علوم زمین
سال:1386 | دوره:16 | شماره:64 |تعداد مقالات:16

شادیاخ که همواره یادآور مرکز فرماندهی شهر نیشابور بوده است، رویدادهای گوناگونی نظیر جنگ، زلزله و دیگر بلایای طبیعی را تحمل کرده است. آنچه که کاوشهای باستان شناسی اخیر نمایان کرده است، جایگاه درخشان علمی، فرهنگی و سیاسی این شهر بین قرن 9 تا 12 می باشد، که قریب به یقین تا سال 1205 میلادی ادامه داشته است. با این وجود، در اثر رویدادی غیر مترقبه شهر به طور کامل ویران شد. تاریخچه رویدادهای ویرانگر و نیز مدارک باستان شناسی که اخیرا به دست آمده دلالت بر آن دارد که نابودی شادیاخ نتیجه هجوم اقوام مغول بوده است.

نفوذ نفلین سینیت و نفلین گابروی کلیبر به سن ائوسن – الیگوسن در سنگهای رسی و آهکی کرتاسه باعث تشکیل هاله گرمایی به ستبرای بیش از 1 کیلومتر در اطراف آن شده است. دگرگون شدن سنگهای رسی و آهکی در حاشیه شمالی و خاوری هاله و سنگهای مافیک در حاشیه جنوبی هاله، باعث تشکیل انواع هورنفلسهای دگرگونی در منطقه شده است. پدیده میگماتیتی شدن و ذوب بخشی در درجه دگرگونیهای بالا و نزدیک همبری به علت گرمای حاصل از توده در سنگهای با ترکیب شیمیایی مناسب، دیده می شوند. مقیاس ذوب بخشی بسیار کوچک و حجم ماگمای آناتکسی تشکیل شده کم است. بخشهای روشن (لوکوسومها) به صورت رگه ای و قطره ای در مقیاس میلی متری مشاهده می شود. کانیهای اصلی در بخش روشن رنگ میگماتیتها شامل کوارتز و فلدسپار پتاسیم با بافت آذرین، بویژه فلدسپارهای پتاسیم شکل دار تا نیمه شکل دار، بافت گرانوفیری و بافت بین بلوری interstitial)) در کانیهای کوارتز است. تفاوتهای بافتی بین بخش روشن و تیره (لوکوسوم و مزوسوم)، ترکیب کانی شناسی لوکوسوم، ساخت آذرین در بخش لوکوسوم و محدود بودن تشکیل لوکوسوم به سنگهای رسی، همگی شواهدی از رخداد پدیده آناتکسی در هاله کلیبر است. واکنشهای موثر در تشکیل مذاب و بخش روشن میگماتیت شامل واکنشهای ذوب در حضور فاز سیال آزاد (fluid–present) و واکنشهای در نبود فاز سیال آزاد fluid–absent)) می باشد. مجموعه کانیهای دگرگونی درجه بالا (مانند مجموعه های دارای ارتوپیروکسن) احتمالا در اثر از بین رفتن کانیهای آبدار (مانند بیوتیت) توسط واکنشهای بدون حضور سیال آزاد تشکیل شده اند. ترکیب کانی شناسی لوکوسومها مشابه لوکوگرانیت تا گرانیت حاصل از ذوب بخشی است و با منشا تبلور از مذاب مطابقت دارد.

با توجه به فراوانی نسبی و محدوده چینه شناسی کوتاه و گسترش جغرافیایی وسیع نانوفسیل های آهکی، این گروه از فسیلها، ابزار بسیار مناسبی برای زیر تقسیمات زیست چینه ای، به ویژه در کرتاسه پسین به شمار می آیند. بدین سبب و به علت نبود مطالعات دقیق فسیل شناسی در منطقه، نانوپلانکتونهای آهکی در برش سازند گورپی (شمال شهر گچساران) مورد مطالعه قرار گرفته است. سنگ شناسی این سازند شامل سنگهای رسوبی مارن و آهک رسی است. بر مبنای مطالعات انجام شده، 23 جنس و 43 گونه نانوفسیل در برش گورپی شناسایی و عکسبرداری گردید. با توجه به گسترش چینه شناسی نانوپلانکتونهای آهکی، بازه زمانی برش مورد مطالعه، با زونهای CC16-CC26 از زون بندی همخوانی دارد. بر اساس محدوده چینه شناسی گونه های شاخص و زیست زونهای مشخص شده، سن سازند گورپی از سانتونین پسین تا ماستریشتین پسین پیشنهاد می شود.

در ساعت 17 و 8 دقیقه روز جمعه هشتم خرداد ماه 1383، زمین لرزه ای با بزرگی 6.3 در مقیاس امواج سطحی، ناحیه گسترده ای از شمال ایران و بخشهای مرکزی البرز را به لرزه درآورد که منجر به وارد آمدن خسارات فراوان و کشته شدن 35 نفر گردید. با به کارگیری همزمان لرزه نگاشتهای ثبت شده از این رویداد توسط ایستگاههای لرزه نگاری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و شبکه لرزه نگاری تله متری وابسته به موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، کانون سطحی زمین لرزه به مختصات 36.3o عرض شمالی و 5160o طول خاوری در شمال باختر بلده تعیین شد. تحلیل پس لرزه های ثبت شده در ایستگاههای شبکه لرزه نگاری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و یک شبکه لرزه نگاری موقت نصب شده در منطقه نشان می دهد که زمین لرزه اصلی در نقطه ای در شمال باختر بلده مطابق مختصات ارایه شده به وقوع پیوسته است، ولی پس از چند ساعت (46: 00 بامداد، 9 خرداد) با رویداد پس لرزه نسبتا بزرگی (4.8=Ml) به مختصات 36.36o عرض شمالی و 51.45o طول خاوری، عملا فعالیت منطقه به سمت باختر مهاجرت کرده است. توزیع پس لرزه های ثبت شده توسط هر دو شبکه لرزه نگاری دایمی و موقت، گویای این نکته است که بخش باختری گسل مسبب زمین لرزه بسیار فعال تر بوده و غالب پس لرزه ها در این بخش و در مجاورت فیروزآباد و کجور قرار می گیرند. این امر می تواند به تخلیه ناگهانی انرژی در محل کانون اصلی و آزاد شدن تدریجی آن در بخشهای باختری تر نسبت داده شود. تحلیل 140 پس لرزه انتخابی ثبت شده در دست کم 6 ایستگاه لرزه نگاری، که با دقت بهتر از 2 کیلومتر تعیین محل شده اند، نشان می دهد که گسل مسبب زمین لرزه دارای 30 کیلومتر طول بوده است. توزیع ژرفای کانونی پس لرزه ها اساسا به ژرفای 10 تا 28 کیلومتر محدود بوده و ضمن تایید وجود یک گسلش ژرف، بر شیب حدود 40 درجه گسل مسبب به سمت جنوب باختر دلالت دارند. سازوکار کانونی محاسبه شده برای پس لرزه های بزرگ تر، اساسا گسلش معکوس به موازات روند کلی منطقه را نشان می دهند. توزیع کانون سطحی پس لرزه های ثبت شده در شبکه لرزه نگاری موقت، چگونگی توزیع آنها بر روی مقطع عرضی و سازوکار کانونی محاسبه شده بر فعالیت احتمالی گسلهای شمال البرز و یا خزر به عنوان گسل مسبب زمین لرزه 8 خرداد 1383 فیروزآباد- کجور دلالت دارند. وجود صفحات با شیب ملایم 35-25 درجه به سمت جنوب باختر که در برخی از سازوکارهای حل شده برای پس لرزه ها مشاهده می شود، امکان نسبت دادن زمین لرزه اخیر و پس لرزه های آن به گسل خزر را محتمل تر می سازند. قرار گرفتن کانون ژرفی زمین لرزه ها تا ژرفای حدود 28 کیلومتر حکایت از وجود یک پوسته بلورین زیرین شکننده در این بخش از البرز مرکزی دارد.

زایش و فرگشت حوضه های منسوب به تتیس در درازنای تاریخ زمین شناختی، از پرکامبرین پسین تا پالئوژن، همیشه مورد توجه پژوهشگران علوم زمین بوده است. شاید بتوان اولین آثار و نشانه های زایش حوضه های گوناگون تتیس را که سبب قطعه قطعه شدن و جدایش ابر قاره ها و خشکیهای کهن اوراسیا، گندوانا و بلوکها و خرده صفحه های میان آنها شده است را در پرکامبرین با زایش اقیانوس پروتوتتیس در بخشهای گوناگون، بویژه کمربند ساختاری البرز جستجو کرد. گرچه شواهدی آشکار از فرایند و زمان باز شدن این اقیانوس در دست نیست ولی پژوهشهای اخیر گواهی بر چگونگی و زمان بسته شدن آن فراهم آورده اند.جمعی از پژوهشگران، سریهای آتشفشانی منسوب به اردوویسین و سیلورین فلات ایران و البرز را در رابطه با زایش و گسترش حوضه تتیس کهن (پالئوتتیس) دانسته اند که در نتیجه عملکرد سامانه کششی برشی در میان صفحه های توران از اوراسیا و گندوانا شکل گرفت.گرچه با افزایش آهنگ فرونشست حوضه های پرمین در اواخر پالئوزوییک نشانه هایی از چیرگی سامانه کششی بین خرد قاره ایران و صفحه عربی می توان یافت، ولی ظهور آتشفشانیهایی از نوع واگرا (قلیایی) در تریاس بالایی را می توان نشانی آشکار بر زایش و کافتش پوسته اقیانوسی نوتتیس منظور کرد. نقطه عطف فرگشت حوضه های خزر و سیاه می تواند در این زمان بوده باشد.فرگشت ساختاری حوضه های تتیس به صورت دوره ای یکی پس از دیگری در میان قطعات و صفحاتی چون توران، کپه داغ ـ قفقاز، البرز، سبزوار، خردقاره ایران مرکزی و صفحه عربی قابل رهگیری است.توالی و تکرار زمین ساخت کششی و فشاری حاصل از گسترش و بسته شدن این گونه حوضه ها در طی کوهزادهای آسینیتک ـ کاتانگایی، سیمرین و آلپی که گاه بر پی سنگی از مجموعه های دگرگونی و تغییر شکل یافته حاصل از رخدادهای کالدونین و هرسینین منطبق می باشد، سبب تکامل زمین ساختی حوضه های رسوبی نواحی متاثر از کوهزادهای گوناگون شده است.البرز به عنوان بلوکی کشیده در پهنه پرتکاپوی زمین ساختی و متاثر از اغلب رخدادهای شناخته شده زمین شناختی در هر دو ابرقاره اوراسیا و گندوانا در حد میانی این دو قاره کهن سیر تکوین خود را سپری کرده است.فرایند نازک شدگی و ستبرشدگی پی سنگ البرز در طی رخدادهای کهن در مقایسه با بخشهای دیگر ایران زمین، نشانگر آهنگ تقریبی ثابت و با اندک شیب منفی به سوی شمال، ناشی از کاهش ستبرای پوسته بلورین و پوسته زیرین به سوی حوضه خزر است.سامانه چین خوردگی از نوع چینهای جداشدگی(detachment folds) همراه با بالا آمدگی رخساره های کهن در فرادیواره گسل بنیادی شمال البرز از جمله ویژگیهای آشکار بخش مرکزی این کمربند ساختاری است که در قالب گل ساخت قابل مشاهده است.چین خوردگی و تکاپوی بیشتر زمین ساختی بخش باختری این گسل به نسبت بخش خاوری، از دیگر ویژگیهای ساختاری این ناحیه است. در این میان گسلهای شمال البرز، موشا و طالقان در ردیف گسلهای بنیادی به شمار رفته که دیگر گسلها چون گسل خزر و گسل شمال تهران از رشد آنها به دو سوی شمال و جنوب البرز مرکزی شکل یافته اند.

منطقه فاریاب در انتهای جنوب خاوری پهنه سنندج- سیرجان در بخش داخلی کوهزاد زاگرس واقع شده و با واحد های سنگ شناسی پالئوزوییک، دو مرحله چین خوردگی را نشان می دهد. این دو مرحله چین خوردگی در شرایط دگرشکلی شکل پذیر و الگوی چین خوردگی مکرر، به صورت پیشرونده رخ داده است. چینهای خوابیده نسل اول با سطح محوری دارای شیب متوسط به سمت شمال و میل محوری متغیر به سمت شمال باختر تا جنوب باختر در تمام واحد های سنگ شناسی منطقه مورد مطالعه دیده می شوند. در تداوم چین خوردگی نسل اول، راندگیهایی در یالهای برگشته چینها روی داده است. تاثیر بارز راندگیها در حوضه مرکزی در شمال اندیس طلای زرترشت و لبه جنوبی این حوضه با جایگیری ورقه های عظیم از کالک شیست با میان لایه های مرمری کمپلکس سرگز به خوبی مشخص است. چین خوردگی نسل اول تحت سازوکار جریانی- خمشی، یالهای برگشته بریده شده، پهنه های برشی وابسته به راندگیها و دگرگونی واحدهای سنگی در رخساره شیست سبز از ویژگیهای مرحله اول چین خوردگی است. مرحله دوم به وسیله چین خوردن مجدد سطح محوری چینهای نسل اول در مقیاس بزرگ در سه تاقدیس پاسفید، زرترشت و زهمکان به خوبی دیده می شود. در این مرحله از چین خوردگی، راندگیهای نسل قبلی نیز چین خورده اند. داده های ساختاری، تنوع جهت یابی محورهای چین خوردگی نسل دوم را از S45W تا N80W نشان می دهد که الگوهای تداخلی Z on S، M on S و S on S به خوبی معرف هم محور بودن دو نسل چین خوردگی هستند.

کمربند چین خورده - گسل خورده کپه داغ - بینالود در شمال خاور ایران، بخشی از ابر قاره اوراسیا و لبه جنوبی صفحه توران را تشکیل می دهد و آنچه امروز در کپه داغ می بینیم، نتیجه آخرین فازهای چین خوردگی آلپ - هیمالیاست. ریخت شناسی منطقه در مراحل جوانی بوده و چینهای بسیار جوان آن نشانگر رابطه مستقیم توپوگرافی ناحیه با ساختارهای زمین شناسی است. بررسی گرادیان شیب رود و هیپسومتری برای 85 زیر حوضه و 98 رودخانه حوضه آبریز اصلی منطقه (کشف رود، اترک رود، گرگان رود، جاجرم و رودخانه های دشت ترکمنستان) به منظور برآورد برپایی و توزیع نیروهای فشارشی در منطقه به کار گرفته شد. تلفیق نقشه های ریخت سنجی حاصل از این دو شاخص بی هنجاریهای زمین ساختی منطقه را به خوبی نشان می دهد. بر اساس نتایج حاصل از این شاخصها، می توان 5 زون ریخت زمین ساختی با آهنگ برپایی بالا تشخیص داد:1) بخش میانی گسل اشک آباد (کپه داغ) در فاصله جغرافیایی 56 47 E, 38 35 N to 57 34 E, 37 56N2) زیر حوضه های گرگان رود، بویژه حوضه هایی که بین گسل شاورد (در جنوب) و بخش خاوری گسل خزر (در شمال) واقع شده اند.3) حوضه های در ارتباط با گسلهای نوخندان، قره داغ، سرخ ده و آمرودک که برخی مربوط به زیر حوضه های دامنه شمالی کشف رود و برخی مربوط به حوضه های دشت ترکمنستان در این بخش است.4) حوضه های در ارتباط با گسلهای شوقان و قلی که زیر حوضه های رودخانه جاجرم می باشند.5) حوضه های دامنه جنوبی کوه بینالود که نسبت به حوضه های دامنه شمالی برپایی بالا و کوتاه شدگی بیشتری نشان می دهند و به نظر می رسد گسل بینالود و گسل شمال نیشابور در این اختلاف ریخت زمین ساختی بی تاثیر نباشند.علاوه بر زونهای ریخت زمین ساختی با آهنگ برپایی بالا، مناطق با آهنگ برپایی پایین- متوسط تشخیص داده شد که شامل بخش باختر و جنوب باختر سرخس، حوضه های دامنه جنوبی اترک رود که در ارتباط با زون گسل آشخانه و تکال کوه هستند و زیر حوضه های رودخانه جاجرم در بخش خاور رشته کوه آلاداغ می شوند.

روش مگنتوتلوریک یکی از روشهای الکترومغناطیس با چشمه طبیعی است که برای کسب اطلاعات الکتریکی از ساختارهای زیرزمینی استفاده می شود. کاربرد این روش، بیشتر برای اکتشاف منابع زمین گرمایی، نفت و ذخایر معدنی است. با توجه به اینکه داده های اندازه گیری شده در روش مذکور حجیم و دارای ساختاری پیچیده هستند، از این رو مدل سازی وارون داده های حاصل نسبت به دیگر روشهای الکتریکی مشکل تر و در بعضی از موارد ناممکن است. هدف این مقاله، بر این است که قابلیتهای شبکه های عصبی مصنوعی برای مدل سازی وارون ترکیبی داده های فاز و مقاومت ویژه دو مد قطبش این روش مورد بررسی قرار گیرد. به منظور نیل به این هدف از شبکه پرسپترون چند لایه با قانون فراگیری پس انتشار خطا استفاده شد. برای آموزش و طراحی شبکه مناسب، چندین مدل مصنوعی در گروه مورد نظر ساخته شد و سپس با مدل سازی مستقیم داده های مقـــــاومت ویژه و فاز آنها برای دو مد قطبش الکتریکی عرضی: Transverse Electric) TE) و مغناطیس عرضی: Transverse Magnetic) TM) در چندین بسامد تولید شد. پس از بررسیهای جامع، یک شبکه پرسپترون سه لایه با ساختار 9-9-396 طراحی شد و از آن برای مدل سازی دو بعدی استفاده شد. بررسی نتایج به دست آمده نشان می دهد که شبکه طراحی شده از دقت قابل قبولی برای مدل سازی داده های مگنتوتلوریک برخوردار است، به گونه ای که برای یکی از مدلهای آزمایشی، مقدار میانگین خطای نسبی در نبــــــــود نوفه Noise)3.9 ) درصد و در حضور 5 درصد نوفه 6.9 درصد است، که این امر حاکی از دقت خوب شبکه در برآورد پارامترهای مدل زیرزمینی است. همچنین نتایج مدل سازی شبکه برای یک مجموعه داده های صحرایی و مقایسه آن با نتایج یکی دیگر از روشهای معمول مدل سازی وارون نشان می دهد که مدلها و پارامترهای به دست آمده توسط دو روش فوق، از شباهت و همخوانی خوبی برخوردار هستند که این مطلب گویای توانمندی شبکه طراحی شده برای مدل سازی داده های مورد نظر است.

مسایل معکوس به فراوانی در علوم تجربی ظاهر می شوند، که شامل استنباط اطلاعات در مورد سامانه های فیزیکی از داده های اندازه گیری شده غیر مستقیم و حاوی نوفه است. اطلاعات در مورد خطای موجود در داده ها، برای حل هر مساله معکوسی ضروری است، در غیر این صورت بیان این مطلب که کدام مدل داده ها را به خوبی پیش بینی می کند، ناممکن خواهد شد. در عمل، به ندرت تخمین مستقیمی از خطای موجود در داده ها در دست است. در این مقاله با ایجاد تعادل بین داده های پیش بینی شده و ساختار داده ها یا مدل، مشخصات نوفه بر پایه مدل به دست آمده برای یک مشاهده منفرد از داده ها تخمین زده می شود. آنگاه مشخصات به دست آمده برای ایجاد مجموعه ای از مدلهای معقول به کار برده می شود. در اثر تداخل مجموعه به دست آمده با مجموعه حاصل از اطلاعات اولیه در مورد پارامترهای مدل، مجموعه محدودتری از مدلها حاصل می شود که هم با داده ها و هم با اطلاعات اولیه موافق هستند. همچنین از این اطلاعات اولیه برای تعیین حدود انحراف مدل مورد استفاده قرار می شود. روشهای بیان شده بر روی داده های مصنوعی نیمرخ لرزه ای قائم نشان داده می شوند.

به طور عمده می توان مهم ترین عامل تکامل ساختاری البرز را وجود گسلهای رانده و معکوسی دانست که اغلب با روند کم و بیش خاوری- باختری در طول این رشته کوه قرار گرفته اند، یکی از این گسلهای اصلی، گسل مشا است. در این پژوهش گستره بین طول جغرافیایی 51o30' تا 51o45' بررسی می شود، که در برگیرنده بخش مرکزی- باختری گسل مشا است. با اندازه گیری 120 صفحه گسلی و خش لغزهای مربوطه در شمال خاور شهر تهران به کمک روش وارون سازی، جهتهای تنش بر روی گسلهای موجود مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، دو جهت تنش بر روی گسل مشا در این منطقه شناسایی شد. یکی باعث پیدایش حرکت واژگون با مولفه راستالغز راستگرد و دیگری که جوان تر از اولی است، پدیدآورنده حرکت واژگون با مولفه راستالغز چپگرد می باشد. سامانه راستگرد، حاصل حرکت رو به شمال صفحه عربستان است که سن آن را به میوسن و به گمان پیش از آن نسبت داده اند و سامانه چپگرد، ناشی از تحول ساختاری رشته کوه البرز (دگر شکلی پیشرونده در البرز) است. نتایج حاصل، نشان دهنده بردار جا به جایی روی سطح رانده مشا به صورت ترکیبی از حرکت شیب لغز معکوس تا رانده و امتداد لغز چپگرد است. برای تعیین سن نسبی رویدادهای مختلف زمین ساختی، سن هر کدام از روندهای تنش بیشینه به کمک روابط تقدم و تاخر صفحه های گسلی مشخص شد.

به منظور بازنگری سازند آب دراز در حوضه کپه داغ، مقطع تیپ این سازند مورد مطالعه چینه شناسی قرار گرفته است. سنگ شناسی عمده این سازند، از شیل خاکستری مایل به آبی تشکیل شده و ستبرای آن 286.86 متر اندازه گیری شده است.این سازند دارای امتداد N45W و شیب 80SW می باشد و مرز زیرین آن با سازند آیتامیر، همراه با ناپیوستگی و مرز بالایی آن با سازند آب تلخ به صورت هم شیب و پیوسته است.در این مطالعات 58 گونه روزن داران پلانکتون از 26 جنس شناسایی و معرفی شده است. بر اساس روزن داران پلانکتون شناسایی شده، سن سازند آب دراز تورونین پیشین- کامپانین پیشین تعیین شده است.فسیل روزن داران پلانکتون در این سازند بسیار بیشتر از روزن داران کف زی یافت می شود که این خود نشانگر محیط دریایی ژرف و شیب قاره است.مطالعه روزن داران سازند آب دراز حاکی از وجود 7 زیست زون در برش مزدوران (کپه داغ) است که سن تورونین پیشین- کامپانین پیشین را برای این سازند نشان می دهند.

در این تحقیق، با استفاده از امواج درونی رویدادهای دور لرزه ای، ساختار پوسته و سنگ کره در بخش مرکزی رشته کوههای البرز برای اولیـن بار به طور فراگیر و جامع بررسی و مطالعه شده است. منطقه مورد مطالعه، بسیار لرزه خیز و فعال با ساختار ژرفی پیچیده بوده و کلان شهر تهران در کوهپایه های جنوبی آن واقع شده است. هدف از این مطالعه، تعیین ژرفا و هندسه تغییرات موهو در زیر بخش مرکزی رشته کوههای البرز با دقت و میزان تفکیک بالا می باشد. با استفاده از داده های برداشت شده، ساختار پوسته در منطقه و در زیر 26 ایستگاه باند پهن یک شبکه متراکم لرزه نگاری موقت، که برای یک دوره 4 تا 6 ماهه در سال 1382 نصب شده بود، تعیین گردید. نگاشت رویدادهای دورلرزه ای ثبت شده، در ابتدا با روش تحلیل توابع گیرنده و سپس با هدف افزایش قابلیت اطمینان نتایج با روش تحلیل ادغام شده توابع گیرنده با داده های پاشندگی سرعت گروه امواج ریلی مورد پردازش قرار گرفت. نتیجه این پژوهش به صورت نیمرخهای ژرفی سرعت انتشار امواج برشی زیر هر یک از ایستگاهها ارایه گردید. نتایج حاصل از این تحقیق، بیانگر ستبرای پوسته ای حدود 48 تا 50 کیلومتر در بخش شمالی بلوک ایران مرکزی قبل از شروع ارتفاعات البرز، ستبرای حدود 55 کیلومتر در بخش میانی البرز و همچنین حدود 44 کیلومتر در ساحل جنوبی دریای خزر است. این نتایج با مقادیر گزارش شده مطالعات دیگر برای پوسته که در بخشهای مختلف و به روشهای متفاوت انجام شده است، تفاوت داشته و نشانگر وجود ریشه برای رشته کوه البرز است.

سنگهای منشا هیدروکربن به عنوان منبع تولید و استخراج هیدروکربن، همواره مورد توجه بوده و با آزمایشهای گوناگون، بررسی می شوند. در این مقاله نیز سعی شده از روشی با هزینه و زمان کمتر یکی از ویژگیهای آنها مطالعه گردد. به منظور تعیین توان هیدروکربن زایی سنگ منشا هیدروکربن، در آزمایشگاه ژئوشیمی با استفاده از دستگاه Rock-Eval تعداد محدودی نمونه آزمایش شد و گازهای هیدروکربن متساعد شده از نمونه ها در دمای350oC  به عنوان توان حال حاضر تولید هیدروکربن از سنگ منشا هیدروکربن تحت واحد mgHy/gr rock و یا KgHy/Ton rock در نظر گرفته شد. از آنجا که این نوع برآورد توان هیدروکربن زایی، زمان و هزینه نسبتا بالایی دارد و در کل میدان یا بازه سازند اعمال نمی شود، در روشی که در این مطالعه استفاده گردیده، با کالیبره کردن اطلاعات حاصل از نمونه ها که محدود به نقاط خاصی از چاهها بوده، می توان در نقاط دیگر فاقد اطلاعات نمونه، نیز این ویژگی را تعیین کرد. پس از مشخص نمودن اطلاعاتی همانند Tmax، S2 و TOC در آزمایشگاه به منظور برآورد توان هیدروکربن زایی (S2) در دو سازند پابده و گورپی، از روش DLogR و برهم نهی نگارهای چاه نگاری مقاومت- صوتی، مقاومت- چگالی و مقاومت- نوترون، مقادیر TOC در دو سازند مذکور در چاههای A و B یکی از میدانهای نفتی در جنوب باختر ایران محاسبه گردید. سپس با تعمیم رابطه ای که از مقایسه اطلاعات حاصل از مغزه ها بین S2 و TOC در این دو چاه به دست آمد، در کل بازه سازندها مقدار S2 از این رابطه و مقادیر TOC حاصل از روش DLogR محاسبه شد و توان این دو سازند در تولید هیدروکربن ارزیابی گردید. در نهایت نیز مقادیر به دست آمده در هر چاه توسط شبکه عصبی پیشخور با قابلیت آموزش برگشت پذیر طراحی شده توسط روش آزمون و خطا در نرم افزار Matlab، مورد بررسی قرار گرفته و نتایج مناسبی از شبکه به دست آمد.

بررسی و مطالعه ماکروفسیلهای گیاهی رسوبات ژوراسیک از سازند شمشک در منطقه اشکورات علیا، منجر به شناسایی دو گونه Ptilophyllum sahnii و Ptilophyllum sakrigaliensis از شاخه سیکادوفیتها و راسته بنتیتالها برای نخستین بار از ایران شده است. بر اساس پخش چینه شناختی این دو گونه و ماکروفسیلهای گیاهی همراه این دو گونه از جمله Todites williamsoni, Cladophlebis aktashensis, Nilssonia tenuinervis, Ptilophyllum cutchense,Klukia exilis, Klukia westii,Coniopteris hymenophylloides, Ptilophyllum acutifolium, Nilssonia harrisi, Nilssonia macrophylla, Pseudoctenis herriesi و Elatides thomasi که در رسوبات مذکور یافت شده اند، سن لیاس بالایی (توآرسین) - باژوسین برای این سری از لایه های رسوبی پیشنهاد می شود.

دراین مقاله شواهد سنگ نگاری، ژئوشیمیایی و ایزوتوپی آلایش پوسته ای در سنگهای آتشفشانی بازی کواترنری محور قروه - تکاب ارایه می شود. این سنگها ترکیبی بین الیوین بازالت تا بازالت داشته و در نمودارهای ژئوشیمیایی در محدوده سری قلیایی قرار می گیرند. شواهدی چون حضور بیگانه سنگهای گنیسی، بیگانه بلورهای کوارتز با حاشیه واکنشی و وجود فنوبلاستهای بیوتیت در سنگهای بازی در منطقه مورد مطالعه، همچنین بالا بودن میزان پتاسیم و نسبت بالای K2O/P2O5، غنی شدگی نسبی LREE به HREE، نسبت بالای 87Sr/86Sr و نسبت پایین 143Nd/144Nd در این سنگها، همگی حکایت از آلایش یافتن ماگمای بازالتی با سنگهای پوسته قاره ای دارد.