مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی
سال:1396 | دوره:2 | شماره:3 (پیاپی 4) |تعداد مقالات:6

مطالعه حاضر با هدف بررسی چیستی گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی در برنامه های درسی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و ویژگی های آن صورت گرفته است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیلی است. جامعه تحلیلی کلیه پایگاه های اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و به طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های حاصله حاکی از این است که در این پژوهش ابتدا ماهیت و چیستی گفتمان-سازی تبیین و ده ویژگی اساسی با تأکید بر ایدئولوژی، شناسایی دال های شناور نما و متناقض با ایدئولوژی، توجه به فطرت، دارا بودن وجهه اجتماعی، برنامه ریزی، هژمونی سازی، مطالبه گری، قابل دسترس سازی، گفتمان سازی به مثابه فناوری قدرت نرم و توجه به اقتضائات سیاسی-اجتماعی احصا گردید. علاوه بر این پیامدهای نظری حاصل از رویکرد گفتمان سازانه در برنامه های درسی از دو منظر کلان/اساسی و فنی/ویژه و همچنین پیامدهای عملیِ آن از حیث تأثیر رویکرد مذکور بر سه حوزه شناخت، نگرش و عملکرد فراگیران در مواجهه با آموزه های انقلاب اسلامی و افزایش قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران از طریق برنامه های درسی بررسی گردید.

هدف از انجام این پژوهش بررسی جایگاه و نقش تزکیه در سه گفتمان تربیتی سعادت، ریاضت و سلامت و مقایسه آن با گفتمان تربیتی قرآنی است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیلی-استنباطی و تحلیل تطبیقی است. جامعه تحلیلی کلیه کتاب ها، اسناد و پایگاه های تربیتی مرتبط با موضوع تزکیه و گفتمان سازی بوده که به طور هدفمند از این جامعه بخش هایی که مولفه های پژوهشی را پوشش می داده است فیش برداری و به طور عمیق مورد مطالعه قرار گرفته است. همزمان با جمع آوری داده ها، اطلاعات جمع آوری شده به طور مستمر و پیوسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل حاکی از این است که در هر سه گفتمان، تزکیه از جایگاهی رفیع برخوردار است. در گفتمان سعادت فرایند تربیت دو بخشی است: بخشی از آن تزکیه و بخش دیگر آن تعلیم است. جایگاه و نقش تزکیه در فرایند تربیت هم ارز تعلیم است. در گفتمان سلامت، تزکیه همه فرایند تربیت است و نقش و جایگاه آن بی بدیل و بی نظیر است. در گفتمان ریاضت، تعلیم در فرایند تربیت جایگاهی ندارد. زیرا این دیدگاه معتقد است تزکیه معرفت آفرین است و نیازی به تعلیم نیست. در این گفتمان (ریاضت) فرایند تربیت دو بخشی است: بخشی از آن تزکیه و بخش دیگر تحلیه است. تزکیه هم شرط لازم برای تحقق تحلیه است و هم شرط لازم برای تحقق هدف تربیت. در گفتمان تربیتی قرآن، فرایند تربیت دو بخش دارد: تعلیم و تزکیه. گفتمان تربیتی قرآن با گفتمان ریاضت و گفتمان سلامت مخالف و به گفتمان سعادت بسیار نزدیک است. و نهایتاً این که در آموزش و پرورش رسمی تزکیه باید جایگاهی هم ارز آموزش داشته باشد و متناسب با آن برنامه های لازم تدارک دیده شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین هوش اخلاقی با وجدان کاری و تعهد سازمانی با تاکید بر رویکرد اسلامی در مدیران مدارس دوره های مختلف تحصیلی آموزش و پرورش شهرستان میبد است که به روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی انجام گردید. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران مدارس دوره های تحصیلی شهرستان میبد در سال تحصیلی 96-95 می باشند که از این جامعه با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان(1970)، نمونه ای معادل 108 نفر تعیین گردید. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه هوش اخلاقی لنیک و کیل (2005)، پرسش نامه وجدان کاری کاستا و مک کری (1992) و پرسش نامه تعهد سازمانی مؤدی، پورتر و استیرز (1992) بود که روایی و پایایی هر سه پرسش نامه با استفاده از ملاک های روان سنجی احراز گردید. داده های حاصل با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد هوش اخلاقی توان پیش بینی وجدان کاری و تعهد سازمانی را دارد. از مولفه های هوش اخلاقی بهترین پیش بینی کننده وجدان کاری، درگام اول مولفه استقامت و پافشاری برای حق و در گام دوم مولفه استقامت و پافشاری برای حق و اقرار به اشتباهات و شکست ها بوده است. همچنین از مولفه های هوش اخلاقی بهترین پیش بینی کننده های تعهد سازمانی در گام اول مولفه فعالانه علاقه مند بودن به دیگران، در گام دوم مولفه راستگویی و در گام سوم مولفه اقرار به اشتباهات و شکست ها بوده است.

نظر به اهمیت چرخش نظام تربیت رسمی و عمومی از کنترل بیرونی و ایجاد محدودیت به خویشتن بانی(تقوا)، ارزش مداری عقلانی، مسئولیت پذیری و اهمیت مداخلات تربیتی، هدف پژوهش حاضر، شناسایی، بررسی منطق و رویکردهای برنامه درسی عملیاتی شده آموزش خویشتن بانی به مدد یک مطالعه پدیدارنگاری است. برای دست یابی به این هدف، از میان تجارب سال با روش نمونه گیری 14 تا 7تربیتی موجود در فضای آموزش رسمی و غیررسمی در سنین هدفمند، با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته، تجارب تربیتی که برنامه درسی عملیاتی شده در حوزه خویشتن بانی مورد توجه قرار گرفت. داده های حاصل با استفاده از روش کیفی(استقرای تحلیلی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از تحلیل محتوای کیفی داده های جمع آوری شده از معلمان دارای تجربه آموزش خویشتن بانی نشان می دهد در مقوله «منطق برنامه آموزش خویشتن بانی» دو زیرمقوله «آموزش براساس منطق درون دینی» و «آموزش براساس منطق انسان نگرانه» قابل شناسایی است. هم چنین در زمینه رویکردهای آموزش خویشتن بانی نیز مقوله «انواع رویکردها در قبال حدود آزادی و اطاعت پذیری یادگیرندگان» با سه زیرمقوله «رویکرد آزادی حداکثری فارغ از سن یادگیرندگان»، «رویکرد اطاعت پذیری حداکثری فارغ از سن یادگیرندگان» و «رویکرد آزادی و اطاعت پذیری وابسته به سن و شرایط یادگیرندگان» شناسایی شد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش هوش معنوی با تاکید بر آموزه های قرآنی، بر واکنش به استرس تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان است. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش، کلیه شهرستان شبستر بودند که از 1394-95 دانش آموزان پسر پایه دوم متوسطه سال تحصیلی نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند 40 بین آن ها تعداد 8 و آزمودنی ها به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم شدند و گروه آزمایشی جلسه آموزش هوش معنوی را دریافت کرد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه های استرس ) بود. روایی ابزارها به 1999) و خودکارآمدی تحصیلی(جینکس و مورگان، 1991تحصیلی(گادزلا، روش روایی محتوایی به تائید صاحب نظران رسید و ضریب اعتبار بدست آمده برای پرسش نامه محاسبه شد. فرضیه های 0/85 و برای پرسش نامه خودکارآمدی تحصیلی 0/83استرس تحصیلی پژوهش با استفاده از روش تحلیل کوواریانس، مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش هوش معنوی بر واکنش به استرس تحصیلی دانش آموزان موثر می باشد. همچنین آموزش هوش معنوی بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان نیز موثر می باشد. بنابر این از آن جایی که استرس تحصیلی در دانش آموزان، شیوع بالایی دارد، پیشنهاد می شود در آموزش و پرورش طرحی برای آشنایی مربیان، معلمان، دانش آموزان و خانواده ها با محتوای هوش معنوی در نظر گرفته شود

هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش روش الگویی کارگزاران نظام آموزشگاهی(مدیران، معاونان پرورشی و دبیران پیام های آسمانی) در پیش بینی دین داری دانش آموزان دختر شهر تهران است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دختر نفر به روش 280 )1970 دوره متوسطه شهر تهران بود که براساس جدول کرجسی و مورگان( خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ) در سه فرم(مدیر آموزشگاه، معاون 1382 تربیت الگویی کارگزاران نظام آموزشگاهی فضائلی( ) بود که 1384 پرورشی و دبیر پیام های آسمانی) و پرسش نامه سنجش دین داری شجاعی زند( روایی و پایایی آن توسط ملا کهای روان سنجی مورد تایید قرار گرفت. داده های حاصل توسط ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل گرفت. یافته های پژوهش حاکی از این است که بین روش الگویی مدیران مدارس، دبیران پیام های آسمانی و دین داری دانش آموزان همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و روش الگویی مدیران مدارس و دبیران پیام های آسمانی از قدرت پیش بینی دین داری دانش آموزان برخوردارند. دیگر یافته این پژوهش وجود رابطه بین روش الگویی معاون پرورشی مدرسه و دین داری دانش آموزان دختر بود که علی رغم وجود رابطه بین این متغیرها تحلیل رگرسیون نشان داد که روش الگویی معاون پرورشی مدرسه از قدرت پیش بینی دین داری دانش آموزان برخوردار نیست.