فیزیولوژی و بیوتکنولوژی آبزیان
سال:1395 | دوره:4 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

اثرات تابش UV بر ترکیبات زیستی طی سه دهه گذشته، از زمان نخستین گزارش ها درباره تغییرات ایجاد شده توسط بشر در لایه ازون استراتوسفری که سطح زمین را از اشعه مضر فرابنفش محافظت می کند، به یک موضوع مهم تبدیل شده است. هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه اثر شدت های مختلف اشعه UV بر برخی شاخص های فیزیولوژیکی ریزجلبک های یوکاریوتی سبز Chlorella sp. و پروکاریوتی سبز- آبی Anabaena sp. است. پس از تهیه نمونه های خالص، نمونه های ریزجلبک های سبز- آبی Anabaena sp. و سبز Chlorella sp. به محیط کشت مناسب خود منتقل شدند و سپس در معرض پرتو UV-C در بازه های زمانی مختلف (1، 3، 6 و 12ساعت) با سه تکرار قرار گرفتند. نمونه ها در اتاقک کشت در شرایط مطلوب از نظر دما 25±2oC، شدت نوری 2500 لوکس و تناوب نوری روشنایی - تاریکی 12:12 ساعت در شرایط هوادهی به مدت 12 روز قرار داده شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که با افزایش شدت پرتو UV-C تا 12 ساعت، میزان رشد بر حسب وزن خشک، نرخ رشد، محتوای رنگیزه فتوسنتزی و محتوای پروتئین کل در مقایسه با نمونه شاهد به طور معنی داری در ریزجلبک های Chlorella sp. و Anabaena sp. کاهش یافت. همچنین محتوای مالون دی آلدهید (MDA) در هر دو ریزجلبک در کلیه تیمارها در مقایسه با شاهد افزایش پیدا کرد. به علاوه مقایسه دو ریزجلبک مشخص کرد که در همه پارامترهای مورد بررسی، ریزجلبک پروکاریوتی سبز- آبی Anabaena sp. نسبت به ریزجلبک یوکاریوتی سبز Chlorella sp. کاهش بیشتری نشان داد و این امر نشان دهنده حساسیت بیشتر ریزجلبک پروکاریوتی سبز- آبی Anabaena sp. است.

آروماتاز P450 (CYP19 (a))) یک آنزیم استروئیدوژنیک کلیدی در تبدیل آندروژن به استروژن است که نقش مهمی را در تمایز جنسی و تکامل گناد ایفا می کند. از این رو، در مطالعه حاضر به بررسی تاثیر عصاره هیدروالکلی گیاه پنج انگشت بر عملکرد تولیدمثلی، نسبت جنسی و بیان یکی از مهمترین ژن های مرتبط با جنسیت CYP19 (a))) ، با استفاده از روش RT-PCR در ماهی گورخری پرداخته شد. لاروها پس از تفریخ با جیره غذایی آزمایشی در چهار سطح 0 (گروه شاهد (T0، 5 (T1)، 10 (T2) و 15 (T3) گرم عصاره در هر کیلوگرم غذا به مدت 45 روز تغذیه شدند. به منظور انجام بیان ژن، نمونه برداری از ماهیان در روزهای 4، 7، 10، 15، 30 و 45 پس از تفریخ، صورت گرفت. نرمال سازی بیان ژن هدف با استفاده از ژن مرجع b-actin و آنالیز نتایج بیان ژن با استفاده از روش 2-DDCT صورت گرفت. ﻋﻤﻠﻜﺮد تولیدمثلی در تیمارهای 2 T و T3 به طور معنی داری بهتر از سایر تیمارها بود، به طوری که هماوری مطلق، شاخص گنادی و طول و وزن لاروها در این تیمارها بالاتر بود (P<0.05). با افزایش غلظت عصاره در جیره، ﻧﺴﺒﺖ جنس ماده به نر افزایش یافت (P<0.05). به طوری که در تیمار T3، منجر به تولید 87.23 درصد جنس ماده شد. تحت تاثیر عصاره بیان ژن CYP19 (a) نیز افزایش یافت، به طوری که در زمان تمایز گنادها (45 روز پس از تفریخ) بالاترین بیان این ژن ها صورت گرفت. در مجموع، می توان استفاده از تیمار T3 را برای دستیابی به بهترین عملکرد تولیدمثلی و درصد بالاتری از جنس ماده در ماهی گورخری به عنوان گونه مدل در آبزی پروری، پیشنهاد کرد.

با توجه به توانایی جلبک ها در تولید متابولیت های ثانویه، می توان آن ها را به عنوان یک منبع بالقوه از ترکیبات طبیعی برای توسعه تولید دارو و درمان بسیاری از بیماری ها به کار برد. از این رو، مطالعه حاضر به منظور تعیین فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی عصاره آبی جلبک قهوه ای Iyengaria stellata از سواحل قشم انجام شد. برای ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره جلبک، اثر مهارکنندگی رادیکال هیدروکسیل، توانایی شلاته کنندگی یون آهن و فعالیت آنتی اکسیدانی کل، مورد بررسی قرار گرفت. فعالیت ضد باکتریایی عصاره بر چهار سویه باکتری بیماری زا شامل Escherichia coli، Salmonella typhimurium، Bacillus cereus و Staphylococcus aureus، به روش انتشار از دیسک مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن با آنتی بیوتیک های استاندارد مقایسه شد. بر اساس نتایج به دست آمده فعالیت آنتی اکسیدانی کل (1.67±23.69)، توانایی مهار رادیکال هیدروکسیل (2.62±84.84) و توانایی شلاته کنندگی یون آهن (0.45±91.14) در جلبک I. stellata بالا بود. اما نتایج حاصل از آزمایش های ضدمیکروبی نشان داد که عصاره آبی این جلبک فاقد اثر ضد باکتریایی علیه باکتری های استفاده شده بود. طبق نتایج این مطالعه، جلبک قهوه ای Iyengaria stellata می تواند به عنوان یک منبع بالقوه از ترکیبات آنتی اکسیدانی در صنایع غذایی و پزشکی مورد استفاده قرار گیرد.

در این مطالعه تاثیر انتقال مستقیم از آب شیرین (FW) به آب لب شور دریای خزر (CSW، شوری ‰11) بر توان تنظیم یونی در یچه مارپیچی در روده بچه تاس ماهی ایرانی2.55±0.41) Acipenser persicus  گرم) بررسی شد. مکان یابی پروتئین های انتقال دهنده یون مانند ATPase (NKA), Na+, K+, 2Cl– (NKCC) Na+,K+- و (Cystic Fibrosis Transmembrane Conductance Regulator (CFTR پس از 10 روز انتقال مستقیم از FW به CSW به روش ایمونوهیستوشیمی انجام شد. مکان یابی همزمان NKA و NKCC در سیتوپلاسم دریچه مارپیچی ماهیان نگهداری شده در FW و CSW نشان داد که این دو پروتئین تحت تاثیر شوری قرار نگرفتند. به علاوه، کانال آنیونی CFTR نیز در سیتوپلاسم انتروسیت ها و بیشتر متمایل به قسمت راسی سلول شناسایی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، دریچه مارپیچی روده بچه تاس ماهیان ایرانی بیشتر در جذب مواد غذایی نقش داشت و به طور غیر مستقیم در تنظیم یونی شرکت می کرد. به علاوه، این اندام در بچه ماهیان (با وزن 3-2 گرم) از لحاظ تکامل فیزیولوژیکی در وضعیت مناسبی قرار داشته، آمادگی بچه ماهیان را برای مواجه شدن با شوری آب دریای خزر فراهم می کند.

هدف بررسی حاضر یافتن تاثیر غلظت های زیر حدکشنده دیازینون و آندوسولفان (آفت کش های کشاورزی) بر پاسخ بویایی بچه تاس ماهیان ایرانی (Acipenser persicus) انگشت قد بود. در این مطالعه، محدوده وزنی بچه ماهیان 9-7 گرم و دامنه طولی 13-10 سانتی متر بود. برای مطالعه کمی و کیفی اثرات محیطی بر پاسخ های بویایی، از اسیدهای آمینه گلیسین و آلانین (با غلظت 0.001 مول بر لیتر به عنوان محرک بویایی)، عصاره دافنی (شاهد مثبت) و آب معمولی (شاهد منفی) هر یک با پنج تکرار استفاده شد. پاسخ های بویایی بچه ماهیان در آب معمولی کارگاه و غلظت های زیر حدکشنده LC10 و  0.1LC50دیازینون و آندوسولفان بعد از 24، 48 و 96 ساعت نگهداری، مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج، پاسخ های بویایی به محرک های بویایی در هر دو غلظت LC10 و 0.1LC50 دیازینون با افزایش غلظت و گذشت زمان نسبت به شاهد روند کاهشی نشان داد. غلظت 0.1LC50 آندوسولفان، موجب کاهش بیشتری در پاسخ بویایی نسبت به شاهد شد. این نتایج پیشنهاد می کنند که عوامل محیطی بر پاسخ های بویایی در تاس ماهی ایرانی موثر هستند

تولید غیرقابل کنترل رادیکال های آزاد سبب تخریب اکسیداتیو مواد غذایی و مشکلات سلامتی انسان می شود. از ترکیبات ضداکساینده (Antioxidant) سنتزی در صنایع غذایی و دارویی به منظور پیشگری و ممانعت از اکسیداسیون استفاده می شود ولی به دلیل اثرات احتمالی سمیت و سرطان زایی، میزان استفاده آن ها به شدت کنترل می شود. موجودات دریایی که تقریبا نصف تنوع زیستی جهان را شامل می شوند، منبع ارزشمندی از ترکیبات زیست فعال از جمله پپتیدها هستند که می توانند در تولید فرآورده های غذایی فراسودمند مورد استفاده قرار گیرند. مطالعه حاضر مروری بر مطالعات صورت گرفته در رابطه با پپتیدهای ضداکسایشی از منابع دریایی، روش های مورد استفاده برای خالص سازی و شناسایی آن ها، ساختار و مکانیسم اثر گذاری آن ها در شرایط آزمایشگاهی و در موجود زنده داشته است. این مطالعه نشان داد که پپتیدهای استخراج شده از منابع دریایی خاصیت ضداکسایشی بالقوه ای را در محیط آزمایشگاهی، سامانه های غذایی و همچنین موجود زنده نشان می دهند. اندازه پپتیدها، نوع اسیدهای آمینه، قرارگیری اسیدهای آمینه در موقعیت های مختلف زنجیره و قابلیت آبگریزی مهمترین عواملی هستند که بر مکانیسم ضداکسایشی پپتیدها تاثیر می گذارند. پپتیدهای ضداکسایشی می توانند به عنوان ترکیبات فراسودمند برای ممانعت از اکسیداسیون چربی و پروتئین محصولات غذایی استفاده شوند. این پپتیدها فرآیندهای اکسایشی را کنترل می کنند و اهمیت بالقوه ای در درمان و کنترل بیماری ها دارند.