روانشناسی پیری
سال:1395 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

امروزه جمعیت سالمندان رو به افزایش است و بیماری ها و مشکلات حاصل از این مرحله تکاملی می تواند به شدت بر سرمایه روان شناختی، خودارزشمندی و بهزیستی اجتماعی تاثیرگذار باشد. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی واقعیت درمانی گروهی بر سرمایه روان شناختی، خودارزشمندی و بهزیستی اجتماعی سالمندان شهر تبریز بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه ی آماری شامل تمامی سالمندان مقیم مراکز سالمندان شهر تبریز بود. نمونه ی آماری این مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس، شامل 26 مرد سالمند ساکن در موسسه ی سالمندان خوبان شهر تبریز که از شرایط ورود به مطالعه برخوردار بودند، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (13 نفر) و کنترل (13 نفر) جایگزین شدند. اعضای گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت واقعیت درمانی گروهی قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه های سرمایه روان شناختی لوتانز، خودارزشمندی کروکر و همکاران، بهزیستی اجتماعی کییز و پروتکل واقعیت درمانی غلامی حیدآبادی و همکاران بود. داده های پژوهش به وسیله آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که واقعیت درمانی گروهی بر افزایش سرمایه روان شناختی، خودارزشمندی و بهزیستی اجتماعی در سالمندان موثر بوده است. یافته های این پژوهش ضرورت کاربرد واقعیت درمانی را در راستای بهبود سرمایه روان شناختی، خودارزشمندی و بهزیستی اجتماعی خاطر نشان می سازد.

سالمندی بیماری نیست، بلکه واقعیتی است انکارناپذیر و یکی از مراحل حساس رشد انسان، در روند طبیعی گذر عمر مطرح می گردد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی معنادرمانی گروهی بر اضطراب مرگ و سازگاری اجتماعی سالمندان اجرا شد. طرح پژوهش، نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری، شامل مردان ساکن در مرکز سالمندان مهرگان شهر کرمانشاه در سال 1395 بود. ابزار پژوهش پرسش نامه های اضطراب مرگ تمپلر و سازگاری اجتماعی بل بود. 30 نفر از افرادی که در مقیاس اضطراب مرگ، نمره بالاتر از نقطه برش و در مقیاس سازگاری اجتماعی پایین تر از نقطه برش کسب کردند، انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) گمارش شدند. برای گروه آزمایش 8 جلسه مداخله معنا درمانی فرانکل اجرا گردید. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس چند متغیره تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد بین دو گروه آزمایش و گواه از نظر اضطراب مرگ و سازگاری اجتماعی تفاوت معناداری وجود دارد (p<0.001). بنابراین می توان نتیجه گرفت که معنادرمانی گروهی بر کاهش اضطراب مرگ و افزایش سازگاری اجتماعی سالمندان موثر بوده است و این درمان در مراکز سالمندان توصیه می گردد.

معنویت به عنوان زیربنای باورها، یک جنبه ی مهم از زندگی سالمندان است و نقش اساسی در تامین و ارتقای سلامت روانی و کیفیت زندگی آنها دارد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی معنویت درمانی اسلامی بر احساس تنهایی و اضطراب مرگ در سالمندان انجام گرفت. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه ی زنان سالمند شهر اهواز بود. از بین زنان سالمند شهر اهواز به صورت در دسترس تعداد 30 نفر که نمره ی برابر یا بالاتر از نقطه ی برش در پرسش نامه های احساس تنهایی دهشیری و همکاران و اضطراب مرگ کالت لستر کسب کرده بودند، انتخاب شدند و به طور تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایگزین گردیدند. سپس برنامه آموزش معنویت مبتنی بر آموزه های اسلامی طی 12 جلسه ی 30 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا گردید و طی این مدت گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. پس از پایان برنامه ی آموزشی، پرسش نامه ها مجددا برای هر دو گروه در قالب پس آزمون اجرا گردید. داده ها با استفاده از آزمون آماری کوواریانس چند متغیری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که آموزش معنویت مبتنی بر آموزه های اسلامی موجب کاهش احساس تنهایی و اضطراب مرگ در گروه آزمایش شده است. در نتیجه ایجاد زمینه های لازم جهت شرکت در فعالیت های مذهبی برای سالمندان ضروری به نظر می رسد که این مورد می تواند در بهبود وضعیت روان شناختی سالمندان موثر عمل کند.

یکی از حوزه های مهم سلامت سالمندان بعد روانی آن است که نیازمند توجه خاص به ویژه پیشگیری از اختلالاتی نظیر افسردگی، اضطراب و احساس یأس و ناامیدی در آنان و لزوم توجه به بهزیستی آنها است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی واقعیت درمانی در بهزیستی سالمندان انجام گرفت. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه ی سالمندان مرد ساکن در مرکز ماندگاران شهر اردبیل بود. ابتدا پرسش نامه بهزیستی هیجانی، روانی و اجتماعی کی یز و ماگیارمو توسط کلیه ی سالمندان تکمیل گردید و از بین سالمندانی که نمره ی برابر با یا بالاتر از نقطه ی برش در پرسش نامه کسب کرده بودند 30 نفر به طور تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایگزین گردیدند. سپس برنامه ی واقعیت درمانی، طی هشت جلسه ی 90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا گردید و گروه کنترل طی این مدت هیچ مداخله ای دریافت نکرد. پس از پایان برنامه ی مداخله ای، پرسش نامه مجددا برای هر دو گروه به عنوان پس آزمون اجرا گردید. داده ها با استفاده از آزمون آماری کوواریانس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که واقعیت درمانی موجب افزایش بهزیستی هیجانی، روانی و اجتماعی سالمندان شده است. در نتیجه لزوم کاربست درمان های متمرکز بر مشکلات خلقی و عاطفی سالمندان به ویژه افزایش بهزیستی آنان ضروری می باشد.

در سال های اخیر به دلیل افزایش جمعیت سالمندان، توجه به این قشر خصوصا توجه به سلامت جسمی و روانی آنان ضروری است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه باورهای مذهبی و سلامت روانی از طریق واسطه گری هدفمندی در زندگی و ادراک پیری در معلمان بازنشسته بود. پژوهش حاضر یک مطالعه ی توصیفی از نوع همبستگی بود که در سال 1395 انجام شد. شرکت کنندگان این پژوهش شامل 330 نفر (173 مرد و 157 زن) از معلمان بازنشسته بودند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسش نامه نگرش سنج مذهبی گلریز و براهنی، مقیاس هدفمندی در زندگی از پرسش نامه بهزیستی ریف، پرسش نامه ادراک پیری بارکر و همکاران، و پرسش نامه سلامت عمومی 12 سوالی گلدبرگ بود. تحلیل مسیر به عنوان یک روش آماری برای تحلیل داده های مطالعه به کار برده شد که حاکی از معناداری روابط بین متغیرهای پژوهش بود. به علاوه آزمون واسطه گری به وسیله روش بوت استراپ نشان دهنده معنی داری نقش واسطه ای هدفمندی در زندگی و ادراک پیری در رابطه باورهای مذهبی و سلامت روانی بود. بر اساس نتایج می توان گفت که باورهای مذهبی از طریق هدفمندی در زندگی و ادراک مثبت از پیری عامل مهمی در بهبود سلامت روانی در معلمان بازنشسته است. بنابراین متخصصان سلامت روان و افرادی که در حوزه ی سالمندی فعالیت می کنند باید فعالیت هایی را برای تعمیق باورهای مذهبی سالمندان انجام دهند.

پدیده بازنشستگی مانند سایر تجربیات انتقالی بر رضایت زناشویی افراد تاثیر می گذارد و می تواند باعث ایجاد تنش، اختلاف و نارضایتی در اواخر بزرگسالی گردد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش ویژگی های شخصیتی، نگرش مذهبی و منبع کنترل فردی در پیش بینی کیفیت روابط زناشویی بازنشستگان انجام شد. روش پژوهش پیمایشی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه بازنشستگان شهر نهاوند بود که بر اساس پیشینه پژوهش های قبلی تعداد 200 نفر از آنها از طریق نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو، مقیاس های نگرش مذهبی خدایاری فرد و همکاران، منبع کنترل راتر و وضعیت زناشویی گلومبوک - راست بود. داده ها از طریق همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که ناسازگار زناشویی با روان رنجوری همبستگی مثبت، و با برون گرایی، گشودگی به تجربه، توافق پذیری و با وجدان بودن همبستگی منفی دارد. همچنین بین نگرش مذهبی افراد با وضعیت زناشویی آن ها رابطه ی منفی معناداری بدست آمد و میان منبع کنترل با کیفیت زناشویی رابطه ی معناداری وجود نداشت. همچنین بر اساس تحلیل نتایج، روان رنجوری، برون گرایی، توافق پذیری و نگرش مذهبی توانستند به طور معنادار 42 درصد از واریانس متغیر وابسته یعنی کیفیت زناشویی را پیش بینی نمایند. بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت وضعیت زناشویی افراد به ویژه در دوره بازنشستگی متاثر از صفات شخصیتی و نگرش مذهبی افراد است.

یکی از عوامل اصلی که خطر و احتمال افتادن و زمین خوردن را در بین سالمندان بالا می برد، ضعف در حفظ تعادل می باشد و در جهت پیشگیری از آن تاثیر مثبت فعالیت هایی چون ورزش و تمرینات بدنی گزارش شده است. این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل و با هدف بررسی میزان تاثیرگذاری و مقایسه ی اندازه اثر سه مداخله ی پیلاتس، تمرین در آب و یوگا بر بهبود تعادل پویا جامعه ی سالمند ایرانی صورت گرفته است. به این منظور نتایج 20 پژوهش با 25 اندازه اثر تحلیل گردید. نتایج نشان داد هر سه تمرین پیلاتس، تمرین در آب و یوگا بر تعادل پویای سالمندان در سطح خطای کمتر از 0.05 موثر بوده است و اندازه اثر ترکیبی مربوط به سه مداخله پیلاتس، تمرین در آب و یوگا به ترتیب 0.68، 0.37 و 0.50 بدست آمد. بین سه روش تمرینی، طبق اندازه اثر ترکیبی موثرترین روش برای بهبود تعادل پویای سالمندان به ترتیب پیلاتس، یوگا و تمرین در آب مشخص گردید. با توجه به یافته های حاصل از این پژوهش می توان چنین نتیجه گرفت که هر سه مداخله پیلاتس، تمرین در آب و یوگا بر بهبود تعادل پویای سالمندان موثر واقع می شود اما در میزان تاثیرگذاری هر سه روش تفاوت معنی داری وجود دارد و طبق پژوهش حاضر تمرین پیلاتس نسبت به دو روش تمرین در آب و یوگا روشی موثرتر است. بنابراین می توان از نتایج و یافته های این تحقیق در مداخلات پیشگیری و درمانی مشکلات مرتبط با تعادل سالمندان بهره جست.