مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل
سال:1403 | دوره:24 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

1 از زمانی که بشر زندگی منظمی را در قالب پیدایش تمدن ­های اولیه شروع کرد، آنزیم ­­ها در تهیه فرآورده ­های تخمیری، غذایی و دارویی بصورت تجربی استفاده می ­شدند، بدون آنکه اطلاعاتی از ماهیت آن­ها در دسترس باشد. بیش از یک قرن است که اطلاعاتی از واکنش ­های انجام یافته و ساختمان پروتئینی آنزیم­ ها توسط دانشمندان بدست آمده و روز بروز نگرشی جدیدتر و کاربردی ­تر نسبت به این مولکول­ها بدست می ­آید. این پروتئین­ ها امروزه به عنوان بیومارکر در تشخیص، پایش و درمان بیماری­ ها نقش دارند. نقش آنزیم ­ها به عنوان گیرنده برخی هورمون ­ها و تغییرات کیفی و کمی آن­ها در بروز برخی بیماری­ ها مانند دیابت قندی شناخته شده است. علاوه بر این آنزیم ­ها به عنوان ابزارهای دقیق و اختصاصی در اندازه ­گیری مستقیم آنالیت های بیوشیمیایی، شناسایی فنوتیپ باکتری ­ها، طراحی بیوسنسورها مورد استفاده قرار می­ گیرند. اساس مکانیسم برخی داروها مهار آنزیمی بوده و حتی برخی آنزیم­ ها مستقیما به عنوان دارو کاربرد دارند. در برخی تکنیک ­های ایمونواسی، روش ­های آزمایشگاهی ژنتیک و پروتئومیکس، آنزیم ­ها نقش ارزنده ­ای را ایفا می ­کنند. در زیست فن ­آوری جدید به کمک آنزیم ­ها فرآورده ­های فراوانی تولید و مورد استفاده قرار می­ گیرد. هدف این مقاله مروری، نگاهی به روز و فراگیر به نقش­ های متعدد آنزیم­ ها در زمینه­ های مختلف از تشخیص، پایش و درمان بیماری­ ها تا کاربرد آن­ها در روش­ های آزمایشگاهی پزشکی، ژنتیک و پروتئومیکس و زیست فن ­آوری می­ باشد.

1زمینه و هدف: موکوزیت دهانی به عنوان یک عارضه در روند درمانی سرطان، چالش­ های مهمی در کیفیت زندگی بیماران ایجاد کرده است. ضد افسردگی های سه حلقه­ ای از جمله نورتریپتلین از طریق مهار کانال­ های سدیمی می­ توانند میزان درد ناشی از موکوزیت را کنترل کنند. از آنجایی که راحتی مصرف و نیز مشاهده­ ی سریع اثر دارویی از اهداف فرمولاسیون پیشنهادی است؛ تصمیم بر آن گرفته شد که دهانشویه­ی نورتریپتیلین تهیه و براساس دستورالعمل فارماکوپه از نظر تداخل دارو با ظرف و میزان مقاومت میکروبی در حین مصرف بررسی شود. روش کار: بر اساس فارماکوپه دارویی، مواد کمکی  مورد نیاز در دهانشویه­ی نورتریپتیلین تعیین و مقدار هر یک از آن­ها مشخص گردید. پس از انجام معتبرسازی روش اسپکتروفتومتری فرابنفش، تداخل دارو با ظرف دهانشویه مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر اندازه­ گیری فعالیت آبی، آزمایش­های میکروبی لازم نیز انجام شد. یافته ­ها: معتبرسازی روش تعیین مقدار نورتریپتلین در حداکثر طول موج جذبی بدست آمده (238.5نانومتر) انجام گرفت. یافته­ های حاصل از بررسی تداخل ظرف پلی­ اتیلن­ترفتالات با نورتریپتلین، نشانگر عدم جذب دارو به بخش داخلی ظرف دهانشویه در 28 روز می­باشد. نتایج بررسی قدرت ضد باکتریایی و ضد مخمری/کپکی در محدوده­ ی استاندارد فارماکوپه ایالات متحده قرار داشت. میزان فعالیت آبی دهانشویه نیز 0.81 بدست آمده که بیانگر محیطی نامناسب برای رشد میکروارگانیسم­ ها بود. نتیجه ­گیری: مطالعات پایه­ ای نشان داد که دهانشویه­ ی نورتریتلین تهیه شده استانداردهای مقاومت میکروبی را داشته و تداخلی بین ماده موثره دارویی و ظرف پیشنهادی وجود ندارد. در نتیجه می توان این فرمولاسیون را به عنوان یک کاندید امیدوارکننده برای کاوش های بالینی پیشنهاد کرد.

1زمینه و هدف: گیاه ژینکو (Ginkgo biloba)، گیاهی غنی از ترکیبات پلی فنلی است که این ترکیبات باعث بروز خواص چشمگیری می شوند. هدف از این مطالعه بررسی ویژگی های ضدباکتریایی ژینکو و مقایسه خواص ضدباکتریایی آن بین سه عصاره آبی، اتانولی و متانولی برگ ژینکو است. روش کار: جهت بررسی ویژگی های ضدباکتریایی عصاره های برگ ژینکو از روش انتشار دیسک بر روی چهار سویه باکتری اشــــریشـــیا کلی (Escherichia coli)، ســـالمونلا تیفی موریوم (Salmonella typhimurium)، باســیلوس سابتیلیس (Bacillus subtilis) و استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) استفاده شد. در نهایت حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) و حداقل غلظت باکتری کشی (MBC) عصاره ها در برابر این چهار سویه سنجیده شد. یافته ها: نتایج حاکی از آن بودند که تمامی عصاره های ژینکو دارای خواص ضدباکتریایی هستند و در میان آن ها، بیشترین فعالیت ضدباکتریایی مربوط به عصاره متانولی و کم ترین مربوط به عصاره آبی ژینکو بود. بیشترین میزان حداقل غلظت بازدارندگی در غلظت 3.13 عصاره آبی و بر علیه باکتری باسیلوس سابتیلیس و بیشترین میزان حداقل غلظت کشندگی نیز در غلظت 6.25  عصاره آبی و بر روی باکتری باسیلوس سابتیلیس است. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان از این داشتند که برگ گیاه ژینکو دارای خواص ضدباکتریایی قابل توجهی است که می تواند در صنایع غذایی و دارویی کاربردهای وسیعی داشته باشد. بنابراین، انجام مطالعات بیشتر بر روی این گیاه لازم است.

1زمینه و هدف: مقاومت آنتی ­بیوتیکی یکی از مهمترین نگرانی ­های جهانی در پزشکی است که بصورت یک چالش بزرگ در درمان عفونت­ های ناشی از پاتوژن­ های مقاوم به دارو تبدیل شده است. برای سالیان طولانی، فلوروکینولون­ های وسیع­ الطیف به طور گسترده برای درمان عفونت­های ناشی از باکتری ­های گرم مثبت و گرم منفی، از جمله سودوموناس آئروژینوزا، استفاده می­شوند. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان شیوع و مکانیسم مقاومت به کینولون با واسطه پلاسمید در ایزوله ­های بالینی سودوموناس آئروژینوزا در بیمارستان­ های اردبیل انجام شد. روش کار: در این مطالعه از 200 ایزوله­ی بالینی سودوموناس آئروژینوزا استفاده شد که طی خرداد 1398 تا اردیبهشت 1402 جمع­ آوری شده بودند. الگوی مقاومت آنتی­بیوتیکی این سویه ­ها به آنتی بیوتیک­های مختلف فلوروکینولون با استفاده از روش دیسک دیفیوژن تعیین شد. حضور ژن­ های qnrA، qnrB، qnrC، qnrD و qnrS با روش واکنش زنجیره­ ای پلیمراز (PCR)، و بیان ژن­ های کدکننده پمپ­ های ایفلاکس و پورین غشای خارجی، با روش PCR رونویسی معکوس کمی (qRT-PCR)، در میان سویه های بالینی سودوموناس آئروژینوزا مقاوم به فلوروکینولون ها بررسی شد. یافته­ ها: شیوع سویه­ های سودوموناس آئروژینوزا مقاوم به فلوروکینولون ها 69 درصد تعیین شد. میزان مقاومت به آنتی بیوتیک­های مختلف فلوروکینولون به شرح زیر بود: سیپروفلوکساسین 55.5 درصد، افلوکساسین 62 درصد، نورفلوکساسین 53.5 درصد، لومفلوکساسین 55.3 درصد، و لووفلوکساسین 55.5 درصد. همچنین، 78.9 درصد از این سویه ­ها مقاوم به چند دارو (MDR) بودند. بالاترین شیوع ژن ­های qnr مربوط به qnrB بود (2.9 درصد). ژن­های دیگر شناسایی نشدند. علاوه بر این، 75 درصد از سویه­ های سودوموناس آئروژینوزا حامل ژن qnrB افزایش بیان در ژن­های کدکننده ­ی پمپ­ های ایفلاکس و 100 درصد آن­ها کاهش بیان در ژن پورین OprD را نشان دادند. نتیجه گیری: با توجه به مقاومت بالای ایزوله­ های بالینی سودوموناس آئروژینوزا نسبت به فلوروکینولون­ ها در بیمارستان­ های اردبیل و چندفاکتوری بودن مقاومت، نظارت مستمر بر روند مقاومت آنتی­ بیوتیکی به همراه مکانیسم ­های دخیل در مقاومت برای انتخاب مناسب­ترین گزینه­ های درمانی ضروری هستند.

1 زمینه و هدف: افزایش وزن و  چاقی متعاقب آن یک مشکل بهداشتی جهانی است. تغذیه با محدودیت زمانی یک روش نسبتاً جدید برای کاهش وزن با مزایای متابولیک و تن سنجی فراوان است. ورزش هوازی با شدت کم نیز اثرات مفیدی بر کاهش وزن و عوامل متابولیک دارد، با این حال، اثر ترکیبی ورزش هوازی با شدت کم و TRF بر عوامل متابولیک و تن سنجی در مردان میانسال سالم دارای اضافه وزن به ندرت بررسی شده است. پژوهش حاضر این هدف را بررسی کرده است. روش کار: از بین 55 داوطلب، 27 مرد میانسال سالم در سنین (35 تا 55 سال) با اضافه وزن (30>BMI >25) با درصد چربی بدن 0.75± 26.15 به طور تصادفی به سه گروه (با زمان های تغذیه آزاد 8،6 و 10 ساعته از 8 صبح الی 14، 16 و 18 و ناشتا در باقیمانده 24 ساعت) تقسیم شدند.گروه ها عبارت بودند: 1-TRF 18:6& ورزش  2-TRF 16:8& ورزش 3-TRF 18:6& ورزش. هر سه گروه پروتکل های TRF را  همزمان با تمرینات هوازی با شدت برابروکم(55 الی 65 درصد حد اکثر ضربان قلب) انجام دادند. مداخلات به مدت 12 هفته ادامه یافت. آزمایشات خون و ترکیب بدن قبل و بعد از مداخله اندازه گیری شد. دریافت غذای روزانه قبل از مداخله و طی 12 هفته اندازه گیری شد. در نهایت تمامی داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: ترکیب TRF و ورزش باعث کاهش گلوکز و مقاومت به انسولین در همه گروه ها شد. کلسترول و LDL در گروهTRF با پنجره تغذیه 6 ساعته و 8 ساعته (6- س و 8- س) کاهش یافت. کاهشHDL تنها در گروه تغذیه 8- س معنی دار بود. وزن و BMI در گروه های 6-س و 8-س کاهش یافت. درصد چربی در گروه 6-س کاهش یافت. برای هیچ یک از متغیرها تفاوت معنی داری بین گروه ها وجود نداشت. میانگین انرژی دریافتی در 12 هفته در هیچ گروهی تفاوت معنی داری نداشت، اما مدل 6- س باعث کاهش بیشتر در میانگین انرژی دریافتی در طول 12 هفته نسبت به دو گروه دیگر شد. نتیجه گیری: TRF با زمان تغذیه 6-س همراه با ورزش هوازی سبک به عنوان مطمئن ترین روش برای بهبود پروفایل متابولیک و آنتروپومتریک در مردان میانسال دارای اضافه وزن پیشنهاد می شود.

1زمینه و هدف: پوسیدگی زودرس دندانی بیماری است که بر کیفیت زندگی کودک و سلامت کلی او تاثیر دارد و می ­تواند با فعالیت­ های روزانه و فرایند رشد کودک تداخل کند. این بیماری تحت تاثیر عوامل مختلفی چون رژیم غذایی، بهداشت دهانی و عوامل اجتماعی سلامت و مسائل روانشناختی قرار می­ گیرد. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط میان پوسیدگی زودرس دندانی کودکان و کیفیت زندگی والدین بود. روش کار: این مطالعه­ی مقطعی توصیفی بر روی 552 کودک 12 تا 71 ماهه در شهر اردبیل انجام شده است. روش نمونه گیری در دسترس و از میان مراجعه کنندگان کلینیک دندانپزشکی اردبیل بود. معاینه­ی کودکان برای ثبت شاخص dmft و پرسشنامه سازمان جهانی بهداشت به منظور ارزیابی کیفیت زندگی والدین استفاده شد. اطلاعات دموگرافیک کودکان و والدین نیز تعیین شد. آنالیزهای آماری شامل آزمون کروسکال والیس، واریانس یک طرفه، رگرسیون خطی و آزمون تی بود.  یافته ها: میانگین نمره پرسشنامه کیفیت زندگی 17.91 ± 66.42 بود. بین میانگین کیفیت زندگی والدین و شاخص dmft همبستگی معنی­ داری یافت نشد(0.916=p ، 0.008= r). تفاوت معنی­دار بین پوسیدگی دندانی کودک و افزایش سن و تحصیلات پدرمشاهده شد (0.05>p). تفاوت معنی داری در میانگین شاخص dmft، 5/±0 32.5 در پسران و در دختران، 7.4±5.85 مشاهده نشد (0.459=p). نتیجه گیری: مطالعه­ی حاضر نشان داد که کیفیت کلی زندگی والدین و زیرشاخه­های آن نظیر محل زندگی کودک، سلامت اجتماعی و جسمانی والدین ارتباط مستقیمی با پوسیدگی زودرس دندانی کودکان ندارد.

1زمینه و هدف: روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است که به تدریج مفاصل زلاله ای را از بین می­برد و منجر به التهاب مزمن می­شود. این اختلال خود ایمنی با افزایش علائم مرتبط با استرس شامل اضطراب و افسردگی و کاهش رفتارهای اجتماعی همراه است که کیفیت زندگی بیمار را به شدت کاهش می­دهد. مطالعات گذشته نشان می­دهند که افزایش فعالیت فیزیکی در دوران نوجوانی ممکن است منجر به کاهش اختلالات عصبی- رفتاری در بزرگسالی شود. این مطالعه با هدف ارزیابی افزایش فعالیت فیزیکی از اوایل دوران نوجوانی بر روی رفتارهای مرتبط با استرس و التهاب در موش های مبتلا به روماتیسم مفصلی انجام شده است. روش کار: موش­های نر از اوایل نوجوانی تا بزرگسالی در معرض چرخ دوار به صورت تصادفی قرار گرفتند و سپس به روماتیسم مفصلی مبتلا شدند. رفتارهای مرتبط با استرس شامل اضطراب، افسردگی و رفتار اجتماعی در حیوانات بررسی شد. سطح اینترلوکین 17 و اینترفرون گاما هم به عنوان مارکرهای مهم التهابی در سرم سنجیده شدند. یافته ­ها: نتایج نشان داد که افزایش فعالیت بدنی از اوایل دوران نوجوانی به طور قابل توجهی منجر به کاهش استرس در موش های مبتلا به روماتیسم مفصلی میشود. علاوه بر آن، چرخ دوار منجر به کاهش سطح اینترلوکین 17 و اینترفرون گاما به عنوان دو شاخص مهم التهاب در موش­های مبتلا به روماتیسم مفصلی شد. نتیجه­ گیری: این مطالعه نشان داد که افزایش فعالیت بدنی در دوران نوجوانی تا بزرگسالی ممکن است از افزایش میزان التهاب و استرس ناشی از بیماری روماتیسم جلوگیری کند.

1زمینه و هدف: عفونت های بیمارستانی سهم قابل توجهی از چالش ­های درمانی بیمارستان­ ها را تشکیل می دهند. جنس درمنه به طور گسترده­ ای در ایران پراکنده هستند. گونه های این جنس طیفی از ترکیبات زیستی ضد میکروبی، ضد ویروسی، ضد التهابی و ضد قارچی متعلق به گروه­ های مختلف شامل فنول ­ها، ترپنوئید­ها، استرول­ ها و پلی استیلن­ ها را تولید می­ کنند. هدف از مطالعه­ ی حاضر، مقایسه اثرات برون­تنی عصار ه ­های مختلف هیدرواتانولی گونه­ های درمنه علیه سویه­ های باکتریایی عامل عفونت­ های بیمارستانی است. روش کار: 12 عصاره هیدرواتانولی مختلف مشتمل بر عصاره ­های 50% و 70% هیدرواتانولی از اندام هوایی درمنه ­های طلایی، معمولی، خراسانی، کپه داغی، دشتی و قرمز تهیه شد. سرمادهی به عصاره ­ها منجر به چربی زدایی آن­ها شد. کمترین مقادیر غلظت مهار کننده رشد (MIC) عصار ه ­ها علیه سویه ­های باکتریایی استافیلوکوکوس اورئوس، استرپتوکوکوس پیوژنز، آسینتوباکتر، سودوموناس آئروژینوزا، انتروکوکوس فکالیس، استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، میکروکوکوس لوتئوس، کلبسیلا پنومونیه و اشرشیا کلای به روش میکرودایلوشن براث تعیین گردید. محتوای تام فنولی عصاره ­های فوق، با روش فولین سیو کالتیو تعیین شد. یافته ­ها: از مجموع عصاره­ های بکار رفته در این آزمایش پایین­ترین MIC، برای عصاره 50% هیدرواتانولی درمنه قرمز به میزان (mg/ml) 0. 25 علیه استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس مشاهده شد. بزرگترین گستره­ ی حساسیت باکتریایی (شش سویه) مربوط به عصاره 50% (بعد و قبل از چربی زدایی) درمنه قرمز و عصاره 50% (بعد از چربی زدایی) درمنه کپه داغی بود. رشد استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس توسط تمامی عصاره­ ها مهار شد. بالاترین محتوای تام فنولی و بیشترین بازده عصاره گیری به ترتیب برای عصاره های هیدرواتانولی 70% درمنه دشتی و 50% درمنه طلایی ثبت شدند. نتیجه­ گیری: عصاره 50% هیدرواتانولی درمنه قرمز از نظر طیف اثر ضد باکتریایی و قدرت انتخابی بر عصاره های دیگر برتری داشت. درمنه­ های قرمز و کپه داغی احتمالاً گزینه­ های مناسبی برای تحقیقات بیشتر فیتوشیمیایی و ضد باکتریایی هستند