پژوهش های ماهی شناسی کاربردی
سال:1394 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

در این مطالعه به منظور بررسی رژیم غذایی تابستانی ماهی قزل آلای خال قرمز، 101 نمونه ماهی در سال 1388 از رودخانه دلیچای واقع در پارک ملی لار، نمونه برداری شد. محتویات گوارشی ماهی ها، توسط منتخبی از روش ها، شامل آنالیزهای کمی محتویات گوارشی (تعداد، وزن و حضور طعمه)، شاخص های غنای گونه ای، شانون- وینر و یکنواختی، نمایش گرافیکی کاستلو بر اساس تعداد و وزن طعمه و همچنین یک نمایش گرافیکی سه بعدی جدید از روش کاستلو، بررسی شدند. بر اساس بررسی های صورت گرفته در پژوهش حاضر به طور کلی رژیم غذایی ماهی ها عمومی بوده و لارو دوبالان با درصد فراوانی نسبی عددی 73.71 درصد و پوره یک روزا با درصد فراوانی نسبی عددی 12.54 درصد، بیشترین اهمیت را در رژیم غذایی آن ها داشتند. در این بررسی بر اساس شاخص های تنوع، مشخص شد جنسیت تاثیری در رژیم غذایی و استراتژی تغذیه ماهیان قزل آلای خال قرمز نداشته، به طوری که اختلافی میان رژیم غذایی ماهیان نر بالغ و ماهیان ماده بالغ دیده نشد. در مقایسه کارآمدی سه نمایش گرافیکی از روش کاستلو، نمایش گرافیکی جدید به دلیل آن که تاثیر وزن و تعداد طعمه خورده شده را به طور هم زمان می سنجد، نسبت به دو روش دیگر نتایج بهتری ارائه داد.

به منظور بررسی قابلیت استفاده از شکل جمجمه عصبی در تفکیک گونه های جنس Cyprinion ایران بر اساس روش ریخت سنجی هندسی، تعداد 30 قطعه ماهی از پنج گونه ی گزارش شده از ایران صید گردید. برای این منظور تعداد 17 لندمارک هم ساخت روی تصاویر دوبعدی تهیه شده از نمای پشتی جمجمه عصبی ماهیان تعریف و رقومی سازی شد. داده های حاصله (مختصات لندمارک ها) با استفاده از روش های آماری تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی (PCA)، تجزیه و تحلیل تغییرات شکلی متعارف (CVA) و تحلیل خوشه ای (CA) به کمک نرم افزارهای MorphoJ و PAST مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل های آماری به خوبی توانستند پنج گونه مورد مطالعه را بر اساس شکل جمجمه تفکیک نمایند. صفاتی که بر اساس آن ها می توان گونه های Cyprinion را تفکیک کرد به شرح زیر قابل بیان است: C. kais دارای کمترین عرض جمجمه در ناحیه پرویزنی جانبی، کمترین مقدار باریک شدگی جمجمه عصبی در بخش میانی و کمترین فاصله بین ابتدایی ترین محل اتصال آهیانه ها و انتهایی ترین محل اتصال آنها است. C. macrostomum دارای کمترین عرض استخوان بالاپرویزنی و دارای شکاف مشخص در لبه جلویی آن و همچنین بیشترین فاصله بین ابتدایی ترین محل اتصال آهیانه ها و انتهایی ترین محل اتصال آن ها است، C. milesi دارای باریک ترین و کشیده ترین جمجمه عصبی بوده و بیشترین میزان باریک شدگی جمجمه در بخش میانی جمجمه را دارد. در C. tenuiradius عرض جمجمه در محل بالی گوشی زیاد بوده، در نواحی میانی جمجمه کاهش یافته و مجددا در محل پرویزنی جانبی افزایش می یابد و در نهایت C. watsoni دارای پهن ترین و کوتاه ترین استخوان بالاپرویزنی است.

این پژوهش، به منظور بررسی و مقایسه پارامترهای ریخت سنجی اتولیت ساجیتا در گونه های طوطی ماهی یشمی (Scarus fuscopurpureus)، پروانه ماهی سه نواری (Heniochus acuminatus) و پروانه ماهی تک نواری (Chaetodon rafflesii) در مناطق مرجانی آب های خلیج فارس و دریای عمان انجام پذیرفت. نمونه برداری طی یکسال از فروردین ماه 1393 تا فروردین ماه 1394 به طول انجامید. در این مدت 26 عدد طوطی ماهی یشمی، 8 عدد پروانه ماهی سه نواری و 11 عدد پروانه ماهی تک نواری صید و مورد مطالعه قرار گرفت. صید ماهیان از طریق غواصی انجام پذیرفت. خصوصیات زیست سنجی نمونه ها شامل طول کل، طول چنگالی، وزن ماهی و همچنین شکل اتولیت و پارامترهای زیست سنجی اتولیت ساجیتا از جمله طول، عرض، وزن، محیط و مساحت اتولیت مورد بررسی قرار گرفت. در بیشتر پارامترهای مورد بررسی، ارتباط معنی دار ملاحظه گردید، بین طول و وزن اتولیت، بین طول چنگالی ماهی و طول اتولیت و بین طول ماهی و وزن ماهی همبستگی بالایی مشاهده شد. بیشترین میزان همبستگی بین پارامترهای اشاره شده در گونه S. Fuscopurpureus به دست آمد، همچنین نتایج نشان داد کلیه خصوصیات ریخت سنجی اتولیت ساجیتا در بین گونه های مورد مطالعه اختلاف معنی دار دارند. نتایج حاصل از بررسی مساحت اتولیت و وزن اتولیت حاکی از آن است که این دو پارامتر در تمامی گونه های مورد مطالعه اختلاف معنی دار نشان می دهند. پارامتر عرض اتولیت در هیچ یک از نمونه ها اختلاف معنی دار نشان نداد. دو پارامتر طول اتولیت و محیط اتولیت در گونه C. rafflesii اختلاف معنی دار داشتند ولی در گونه های S. Fuscopurpureus و H. acuminatus اختلاف معنی دار نشان ندادند. بنابراین می توان اظهار کرد که در گونه های مورد مطالعه در تحقیق حاضر، دو پارامتر مساحت اتولیت و وزن اتولیت به عنوان شاخص های تعیین گونه به کمک اتولیت می باشند.

هدف از این تحقیق بررسی تنوع ژنتیکی ماهی خیاطه A. eichwaldii در سه ایستگاه نمونه برداری از رودخانه پل رود رودسر با استفاده از پنج نشانگر ریز ماهواه Mfw17, LeA-07, Llec090, Ca3, Reser10 بود. برای انجام این تحقیق تعداد 90 عدد ماهی خیاطه در سه ایستگاه از رودخانه پل‎رود رودسر نمونه برداری شد. از پنج نشانگر مورد استفاده در این مطالعه تنها سه نشانگر جهت ارزیابی تنوع ژنتیکی نتایج قابل قبولی را نشان دادند. آنالیز داده های تنوع ژنتیکی نشان داد که میزان متوسط هتروزیگوسیتی مشاهده شده (Ho) برابر با یک می باشد. میانگین هتروزیگوسیتی مورد انتظار (He) در بین این سه ایستگاه 0.755 است. همچنین میزان متوسط آلل مشاهده شده (Na) در هر یک از جایگاه های ژنی برابر است با 5.55 و محدوده آن از 4 تا 8 آلل در جایگاه های ژنی بود. میانگین تعداد آلل موثر (Ne) در سطح جایگاهی برای این سه منطقه 4.276 به‎دست آمد. در بررسی تعادل هاردی واینبرگ، نمونه ها در اکثر لوکوس ها انحراف از تعادل را نشان دادند. آنالیز داده ها میزان {0.06 :Fst و 0.066 :Rst} را نشان داد که نشان دهنده تمایز ژنتیکی پایینی میان مناطق مورد مطالعه می باشد. همچنین، بر اساس آنالیز واریانس مولکولی، تنها 5 درصد تنوع مشاهده شده مربوط به بین جمعیت ها بود. نتایج این مطالعه نشان می دهد که ماهی خیاطه در رودخانه پل رود رودسر دارای فراوانی اللی پایینی می باشد که باعث کاهش تنوع ژنتیکی می گردد، از دلایل این پدیده می توان به ورود آلودگی های شهری، صنعتی، کشاورزی و برداشت شن و ماسه بی رویه از بستر رودخانه می باشد که باید از لحاظ زیست محیطی بیشتر به آن توجه شود.

در بررسی حاضر اثرات اسانس میخک به عنوان یک بیهوش کننده در تاس ماهی ایرانی جوان مورد مطالعه قرار گرفت. در این راستا 150 قطعه تاس ماهی جوان در 15 تانک تقسیم گردیدند. به منظور انجام آزمایش 3 گروه تیمار، یک گروه کنترل منفی و یک گروه کنترل مثبت و هر گروه با 3 تکرار در نظر گرفته شد. ماهیان گروه تیمار با غلظت های 50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر اسانس میخک به عنوان ماده بیهوشی مورد مواجهه قرار داده شدند. بر اساس نتایج این بررسی اختلاف معنی داری در مراحل مختلف بیهوشی در غلظت های مورد مطالعه مشاهده نگردید و در عین حال تمامی غلظت های مورد استفاده زمان القای بیهوشی و ریکاوری کمتر از 3 دقیقه داشتند. بر اساس نتایج بافت شناسی این بررسی هیچ عارضه بافتی در کلیه، کبد و آبشش ماهیان مورد بیهوشی در غلظت های مختلف مشاهده نگردید. در مواجهه طولانی مدت (20 دقیقه) با غلظت 150 میلی گرم در لیتر اسانس میخک ادم و جدا شدگی اپیتلیوم لاملاهای ثانویه ثبت گردید. اما در بافت های کلیه و کبد هیچ عارضه ای مشاهده نگردید. بر اساس نتایج این بررسی غلظت 50 میلی گرم در لیتر اسانس میخک برای بیهوشی تاس ماهی ایرانی جوان پیشنهاد می شود و در عین حال افزایش این غلظت تا 150 میلی گرم در لیتر نیز در این ماهی قابل قبول بوده و فاقد عوارض بافتی می باشد.

بتائین (Betaine) و ال کارنیتین (L-Carnitine) به عنوان دو مکمل مهم غذایی در صنعت آبزی پروری مورد استفاده قرار می گیرند. به منظور بررسی اثرات متقابل این دو ماده و نوع روغن جیره بر شاخص های رشد، فعالیت آنزیم های گوارشی و مقاومت در برابر استرس های محیطی، طرحی با چهار تیمار (1- جیره حاوی روغن ماهی، 2- روغن ماهی + بتائینو ال کارنیتین، 3- روغن ذرت، 4- روغن ذرت + بتائینو ال کارنیتین) با سه تکرار به مدت دو ماه روی 420 قطعه بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان (O. mykiss) با وزن اولیه (9.9±0.1) طراحی و اجرا شد. میزان بتائین و الل کارنیتین مصرفی به ترتیب 500 و 1000 میلی گرم بودند. داده های نهایی طرح بر اساس آنالیز واریانس دوطرفه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که هر یک از متغیرهای آزمایش (مکمل ها و روغن) به صورت مجزا تاثیر معنی دار بر افزایش وزن بچه ماهیان نداشتند در حالی که تاثیرات متقابل آنها برافزایش وزن معنی دار بوده است (p<0.05). همچنین نتایج نشان داد که استفاده از بتائین و ال کارنیتین به صورت مستقل بر فعالیت آنزیم های گوارشی تاثیر معنی دار نداشته (0/05 >p) و بلعکس تاثیرات متقابل این مکمل ها با نوع روغن مصرفی در جیره، بر فعالیت آمیلاز و آلکالین فسفاتاز معنی دار بوده است (p<0.05). استفاده از جیره های غذایی مورد بررسی تاثیر معنی دار بر مقاومت بچه ماهیان در برابر استرس اکسیژن و شوری نداشته است اگرچه بتائین و ال کارنیتین به صورت مستقل و همچنین توأم با روغن جیره به طور معنی داری میزان مقاومت بچه ماهیان را در برابر استرس حرارتی افزایش داد.

هدف از این مطالعه بررسی اثرات عصاره خرما بر شاخص های رشد، مصرف جیره و شاخص های ایمنی موکوسی بچه ماهی کپور معمولی (C. carpio) بود. بچه ماهی های کپور با میانگین وزنی (4.06±0.13 گرم) تامین و با تراکم 20 قطعه در 6 تانک فایبرگلاس، در سه تکرار ذخیره سازی شدند. بچه ماهی ها به مدت 8 هفته با جیره های غذایی آزمایشی حاوی صفر (شاهد) و 200 میلی لیتر بر کیلوگرم عصاره خرما (2 تیمار و 3 تکرار) تغذیه شدند. در انتهای دوره شاخص های رشد، کارایی مصرف جیره (وزن نهایی، ضریب رشد ویژه و ضریب تبدیل غذایی) و نیز شاخص های ایمنی موکوسی شامل (سطوح ایمونوگلوبین کل، فعالیت لیزوزیم، پروتئاز و آلکالین فسفاتاز) بررسی شد. نتایج بدست آمده نشان داد تیمار عصاره خرما به طور معنی داری سبب افزایش شاخص های رشد، وزن اکتسابی و کاهش ضریب تبدیل غذایی در مقایسه با تیمار شاهد گردید (p<0.05). همچنین بررسی سطوح ایمونوگلوبین کل و فعالیت آنزیم های لیزوزیم، پروتئاز و آلکالین فسفاتاز در موکوس بچه ماهی های کپور تغذیه شده با عصاره خرما نشان دهنده افزایش معنی دار در مقایسه با تیمار شاهد بود. با توجه به این نتایج می توان گفت استفاده از عصاره خرما می تواند به عنوان یک مکمل غذایی مفید جهت افزایش رشد و بهبود ایمنی بچه ماهی کپور معمولی مطرح باشد.

در تحقیق حاضر تاثیر پودر تفاله گوجه فرنگی جیره غذایی بر فاکتورهای بیوشیمیایی سرم خون و شاخص های رشد بچه ماهیان کپور معمولی (C. carpio) بررسی شد. به این منظور تعداد 180 قطعه بچه ماهی کپور معمولی با وزن 9.20±1.75 گرم به طور کاملا تصادفی در پنج گروه آزمایشی در 15 عدد آکواریوم (پنج تیمار و سه تکرار به ازای هر تیمار) با تراکم 12 قطعه ماهی در هر آکواریوم، با شرایط یکسان محیطی توزیع شدند. پس از دو هفته سازگاری، ماهیان با جیره های حاوی مقادیر صفر (شاهد)، 50، 100، 150 و 200 گرم پودر تفاله گوجه فرنگی در هر کیلوگرم به مدت 12 هفته تغذیه شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که از بین شاخص های بیوشیمیایی سرم خون میزان آنزیم های آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، لاکتات دهیدروژناز (LDH)، گلوکز و کورتیزول در گروه های تیماری نسبت به گروه شاهد اختلاف معنی دار به دست آمد (p<0.05). اما از نظر میزان آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آلکالین فسفاتاز (ALP) بین تیمارها نسبت به گروه شاهد اختلاف معنی داری مشاهده نشد (p>0.05). از نظر شاخص های رشد نیز بیشترین مقادیر ضریب رشد روزانه، نرخ رشد ویژه و کارایی غذایی در بچه ماهیان تغذیه شده با جیره حاوی 50 گرم تفاله گوجه فرنگی به دست آمد. همچنین ضریب تبدیل غذایی نیز در ماهیان تغذیه شده با 50 گرم تفاله گوجه فرنگی بر کیلوگرم جیره بهبود یافت. در نتیجه، افزودن پودر تفاله گوجه فرنگی در سطح 50 گرم بر کیلوگرم جیره، باعث بهبود شاخص های رشد شده و هزینه های تولید را کاهش داده و می تواند به سودآوری بیشتر منجر شود.