میراث و گردشگری
سال:1395 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

اگرچه مقوله گردشگری از دیرباز مورد توجه اغلب ادیان و تمدن ها بوده است، اما در دهه های اخیر با مطرح شدن مفهوم جهانی شدن، به خصوص در بعد فرهنگی، بیش ازپیش اهمیت یافته است. هرکدام از مکاتب و ایدئولوژی ها برحسب نگرشی که به جهان، هستی و انسان دارند، تلاش کرده اند بر اساس ارزش ها و هنجاری حاکم بر جوامع خود، به تفسیر و تحلیل این مقوله بپردازند. هدف مقاله حاضر تحلیل و واشکافی جهان بینی های غربی و اسلامی یا به عبارتی نگرش های انسان محوری و خدامحوری در حیطه گردشگری است. به عبارتی تلاش می شود با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای ـ اسنادی به این سوال اصلی پاسخ داده شود که نگرش و جهان بینی تمدن و تفکر اسلامی در قبال مدیریت و توسعه گردشگری، چگونه است و چه تفاوتی با نوع غربی آن دارد؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که دیدگاه اسلام در حوزه مدیریت گردشگری، همزمان دربردارنده دو نگاه سلبی و ایجابی است. ازاین رو گردشگری همجنس گرایان، گردشگری به هدف شراب و گردشگری به هدف قمار از نمونه های سلبی محسوب شده و گردشگری میراث فرهنگی از بهترین نمونه های نوع ایجابی است. همچنین مبتنی بر فرموده قرآن، نگهداری از میراث بشری به عنوان مایملک خداوند بر روی زمین، امری واجب است.

خانه های تاریخی و معماری سنتی آن متاثر از فرهنگ پدید آورندگان و فرهنگ و رفتار ساکنان است و با توجه به نقش مهم آن در حیات مادی و معنوی مردمان، نیازمند نگرش اساسی در حفظ، نگهداری و احیا است. پژوهش حاضر با هدف تدوین راهبردهای توسعه گردشگری در خانه های تاریخی به عنوان عناصر باز زنده ساز بافت های تاریخی به انجام رسیده است. حجم نمونه مورد بررسی 40 نفر از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که به پرسشنامه تحقیق پاسخ گفته اند. روایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به میزان 0.739 به تایید رسیده است. نتایج حاصل از تشکیل ماتریس ارزیابی و تبیین استراتژی حاکی از آن است که در استراتژی SO بهترین راه برای معرفی مناسب بنا افزایش شهرت و آگاهی از این خانه تاریخی است. در استراتژیWO افزایش اطلاعات و تبلیغات به همراه ورود سرمایه مهم ترین استراتژی ممکن می باشد. در قسمت راهبردهای ST، مطلوبترین راهکار آشنایی مردم با معماری ویژه و کاهش حجم ترافیک بین ابنیه موجود در منطقه تشخیص داده شد. در نهایت استراتژی WT افزایش بازدید بنا با تغییر کاربری مناسب بنا را پیشنهاد می دهد و بر افزایش اطلاعات و آگاهی مردم تاکید دارد.

شهرستان های آبادان و خرمشهر که امروزه محدوه منطقه آزاد اروند نامیده می شود، با داشتن انواع جاذبه های گردشگری طبیعی از قبیل نخلستان ها و روستاهای زیبا، سه رودخانه بهمنشیر، اروندرود و کارون، جاذبه ها ی گردشگری شهری- تجاری، صنعتی، فرهنگی– تاریخی، انواع راه های ارتباطی، بناها و آثار باقی مانده از دفاع مقدس که بسیاری از آن ها دارای ارزش های تاریخی نیز هستند، قرارگیری در محدوده منطقه آزاد و دیگر توانمندی های بالفعل و بالقوه خود، نقطه استراتژیکی بوده که با برنامه ریزی صحیح می تواند نقش مهمی در جذب گردشگری و به طبع آن رونق اقتصادی منطقه داشته باشد. به عبارتی برنامه ریزی برای توسعه گردشگری، در گرو شناخت ظرفیت های گردشگری هر منطقه و ارائه برنامه مطلوب با توجه توانمندی ها و محدودیت های آن محدوده است. این پژوهش سعی دارد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن مطالعه مفاهیم و مبانی گردشگری، به شناخت انواع جاذبه های گردشگری موجود در محدوده منطقه آزاد اروند بپردازد. بر این اساس ضمن شناخت جاذبه ها و معرفی محورهای گردشگری موجود در منطقه، از طریق شناسایی و بررسی عوامل تاثیرگذار بیرونی و درونی بر این صنعت مهم با کمک تکنیک SWOT، راهبردهای توسعه گردشگری پایدار ارائه شده است.

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل اثرات محیط های تاثیرگذار بر کاهش جذب گردشگر خارجی شهر اصفهان است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی(شامل فراوانی، انحراف معیار و میانگین)، امار استنباطی (آزمون T تک نمونه ای، آزمون خی دو، آزمون رتبه ای دبلیو کندال و ضریب همبستگی پیرسون) استفاده شده است. نتایج آزمون خی دو ضریب همبستگی پیرسون نیز نشان می دهد که در سطح 95 درصد اطمینان میان ضعف محیط های گردشگری شهر اصفهان و کاهش جذب گردشگر خارجی رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد که با افزایش ضعف محیط ها کاهش جذب گردشگر خارجی نیز به شهر اصفهان نیز افزایش یافته است. همچنین بر اساس نتایج آزمون دبلیو کندال در سطح 99 درصد اطمینان مشخص می گردد که ضعف محیط سیاسی- قانونی با آماره کندال 2.88 در بالاترین سطح اثرگذاری بر کاهش جذب گردشگر و ضعف محیط اقتصادی با آماره کندال 2.26 در پایین ترین سطح قرار داشته است.

گردشگری سلامت به طور عام و گردشگری پزشکی به طور خاص یکی از انواع گردشگری است که درآمد سالانه آن در جهان حدود صد میلیارد دلار تخمین زده می شود، گردشگری پزشکی که دارای تاریخچه غنی است، در قرون معاصر سازمان دهی شده و دولت ها و سازمان های خصوصی و دولتی از منافع آن بهره مند شده اند. در این مقاله سعی شده است با بررسی آماری داده های سازمان آمار و همچنین سه شاخص مهم همچون تراکم بیمارستان، بزرگی بیمارستان و تراکم جمعیت بر مراکز درمانی به روش GiZScore یا همان Z-Score نرم افزار Arc GIS استان های بحرانی را تعیین کنیم تا بتوانیم به یک ارزیابی مشخص از استان ها جهت ایجاد و ترویج گردشگری پزشکی بپردازیم که بر اساس این تحقیق می توان گغت برخی استان ها همچون تهران میزان مراکز درمانی و تعداد تخت های آن، در حد رفع نیاز استان است. آذربایجان غربی از تعداد بیمارستان و تخت اندکی برخوردار است. و سیستان و بلوچستان بیش از 99 درصد به دلیل عدم وجود بیمارستان های بزرگ به دلیل تراکم جمعیت بر بیمارستان و تخت ها، برای گردشگری پزشکی مطلوب ناست.

هدف پژوهش حاضر بررسی توانمندی خدمات درمانی و بهداشتی شهر مشهد با رویکرد گردشگری سلامت است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با روش توصیفی _ تحلیلی انجام شد. محدوده مورد مطالعه کلان شهر مشهد است که برای تدوین کلیات و مبانی نظری از مطالعات اسنادی و به منظور تجزیه و تحلیل روابط بین متغیر های پژوهش و پاسخ به سوال های پژوهش از از نرم افزار GIS استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل در دسترس بودن هر محله به بیمارستان و هتل ها و خدمات عمومی در این مکان ها در واحد محله، بر روی داده های پراکنده از فرمول فاصله اقلیدسی استفاده شده است. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن میدهد دسترسی هتل ها به خدمات بهداشتی درمانی و هم چنین انطباقی بین پراکنش هتل ها و بیمارستان ها و توزیع خدمات عمومی در شهر مشهد وجود ندارد. این مطالعه ﻧﺸﺎن می دﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﻼت ﺷﻬﺮﻣﺸﻬﺪ از ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻮرداری ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاشتی درﻣﺎنی و خدمات عمومی از وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎسبی برخوردارند، با این حال محلات امام خمینی، احمد آباد و فاطمیه دارای بیشترین بیمارستان و خدمات عمومی هستند. به صورتی که این موضوع باعث تفاوت دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی شده است و این خود یکی از ضعف های گردشکردی سلامت در شهر مشهد است.

صنعت گردشگری امروزه یکی از مهم ترین راه های جذب منابع ارزی در دنیا محسوب می شود. ایران نیز، کشوری با جاذبه های دیدنی فراوان برای گردشگران خارجی است و این مسئله می تواند سالانه گردشگران زیادی را به داخل کشور جذب نماید که از این طریق، این صنعت تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی و توزیع درآمد خواهد داشت. با توجه به اهمیت این موضوع، در تحقیق حاضر تلاش بر آن بوده است که رابطه گردشگری و توزیع درآمد بر اساس داده های سری زمانی(1393-1355) با استفاده از مدل خودرگرسیونی با وقفه های توزیعی(ARDL) بررسی شود. نتایج حاکی از آن است که، در کوتاه مدت ورود گردشگران خارجی تاثیر منفی و معناداری بر ضریب جینی دارد. به عبارت دیگر ورود گردشگران خارجی باعث می شود که نابرابری درآمد کاهش یابد. هم چنین در بلندمدت ضریب ورود گردشگران خارجی با ضریب -0.01، منجر به کاهش ضریب جینی شده است که باعث کاهش نابرابری می گردد. با توجه به نتایج مشخص است که چه در کوتاه مدت و چه در بلندمدت صنعت گردشگری باعث کاهش نابرابری در ایران شده است.

منطقه طرقبه_شاندیز یکی از مهم ترین مناطق گردشگری مشهد است. لذا طرح های گردشگری مختلف در منطقه اجرا شده یا در حال انجام است. برای توسعه پایدار صنعت گردشگری و جلوگیری از تخریب محیط ارزیابی اثرات محیط زیستی ضروری است. برای ارزیابی آثار محیط زیستی پروژه گردشگری مورد نظر، ماتریس لئوپولد با 30 فعالیت و 50 عامل محیط زیستی طراحی گردید. سپس، با استفاده از نقشه-ها و شرایط کیفی و کمی ویژگی های طبیعی، اجتماعی و فرهنگی منطقه، هر عامل در ارتباط با هریک از فعالیت های پروژه به صورت دو به دو مقایسه شد و بر پایه شدت و وسعت اثر با دامنه اعداد 5+ تا 5- ارزش گذاری گردید. پس از تکمیل ماتریس، جمع بندی ریاضی به ترتیب تعداد ارزش ها، جمع جبری و میانگین ارزش ها برای تعیین دامنه و شدت کل اثرات، مورد محاسبه قرار گرفت که مقدار اثر پروژه گردشگری بر محیط زیست در محدوده اثر 4.1- تا 5- به دست آمد. هم چنین با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره و روش فازی با به کارگیری فن آوری GIS، ارزیابی توان منطقه برای گردشگری انجام شد که با نتایج ماتریس هم خوانی دارد.