علوم زمین
سال:1398 | دوره:28 | شماره:111 |تعداد مقالات:35

در 60 کیلومتری شمال خاور شهر کرمان و در مجاورت روستای سراشک راور، مجموعه ای از دایک های لامپروفیری در راستای گسل کوهبنان دیده می شوند که سازند های رسوبی منطقه با سن کربنیفر تا کرتاسه را قطع کرده اند. این لامپروفیر ها از نظر سنگ نگاری شامل 2 گروه کامپتونیت و سانائیت هستند. کانی های الیوین، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و فلدسپار پتاسیم در هر 2 دسته حضور دارند. داده های شیمی کانی نشان می دهد که الیوین ها از نوع کریزولیت (Fo= 72. 35-79. 85)، کلینوپیروکسن ها از نوع اوژیت (Fs= 9. 24-14. 6; En= 37. 06-44. 4; Wo= 44. 3-50. 2) و آمفیبول ها از نوع کرسوتیت (Ca+Na= 2; Na+K= 0. 59-0. 95; Mg/(Mg+Fe2)= 0. 63-0. 76) هستند. بررسی های فشارسنجی و دماسنجی و نمودارهای محیط زمین ساختی کلینوپیروکسن های موجود، نشان دهنده ماگمای مادر قلیایی است که در فشار 11 تا 15 کیلوبار و دمای 1150 تا 1300 درجه سانتی گراد از آن متبلور شده اند. نتایج تجزیه شیمیایی سنگ کل نیز معرف ماگماهای قلیایی است که از یک گوشته لیتوسفری گارنت-اسپینل لرزولیتی متاسوماتیسم شده توسط گوشته عمیق آستنوسفری منشأ گرفته و در یک محیط پس از برخورد جایگزین شده اند.

کانسار سولفید توده ای غنی از طلا (و نقره) باریکا، در 18 کیلومتری خاور سردشت، در شمال باختر پهنه دگرگونه سنندج-سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده باریکا، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی-رسوبی دگرگون شده شامل فیلیت، اسلیت، آندزیت و توفیت های کرتاسه هستند. کانسار باریکا، از دو بخش کانسنگ چینه سان و پهنه استرینگر تشکیل شده است که در واحد متاآندزیت میزبان شده ا ند. بخش چینه سان کانسار، متشکل از کانسنگ های سولفیدی و باریتی همراه با بخش های فرعی از نوارهای سیلیسی است که به شکل یک عدسی به طول حدود 150 و ستبرای 1 تا 20 متر بر روی پهنه استرینگر قرار گرفته است. بر اساس مطالعات میانبارهای سیال بر روی نمونه های کوارتز (پهنه استرینگر) و باریت (کانسنگ چینه سان) در کانسار باریکا، دمای همگن شدگی سیالات کانه ساز برای میانبارهای سیال اولیه دو فازی مایع-گاز (LV) در کوارتز و باریت به ترتیب در بازه های 146 تا 283 و 132 تا 223 درجه سانتی گراد و شوری آنها به ترتیب در محدوده 4/1 تا 6/9 و 4/0 تا 6/7 درصد وزنی معادل NaCl اندازه گیری شد که نزدیک به شوری آب دریاست. این مطالعه نشان می دهد سرد شدن سیالات گرمابی کانه دار-که در اثر اختلاط با آب دریا رخ داده-یکی از فرایندهای مهم در نهشت کانسنگ های باریکا بوده است. مقدار δ 34S برای کانه های سولفیدی (پیریت، اسفالریت و گالن) موجود در بخش های مختلف پهنه استرینگر، تغییرات محدودی در بازه 8/0-تا 6/5+ در هزار را نشان می دهد و در محدوده کانسارهای سولفیدی آتشفشانزاد قرار می گیرد. همچنین این مقادیر از ترکیبات δ 34S نشان می دهد که مشابه بیشتر کانسارهای آتشفشانزاد نوع کوروکو، گوگرد سازنده کانه های سولفیدی از سنگ های آندزیتی کمرپایین منشأ گرفته است. دماهای ایزوتوپی برای دوازده جفت کانه همراه گالن-اسفالریت و گالن-پیریت در محدوده 146 تا 293 درجه سانتی گراد محاسبه شد که با دماهای حاصل از مطالعات میانبارهای سیال منطبق است.

تعیین هندسه و سازوکار چین خوردگی در فروافتادگی دزفول به دلیل دربر گرفتن بخش عمده ذخایر هیدروکربنی ایران و همچنین جایگاه این حوضه در روند تکامل ساختاری کمربند چین-رانده زاگرس، اهمیت حیاتی دارد. در این پژوهش، چگونگی تکامل هندسی تاقدیس جریک واقع در شمال خاوری فروافتادگی دزفول، بر اساس اطلاعات ژئوفیزیکی حاصل از لرزه نگاری سه بعدی، داده های حفاری چاه که توسط شرکت ملی نفت ایران تهیه و در اختیار قرار گرفته، تفسیر تصاویر ماهواره ای و داده های حاصل از برداشت های صحرایی، مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس برش های ساختاری رسم شده، تغییرات هندسی چین در عرض و در راستای امتداد تاقدیس مطالعه شد. تبخیری های سازند گچساران به عنوان افق جدایش بالایی، سبب تغییرات هندسی و سبک دگرریختی در امتداد محور تاقدیس شده است. در منطقه دماغه تاقدیس، سازوکار جدایشی با هندسه متقارن و مدور در سطح دیده می شود و بخش میانی تاقدیس، سازوکار چین خوردگی جدایشی گسلیده (Faulted detachment fold) نشان می دهد.

ساختار سرعتی پوسته و عمق ناپیوستگی موهو در زیر 7 ایستگاه لرزه نگاری باند پهن آفریز (AFRZ)، کوهدشت (TKDS)، پرواده (TPRV)، نستنج (TNSJ)، انارک (ANAR) و کارشاهی (KRSH) مربوط به مرکز لرزه نگاری کشوری (IRSC) و یزد (YZKH) مربوط به مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باندپهن ایران (INSN) واقع در مرکز ایران با استفاده از روش برگردان همزمان توابع انتقال گیرنده موج P و منحنی های پاشندگی سرعت گروه امواج رایلی مورد مطالعه قرار گرفت. شکل موج های دورلرز (فاصله رومرکزی 25 تا 90 درجه) در بازه زمانی سه سال (2012 تا 2014) برای به دست آوردن توابع از روش تکرار واهمامیخت در حوزه زمان استفاده و منحنی های پاشندگی سرعت گروه موج رایلی از مطالعه بر روی ساختار پوسته و گوشته بالایی فلات ایران در بازه دوره تناوبی 10 تا 100 ثانیه تأمین شده است. توابع گیرنده، پاسخ ساختار محلی زمین را به رسید تقریباً قائم امواجP در زیر یک لرزه سنج سه مؤلفه ای نشان می دهند و به تباین های سرعت موج برشی حساس هستند. ناهماهنگی عمق-سرعت در اطلاعات توابع گیرنده باعث غیریکتایی مسئله برگردان می شود، که با دخالت دادن اطلاعات حاصل از سرعت مطلق برآوردهای پاشندگی و برگردان هم زمان این دو مجموعه داده ای، می توان بر این محدودیت غلبه کرد. با این کار، اطلاعات دقیق تر در مورد ساختار پوسته ای فراهم می شود. جهت اعتبارسنجی مدل حاصل از برگردان و همچنین تعیین خطا از مدل سازی مستقیم استفاده شد. نتایج مطالعه حاصل نشان می دهد که مرز موهو در در زیر ایستگاه های آفریز، کوهدشت و پرواده در عمق 40 کیلومتر، در زیر ایستگاه نستنج در عمق 42 کیلومتر، در زیر ایستگاه انارک در عمق 38 کیلومتر و در زیر ایستگاه های یزد و کارشاهی در عمق 44 کیلومتر قرار دارد. میانگین عمق موهو در مرکز ایران 42 کیلومتر است. روش برگردان همزمان می تواند با 2± کیلومتر خطا همراه باشد.

تاریخچه تکتونیک شکننده در کمربند زاگرس چین خورده ساده گویای رویدادهای مختلف تکتونیکی است، که نتیجهی کشش مزوزوییک همراه با بازشدگی (Rifting) و کوتاه شدگی همراه با برخورد صفحه عربی و ایران در سنوزوییک است. به منظور بازسازی وضعیت تنش دیرینه در نهشته های مزوروییک در خاور و جنوب خاوری شیراز، داده های صفحه های گسلی همزمان با رسوب گذاری و قبل از چین خوردگی مورد بررسی قرار گرفت تا با استفاده از روش برگشتی، زمان بازشدگی (Rifting) و تشکیل تتیس جوان و برخورد آن در کرتاسه و پالئوسن ارزیابی شود. در این راستا داده های صفحه گسلی و خش لغزهای 21 ایستگاه در سازندهای زمین شناسی رخنمون یافته از خانه کت تا پابده برداشت و محورهای اصلی تنش (σ 3, σ 2, σ 1)، شکل بیضوی تنش یا مقدار نسبت اختلاف تنش ɸ برای دسته داده های تفکیک شده محاسبه شد. نتایج حاصل به گونه ای است که از تریاس تا کرتاسه بالایی (Mastrichtian) در سازندهای خانه کت، سورمه، فهلیان، داریان، سروک، ایلام، گورپی، تاربور و قاعده عضو قربان از سازند ساچون، رژیم زمین ساخت کششی غالب است و راستای شمال خاور-جنوب باختر (N052° ) دارد و در سازند پابده با دیرینگی پالئوسن، رژیم زمین ساختی فشارشی شده که راستای تنش فشارشی شمال خاور-جنوب باختر (N045° ) است.

در این مطالعه 212 متر تحتانی سازند گرو در یال جنوب باختری تاقدیس کبیرکوه از نقطه نظر نانوفسیل های آهکی مورد بررسی قرار گرفت. لیتولوژی غالب محدوده مورد مطالعه مارن، سنگ آهک مارنی، شیل سیاه و سنگ آهک است. بررسی نانوفسیل های آهکی در این قسمت منجر به تشخیص 67 گونه متعلق به 33 جنس و 13 خانواده شد. حوادث نانوفسیلی ثبت شده از قاعده به سمت رأس برش به ترتیب عبارتند از اولین حضور گونه Calcicalathina oblongata، آخرین حضور گونه Rucinolithus wisei، اولین حضور گونه Lithraphidites bollii، آخرین حضور گونه Cruciellipsis cuvillieri، اولین حضور گونه Assipetra terebrodentarius و آخرین حضور گونه Lithraphidites bollii. بر اساس شاخص های نانوفسیلی فوق، محدوده مورد مطالعه از قسمت های انتهایی زیست زون نانوفسیلی CC2/NK2 تا اواسط زیست زون فرعی CC5b/NC5C بوده و بر این اساس سن محدوده مورد مطالعه والانژینین-هاتریوین است. بر اساس داده های نانوفسیلی موجود امکان تعیین مرز والانژینین-هاتریوین وجود نداشت. این مرز در مقطع نمونه مرزی پیشنهادی در جنوب خاور فرانسه (برش La Charce)، در قاعده زون آمونیتی Acanthodiscus radiatus در حوضه تتیس قرار داده شده است.

منطقه مورد مطالعه (ورقه یک صد هزار ورزقان) در استان آذربایجان شرقی و در زون اهر-ارسباران قرار دارد. این منطقه شاهد ماگماتیسم گسترده بوده که نتیجه آن وجود کانسارهای پراهمیتی نظیر مس سونگون در این منطقه است. با توجه به اهمیت منطقه مورد مطالعه از نظر کانی سازی مس-مولیبدن پورفیری، از روش های ساختاری مانند روش های چندفرکتال جهت تعیین بی هنجاری های ژئوشیمیایی عناصر مس و مولیبدن، به عنوان عناصر شاخص این کانسارها استفاده شد تا برتری این روش ها بر یکدیگر مشخص شود. در این مقاله از دو روش C-A (عیار-مساحت) و N-S (اندازه-تعداد) که از روش های چندفرکتال هستند، جهت تفکیک بی هنجاری های ژئوشیمیایی از زمینه استفاده شد و با استفاده از ماتریس logratio مشخص شد که روش عیار-مساحت دقت بیشتری در همپوشانی بی هنجاری ها با کانسارهای مس پورفیری دارد. بدین منظور ابتدا حوضه های مربوط به 1067 نمونه رسوب آبراهه ای با استفاده از مدل ارتفاع دیجیتالی و الگوریتم PFS (Priority-First-Search)، رسم شد. در روش C-A، چهار جامعه برای هر دو عنصر مس و مولیبدن شناسایی شد. همین طور برای روش N-S، چهار جامعه برای مس و پنج جامعه برای عنصر مولیبدن به دست آمد. در هر دو روش انجام شده به خوبی می توان مطابقت مکان های بی هنجار را با کانسارهای شناخته شده موجود نظیر کانسار سونگون، مشاهده کرد که با توجه به راستی آزمایی انجام شده، روش عیار-مساحت دقت بیشتری دارد. همچنین می توان نقش جنس سنگ را که یکی از فاکتورهای مهم در شناسایی کانسارهای پورفیری است، در مکان های نا هنجار به خوبی مشاهده کرد.

زمین ساخت امروزی فلات ایران متأثر از حرکات همگرایی صفحات اوراسیا-عربی است که با رویدادهای لرزه ای و کوتاه شدگی های غیر لرزه ای در ایران مرکزی مستهلک می شود. در جنوب ایران مرکزی سامانه های گسلی کوهبنان، از مهم ترین گسل های فعال و لرزه زاست که با طولی نزدیک به 200 کیلومتر دارای سابقه لرزه زایی تاریخی و دستگاهی است. کانون های فعالیت های لرزه ای این گسل اغلب در نزدیکی این پهنه و یا روی شاخه های فرعی و متصل به آن واقع شده اند. شناسایی قطعات گسیخته شده و قطعاتی که تاکنون دچار گسیختگی نشده اند، می تواند راهگشایی برای شناسایی مناطقی شود که دارای پتانسیل بیشتر برای ایجاد زمین لرزه هستند. برای این منظور از تمامی شواهد صحرایی و کتابخانه ای استفاده شد. با توجه به توزیع مکانی-زمانی زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی مخرب منطقه مورد مطالعه می توان به این نتیجه رسید که اغلب زمین لرزه ها در قسمت های انتهایی گسل های فرعی و در جایی که این گسل ها شاخه شاخه و دچار خمیدگی و یا انشعاب شده اند، قرار دارند. زمین لرزه های حادث شده در منطقه اغلب با نبود زمین لرزه های با بزرگای 5/6 ریشتر شناخته می شوند و نکته جالب اینکه در بازه زمانی حدود 160 سال (تاریخ ثبت زمین لرزه ها) در طول گسل های فعال منطقه و به خصوص گسل کوهبنان، کمتر منطقه ای بوده که دچار گسیختگی مجدد یا متوالی شده و یا رومرکز چند زمین لرزه باشد. جهت برآورد خطر زمین لرزه از روش کیکو و سلوول (1992) استفاده شد که نشان داد خطر زمین لرزه و نرخ لرزه خیزی در منطقه زرند از بقیه مناطق بیشتر است و زمین لرزه ها بزرگای بیشتر و دوره بازگشت کمتری دارند. با توجه به نتایج به دست آمده برای زمین لرزه های بالاتر از 7 نتایج را باید با احتیاط به کار برد.

توده گرانیتوییدی قهرود با ترکیب گرانیت تا گرانودیوریت و تونالیت به سن میوسن، در 40 کیلومتری جنوب باختر کاشان واقع است. فعالیت های گرمابی به دنبال نفوذ این توده باعث تشکیل بلورهای کوارتز درشت، خود شکل و رنگی در شکستگی ها و حفرات موجود در لیتولوژی های مختلف منطقه شده است. انواع بلورهای کوارتز به لحاظ تنوع رنگی شامل کوارتزهای شفاف، نیمه شفاف، سبز کم رنگ، زرد، سیاه، پایه دودی، پایه قهوه ای متمایل به قرمز و کوارتزهای روتیل دار هستند. مطالعات ترکیب شیمیایی بلورهای کوارتز و میانبارهای سیال و جامد داخل آنها نشان می دهد که عوامل فیزیکی و شیمیایی از جمله دما، فشار، ترکیب توده نفوذی، سنگ میزبان و سیال گرمابی، رخداد دگرسانی و شرایط pH و Eh در تشکیل بلورهای کوارتز رنگی و خود شکل قهرود دخیل بوده اند. میانبارهای جامد موجود در کوارتز احتمالاً به دو صورت تشکیل شده اند: 1) تأمین عناصر مورد نیاز برای تشکیل کوارتز و میانبارهای جامد از طریق سیال و سپس محصور شدن این میانبارها در بین لایه های رشد بلورهای کوارتز؛ 2) ورود مستقیم ذرات بسیار ریز از کانی ها در لایه های رشد بلوری و تشکیل بلورهای کوارتز با رنگ های متفاوت. بلورهای دودی را می توان به دلیل جانشینی عنصر Si با Al و همچنین حضور عناصر U و Th دانست. رنگ قرمز در کوارتزها به دلیل حضور سوزن های روتیل تشخیص داده شد. بلورهای سیاه رنگ در شرایط اکسیدان و pH تقریباً بالا با رسوب اولیه مگنتیت و پس از آن اکسیدهای منگنز در لایه-های پایانی رشد بلور تشکیل شده اند. بلورهای سبز رنگ حاصل رخداد دگرسانی های کلریتی و اپیدوتی در سنگ های مجاور و دربرگیرنده هستند.

ماسه سنگ های سازند دورود (پرمین پیشین) به منظور بررسی خاستگاه، جایگاه زمین ساختی، سنگ منشأ و شرایط آب وهوای دیرینه در برش خور، واقع در البرز مرکزی مورد مطالعات سنگ نگاری و ژئوشیمیایی قرار گرفته اند. سازند دورود با ضخامت 360 متر، عمدتاً شامل ماسه سنگ های ریز و متوسط دانه به همراه مقادیر کمتری رسوبات کربناته و گل-سنگ است. به منظور دست یابی به اهداف عنوان شده، 125 مقطع نازک مورد مطالعات سنگ نگاری قرار گرفتند. آنالیز مدال بر روی 20 عدد از مقاطع نازک انجام شد و 13 نمونه ماسه سنگی نیز جهت تعیین عناصر اصلی و فرعی مورد آنالیز قرار گرفتند. بر اساس مطالعات سنگ نگاری، ماسه سنگ های سازند دورود عمدتاً کوارتزآرنایتی هستند و از بلوغ بافتی و کانی شناسی بالایی برخوردارند. ترسیم نتایج نقطه شماری بر روی دیاگرام های Qt99. 6, F0. 2, L0. 2 و Qm95. 9, F0. 2, Lt3. 9 نشان دهنده اشتقاق ماسه سنگ های سازند دورود از بخش های داخل کراتون است. همچنین نمودارهای ژئوشیمیایی مبتنی بر عناصر اصلی و فرعی نشان می دهند که این ماسه سنگ ها در جایگاه زمین ساختی حاشیه غیرفعال قاره ای نهشته شده اند. بر اساس شواهد سنگ نگاری و ژئوشیمیایی، ماسه سنگ های سازند دورود حاصل فرسایش سنگ های دگرگونی درجه متوسط تا بالا، آذرین اسیدی و ماسه سنگ های قدیمی هستند. بلوغ کانی شناسی بالا، مقدار بالای اندیس شیمیایی هوازدگی (CIW) و اندیس شیمیایی آلتراسیون (CIA) و نیز دیاگرام (%) SiO2 در برابر Al2O3 + K2O + Na2O (%)بیانگر هوازدگی متوسط تا شدید در شرایط آب وهوایی گرم و مرطوب هستند. جایگاه زمین ساختی حاشیه غیرفعال قاره ای و آب وهوای گرم و مرطوب با موقعیت جغرافیایی دیرینه ایران در پرمین پیشین مطابقت دارد.

این نوشتار، پژوهشی پیرامون اکتشافات ژئوشیمیایی و بررسی های زمین شناسی اقتصادی در برگه 1: 50. 000 قره ناز در باختر استان زنجان و هدف از آن، معرفی مناطق امیدبخش معدنی در مقیاس ناحیه ای است. برای این منظور، نمونه های ژئوشیمیایی برداشت و به روش اسپکترومتر نشری، پلاروگرافی و ICP آنالیز شدند. سپس نتایج، مورد پردازش های آماری قرار گرفت و نمونه های بی هنجار به روش X ̅ +nS جدا شدند. در فاز کنترل، بی هنجاری های ژئوشیمیایی به دست آمده با مطالعات کانی سنگین و زمین شناسی اقتصادی (مشاهدات صحرایی، مطالعه مقاطع صیقلی و نازک تهیه شده از زون های کانه دار و همچنین آنالیز نمونه های برداشت شده از این زون ها) بررسی و تأیید شدند. تلفیق نتایج حاصل از این مطالعات با بی هنجاری های ژئوشیمیایی مناطق امیدبخش معدنی مربوط به منطقه مورد مطالعه معرفی شدند که عبارتند از: الف) منطقه شمال-شمال خاوری دارای بی هنجاری های عناصر طلا، سرب، روی، مس، ب) منطقه شمال باختری دارای بی هنجاری های عناصر مس، طلا، آهن، مولیبدن، بیسموت و تنگستن و ج) منطقه جنوب-جنوب باختری دارای بی هنجاری های عناصر مس، سرب، روی، مولیبدن، منگنز و گوگرد.

گسل برازجان گسلی فعال با روند شمالی-جنوبی واقع در کمربند زاگرس است که عملکرد آن باعث خمیدگی و کشیدگی محور چینها به صورت راست گرد شده است. نتایج به دست آمده از پروفیلهای لرزهای تهیه شده در بخشهای جنوب باختری ایالت فارس حاکی از آن است که شواهدی دال بر ادامه قطعه گسل برازجان به عنوان بخش انتهایی گسل کازرون در امتداد کوه مند تا خلیج فارس وجود ندارد. مطالعات نشان میدهند که عملکرد راندگیهایی نظیر گسل پیشانی کوهستان در منطقه و چرخش بلوکهای مجاور گسلهای امتدادلغز، سبب انحراف گسل برازجان به زیر تاقدیسهای خورموج و خارتنگ شده و گروه بنگستان واقع در تاقدیسهای خورموج و سیاه را در کنار سازند آغاجاری در تاقدیس کاکی قرار داده است. جهت یافتگی محور طویل گنبدهای نمکی خورموج و کوه نمک (جاشک) با روند تقریبی شمالی-جنوبی را میتوان حاصل فعالیت قطعات مربوط به سیستم گسلی برازجان در نظر گرفت. مطالعات سطحی و زیر سطحی انجام گرفته، گسل دارنگ را با روند شمالی-جنوبی و عملکرد راستالغز را به عنوان پایانه جنوبی سیستم گسلی کازرون-برازجان معرفی میکند که از تاقدیس خارتنگ به سمت خلیج فارس ادامه مییابد. شکستگیهای حاصل از عملکرد گسل شامل یک سری شکستگیهای عرضی-برشی با روندهای شمال شمال خاوری-جنوب جنوب باختری و شمال باختری-جنوب خاوری است که پراکندگی آنها در اطراف محور چین قابل رویت است.

ارزیابی حساسیت زمین نسبت به فرسایش خندقی با تکنیک داده کاوی گروهی مطالعه موردی: حوضه شاهرود)فرسایش خندقی یکی از فرایندهای فرسایشی است که عمدتاً باعث تغییر شکل سطح زمین می شود و توسعه آن یکی از دلایل عمده تخریب زمین و از بین رفتن خاک در سراسر جهان است. در این پژوهش از یک چهارچوب روش شناسی جدید به منظور تهیه نقشه حساسیت فرسایش خندقی در حوضه شاهرود در استان سمنان استفاده شده است که حساسیت بالایی نسبت به فرسایش خندقی دارد. بدین صورت که از ترکیب دو روش داده محور شاخص آنتروپی (Index Of Entropy) و تابع شواهد یقینی (Evidential Belief Function) برای محاسبه وزن پارامترهای زمین محیطی مؤثر در ایجاد خندق و رابطه فضایی بین خندق ها و پارامترها استفاده شده است. بدین منظور در ابتدا نقشه پراکنش خندق با استفاده از عملیات میدانی گسترده و تفسیر عکس های هوایی تهیه شد و از 172 خندق، 70 درصد (121 خندق) به منظور مدل سازی و 30 درصد (51 خندق) به منظور صحت سنجی مورد استفاده قرار گرفتند. در گام بعد، برای انتخاب پارامترها، پس از شناسایی اولیه آنها، تست هم خطی با استفاده از شاخص های ضریب تحمل (Tolerance) و عامل تورم واریانس (Variance Inflation Factor) بین پارامترها انجام و پارامترهایی که دارای هم خطی بودن به علت کاهش دقت مدل از جریان مدل سازی حذف شدند. در نهایت 12پارامتر به منظور مدل سازی انتخاب شد. نتایج حاصل از تعیین اهمیت معیارها با روش شاخص آنتروپی نشان داد که پارامترهای ارتفاع، لیتولوژی و شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی (Normalized Difference Vegetation Index) بیشترین تأثیر را در رخداد خندق ها داشته اند. به منظور صحت سنجی مدل از نرخ پیش بینی (Prediction Rate) و نرخ موفقیت (Success Rate) و همچنین شاخص سطح سلول هسته (Cell SCAI Area Index) استفاده شد. نتایج صحت سنجی نشان داد که مدل ترکیبی با نرخ پیش بینی 956/0 (6/95درصد) و نرخ موفقیت 923/0 (3/92 درصد) دارای دقت پیش بینی عالی است و نسبت به روش های شاخص آنتروپی و شواهد وزن یقینی با نرخ پیش بینی 932/0 و 917/0 و نرخ موفقیت 911/0 و 901/0 دقت بالاتری دارد. طبق نتایج شاخص SCAI، قدرت تفکیک طبقات در مدل ترکیبی مناسب بوده و طبق نتایج 95/28 درصد از منطقه مطالعاتی در کلاس حساسیت زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است. نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده برنامه ریزان کاربری اراضی در جهت توسعه فعالیت های عمرانی مانند جاده-سازی و تعیین خطوط انتقال گاز و برق قرار گیرد.

تعیین ارتباط شاخص کیفیت سنگ (RQD) و زون های کانه سازی نقش مهمی در طراحی و بهره برداری بهینه معدنی دارد. این مطالعه با هدف جداسازی ویژگی های توده سنگ جهت طراحی بهینه، با تأکید بر تحلیل 3267 داده RQD از 43 چاه اکتشافی در معدن طلای زرشوران واقع در زون ارومیه-دختر با استفاده از مدل سازی فرکتالی در نرم افزار Rockworks v. 15 انجام شد. نتایج نمودارهای log-log برای مدل تعداد-RQD نشان دهنده چهار نوع جمعیت سنگی بود که توسط مقادیر آستانه ای RQD به ترتیب برابر 41/20، 86/47، 18/69 و 28/81 درصد است و برای مدل حجم-RQD نیز چهار جمعیت سنگی با مقادیر 37/21، 65/43، 09/63 و 43/79 ارائه می دهد که نشان دهنده شاخص کیفیت سنگ خیلی سست، سست، نسبتاً خوب و خوب بر اساس استانداردهای موجود است. سپس مدل توزیع هندسه فضایی واحدهای سنگ- چینه ای معدن زرشوران بر اساس داده-های حفاری شبیه سازی شد. مقایسه نتایج مدل های فرکتالی چندگانه و مدل سازی سنگ-چینه ای از سوی دیگر، نشان می دهد که نتایج مدل تعداد-RQD از نتایج حجم-RQD دقیق-تر هستند. بنابراین واحدهای آهک چالداغ و واحد ژاسپروییدی از نظر شاخص کیفیت سنگ ها در رده نسبتاً خوب تا خوب و در بازه بعد فرکتالی 18/69 تا 28/81 قرار دارند و از نظر زمین شناسی در بخش های مرکزی و بخش باختری معدن مشاهده می شوند. این نواحی مناسب ترین نقاط معدن جهت پیاده سازی طرح های معدنی هستند. نتایج این پژوهش می-تواند به عنوان یک الگو در طراحی های معدنی در محدوده تکاب و نیز در بخش های دارای زمین شناسی مشابه، مورد استفاده قرار گیرد.

رخداد معدنی آهن میانج در پهنه فلززایی تکاب-انگوران-تخت سلیمان و در فاصله 100 کیلومتری جنوب باختر زنجان واقع شده است. کانه زایی آهن در این منطقه به صورت عدسی شکل و هم روند با برگوارگی درون واحدهای شیستی و متاتوف ریولیتی (معادل سازند کهر) رخ داده است. بر اساس مطالعات کانه نگاری، مگنتیت کانی معدنی و کوارتز کانی باطله را در میانج تشکیل می دهند. بافت کانه ها از نوع دانه پراکنده، لایه ای، لامینه ای، توده ای، رگه-رگچه ای و جانشینی است. می توان سه مرحله کانه زایی در رخداد معدنی میانج تفکیک کرد. کانه زایی مرحله اول به صورت مگنتیت های دانه پراکنده، لامینه ای و عدسی شکل چینه سان و چینه کران هم روند با برگوارگی واحدهای میزبان دیده می شود. مرحله دوم کانه زایی با چین خوردگی نوارهای کانه دار و ریزساختارهای سیگما و بودین شدگی در بلورهای مگنتیت، رشد سایه فشاری کوارتز و دور زدن برگوارگی در اطراف بلورهای مگنتیت و تبلور مجدد بلورهای کوارتز و مگنتیت مشخص می شود. کانه زایی مرحله سوم با رگه-رگچه های تأخیری کوارتزی مشخص می شود که مراحل قبلی کانه زایی را قطع کرده است. بررسی الگوی تغییرات عناصر کمیاب خاکی بهنجار شده به کندریت در سنگ های میزبان فاقد کانه زایی و بخش های کانه دار بیانگر تهی شدگی این عناصر در بخش های کانه دار است. ویژگی های رخداد معدنی میانج با کانسارهای آهن نوع آتشفشانی-رسوبی دگرگون و دگرشکل شده قابل مقایسه است.

گستره مورد مطالعه در شمال خاوری استان کرمانشاه و در محل زمین درز اصلی زاگرس قرار گرفته است. برای انجام تحلیل های ساختاری در این بخش، شش برش ساختاری عمود بر روند ساختارها ترسیم شده است. ساختارها و گسل های مختلف با سازوکارهای متفاوت در این برش ها نشان می دهد که گستره مورد مطالعه از دوره کرتاسه تاکنون، دو گامه (فاز) زمین ساختی را پشت سر گذاشته است. گامه نخست که یک گامه فشارشی بوده که از کرتاسه شروع شده و حداقل تا میوسن ادامه داشته است. گسل های ایجاد شده در این گامه به صورت راندگی های با جابه جایی زیاد هستند که مهم ترین آنها راندگی اصلی زاگرس است. گامه دوم زمین ساختی که بسیار جوان و فعال بوده؛ به صورت یک سامانه ترافشارشی عمل کرده است. اصلی ترین ساختارهای ایجاد شده در این گامه دو گسل راست بر صحنه و میانراهان هستند. این دو گسل از تکه های گسل جوان اصلی زاگرس هستند و عملکرد آنها باعث ایجاد ساختارهای ثانویه مانند حوضه واگشوده دینور و ساختار گل ساخت مثبت بر روی گسل صحنه شده است. در نهایت با توجه به ارتباط بین ساختارها و چینه های با سن-های مختلف مدل فرگشت ساختاری گستره در شش مرحله بیان شده است. در طی این مراحل گسل های هم راستا اما با سازوکار متفاوت ایجاد شده اند که نشان دهنده چرخش محور تنش 1σ در خلاف جهت عقربه های ساعت از کرتاسه تاکنون است.

سنگ های آذرین نفوذی غرب و جنوب غرب سلفچگان در کمربند ماگمایی ارومیه-دختر در 40 کیلومتری جنوب غرب شهر قم ودر نزدیکی روستای زواریان رخنمون دارند. بر اساس مطالعات سنگ شناسی، این سنگ ها در دو گروه اصلی دیوریت (به مقدار کمتر پیروکسن دیوریت) و مونزونیت (به مقدارکمتر کوارتزمونزونیت) جای می گیرند. بافت غالب در سنگ های دیوریتی اینترگرانولار و در مونزونیت ها پورفیریک است. بر اساس نمودار تکتونو ماگمایی Y-Zr این نمونه ها موقعیت تکتونیکی قوس ماگمایی را نشان می دهند. همچنین در نمودار تمایزیZr/TiO2-Ce/P2O5 که برای تفکیک قوس های ماگمایی حاشیه فعال قاره ای از قوس های ماگمایی پس از برخورد به کار برده می شود، این سنگ ها در محدوده قوس های پس از برخورد (PAP) قرار می گیرند. بر اساس نمودار به هنجار شده با کندریت و گوشته اولیه، غنی شدگی بیشتری در LREE نسبت به HREE دیده می شود که باعث شده شیب کلی نمودارهای عنکبوتی نورمالیزه شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه از چپ به راست کاهشی بوده و این منطبق بر الگوی کلی مناطق فرورانش است. شواهد سنگ شناسی، ژئوشیمی و تکتونیکی منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که ماگماتیسم این منطقه در ارتباط با یک محیط برخوردی میان صفحه عربی و بلوک ایران مرکزی در زمان نئوژن است.

هدف اصلی این مقاله محاسبه فرار آب از مخزن سد آزاد کردستان با استفاده از تلفیق اطلاعات زمین شناسی مهندسی و نتایج حاصل از روش زمین آماری چندمتغیره است. برداشت های صحرایی و نتایج حاصل از 38 گمانه اکتشافی منابع اصلی اطلاعاتی در بررسی های زمین شناسی مهندسی سد آزاد هستند. با توجه به محدود بودن تعداد گمانه ها و نیاز به تفسیر دقیق از شرایط زیر سطحی زمین در نقاطی که گمانه حفر نشده است، با استفاده از روش زمین آماری چندمتغیره، تغییرات نفوذپذیری در امتداد محور و تکیه گاه های سد آزاد تخمین زده شد. بررسی نتایج حاصل از مطالعات زمین آماری مؤید این نکته است که بخش اعظمی از پی و تکیه گاه های سد آزاد نفوذپذیری پایین دارد که خطر چندانی از نظر فرار آب ندارد و تنها در بخش هایی از تکیه گاه چپ نفوذپذیری بالا نشان داده شده است که تطبیق آن با نقشه های زمین شناسی مهندسی، محدوده برخورد توده نفوذی آذرین با سنگ های دگرگونی را نشان می دهد. سپس با استفاده از این نتایج و همچنین نتایج حاصل از مطالعات زمین شناسی مهندسی، مقدار نشت آب از پی و تکیه گاه ها با استفاده از روش عددی المان محدود برآورد شده است. نتایج حاصل از مدل سازی عددی، فرار آب در حدود 450 لیتر بر دقیقه (5/7 لیتر برثانیه) از پی و تکیه گاه های سد را نشان می دهد. از سوی دیگر در پایین دست سد مقدار آب نشتی از سد و چشمه های پایین دست به طور مرتب اندازه گیری شده است که در حدود 350 لیتر بر دقیقه را نشان می دهد و نشان دهنده ارتباط نزدیک میان مدل سازی انجام شده و مقادیر اندازه گیری شده است.

منطقه زرندیه در 42 کیلومتری شمال خاور ساوه (استان مرکزی) و در بخش تقریباً شمالی کمربند ماگمایی ارومیه-دختر واقع شده است. سنگ میزبان کانی سازی در این منطقه، سنگ های آندزیتی ائوسن و سنگ های دیوریتی و گابرویی الیگو-میوسن هستند. مطالعات زمین شیمی نشان می دهد که ماگمای سازنده سنگ های آذرین منطقه از نوع کالک آلکالن، متاآلومین و مرتبط با کمان آتشفشانی حاشیه قاره ای است. کانی سازی اغلب به شکل رگه، رگچه ای و برشی شدن در سنگ های دیوریتی و گابرویی مشاهده می شود. کالکوپیریت، کانه اصلی کانسار است و به وسیله پیریت، بورنیت، اولیژیست، کالکوسیت، کوولیت، نئوتوسیت، مس خالص، مالاکیت، آزوریت، کریزوکولا، گوتیت و لیمونیت همراهی می شود. عیار مس در نمونه های کانسنگ از 04/0 تا 7/1 درصد (متوسط 40/0 درصد) تغییر می کند. تحلیل آماری داده های ژئوشیمیایی نمونه های مینرالیزه به روش پیرسن نشان می دهد که Cu بیشترین همبستگی را به ترتیب با عناصر Ag، As، Zn، Cd و Pb دارد. مطالعات میکروترمومتری میانبارهای سیال متوسط دمای همگن شدگی را ° C195 و متوسط شوری را 23 درصد وزنی معادل نمک طعام نشان می دهد. کانی زایی مس زرندیه قرابت نزدیکی با کانسارهای مس رگه ای گرمابی دارد.

سازند آسماری، به سن الیگومیوسن اولین سنگ مخزن کربناتی شناخته شده در دنیا و اصلی ترین سنگ مخزن هیدروکربوری در ایران است که عمده تولید نفت در فروافتادگی دزفول از این سازند صورت می گیرد. در این مطالعه به منظور درک عوامل کنترل کننده کیفیت مخزنی این سازند مطالعات تفصیلی سنگ نگاری در میدان نفتی نفت سفید صورت گرفته است. مطالعه مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاه های مورد مطالعه، منجر به شناسایی 8 ریزرخساره شده که در یک رمپ کربناتی هموکلینال شامل زیرمحیط های رمپ داخلی، میانی و خارجی نهشته شده اند. همچنین بر اساس یافته های این مطالعه، مهم ترین فرایندهای دیاژنزی شامل میکریتی شدن، تجدیدتبلور، دولومیتی شدن، انحلال، سیمانی شدن، تراکم مکانیکی و شیمیایی و شکستگی است که در مراحل دیاژنزی ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز رسوبات سازند آسماری در میدان نفتی مورد مطالعه را تحت تأثیر قرار داده اند. بررسی های چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سه فرایند دولومیتی شدن، انحلال، و سیمانی شدن مهم-ترین فاکتور های مؤثر بر کیفیت مخزن در میدان مورد مطالعه هستند. سیمانی شدن با تشکیل سیمان کلسیتی و سیمان انیدریتی با فابریک های مختلف موجب کاهش انواع حفرات در رخساره های مختلف و در نتیجه کاهش کیفیت مخزن شده است. دولومیتی شدن از طریق تخریب فابریک های اولیه و ایجاد حفره های بین بلوری در رخساره های مادستونی و انحلال از طریق ایجاد حفرات ثانویه (به خصوص حفرات به هم مرتبط) در اکثر رخساره ها موجب افزایش کیفیت مخزنی شده است. البته به دلیل گسترش و تأثیر بیشتر انحلال در ایجاد تخلخل نسبت به سایر فرایندها، این فرایند را می توان اصلی ترین عامل افزایش دهنده کیفیت مخزنی در میدان مورد مطالعه دانست. برخلاف دیگر میدان های هیدرکربوری حوضه زاگرس، که در آنها شکستگی ها عامل اصلی ایجاد و بهبود خواص مخزنی هستند، در میدان نفت سفید بیشتر شکستگی ها توسط سیمان کلسیتی پر شده و نقش چندانی در این مورد ندارند و سایر پدیده های دیاژنزی نقش مؤثرتری در افزایش کیفیت مخزن داشته اند.

بدون شک یکی از شواهد فعالیت های زمین ساختی در هر منطقه پدیده زمین لرزه است که نقش اصلی را در تلفات جانی و خسارات مالی به خود اختصاص می دهد. زمین لرزه معمولاً با ایجاد گسل هایی همراه است که گاهی تا عمق پوسته زمین ادامه می یابد. در مواردی که هیچ گونه نشانه یا عارضه ای از این گسل ها در سطح زمین دیده نمی شود لازم است تا با تلفیق دانش زمین شناسی و همچنین ابزارهای دورسنجی و ژئوفیزیکی شناخت دقیق تری از این گسل ها و شاخه های فرعی آن به دست آورد. گسل خزر در منطقه مورد مطالعه گسلی بنیادی و جنباست که حداقل 6 رخداد زمین لرز تاریخی به آن نسبت داده شده است. با توجه به فعالیت های کواترنری این گسل شناخت آن در منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است به همین سبب جهت آشکارسازی بخش های پنهان آن مطالعات زمین شناسی و ژئوفیزیکی در سایت تاریخی گوهرتپه از شهرستان بهشهر صورت گرفت. روش های مقاومت ویژه با آرایش دوقطبی-دوقطبی در فواصل 10 و 20 متری به منظور تهیه مقاطع و نقشه ها استفاده شد و با بررسی آنها و با توجه به موقعیت و عمق بی هنجاری های به دست آمده در مراحل بعدی پروفیل ها و شبکه های جدیدی طراحی شد. به منظور دست یابی به نتایج دقیق تر، پیمایش مغناطیس سنجی سزیم بر روی 4 پروفیل صورت گرفت. داده های به دست آمده از عملیات صحرایی و برداشت داده ها و همچنین پردازش نهایی داده ها در نرم افزار های تخصصی تلفیق شده است. بر این اساس تفسیر روشنی از ساختار های زیر سطحی به خصوص گسلش و ناپیوستگی ها در منطقه مورد مطالعه به دست آمد که حاکی از انطباق چشمگیر بی هنجاری های به دست آمده با شواهد صحرایی است.

به منظور مطالعات بایواستراتیگرافی، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند کلات بر روی ناودیس شیخ (شمال خاور بجنورد) چهار برش چینه شناسی شامل شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه زو و زیارت انتخاب و نمونه برداری شده است. ضخامت سازند کلات در برش های شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه زو و زیارت به ترتیب 25، 16، 25 و 5 متر و لیتولوژی آن به طور عمده از سنگ آهک های قهوه ای تا زرد رنگ تشکیل شده است. دلیل تغییر ضخامت در برش های مورد مطالعه ممکن است عوامل زمین ساختی، فرونشست حوضه و یا نرخ متفاوت رسوب گذاری باشد. در برش های شیخ شمالی و قلعه زو لایه ای کنگلومرایی و در برش زیارت لایه ای ماسه سنگی در قاعده سازند کلات شناسایی شد. در مطالعات بایواستراتیگرافی ضمن تشخیص 15 گونه متعلق به 23 جنس از روزن برها، یک زون زیستی تحت عنوان Siderolites calcitrapoides-Sirtina orbitoidiformis assemblage zone شناسایی شد. سن سازند کلات در تمامی برش های مطالعه شده بر اساس زون زیستی فوق و فسیل های موجود در آن، مائستریشتین تعیین شد. مطالعات پتروگرافی سازند کلات منجر به شناسایی 2 رخساره آواری و 8 رخساره کربناته شد که در چهار زیرمحیط جزرومدی، لاگون محصور و نیمه محصور، سدی و دریای باز ته نشست شده اند. با توجه به رخساره های شناسایی شده و روند تدریجی آنها، حضور گسترده رخساره های سدی و فقدان رسوبات حاصل از جریان های توربیدایتی مانند رسوبات ریزشی و لغزشی و فقدان ریف ها می توان گفت که رسوب گذاری سازند کلات در محیط کربناته رمپ با شیب کم رخ داده است. همچنین بر اساس تغییرات عمودی رخساره ها و شناسایی محیط های رسوبی، یک سکانس رسوبی رده سوم تشخیص داده شد. این سکانس رسوبی عمدتاً از رخساره های محیط سدی غنی از بایوکلاست، اینتراکلاست، روزن بر کف زی، اکینویید، رودیست (هیپوریت) و دوکفه ای تشکیل شده است. حداکثر پیشروی سطح آب دریا توسط رخساره دریای باز غنی از اکینویید مشخص می شود.

کانی سازی های فلوریت باقرآباد و دره بادام واقع در جنوب خاور محلات (استان مرکزی) به صورت رگه ای و هم راستا با هم، با روند خاوری-باختری در میزبان اسلیت و فیلیت های سازند شمشک (ژوراسیک زیرین) رخ داده اند. فلوریت کانی اصلی رگه ها و کوارتز، باریت، کلسیت، دولومیت، پیریت، کالکوپیریت، گوتیت و کوولیت کانی های فرعی کانسارها هستند. توزیع عناصر خاکی کمیاب در فلوریت های هر دو رگه نشان می دهد که فلوریت های بنفش، بی رنگ و خاکستری در مراحل اولیه کانی زایی همراه با غنی شدگی LREEs (حاصل هضم و جانشینی سنگ دیواره) و انواع فلوریت آبی در مراحل تأخیری کانی زایی همراه با غنی شدگی MREEs و HREEs تشکیل شده اند. به منظور تشخیص ژنز فلوریت نمودار نسبت های Tb/La در مقابل Tb/Ca و همچنین نسبت های Y/Ho مورد استفاده قرار گرفت که همه نمونه ها منشأ گرمابی را برای فلوریت های کانسارهای باقرآباد و دره بادام به اثبات می رسانند. وجود بی هنجاری Eu منفی در همه نمونه های فلوریت کانسارهای باقرآباد ودره بادام می تواند ناشی از تشکیل فلوریت در دماهای بیش ازC ° 200 باشد. افزون بر این، تهی شدگی Ce در فلوریت های هر دو منطقه گویای تشکیل آنها از یک سیال کاهیده است که حضور کانی های سولفیدی پیریت و کالکوپیریت در منطقه این مطلب را تأیید می کند.

منطقه مورد مطالعه بخشی از بلوک یزد (باختری ترین زیرپهنه بخش مرکزی ایران مرکزی) بوده که در خاور شهر یزد واقع شده است. وجود دو سیستم گسلی اصلی انار و خرانق به ترتیب به طول تقریبی 100 و 62 کیلومتر و گسل های فرعی متعدد، نشان دهنده ظهور پدیده های مهم زمین ساختی در این منطقه است. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی وضعیت نوزمین ساخت در این حوضه با استفاده از شاخص های ریخت زمین ساختی است. برای دستیابی به این هدف از هفت شاخص ریخت زمین ساختی انتگرال ارتفاع سنجی (HI)، عدم تقارن حوضه ی آبریز (AF)، شاخص طول-گرادیان (SL)، شاخص پیچ و خم پیشانی کوهستان (Smf)، شاخص نسبت پهنای کف دره به عمق دره (Vf)، شاخص خمش کانال رودخانه (S) و شاخص شکل حوضه زهکشی (Bs) بهره گرفته شده است. بر اساس شاخص های ریخت زمین ساختی (Active Tectonics indices (Iat)) منطقه مطالعاتی از لحاظ نرخ فعالیت زمین ساختی به چهار رده تقسیم می شود؛ رده 1 (فعالیت زمین ساختی خیلی بالا، 4/7 % در منطقه)، رده 2 (بالا، 74 %)، رده 3 (متوسط، 11 %) و رده 4 (کم، 4/7 %). شاخص های فعالیت زمین ساختی و شواهد ریخت زمین ساختاری، نرخ فعالیت زمین ساختی را در منطقه مطالعاتی عمدتأ متوسط تا بالا نشان می دهند. بر اساس همین شاخص، قسمت شمالی گسل خرانق و قسمت جنوب باختری گسل انار میزان فعالیت زمین ساختی بالاتری نسبت به سایر قسمت ها نشان می دهند.

در شمال روستای زیاران، سیلی با ترکیب الیوین گابرو تا مونزودیوریت به درون توف های کرج تزریق شده است. کانی های غالب در ترکیب این سنگ ها پلاژیوکلاز، آلکالی-فلدسپار، پیروکسن، الیوین و بیوتیت هستند. ترکیب پلاژیوکلازها از لابرادوریت تا بایتونیت تغییر می کند. آلکالی فلدسپارها در محدوده ارتوکلاز و پیروکسن ها در محدوده دیوپسید قرار می گیرند. ترکیب الیوین ها از کریزولیت تا هورتونولیت در تغییر است و اکثر نقاط تجزیه شده در محدوده هیالوسیدریت قرار می گیرند. بیوتیت یکی از شاخص ترین کانی های فرومنیزین در سنگ های مورد مطالعه است که از لحاظ ترکیبی بین قطب آنیت و سیدروفیلیت واقع شده و از نوع بیوتیت های غنی از منیزیم است. بیشتر این بیوتیت ها از نوع ماگمایی اولیه هستند و بخشی از آنها در محدوده بیوتیت های دوباره متعادل شده قرار دارند. بیوتیت های مورد بررسی، در نمودارهای دوتایی و سه تایی، که بر پایه اکسیدهای Al2O3، MgO و FeO* استوارند، در گستره کالک آلکالن کوهزایی قرار می گیرند. دمای جایگیری توده نفوذی زیاران بر اساس تیتانیوم بیوتیت، بین 690 تا 780 درجه ی سانتی گراد محاسبه شده است. همچنین ترکیب شیمیایی پیروکسن ها بیانگر شکل گیری آنها در محیط مرتبط با فرورانش است. میانگین دمای تبلور کلینوپیروکسن ها حدود 1215 درجه سانتی-گراد ارزیابی شده و فشار تبلور محاسبه شده برای کلینوپیروکسن های این مجموعه کمتر از 9 کیلوبار است.

پهنه مورد مطالعه در بخش شمالی پهنه برخورد قرار گرفته است؛ جایی که نهشته های ژرف بستر اقیانوس، مانده پوسته اقیانوس تتیس جوان (افیولیت ها) و سنگ های رسوبی کربناته پوسته قاره ای عربی (زاگرس چین خورده) در کنار هم رخنمون دارند. جایگیری این واحد در کنار هم نشانه یک سیستم زمین ساختی فشارشی دراز مدت از کرتاسه پسین تا زمان کنونی است. در نتیجه این همگرایی زمین ساخت و ساختارهای پیچیده ای در این پهنه به وجود آورده است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل تاریخچه تنش در منطقه کرمانشاه در پهنه ساختاری زاگرس است. در این پژوهش برای تحلیل تنش، گسل های هم یوغ و گسل های دارای خش لغز که نوع و سوی حرکت در آنها تعیین شده، به کار گرفته شده اند. این داده ها بیشتر روی واحدهای سنگ آهکی رادیولاریتی و شیل های کرتاسه پسین جمع آوری شده است. برای شناخت و بررسی آرایش محورهای تنش در این پژوهش، برداشت های ساختاری به روش مستقیم صحرایی صورت گرفت. برداشت ها شامل صفحات گسلی، سطوح لغزش گسلی، درزهای هم یوغ و چین خوردگی و الگوهای ثبت تنش در این پژوهش برای داده ها روش دووجهی عمود برهم است. در این پژوهش بیشتر گسل ها دارای روند NW-SE با سازوکار فشارشی هستند. اما گسل هایی با سازو کار امتدادلغزی وجود دارند که امتداد آنها با گسل های فشارشی تفاوت دارد (NE-SW). از طرف دیگر گسل های نرمال جوان تر از گسل های فشارشی با امتداد یکسان در منطقه مورد مطالعه دیده شده است. با استفاده از روش دو وجهی های عمود برهم موقعیت تنش های اصلی، و در منطقه مورد پژوهش به ترتیب 059، 305 و 195 به دست آمده است.

در این پژوهش توالی های کربناته تورنزین-ویزین در برش های تنگ دارچاله و بناریزه، در حوضه اصفهان-سیرجان جهت انتخاب مدل رخساره ای مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس بررسی های دقیق رخساره ای و توالی برانبارش آنها، 4 کمربند رخساره ای شامل محیط های حوضه ای و رمپ بیرونی ( FA1وFA2: توالی های رخساره ای ساب تایدال عمیق)، رمپ میانی (FA3, FA4, FA6: توالی های رخساره ای ساب تایدال کم عمق و اینترتایدال میانی) و رمپ داخلی (FA5: توالی های سد ماسه ای) در نهشته های مذکور شناسایی شده است. تبدیل تدریجی رخساره ها و دسته رخساره های شناسایی شده به ه مراه پروفیل رسوبی و الگوی برانبارش طرح های رسوبی در دسته رخساره های موجود حاکی از ته نشینی این رسوبات در پلاتفرم کم عمق کربناته رمپ از نوع کم زاویه دارد که تحت تأثیر نوسانات امواج و طوفان با الگوی کلی پیشرونده از دسته رخساره های پروکسیمال به دیستال حوضه تبدیل می شود. این مطالعه پیشنهاد می کند که در طول کربنیفر پیشین یک پلاتفرم کربناته کم عمق گسترده اپی ریک در حاشیه جنوبی پالئوتتیس گسترش یافته است.

"کوه آهن" یک برجستگی منفرد و با ارتفاع زیاد در دشتی به نسبت مسطح در شمال بلوک طبس و در نزدیکی محل برخورد دو گسل نایبند و کلمرد واقع شده است و رخنمون های گسترده ای از رگه های اکسید آهن، همخوان با گسل ها و شکستگی های خاوری-باختری در گستره کوه آهن وجود دارد. این پژوهش تلاش کرده است با مطالعات ساختاری و دورسنجی گستره به شناخت سازوکار شکل گیری کوه آهن و شیوه جایگیری ماده معدنی در این کوه بپردازد و نقش شکستگی ها و گسل های اصلی گستره را در این فرایند آشکار سازد. در رویکرد دورسنجی با استفاده از داده های DEM و تصویر ماهواره Aster و فیلترگذاری در جهت های اصلی، جابه جایی و قطع شدگی ناگهانی واحدهای سنگ شناختی و تغییر الگوی آبراهه ها بررسی شد و شکستگی ها و گسل های گستره شناسایی و به نقشه تبدیل شدند. در برداشت های میدانی، سازوکار گسل ها به ویژه در محدوده معدن کوه آهن تعیین شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که گسل های دارای راستای شمالی-جنوبی (روند گسل نایبند) و شمال خاوری-جنوب باختری (روند گسل کلمرد) بیشتر دارای سازوکار راستالغز راست بُر هستند و گسل های با روند خاوری-باختری، سازوکار راستالغز چپ بُر با مؤلفه معکوس دارند. مدل ساختاری این پژوهش پیشنهاد می کند جابه جایی راستالغز بر روی گسل های هم یوغ، فضایی مناسب برای بالاروی (ascend) و تشکیل مواد معدنی گرمابی (hydrothermal mineral) در محدوده معدن فراهم آورده است.