محیط شناسی
سال:1396 | دوره:43 | شماره:2 |تعداد مقالات:13

در این مطالعه مدل های ریاضی ارتباط بین متغیرهای فاضلاب ورودی و خروجی تعیین گردید. نتایج آزمون ضریب همبستگی چند متغیره نشان داد که دو متغیر (TSS, TDS) بهترین ارتباط را با COD و EC خروجی دارا می باشد و ضرایب همبستگی ارتباط بین COD با TDS وTSS به ترتیب برابر با 83% و90% می باشد. نتایج روابط خودهمبستگی میانگین متحرک جامع نشان داد گام زمانی یک روز بهترین رابطه را نسبت به سایر مدل ها در تخمین COD دارد. لذا با استفاده از مدل های خطی و غیرخطی و کلاس بندی تغییرات با داده های نرمال و غیرنرمال مقادیر روزانه COD از مقادیر روز قبل TSS و TDS تخمین زده شد. اما ضرایب همبستگی بدست آمده رضایت بخش نبودند. در نهایت از انطباق سیستم های فازی استفاده گردید که مدل شبیه سازی حاصله مطابقت خوبی (76/0=R2) نشان داد. نتایج نشان داد که منحنی تغییرات COD(t) نسبت به TDS(t-1) دارای یک نقطه عطف می باشد که در TDS(t-1) برابر ppm 1746 اتفاق می افتد. در این مقدار TDS توان پالایش زئولیت معادل COD برابر 52 خواهد بود. این نقطه آستانه تأثیرپذیری زئولیت بر تصفیه آب در خصوص COD می باشد. برای مدیریت تصفیه فاضلاب میزان آلاینده های ورودی به ایستگاه و همچنین حجم فاضلاب عبوری از کانال زئولیت باید به طور همزمان کنترل شوند.

روش های انعقاد الکتریکی و شناورسازی الکتریکی قابلیت کاربرد برای تصفیه فاضلاب صنایع مختلف دارند. با اعمال جریان الکتریکی به الکترود کاتد و آند، با انحلال آند آلومینیومی یا آهنی، مواد منعقدکننده در محل تولید می شود. همچنین الکترولیز آب منجر به تولید گاز هیدروژن شده که حین صعود به سمت بالا موجب شناوری مواد معلق داخل فاضلاب می گردد. در این تحقیق تاثیر پارامترهای کلیدی دانسیته جریان الکتریکی و غلظت اولیه رنگزا در تصفیه رنگزای اسید قرمز 14 به روش انعقاد و شناورسازی الکتریکی بررسی و مقادیر هر یک از این پارامترها از نظر بازده حذف رنگ، میزان مصرف انرژی و انحلال آند بهینه شد. در ادامه عملکرد این سیستم در تصفیه فاضلاب واقعی رنگرزی بررسی گردید. با توجه به نتایج این تحقیق که حذف 99 درصد رنگزا در زمان کمتر از 30 دقیقه، انرژی مخصوص مصرفیkWh/kg Dye Removed 9/1، آند مصرفی kg Fe/kg Dye Removed 95/0 و TSS لجن mg/L 3700 بدست آمد، توانایی روش همزمان انعقاد الکتریکی و شناورسازی الکتریکی در تصفیه فاضلاب های حاوی رنگزا همراه با مصرف کم مواد و انرژی به اثبات رسید که می توان آن را به عنوان گزینه ای مناسب برای جایگزینی با روش های معمول تصفیه به کار برد.

با توجه به اهمیت استان اصفهان از نظر فعالیتهای کشاورزی و صنعتی، همچنین جمعیت زیاد این استان، این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی وانادیوم در بخشهایی از اراضی استان اصفهان و همچنین تهیه نقشه آلودگی این عناصر در خاک های این منطقه انجام گرفت. در این تحقیق نمونه های خاک از عمق 0-20 سانتی متری، بر روی یک شبکه منظم با فواصل حدود 4 کیلومتر برداشت شد. موقعی جغرافیایی نمونه و کاربری محل نمونه برداری نیز شناسایی و ثبت گردید. پس از آماده سازی نمونه های خاک در آزمایشگاه، مقدار وانادیوم کل به وسیله دستگاه XRF تعیین گردید. ساختار مکانی متغیر مورد مطالعه به کمک تغییرنما مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل بیانگر ساختار قوی در توزیع غلظت وانادیوم در منطقه است. الگوی کروی بهترین مدل برازش داده شده برای این متغیر می باشد. میانیابی در شبکه بندی 1000 ×1000 متر و با حداقل و حداکثر 4 و 30 نقطه به روش کریجینگ نقطه ای، توسط محیط نرم افزارWINGSLIB انجام شد. بر اساس نقشه پراکنش وانادیوم، به نظر می رسد فعالیت های کشاورزی و انتقالهای اتمسفری موثرترین عامل در افزایش غلظت وانادیوم در منطقه به شمار می رود و جهت باد غالب در انتشار وانادیوم در منطقه موثر بوده است.

در این مقاله خصوصیات شیمیایی منابع آب سازند کربناته خوش ییلاق در استان گلستان مورد مطالعه قرار گرفته است. از نتایج آزمایشات فیزیکی و شیمیایی مربوط به 20 دهنه چشمه استفاده گردیده است. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و یونهای اصلی مورد سنجش قرار گرفته اند. روشهای نمودارهای ترکیبی، نمایه های اشباع و آنالیزهای چند متغیره در ارزیابی پارامترهای کیفی استفاده شده است. فراوانی نسبی یون های اصلی Ca2+>Mg2+>Na++K+ و HCO3->Cl->SO42-است. تغییرات TDS و EC به ترتیب 220 الی 706 میلی گرم برلیتر و 151. 9 الی 353 میکرومهوس برسانتی متر می باشد. تحلیل خوشه ای بر اساس غلظت یونهای اصلی آب چشمه ها را در 3 گروه متفاوت قرار داد. تحلیل عوامل کنترل کننده کیفیت آب نشان داد عامل اصلی واکنش سنگ-آب است. با توجه به نمودار گیبس انحلال سنگ های کربناته اثر غالب را بر هیدروشیمی آب دارد و هوازدگی سنگ های سیلیکاته نقش به مراتب کم تری را دارد. جنس غالب کانی های تجزیه شده براساس شیمی آب دولومیت می باشد. نمایه های اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس نشان می دهند که آب زیرزمینی به تکامل شیمیایی نرسیده است. واکنش های تبادل یونی هم در جهت مثبت و هم در جهت منفی روی می دهند و فرآیند تبادلات آنیون-کاتیون یک فرآیند مهم ژئوشیمیایی در کنترل شیمی آب منطقه مورد مطالعه است.

در این تحقیق عملکرد فرآیند تثبیت و جامد سازی در حذف آلودگی خاک آلوده به ترکیبات نفتی از طریق سیمان و آهک و خاک رس اصلاح شده (آلی دوست) مورد بررسی قرارگرفته و سعی گشته که بهترین ترکیب در بین نمونه های بررسی شده به ویژه از نظر نشت آلاینده ها تعیین گردد. مطالعات رفتار نشتی آلاینده ها در فرآیند تثبیت و جامدسازی خاک آلوده به ترکیبات نفتی در محل دفع پسماندهای شهرک صنعتی سلفچگان نشان داد که مخلوط خاک آلوده، رس اصلاح شده و سیمان و آهک، سبب تثبیت اکثر آلاینده های موجود در این خاک گردیده است. همچنین نتایج بررسی های انجام شده حکایت از آن داشت که نمونه حاوی 20 درصد سیمان و 30 درصد رس اصلاح شده در زمان گیرایی 28 روز بهترین کارایی را به لحاظ پارامترهای مختلف مؤثر بر کارایی روش جامد سازی و تثبیت در بین نمونه های مختلف داشته است. علاوه بر این بررسی توأم آزمایش اسکن میکروسکوپ الکترونی و آزمایش نشت نشان داد که دو دلیل در افزایش کارایی نمونه های جامد شده مؤثر بوده است یکی بالا رفتن میزان رس اصلاح شده که سبب افزایش قدرت جذب هیدروکربن های نفتی شده و دیگری کاهش حجم منافذ در ماتریس که سبب کاهش میزان نشت گردیده است.

یکی از سدهای بزرگ کشور، سد گتوند علیا در استان خوزستان می باشد. از مهم ترین چالش های ایجاد شده درباره این سد، وجود توده های نمکی در مخزن سد است که پس از آبگیری مستغرق شده و باعث شوری مخزن می شود. این امر در حال حاضر به یکی از مشکلات اساسی مرتبط با این سد در کشور تبدیل شده است. برای حل چالش مذکور راهکارهایی پیشنهاد شده است که از مهم ترین آنها مدیریت کیفی مخزن توسط آبگیری از لایه های مختلف می باشد. برای داشتن شناختی جامع از هیدرودینامیک جریان و شوری مخزن این سد، با توجه به اندازه گیری های صورت گرفته از مقدار شوری در اعماق مختلف و جریان ورودی در زمان های مختلف، شبیه سازی هیدرودینامیک و لایه بندی حرارتی و شوری با استفاده از مدل سازی عددی سه بعدی برای یک دوره دو ساله از ابتدای آبگیری صورت گرفت. با توجه به اینکه، مقدار نرخ انحلال، مهم ترین پارامتری است که در برآوردهای کمی از میزان انحلال نقش دارد، در این تحقیق، مقدار نرخ انحلال سازندهای نمکی، بر اساس لایه بندی شوری درون مخزن سد، واسنجی و صحت سنجی گردید. همچنین امکان پذیری مدیریت کیفی مخزن با توجه به مشکل به وجود آمده مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نتایج مدل سه بعدی راهکارهای مربوطه نیز ارائه شد.

پژوهش حاضر در نظر دارد تا ضمن ارائه تعاریفی برای منظرصوتی، به بررسی عوامل تاثیرگذار بر کیفیت مناظرصوتی شهری از طریق تشریح مقوله های شناختی میان تجربیات فردی، و کاربست نظریه های زبانی با به کارگیری روشهای کیفی بپردازد. مبانی نظری تحقیق و عوامل مؤثر بر ارزیابی مناظرصوتی از نظریات محققان مختلف نظیر شافر، تراکس و. . . استخراج گردیده است. از روش گرانددتئوری به عنوان پایه ای برای ارزیابی شاخصهای کیفیت فضاهای شهری در بعد شنیداری استفاده شده است. به طور کلی روش تحقیق کیفی بوده و جهت ارزیابی نهایی و تحلیل داده ها از نرم افزار Nvivo استفاده می شود. شیوه جمع آوری اطلاعات میدانی و از طریق خاطره نگاری و مصاحبه با ساکنان می باشد. ارزیابی ها و نتایج تحلیل نشان می دهد که به طور عمده چهار نوع قضاوت در مورد مناظرصوتی شهر وجود دارد؛ منظرصوتی بلند-پذیرفتنی، منظرصوتی بلند-ناپذیرفتنی، منظرصوتی آرام-پذیرفتنی و منظرصوتی آرام-دلهره انگیز. بیشترین قضاوت ها در مورد مناظرصوتی نامطلوب که بیانگر آلودگی صوتی بیش از حد مجاز در سطح نمونه موردی بوده است؛ بیان شده است. در نهایت از مدل سونوتوپ هدفورس برای مشخص نمودن انواع چهارگانه مناظرصوتی استفاده شده است تا بتوان با شناسایی مناظرصوتی نامطلوب یا منفی به ارائه راهکارهایی جهت ارتقاء کیفیت پرداخت.

مناطق حفاظت شده علی رغم اقدامات حفاظتی در معرض تغییرات کاربری زمین قرار می گیرند که این تغییرات ناشی از محرکه های مختلفی به خصوص نیرومحرکه های اقتصادی-اجتماعی هستند. هدف این تحقیق بررسی ارتباط تغییرات کاربری زمین و متغیرهای اقتصادی-اجتماعی آن در ذخیره گاه زیست کره ارسباران است. در این راستا الگوی تغییرات کاربری زمین در طول 24 سال گذشته برای کل منطقه و هم چنین زون های مدیریتی با استفاده از فنون سنجش ازدوری بررسی شد. ارتباط و همبستگی تغییرات کاربری زمین (متغیر وابسته) با چهار متغیر اقتصادی-اجتماعی؛ درصد تغییر جمعیت، درصد تغییر باسوادی، درصد تغییر اشتغال و درصد تغییر بعد خانوار (متغیرهای مستقل) با استفاده از رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه وتحلیل و مدل سازی آماری قرار گرفت. نتایج نشان دهنده تخریب 59/5464 و 07/1351 هکتاری سطوح جنگلی به ترتیب در کل منطقه و زون مرکزی بین سال های 1989 تا 2013 هست. در این بازه میزان کل تخریب در منطقه برابر 24/12012 هکتار به دست آمد. بررسی همبستگی پارامترهای مستقل با پارامتر وابسته نشان دهنده معنی دار نبودن درصد تغییر سواد بوده و از مدل حذف شد. متغیرهای باقی مانده در مدل لوجستیک و استفاده از روش اینتر به عنوان الگوریتم مدل سازی خطی وارد شدند و مدل همبستگی و پیش بینی تخریب از طریق متغیرهای اقتصادی-اجتماعی حاصل شد.

جای پای بوم شناختی، شاخصی است که جهت کمی سازی اثرهای محیط زیستی زندگی انسانها مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش، شاخص جای پای بوم شناختی برای ارزیابی تاثیرات زیست محیطی فعالیت های دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف مورد استفاده قرار گرفته است. بدین منظور داده های مورد نیاز، از قبیل مصرف انرژی و آب و تولید پسماند دانشکده به صورت مستقیم جمع آوری گردیده است. همچنین جهت محاسبه ی مصرف غیرمستقیم انرژی ناشی از حمل و نقل دانشجویان، پرسشنامه ای تهیه گردیده است و از نتایج آن برای تخمین مصرف سالانه انرژی در هریک از روشهای حمل و نقل استفاده شده است. در نهایت با استفاده از روش استاندارد، شاخص جای پای بوم شناختی برای فعالیت های دانشکده محاسبه گردیده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که جای پای بوم شناختی دانشکده معادل با 41456037 هکتار جهانی در سال می باشد که بخش عمده ی آن مربوط به مصرف گاز و برق در ساختمان دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف است. لذا کاهش مصرف انرژی ساختمان تاثیر چشمگیری در کاهش این شاخص خواهد داشت. همچنین افزایش درصد بازیافت زباله و نیز افزایش استفاده از حمل و نقل عمومی از دیگر راهکارهای کاهش این شاخص می باشد. میزان تاثیر هریک از این راهکارها در کاهش جای پای بوم شناختی دانشکده به تفصیل بررسی شده است.

رشد اقتصادی یکی از اهداف اصلی کشورهاست، ممکن است رسیدن به این هدف، به آلودگی های زیست محیطی منجر شود. مقاله حاضر برای نخستین بار به آزمون فرضیه کوزنتس با روش گشتاور تعمیم یافته در قالب دو مدل برای کشورهای عضو اوپک می پردازد. در این مطالعه فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس برای کشورهای عضو اوپک، با استفاده از روش گشتاور تعمیم یافته برای دوره زمانی 2013-1992 بررسی شد. CO2 به عنوان بیشترین سهم در ترکیب گازهای گلخانه ای، برای آزمون فرضیه کوزنتس مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس برای کشورهای اوپک در قالب هر دو مدل پذیرفته نشد، مسیر آلودگی این کشورها هنوز به سرعت صعودی می باشد و به شرایط نقطه بازگشت منحنی نرسیده است. در واقع میزان انتشار گاز دی اکسیدکربن در این کشورها در فرآیند رشد اقتصادی به طور مستمر افزایش می یابد. رشد شهرنشینی، رشد جمعیت، مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی حقیقی بر انتشار گاز گربنیک اثر مثبت و معنی داری در کشورهای عضو اوپک دارد. در بین کشورهای عضو اوپک، عربستان بیشترین انتشار گاز کربنیک سرانه و رشد اقتصادی را داراست و ایران جایگاه چهارم را در انتشار گاز کربنیک سرانه، رشد اقتصادی در کشورهای عضو اوپک دارد.

توسعه فیزیکی شهرها در دهه های اخیر باعث ایجاد دگرگونی های عمده ای در شرایط محیطی و اکولوژیکی شهرها شده است. افزایش مهاجرت، تغییر کاربری اراضی و شیوع آلودگی ها، از عوامل اصلی در تغییر کیفیت و پایداری شرایط اکولوژیکی در محیط های شهری است. برای به حداقل رساندن این امر در محیط شهری روشهای ارزیابی مختلفی پیشنهاد شده است. یکی از این روشها، ارزیابی کیفیت شرایط اکولوژیک شهری با تکیه بر دانش سیمای سرزمین می باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی کیفیت اکولوژیکی فضاهای سبز مناطق شهری مشهد و رتبه بندی آنها است. در این مطالعه برای تهیه نقشه فضای سبز شهر مشهد از تصاویر ماهواره ای لندست 8 سال 2014 و نقشه کاربری اراضی مشهد (1390) استفاده شده است. مدل ارزیابی کیفیت براساس شاخص های کمی و کیفی و مبتنی بر متریک های سیمای سرزمین است. متریک های مورد استفاده شده در این تحقیق شامل: NP, CA, PLAND, LPI, LSI, MESH, DIVITION, TE, ED, SHDI است و از ابزار GIS 10. 3 و FRAGSTAT 4. 3 در این تحقیق استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که منطقه 5 دارای بهترین کیفیت اکولوژیکی است و در نقطه مقابل منطقه 12 مشهد نامطلوب ترین کیفیت اکولوژیکی را دارا است.

هرچند در عصر تبدیل شدن شهرها به نمودهای نوآوری و تجهیز آنها به تکنولوژیهای نوظهور، بخشی از آسایش شهروندان حاصل شده است، ولی شهر ماشینی امروز سهم قابل توجهی از آسایش شهروندان خود را سلب نموده است! آلودگی صوتی یکی از معضلات رو به افزایش زیست بومهای شهری است که با سلب آسایش صوتی از شهروندان، به عنوان عاملی زیان آور برای سلامتی روحی، روانی و جسمی شناخته شده است. هدف از پژوهش حاضر، سنجش ضریب مکانی آسایش صوتی در نواحی کلانشهر اهواز میباشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و رویکرد حاکم بر آن، تحلیل مکانی میباشد. در آنالیز مکانی پس از شناخت کلیه کاربریهای صداساز، پهنه بندی آلودگی صوتی در سطح نواحی کلانشهر اهواز و با استفاده از برنامه جانبی تحلیل فضایی4، و ابزار Kriging و Fuzzy Overlay و در سه مرحله انجام گرفت و در نهایت نقشه آسایش صوتی تهیه شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که، ناحیه 4-2(ناحیه 4 در منطقه 2) با ضریب مکانی (879/0) و ناحیه 1-6 (ناحیه 1 در منطقه 6) با ضریب (807/0) از کمترین آسایش صوتی برخوردارند و همچنین نواحی 1-5 (ناحیه 1 در منطقه 5) و 5-4 (ناحیه 5 در منطقه 4) از بالاترین ضریب آسایش صوتی برخوردارند.