بعدهای اقتصادی و زیست محیطی از پایداری برخوردار نیست ولی بعد اجتماعی گردشگری دارای پایداری بوده است. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داده است که بعدهای پایداری اقتصادی و اجتماعی گردشگری، دارای قابلیت پیش بینی مثبت و معنادار توسعه گردشگری روستایی و بعد پایداری زیست محیطی دارای قابلیت منفی و معنادار توسعه گردشگری روستایی هستند. نهایتا نیز برخی پیشنهادات کاربردی مانند شفاف سازی آثار اقتصادی، اجتماعی و اقتصادی توسعه گردشگری روستایی در باورهای عمومی ساکنین استان، تامین زمینه های توسعه پایدار روستا از طریق حفظ و ارتقا طبیعت روستا و پیشگیری از تخریب بیشتر مناطق طبیعی روستا ارایه شده اند.

هدف کلی این تحقیق تحلیل موانع توسعه گردشگری روستایی و ارائه الگوی راهبردی مناسب در روستاهای هدف گردشگری استان خراسان شمالی می باشد. بنابراین به منظور رسیدن به این مهم از دو روش مطالعات اسنادی و میدانی کمک گرفته شد و پس از تهیه کلیات و چارچوب نظری تحقیق، به مطالعه و بررسی وضع موجود پرداخته شد. سه نوع پرسشنامه (ساکنان بومی، گردشگران و مسوولان) جهت انجام این تحقیق، طراحی شد که از طریق آزمون روایی (تایید خبرگان) و پایایی (آزمون آلفای کرونباخ) اعتبارسنجی گردید و پس از تکمیل به وسیله نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. آزمون فرضیه تحقیق بیانگر این مطلب است که بین موانع آموزشی و فرهنگی و مشکلات مربوط به توسعه گردشگری همبستگی مثبت و معنادار نسبتا قوی وجود دارد، که مطابق با آن افزایش موانع آموزشی و فرهنگی افزایش مشکلات توسعه گردشگری را به دنبال دارد. موانع و مشکلات زیست محیطی در جایگاه دوم و موانع زیربنایی به لحاظ اهمیت در جایگاه بعدی قرار می گیرد. موانع بازاریابی و مدیریتی رابطه معنی داری با متغیر وابسته ندارند اما در تحلیل رگرسیون تاثیر افزایشی بر نارسایی های توسعه گردشگری دارند.بنابراین با انجام اقدامات لازم و فراهم کردن امکانات و خدمات برای رفع مشکلات از طریق برنامه ریزی و راهبردهای مناسب از جمله تدوین برنامه های آموزشی، احیاء و توسعه زیرساخت های گردشگری روستاها و معرفی و شناساندن جاذبه ها و محصولات گردشگری روستاهای هدف می توان در راستای توسعه روستاهای مورد نظر از منظر گردشگری گام برداشت.

هدف از این تحقیق، شناسایی توانایی های توسعه گردشگری در شهرستان ورزقان در استان آذربایجان شرقی است. روش تحقیق از نوع کاربردی بوده و به شیوه توصیفی- تحلیلی می باشد، در این پژوهش، به دلیل تعدد شاخص های توسعه گردشگری شهرستان ورزقان به عنوان متغیر مستقل، از سوی دیگر به خاطر عدم امکان توضیح مفصل یکایک آن ها، به بررسی ویژگی ها، تعداد، تنوع و موقعیت فضایی- مکانی جاذبه های گردشگری شهرستان ورزقان و بررسی کلی متغیرهایی همچون امکانات ارتباطی، توانمندی های اجتماعی و طبیعی و مدیریت شهرستان به عنوان متغیرهای وابسته پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد گردشگران شهرستان ورزقان از لحاظ وضعیت جنسی بیشتر مرد، از لحاظ گروه سنی در دامنه سنی 33-28، وضعیت شغلی کارمند، وضعیت محل سکونت درون استانی که 90 درصد از پاسخگویان را شامل بوده است، از نظر محل اقامت، شهری، وسیله مورد استفاده شان وسیله نقلیه شخصی، از لحاظ میزان بازدید از مکان های گردشگری بیشتر از چهارمین بارشان بوده اند که به شهرستان ورزقان سفر می کرده اند و از نظر تحصیلات دارای مدرک لیسانس بوده اند. همچنین گردشگران شهرستان ورزقان (161 نفر از جامعه آماری مورد مطالعه)، رضایت خود از شاخص های امکانات ارتباطی را به طور «متوسط» اعلام کرده اند، رضایت آنان (122 نفر از جامعه آماری) از شاخص های توانمندی های اجتماعی و طبیعی «زیاد» بوده، همچنین رضایتشان (213 نفر از جامعه آماری) از شاخص های مدیریت شهرستان ورزقان در حد «متوسط» بوده است.

توسعه گردشگری در ایران به دلیل دارا بودن جاذبه های منحصر بفرد طبیعی همراه با غنای تاریخی و فرهنگی، می تواند برای جوامع محلی روستایی منافع بسیاری به همراه داشته باشد. از سوی دیگر ترویج اکوتوریسم که هدف اصلی آن، رساندن منافع به جوامع محلی و حفاظت و پایداری منابع طبیعی است، از راه کارهای اصلی توسعه جوامع روستایی به شمار می رود. برای رسیدن به این هدف زیرساخت های مورد نیاز باید فراهم شود که یکی از اساسی ترین این زیرساخت ها ایجاد اقامتگاه های سازگار با محیط زیست در نواحی مستعد و دارای توان اکوتوریسمی بالا است. اما احداث اقامتگاه سازگار با محیط زیست بدون مشارکت تک تک افراد جامعه محلی امری ناممکن است. از طرفی دیگر جوامع محلی توانمند با انگیزه بیشتری در اجرای طرح های اکوتوریسمی مشارکت خواهند داشت. هدف پژوهش بررسی اثرات احداث اقامتگاه سازگار با محیط زیست بر میزان مشارکت و توانمندسازی جامعه محلی است، لذا نوع تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش، سرپرستان ساکن در منطقه سیمین دشت بوده اند که 109 نفر از آنها به شیوه تمام شماری انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه و به منظور تحلیل فرضیه ها از آزمون کای دو استفاده گردید. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که احداث اقامتگاه سازگار با محیط زیست در منطقه سیمین دشت بر میزان مشارکت و توانمندسازی جامعه محلی منطقه تاثیر مثبت خواهد داشت و این تاثیر بیشتر از میزان متوسط خواهد بود.

هدف از این مقاله برآورد عیار اقتصادی- گردشگری مساجد تاریخی واقع در میدان نقش جهان شهر اصفهان و تحلیل میزان و عوامل موثر بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای بهره مندی از قابلیت های گردشگری این اماکن مذهبی و تاریخی بوده است. تحلیل ارزش گردشگری مساجد میدان نقش جهان اصفهان می تواند نقش مهمی در رفع کاستی ها و نارسایی ها، پیش بینی نیازها و مدیریت کارآمد آنها در راستای پیشبرد اهداف توسعه گردشگری در شهر اصفهان داشته باشد. تحلیل عوامل موثر بر تمایل به هزینه کرد گردشگران، با استفاده از الگوی لوجیت (Logit) انجام گرفته و بر اساس روش حداکثر درست نمایی، شاخص های این مدل تعیین شده اند. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسش نامه و مصاحبه حضوری با بازدیدکنندگان از میدان نقش جهان شهر اصفهان گردآوری شده است. این داده ها در برگیرنده اطلاعات اقتصادی و اجتماعی گردشگران و داده های مورد نیاز برای تابع تمایل به پرداخت شامل میزان تحصیلات، شغل، جنس و سن پاسخ دهندگان، درآمد، فاصله، بعد خانوار، امکانات رفاهی و بهداشتی و قیمت پیشنهادی بوده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که حدود 81.7 درصد افراد مورد بررسی، حاضر به پرداخت مبلغ برای استفاده گردشگری از مساجد جامع عباسی و شیخ لطف ا... در این میدان بوده اند. متوسط تمایل به پرداخت گردشگران برای هر بازدید 8341.39 ریال برآورد گردیده است. همچنین متغیرهای تحصیلات، بعد خانوار، درآمد، فاصله، میزان رضایت و قیمت پیشنهادی اثر معنی داری بر روی احتمال تمایل به پرداخت افراد داشته و حائز اهمیت آماری هستند.