پژوهش و توسعه جنگل
سال:1395 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

در این بررسی مقدار پراکنش و فراوانی موخور در مناطق با طبقات ارتفاع از سطح دریای متفاوت بررسی شد. بدین منظور تعداد 65 قطعه نمونه پنج آری دایره ای شکل در جنگل های میرآباد شهرستان سردشت برداشت شد و متغیرهایی مانند قطر برابرسینه، ارتفاع، ارتفاع و میانگین قطر تاج درختان، تعداد پایه های آلوده به موخور و شدت آلودگی تاج درخت به موخور در قطعه های نمونه مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که مقدار قطر برابرسینه، ارتفاع، ارتفاع و قطر تاج درختان در طبقه ارتفاعی 1800-1751 متری نسبت به دیگر طبقات بیشتر بود. بیشترین درصد پایه های آلوده درختان به موخور در هر سه گونه بلوط ایرانی، ویول و دارمازو در طبقه ارتفاعی بالا (1800-1751 متر از سطح دریا) و کمترین درصد پایه های آلوده به موخور در طبقات ارتفاعی پایین تر (محدوده ارتفاعی 1550-1450 متر از سطح دریا) قرار داشتند. میانگین تعداد موخور در هر پایه در گونه های بلوط ایرانی و دارمازو، در بالاترین طبقه ارتفاعی از سطح دریا تقریبا دو برابر طبقات پایین (محدوده ارتفاعی 1600-1551 متر از سطح دریا) و برای گونه ویول سه تا پنج برابر طبقات پایین تر (1550-1450) است، بنابراین به منظور مبارزه موثر با این آفت، بهتر است از طبقات بالایی ارتفاع از سطح دریا اقدامات لازم در نظر گرفته شود.

جنگل های بلوط غرب از دو ترکیب ساختاری دانه زاد و شاخه زاد تشکیل شده اند. شناخت ترکیب ساختاری هر بخش به تفکیک و در مقایسه باهم لازمه مدیریت صحیح آن ها است. در این پژوهش ساختار سیمای سرزمین جنگل های منطقه کارزان استان ایلام به وسیله مدل تحلیلی کمی کردن بررسی شد. نتایج به کارگیری سنجه های تعداد، تراکم، درصد سطح تاج پوشش و سنجه های آماری مساحت سطح تاج پوشش (میانگین، میانگین وزنی، میانه، دامنه تغییرات و ضریب تغییرات) در دو تیپ دانه زاد و شاخه زاد مقادیر بیشتری را در تیپ شاخه زاد محاسبه می کند. در این چارچوب سنجه های آماری فاصله بین درختان (میانگین، میانگین وزنی، میانه، دامنه تغییرات و ضریب تغییرات) و همچنین شاخص های غنا، تنوع شانون و سیمپسون مقادیر به دست آمده در تیپ دانه زاد را بیشتر از شاخه زاد نشان می دهد. با توجه به شاخص پراکندگی (R) که پراکنش دانه زاد را کپه ای و شاخه زاد را تصادفی-یکنواخت نشان می دهد، این مدل به خوبی تغییر ساختار از تیپ دانه زاد به شاخه زاد را در آینده پیش بینی می کند که این موضوع لزوم و اهمیت اتخاذ سیاست های مدیریتی مناسب در مورد پیشگیری از این تغییر ساختار در سنوات آتی را پیش روی مدیران جنگل قرار می دهد.

به منظور بررسی تاثیر تخریب انسانی بر فلور و تنوع گونه ای گیاهی، این پژوهش در سه منطقه کمتر دست خورده (قبرستان)، منطقه با تخریب متوسط و منطقه با تخریب شدید در سه رویشگاه یعقوب آباد، شوی و صدبار شهرستان بانه انجام شد. ابتدا سه قطعه جنگلی با شرایط فیزیوگرافی و اکولوژیکی مشابه در هر رویشگاه انتخاب و از هر قطعه، سه نمونه دایره ای شکل به مساحت 1000 مترمربع (به روش ترانسکت، به فاصله 100 متر) برای برداشت اطلاعات فلورستیک انتخاب شدند. در مرکز هر نمونه، نوع و فراوانی گونه های درختی و درختچه ای در یک قطعه نمونه 400 متر مربعی برآورد شد. همچنین در این قطعه نمونه، نوع و فراوانی گونه های گیاهی علفی و بوته ای در پنج میکرو پلات به ابعاد 1.5´1.5 متر ثبت شد. شاخص های غنای گونه ای (تعداد گونه ها در پلات)، تنوع گونه ای شانون و سیمپسون و یکنواختی شانون برای هر قطعه نمونه محاسبه شد. نتایج نشان داد که 195 گونه گیاهی در مناطق مورد مطالعه شناسایی شدند که 47 گونه فقط در منطقه کمتر دست خورده، 25 گونه تنها در منطقه تخریب متوسط و 15 گونه انحصارا در منطقه تخریب شدید ثبت شدند. تیره کاسنی بیشترین تعداد گونه های گیاهی منطقه را به خود اختصاص داده اند و از نظر معیار شکل زیستی رانکایر، همی کریپتوفیت ها بیشترین و از جهت کوروتیپ، ناحیه رویشی ایران و تورانی بیشترین حضور را داشتند. بالاترین مقدار شاخص های غنا و تنوع گونه ای در مناطق کمتر دست خورده و کمترین آن ها در مناطق با تخریب شدید محاسبه شد.

این پژوهش با هدف ارزیابی نتایج اعمال الگوریتم های حداکثر فیلتر محلی، تطبیق الگو و تقسیم بندی حوضه بر روی تصویر هوایی UltraCam-D برای تعیین و تشخیص خودکار تاج درختان بلوط ایرانی (Quercus brantii Lind) در مقایسه با نتایج حاصل از روش های تفسیر چشمی و آماربرداری زمینی تاج درختان انجام شده است. پس از پردازش اولیه تصویر، در عرصه ای با مساحت حدود 10 هکتار در بخشی از پارک جنگلی یاسوج، تعداد 100 پایه درخت بلوط ایرانی به روش تصادفی برای انجام این بررسی انتخاب شد. مساحت تاج درختان با روش تفسیر چشمی مشخص و پس از محاسبه به عنوان مساحت واقعی در نظر گرفته شد. در روش آماربرداری زمینی مساحت تاج و تعداد پایه هر درخت اندازه گیری و ثبت شد. همچنین، به منظور تعیین و تشخیص خودکار تاج درختان، الگوریتم های مذکور با برنامه نویسی بر روی تصویر مذکور اعمال شدند. نتایج نشان داد که خطای جذر میانگین مربع ها (RMSE) الگوریتم تقسیم بندی حوضه در مقایسه با دیگر روش های تعیین مساحت تاج درختان بهتر و معادل 2.41 درصد است. صحت کل و ضریب کاپا به دست آمده توسط ماتریس خطا برای هر یک از الگوریتم های نشان داد که دقت الگوریتم تطبیق الگو به منظور تشخیص تاج درختان یا به عبارتی تشخیص تک پایه یا جست گروه بودن درختان نسبت به دیگر الگوریتم های مورد استفاده در این پژوهش بیشتر است.

هدف این پژوهش تحلیل الگوی مکانی و پویایی زی توده درختان سفیدپلت در قالب اجتماع پذیری در مراحل مختلف تحولی است. برآورد زی توده از حاصل ضرب حجم و جرم حجمی با فرض عامل ثابت استفاده شد. با تفکیک مراحل تحولی در عرصه، مختصات کلیه درختان گونه هدف در سه قطعه یک هکتاری مجزا با ابعاد 100´100 مترمربع ثبت و یا با استفاده از روابط مثلثاتی محاسبه شدند. تحلیل الگوی مکانی با آماره ارینگ تک متغیره نشان داد که الگوی پراکنش درختان این گونه در مرحله صعودی و اوج در برخی فواصل محدود به صورت کپه ای و در بقیه فواصل با توجه به تراکم پراکنش در محدوده مونت کارلو به صورت تصادفی بوده است. در مرحله تخریب علاوه بر دارا بودن پراکنش کپه ای و تصادفی، در فواصل 36 و 40 متری الگوی منظم نیز مشاهده شد. نتایج تحلیلی با استفاده از آماره ارینگ دومتغیره نشان داد که اثر اجتماع پذیری درون گونه ای درختان بین کلاسه متوسط زی توده و کلاسه پایین زی توده در مرحله صعودی و تخریب در یک فاصله مشخص (8 متری) به صورت جذب و در بقیه فواصل مستقل است. در مرحله اوج، رقابت بین کلاسه های مذکور در فواصل 12- 10 متری و 22 متری به صورت جذب و در بقیه فواصل مستقل است. همچنین روند پویایی زی توده درختان بین کلاسه زیاد زی توده و کلاسه پایین زی توده در کلیه مراحل تحولی مستقل بوده که حاکی از پراکنش درختان کم قطر تحت تاثیر رقابت درون گونه ای حاصل از درختان خیلی قطور نبوده است.

این پژوهش برای ارزیابی رابطه بین جهت های مختلف جغرافیایی و موقعیت مکانی روی عوامل مستعد کننده زوال بلوط ایرانی در جنگل های شورآب استان لرستان انجام شد. از این رو در توده جنگلی به مساحت 150 هکتار شبکه آماربرداری به ابعاد 200´200متر به صورت منظم-تصادفی (سیستماتیک) طراحی و برای اندازه گیری درختان از قطعات نمونه دایره ای شکل به مساحت 1500 مترمربع (با شعاع 21.85 متر) استفاده شد. در هر قطعه نمونه موقعیت قرارگیری قطعه نمونه، نوع گونه درختی، قطر برابرسینه، نوع آلودگی، شدت آلودگی و درجه شادابی درختان ثبت شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین نوع آلودگی، شدت آلودگی و درجه شادابی درختان در موقعیت مکانی قرارگیری قطعه نمونه و جهت های جغرافیایی در سطح خطای پنج درصد ارتباط معنی داری وجود دارد. بیشترین درصد درختان سالم و درختانی که کمتر از 25 درصد آلودگی دارند در موقعیت مکانی یال مشاهده شد. در تمام موقعیت ها و جهت ها مقدار فراوانی حشرات چوب خوار بیشتر از دیگر آفات و بیماری ها (عامل بیماری زغالی بلوط) به ثبت رسید. این بررسی نشان داد که جهت جغرافیایی و موقعیت مکانی نقش مهمی را در شدت آلودگی و زوال درختان بلوط دارند و همچنین آفات و بیماری ها بسته به شرایط رویشگاه سبب مرگ درختان و تغییرهای قابل توجهی در ساختار جنگل شوند.

بهره گیری از فناوری های نوین برای تعدیل اثرهای تخریبی خشکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش، از خصوصیات منحصربه فرد نانو ذرات سیلیکا (SiO2) به منظور کاهش اثر تنش کم آبی، روی کاج سیاه (Pinus nigra) استفاده شد. برای تعدیل اثرهای مخرب تنش خشکی بر نهال هایی که بر اساس ظرفیت زراعی خاک هر چهار، شش و هشت روز یک بار آبیاری می شدند به طور جداگانه از سوسپانسیون های نانو ذرات سیلیکا با غلظت های صفر، 10، 30، 60 و 100 میلی گرم بر کیلو گرم استفاده شد طوری که هر هفته یک بار به مدت پنج ماه بر برگ های هر نهال اسپری شد. اعمال نانو ذرات سیلیکا سبب افزایش رویش ارتفاعی، پتانسیل آبی، محتوای نسبی رطوبت و کاهش نشت الکترولیت در نهال های تحت تنش شد و افزایش غلظت آن سبب افزایش وزن خشک اندام هوایی و طول ریشه نهال های تحت تنش خشکی شد. در مجموع می توان بیان داشت که استفاده از نانو ذرات سیلیکا به ویژه، غلظت های 60 و 100 میلی گرم در لیتر، موجب بهبود فعالیت های فیزیولوژیک و افزایش زی توده کل در نهال های کاج سیاه تحت تنش خشکی می شود.