پژوهش نامه فرهنگی هرمزگان
سال:1396 | دوره:8 | شماره:13 |تعداد مقالات:7

هزار و یک شب را مادر قصه های جهان نامیده اند. حضور قومیت های مختلف از هر ملیتی در این اثر چنان آشکار است که قابل انکار نیست. این کتاب طی قرن ها منبع سرگرمی برای عامه و زمینه ی تحقیقات و پژوهش های گسترده برای محققان و پژوهشگران بوده است؛ به طوری که امروزه یکی از منابع عمده برای مطالعه و تحقیق فرهنگ ملل شرق و مسائل اجتماعی و تاریخی شرقی به شمار می رود. این مجموعه پیش از اینکه عربی باشد، ریشه در افسانه های کهن ایرانی دارد و ترکیب آن با قصه های مناطق دیگر چون هند باستان، عرب، بغداد، مصر و غیره از آن شاهکاری ساخته است که می توان در آن از عرف، آداب و رسوم، باورها، آیین ها و هنجارهای فرهنگی و اجتماعی مناطق گوناگون به ویژه جهان شرق همزمان آشنا شد و اطلاعاتی کسب کرد. به طور کلی، داستان های هزار و یک شب به دلیل امتزاج فرهنگ های گوناگون شرقی، زمینه ی بسیار مناسبی را برای مطالعه ی تطبیقی مفاهیم و باورهای فرهنگی و اجتماعی در داستان ها و حکایت های این اثر ایجاد کرده است. مقاله ی حاضر نیز بر آن است که با نگاه تطبیقی، به بررسی نقاط اشتراک و وجه اختلاف داستان ها و قصه های دو خاستگاه عمده ی این اثر یعنی ایرانی و مصری از جهت مشترکات یا تضادهای فرهنگی، اجتماعی، آداب، عادات و باورهایی که بین این دو خاستگاه در این اثر ریشه دوانیده است، بپردازد. بدین منظور پس از نگاهی گذرا به خصوصیات و ویژگی های داستان های ایرانی و مصری این مجموعه، در ادامه با ذکر شواهدی از این اثر به افتراق و شباهت داستان های این دو دسته خواهیم پرداخت.

دین یکی از قدیمی ترین و مهم ترین نهادهای اجتماعی است و تمامی جوامع در طول تاریخ دارای دین بوده اند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین مصرف رسانه ای (تلویزیون داخلی و ماهواره ای) با میزان دینداری دانشجویان است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایش انجام شد. جامعه ی آماری تحقیق شامل تمامی دانشجویان جدیدالورود شاغل به تحصیل در دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در سال تحصیلی 95-94 بود که پرسش نامه ی تحقیق براساس روش سرشماری بین همه ی آنان (دانشجویان جدیدالورود) توزیع، سپس اطلاعات جمع آوری شده به کمک نرم افزار spss و با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. یافته های توصیفی تحقیق نشان دهنده ی سطح متوسط به بالای دینداری در میان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان بوده است. نتایج تحلیلی گویای آن است که بین میزان مصرف تلویزیون داخلی با دینداری کل رابطه ی مثبت و معنادار وجود داشته و از میان ابعاد دینداری، بعد مناسکی بیشترین شدت رابطه را با میزان استفاده از تلویزیون داخلی داشته است. استفاده از تلویزیون داخلی با سایر ابعاد دینداری رابطه ی معنادار نداشته است. همچنین نتایج تحقیق، رابطه ی معکوس و معناداری بین استفاده از تلویزیون ماهواره ای با دینداری کل نشان می دهد. از میان ابعاد دینداری، بعد عاطفی و پیامدی بیشترین شدت رابطه را با میزان استفاده از تلویزیون ماهواره ای دارد و بعد اعتقادی و مناسکی، فاقد این رابطه ی معنادار است.

ترانه، نوای شورانگیز و بی تکلف مردمانی عامه و گمنام است و نجوایی حاصل نخستین تراوش روح ملی و بدوی. ترانه های عروسی یا واسونک ها یکی از گونه های ادبیات شفاهی است که زنان در آن بیشتر هنرنمایی کرده و هنرشان مورد قبول مخاطب (عروس و داماد) قرار گرفته است. این مهم خود از موضوعی پر اصالت پرده برمی دارد و آن اهمیت نقش فرهنگی ـ هنری زنان در آماده کردن دختران و پسران (فرزندانشان) برای ورود به زندگی مشترک و تاثیرگذاری عاطفی بر آنهاست.در این جستار نگارنده تلاش کرده است با استفاده از شیوه ای تحلیلی ـ توصیفی به بررسی عواملی نظیر مذهب، موقعیت های جغرافیایی و بومی و دغدغه های زنانه در نوع ادبی (واسونک) بپردازد و با تحلیل موشکافانه ی واسونک های این منطقه (بندرلنگه)، مخاطب را به شناخت بهتر ترانه ها رهنمون سازد.واسونک ها ـ که در حوزه ی ادبیات عامه قابل بررسی هستند ـ در عین شاد و ضربی بودن، احساسات و آرزوهای مادران را در هنگام روانه کردن فرزندان شان به خانه ی بخت، به خوبی بیان می کنند. ردپای باورهای مذهبی و ارزش های معنوی، تاثیر فرهنگ هندوها بر فرهنگ مردم این منطقه و تاثیر عناصر اقلیمی در این ترانه ها به خوبی نمایان است. واسونک ها از گذشته های دور در ادبیات شفاهی هرمزگان رایج بوده، سینه به سینه بازگو شده تا به زمان حال رسیده است.

هدف این پژوهش، تحلیل عوامل موثر بر علاقه مندی به اشتغال در مناطق روستایی از دیدگاه دانشجویان دانشکده ی کشاورزی دانشگاه تبریز است. روش تحقیق از نوع مطالعات توصیفی تحلیلی است و جامعه ی آماری آن، دانشجویان تمامی مقاطع در رشته های تحصیلی دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 1393 بودند (N=3296) حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 105 نفر برآورد شد. نمونه گیری در این تحقیق نیز به صورت تصادفی متناسب از میان گروه های آموزشی اجرا شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه با سوالات بسته در قالب طیف لیکرت و ضریب آلفای کرونباخ (0.92) نیز نشان دهنده ی پایایی سوالات ابزار تحقیق بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد یازده عامل زیربنایی، انگیزشی، تحصیلات، شخصیتی، اقتصادی، فردی، سکونت، سربازی، حمایتی، علاقه و فاصله، در حدود 73 درصد از واریانس زمینه های علاقه مندی به اشتغال را در مناطق روستایی تبیین می کنند. همچنین نتایج اولویت بندی، زمینه های علاقه مندی به اشتغال را در مناطق روستایی جزو مهم ترین عوامل تعیین کرد که عبارتند از: پرداخت اعتبارات ویژه ی کار و سکونت در روستاها توسط دولت، سهیم شدن فارغ التحصیلان در درآمد افزایش یافته ی کشاورزان به صورت درصدی، میزان فاصله ی روستا از شهر، همکاری با شرکت های خدمات فنی، مشاوره ای و ترویجی و لزوم به دست آوردن سابقه ی کاری روستایی برای استخدام های دولتی.

اعتماد اجتماعی مفهومی است که در فرایند روابط اجتماعی بین افراد و سازمان های اجتماعی با یکدیگر به وجود می آید و اصلی ترین و مهم ترین رکن سرمایه ی اجتماعی به شمار می رودکه در حیطه ی خصوصی و عمومی، شکل دهنده ی این سرمایه است. وجه خصوصی آن در مورد رابطه ی دو شخص خاص با یکدیگر صدق می کند و وجه عمومی آن در مورد اعتماد به گروه،حزب یا دولت یا سازمان های رسمی و غیر رسمی و نهادهای اجتماعی نمود دارد. این سازمان ها یا نهادهای اجتماعی می توانند با ایجاد رابطه میان افراد جامعه، مشارکت اجتماعی را افزایشدهند و اعتماد اجتماعی را به وجود آورند. این مقاله با هدف بررسی تفاوت میانگین اعتماد اجتماعی پاسخگویان، در دو گروه دریافت مستمری یا فقدان مستمری بیمه ی از کارافتادگی تامیناجتماعی استان هرمزگان صورت گرفته است. جامعه ی آماری این پژوهش، از یک سو مشمول دو گروه مستمری بگیران از کارافتادگی بیمه ی تامین اجتماعی استان هرمزگان در سال های 1393 - 1391 و از سوی دیگر، فاقدان مستمری بیمه ی تامین اجتماعی این استان تعیین شد و از این دو گروه، سی نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق در اینپژوهش، پیمایشی است. برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسش نامه ی استاندارد مادسیج اعتماد اجتماعی، در بررسی رابطه ی اجتماعی بین دو گروه از آزمون تی مستقل و در بررسی میزانهمبستگی آنها از آزمون اتا استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که مستمر بگیران از کار افتاده ی بیمه ی تامین اجتماعی نسبت به فاقدان مستمری، از اعتماد اجتماعی بالاتری برخوردارند.نتیجه ی به دست آمده حاکی از شدت رابطه ی بالا (0.74) بین دو متغیر است.

یکی از بن مایه های بسیار رایج در قصه های عامیانه ی ایران، پیکرگردانی «انسان ـ حیوان» و «حیوان ـ انسان» است که به سه صورت دیده می شود: تغییر هیات، طلسم یا جادو و تجسد.در حالت تغییرهیات فرد برای کمک به قهرمان داستان، درون مایه هایی مانند وصلت با پسر یا دختر، کسب مال و ثروت، از بین بردن دشمن، جذب قهرمان داستان، جبران نیکی قهرمان، گریز از دست تعقیب کننده یا دشمن، گریز از غم و اندوه، پنهان کردن هویت و. .. دیده می شود. طلسم و جادو نیز با اهدافی نظیر مجازات کردن، به تصرف درآوردن قهرمان دختر داستان و وصلت با او، حسادت به قهرمان داستان، فریب دادن دیگران، شفقت و دلسوزی و. .. صورت می گیرد. تجسد نیز با هدف برملا ساختن راز قتل و رسوا کردن قاتل و در برخی موارد نیز به منظور جبران نیکی قهرمان، یاری رساندن بدو، مجازات و. .. صورت می گیرد.در این مقاله تلاش شده است صورت های پیکرگردانی، یعنی تغییرهیات، طلسم یا جادو و تجسد در افسانه های مردم ایران بررسی شود تا هر چه بیشتر بر اهمیت حفظ و مطالعه ی فرهنگی قصه های عامیانه ـ که مهمترین بستر تجلی انگاره ها و بن مایه های اساطیری است ـ تاکید شود.نتایج حاصل از این مقاله در این قصه ها تغییرهیات با 118 مورد، طلسم یا جادو با 82 مورد و تجسد با 9 مورد بیشترین بسامدها را به خود اختصاص داده است.

در این پژوهش درصدد هستیم تا درجه ی توسعه یافتگی شهرستان های استان هرمزگان را براساس شاخص های آموزشی تعیین کنیم. روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی و پیمایشی است. جامعه ی آماری این پژوهش شهرستان های استان هرمزگان است که شامل 13 شهرستان می باشد: ابوموسی، بستک، بشاگرد، بندرعباس، بندرلنگه، پارسیان، جاسک، حاجی آباد، خمیر، رودان، سیریک، قشم و میناب. داده ها و اطلاعات شاخص های آموزشی، از سالنامه ی آماری استان هرمزگان ـ که از سوی مرکز آمار ایران انتشار یافته ـ استخراج شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات، از روش مجموع ساده وزنی (SAW) و برای وزن دهی شاخص ها از روش آنتروپی استفاده شده است. نتایح پژوهش نشان می دهد که براساس شاخص های آموزشی، ترتیب توسعه یافتگی شهرستان های استان هرمزگان بدین قرار است: ابتدا شهرستان بندرعباس، سپس شهرستان های میناب، رودان، بندرلنگه، حاجی آباد، قشم، بستک، جاسک، پارسیان و ابوموسی در اولویت های بعدی قرار دارند.