محیط شناسی
سال:1388 | دوره:35 | شماره:50 |تعداد مقالات:18

نواحی کلانشهرها تبلور سازمان فضایی با پیوندهای طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در بستر محیط جغرافیایی نسبت به یکدیگر و محیط طبیعی و فعالیت اجتماعی، اقتصادی در چارچوب روابط متقابل انسان و محیط در درون نظام اجتماعی - اقتصادی مسلط زمان شکل یافته اند. افزایش تعداد کلانشهرها، نمودی از تمرکز فوق العاده جمعیت در فضاهای معین در کشورهای در حال توسعه است که عموما به رقابت های نابرابر اقتصادی در فضا نسبت داده شده است. به عبارتی وجود فضاهای تجهیز شده در نقاطی معدود و به طور عمده در مرکز این کشورها، گرایش به تمرکز سرمایه، فعالیت و جمعیت را در قطب های معینی تشدید کرده است. بنابراین ساخت وکارکرد نظام اقتصادی - اجتماعی در نظام های مختلف سیاسی حاکم در جهان بازتاب فضایی متفاوتی را بروز می دهد. از این رو برای ریشه یابی تحولات ساختار فضایی کلان شهرها و پیرامون آنها به تحلیل ساخت و کارکرد نظام های اقتصادی - اجتماعی حاکم بر آنها پرداخته شده است. به این ترتیب تحولات ساختار فضایی تهران و پیرامون نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای تبیین آن به تحلیل نقش اقتصاد سیاسی در دوره های زمانی مختلف پرداخته شده است. در اقتصاد رانتی مفهوم «رانت»، به درآمدهایی اطلاق می شود که از خارج به داخل کشور جریان می یابند، بدون آن که برای آنها هیچ گونه سرمایه گذاری اجتماعی، و یا فعالیت کارایی، متقابلا صورت گرفته باشد. در این میان معیار دولت رانتی، کسب درآمد بیش از 42 درصد ناشی از رانت که غالبا منشا خارجی دارد، دانسته می شود و از آنجا که در ایران همواره درآمدهای دولت ناشی از صادرات نفت بیش از این میزان بوده است. بنابراین می توان ماهیت دولت و اقتصاد ایران را از سنخ نفتی دانسته که بر اثر این رانت، ساختار کلانشهر تهران و پیرامون نیز دچار دگرگونی شده است و این موضوع، بویژه از دهه 1350 تا کنون تاثیرگذارتر بوده است.

با انتشار گزارش برانت لند، موضوع توسعه پایدار وارد مباحث و جهت گیری های دولت ها و تجارت جهانی شد و تلاش های زیادی برای ارایه تعریفی دقیق از مفهوم پایداری انجام گرفت. برای قابل اندازه گیری شدن این مفهوم و عملیاتی شدن ایده شهر پایدار، یک روش کمی جدید موردنیاز بود، بنابراین روشی به نام «جای پای بوم شناختی» (EF) ارایه شد. روش EF توسط پروفسور ویلیام ریز و دکتر ماتیس واکرناگل در اوایل دهه 1990 ارایه شد. این روش، شاخص توسعه منابع است که تقاضای منابع انسانی را به مقدار زمینی که برای تولید منابع، تفکیک CO2، و یا دفع مواد زاید لازم است، تبدیل می کند. در این زمینه، ریز و واکرناگل پایداری را به زبان ساده به منزله زندگی مسالمت آمیز و در حد ظرفیت طبیعت تعریف کرده اند. EF اصولا، به عنوان روشی ساده و مناسب برای مقایسه پایداری استفاده از منابع در بین جمعیت های متفاوت، شناخته می شود. این روش هم اکنون به صورت گسترده ای به عنوان شاخص توسعه پایدار استفاده می شود. EF مصرف منابع را با مساحت زمین موردنیاز برای به پایدار رساندن آن معادل سازی می کند و این امکان را فراهم می کند که با یک میانگین گیری، بتوان سرانه EF منطقه، یا کشور را با میانگین جهانی مقایسه کرد. سرانجام مصرف این جمعیت ها به سطحی از کره زمین قابل تبدیل است. این سطح، سپس با مقدار دقیق مساحت منطقه ای که جمعیت در آن ساکن هستند، مقایسه می شود، و درجه ناپایداری بر اساس تفاوت بین مساحت زمین موجود و زمین موردنیاز (بر مبنای توان اکولوژیک) قابل محاسبه است. به عبارت ساده، جمعیت ناپایدار به جمعیت هایی گفته می شود که مقدار EF آنها از مقدار زمین در اختیارشان بیشتر است. همچنین نشان داده شده است که EF می تواند برای طراحی و برنامه ریزی خط ومشی های آینده نیز مورد استفاده قرار گیرد. به طوری که EF محاسبه شده بر اساس این روش، تبدیل به ابزارهای آموزشی و برنامه ریزی مهمی شده اند که ناپایداری مصرف جهانی را بخوبی نشان می دهند.

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP)  یکی از گسترده ترین ابزارهای تصمیم گیری چند معیاره است. در فرآیند مکان یابی (تعیین مکان بهینه) با استفاده از روش(AHP) که در نرم افزار Expert choice عملی می شود، بعد از تعیین سطوح سلسله مراتبی شامل هدف، معیارها، زیرمعیارها و گزینه ها (مکان های مورد نظر)، مقایسه زوجی بین مجموعه ها برای وزن دهی انجام می شود. در عین وزن دهی به مجموعه ها تجزیه و تحلیل سازگاری قضاوت ها صورت می گیرد که باید کمتر از 0.1 باشد. پس از وزن دهی تمامی معیارها و زیرمعیارها و گزینه ها، مقایسه کلی گزینه ها نسبت به هدف انجام و نتیجه مقایسه به صورت نموداری ظاهر می شود. برای انجام این پژوهش شهرستان بناب در جنوب استان آذربایجان شرقی در نظر گرفته شد. در این شهرستان سرانه تولید زباله های خانگی و شهری به 820 گرم (نفر/روز) می رسد. محل کنونی دفع زباله های این شهر، قره قشون واقع در جنوب این شهرستان است که از سال 1380 مورد استفاده بوده است. مطالعه کنونی با هدف مکان یابی زیست محیطی محل دفن زباله های شهری با استفاده از روش(AHP)  و تکنیک های سیستم اطلاعات جغرافیایی و بهره گیری از نرم افزار Expert choice  انجام گرفته است. معیارها و زیرمعیارهایی از قبیل ژئومرفولوژی، زیست محیطی، هیدرواقلیم، کاربری اراضی، و وضعیت اقتصادی مورد ملاحظه قرار گرفته اند. از بین 9 مکان مجاز دفن در منطقه مورد مطالعه، مکان شماره 4 به عنوان بهترین مکان دفن انتخاب شد و سایر گزینه ها با توجه به وزن موردنظر در اولویت های بعدی قرار گرفتند. پژوهش حاضر بر روی منطقه بناب واقع در جنوب استان آذربایجان شرقی صورت گرفته است.

اکوسیستم های جنگلی که طی زمان های متمادی به صورت فعلی درآمده اند نقش موثری در حفظ تعادل و برقراری موازنه طبیعت دارند و بهره گیری از این منابع باید با مطالعه دقیق خصوصیات رویشگاه و تعیین توان اکولوژیک آنها صورت پذیرد. ارزیابی سرزمین در واقع شامل پیش بینی یا سنجش کیفیت سرزمین برای کاربری خاص از نظر تولید، آسیب پذیری و نیازمندی های مدیریت است که این سنجش با مقایسه ویژگی های اکولوژیکی و مدل های اکولوژیکی ساخته شده برای کاربری موردنظر انجام می پذیرد. در این تحقیق، پس از مطالعه، شناسایی و نقشه سازی عوامل اکولوژیکی اعم از عوامل فیزیکی (شامل فیزیوگرافی و توپوگرافی؛ ارتفاع، شیب، خاک، سنگ مادر، بارندگی، دما و...) و عوامل زیستی (شامل تراکم پوشش گیاهی، رویش سالانه، ارزش گونه های گیاهی و...) که در کاربری جنگلداری موثرند در حوضه های آبخیز 33 و 34 (دو هزار و سه هزار)، به کمک سامانه، اطلاعات جغرافیایی (GIS)  انجام شد. سپس به کمک مدل اکولوژیک جنگلداری مبتنی بر روش تجزیه و تحلیل سیستمی، توان اکولوژیک حوضه های مذکور بر اساس منطق بولین مشخص شد. برای این کار، در هر یک از طبقات هفت گانه مدل فوق، شرایط و ویژگی های مناسب در حوضه ها با کد 1 و بقیه با کد صفر مشخص شدند. سپس با ضرب لایه ها، ارزیابی توان جنگلداری برای هر هفت طبقه مناطق مناسب برای هر طبقه جنگلداری مشخص شد و نتایج حاکی از وجود پنج طبقه اول و عدم وجود طبقات 6 و 7 مدل های جنگلداری ایران در حوضه مورد مطالعه اند که از پنج طبقه اول، سهم طبقه 3 از همه بیشتر است.

به طور کلی ارزش های اقتصادی منابع زیست محیطی شامل ارزش های مصرفی و غیرمصرفی است و تالابها نیز با دارا بودن طیف گسترده ای از کارکردها، دارای ارزش های ذکر شده هستند. برای ارزشگذاری این کارکردها روش های مختلفی مانند روش هزینه سفر، روش ارزشگذاری مشروط، روش هزینه جایگزین و روش هزینه فرصت وجود دارد. از میان این روش ها، دو روش هزینه سفر و ارزشگذاری مشروط برای برآورد ارزش های غیرمصرفی تالاب مناسب هستند. در این مطالعه جهت ارزشگذاری تفرجی تالاب بین المللی چغاخور از روش هزینه سفر استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهایی مانند سن، سطح سواد و مقدار درآمد ماهانه بازدیدکنندگان دارای تاثیر چشمگیری بر استفاده از تفرجگاهها داشتند. بررسی سطح درآمد ماهانه بازدیدکنندگان نشان داد که میان این متغیر و تعداد روزهای بازدید از تفرجگاه و نیز تمایل به پرداخت ورودیه، همبستگی بالایی وجود داشت. این نتایج بدست آمده چندان دور از انتظار نبود؛ چنانکه نتایج مشابهی برای پارک های ایالات متحده بدست آمده است. نتایج همچنین نشان داد که سطح تحصیلات نیز نقش مهمی در جذب گردشگران تالاب چغاخور داشت؛ چنانکه بیشترین تعداد بازدیدکنندگان دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. سطح سواد رابطه مستقیم با میزان درآمد دارد؛ چنانکه با افزایش سطح تحصیلات، فرصت های فراغتی افراد نیز افزایش می یابد. بررسی مطالعات انجام شده در برخی از تفرجگاههای کشور نشان می دهد که این مناطق برای نوجوانان تا میانسالان از جاذبه بیشتری برخوردارند اما نتایج ما نشان داد که بیشترین تعداد بازدیدکنندگان (28 درصد) در محدوده سنی 34-30 سال قرار داشتند. ارزش تفرجی روزانه بالای تالاب که در تابستان 1387 محاسبه شد، با تحقیق مشابه برای تالاب انزلی که در سال 1385 انجام گرفته است، قابل مقایسه است این ارزش برای دو تالاب فوق به ترتیب حدود 44 و 12 میلیون تومان برآورد شد. حتی با احتساب نرخ تورم در فاصله زمانی این دو تحقیق، نتایج نشان دهنده لزوم توجه بیشتر و تدوین طرح جامع توسعه گردشگری تالاب چغاخور است.

فضای سبز یکی از ارکان مهم هر شهر، بخصوص ابر شهرهایی مثل تهران به شمار می آید. با توجه به کارکردهای بسیار زیاد فضای سبز شهری، ضرورت مدیریت این منابع روز به روز بیشتر احساس می شود. به منظور مدیریت صحیح هر منبعی در وهله اول آماربرداری از آن منبع مطرح است. متاسفانه تاکنون در ایران الگوی مطالعاتی جامعی برای مطالعه وضعیت جنگل های شهری و فضای سبز شهری وجود ندارد. در این مطالعه با استفاده از تفسیر عکس های هوایی به صورت رقومی، فضای سبز شهری طبقه بندی شد. پس از بررسی های صورت گرفته مشخص شد که طبقه بندی بر روی ارتوفتوموزاییک های رقومی سهولت و دقت بالاتری نسبت به تفسیر دستی دارد، در نتیجه از این روش استفاده شد. روش کار بدین صورت بود که در مرحله اول عکس های هوایی 1:8000 و 1:10000 سال 1381 منطقه شش تهران به تعداد 23 قطعه با استفاده از نرم افزار PCI Geomatica ارتو شدند و سپس موزاییکی از عکس های ارتو شده تهیه شد. در مرحله بعد طبقه بندی در 5 کلاسه بر روی ارتوفتوموزاییک رقومی صورت گرفته و نقشه حاصل از این طبقه بندی با استفاده از نرم افزار Arc Gis تهیه شد. همچنین مساحت و طول طبقات محاسبه شد. این طبقات عبارت بودند از: پارک شهری در مقیاس فرامنطقه ای و منطقه ای، پارک شهری در مقیاس محله ای، مجتمع های درختی، درختان خطی و درختان پراکنده. به منظور محاسبه تاج پوشش از شبکه نقطه چین با فواصل 1 میلیمتری (به صورت لایه رقومی) استفاده شد و برای برقراری ارتباط بین این مولفه (تاج پوشش) روی عکس و زمین آمار برداری در دو طرح جداگانه، نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت ثابت (7 آر) و ترانسکت های 5 درختی انجام شد. این آمار برداری در پارک های ساعی و لاله به صورت قطعات نمونه و خیابان های ولیعصر و بلوار کشاورز جمعا به طول 9500 متر به صورت ترانسکت های 5 درختی صورت گرفت. پس از انجام آزمون های آماری مشخص شد که اختلاف معنی داری بین تاج پوشش عکس و زمین وجود ندارد و می توان با استفاده از روش محاسبه تاج پوشش در روی عکس به تاج پوشش زمینی دست یافت.

دنیتریفیکاسیون اتوتروفیک مصرف کننده گوگرد تحت شرایط مختلف فاضلاب مصنوعی از نظر قلیاییت و ماده آلی، در بیورآکتور با بستر ثابت و جریان رو به بالا در مقیاس آزمایشگاهی مورد ارزشیابی قرار گرفت. قطر دانه های گوگرد 2.8-5.6 میلی متر و تخلخل بستر %40 بود. برای کشت و تکثیردنیتریفایرها از لجن تصفیه خانه فاضلاب شهرک قدس استفاده شد. در ابتدا با تغییر غلظت نیترات ورودی، نسبت های استویکیومتری سولفات تولید شده و قلیاییت مصرف شده به ازای نیتروژن نیترات حذف شده به ترتیب برابر با 7.05 و 2.92 میلی گرم بر میلی گرم به دست آمد. تحت شرایط قلیاییت کافی، نیترات با غلظت ورودی 650 میلی گرم در لیتر برحسب نیتروژن و بار حجمی 0.792 کیلوگرم نیتروژن نیترات در متر مکعب در روز، به طور کامل حذف شد. با کاهش قلیاییت ورودی به مقادیری کمتر از نیاز استویکیومتری آن در دنیتریفیکاسیون اتوتروفیک، کارآیی حذف نیترات رو به کاهش گذاشت تا در قلیاییت 810 میلی گرم در لیتر برحسب کربنات کلسیم، به %60.2 رسید. در این وضعیت ماده آلی متانول از غلظت 248 تا 743 میلی گرم در لیتر معادل 20 الی 60 در صد نیاز استویکیومتری آن در فرآیند دنیتریفیکاسیون هتروتروفیک، به خوراک ورودی اضافه شد. با افزودن متانول، نسبت های استویکیومتری فوق روند نزولی پیدا کرد و در نهایت به ترتیب به حدود 2.66 و صفر رسید. همزمان با کاهش سولفات تولید شده و قلیاییت مصرف شده، کارآیی حذف نیترات و متانول ورودی تقریبا به %100 رسید و pH و کدورت خروجی افزایش یافت. مجموعه این تغییرات بر وقوع همزمان دنیتریفیکاسیون هتروتروفیک و اتوتروفیک مصرف کننده گوگرد صحه گذاشت و نشان داد که افزودن مقادیر کنترل شده ماده آلی به فاضلاب های با قلیاییت کم، می تواند ضمن تامین قلیاییت، عملکرد دنیتریفیکاسیون اتوتروفیک مصرف کننده گوگرد را بهبود بخشد.

تبخیر مواد نفتی و فرآورده های آن از مخازن روزمینی در سالهای اخیر مورد توجه واقع شده است. در تحقیق حاضر روش های متداول محاسبه انتشار از مخازن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به دنبال آن با استفاده از نرم افزار Tank-4 نسبت به محاسبه مواد نفتی از انبارهای شمال غرب تهران اقدام شد. کلیه مشخصه های تاثیرگذار بر تبخیر مواد نفتی همراه با شرایط مخازن انبارهای شمال غرب وارد نرم افزار شد. محاسبات نشان می دهد که به صورت سالانه حدود 8.7، 33.3 و 2 تن در سال نفت گاز، بنزین و نفت سفید از مخازن شمال غرب تهران تبخیر می شود. این میزان تبخیر می تواند بر آلودگی هوا در محیط اطراف انبارهای شمال غرب تهران تاثیر داشته باشد. از نظر اقتصادی میزان تلفات پیش گفته با قیمت های داخلی و بین المللی به ترتیب برای نفت گاز، بنزین و نفت سفید معادل، 1.7، 45 و 0.4 میلیون ریال و 43، 174 و 10 میلیون ریال است. با اقدامات ساده بهینه سازی نظیر تغییر رنگ، شرایط داخلی پوسته و نوع درزگیرهای اولیه و ثانویه میزان تبخیر نفت گاز، بنزین و نفت سفید از 44 تن در سال به 16.4 تن در سال کاهش خواهد یافت. بنابراین سرجمع تلفات معادل 47 و 227 میلیون ریال بر اساس قیمت های داخلی و جهانی خواهد بود که پس از انجام اقدامات بهینه سازی به ترتیب به 14 و 84 میلیون ریال کاهش خواهد یافت. با استفاده از نتایج به دست آمده از انبار شمال غرب تهران به صورت تقریبی میزان تلفات سالانه از کلیه مخازن کشور برای سه ماده سابق الذکر بر اساس قیمت جهانی 9100 میلیون ریال به دست آمده است که این مقدار پس از انجام اقدامات بهینه سازی به 3500 میلیون ریال کاهش خواهد یافت. با توجه به این که میزان تلفات مواد نفتی در گنبدهای نمکی کمتر از مخازن انسان ساخت است، بنابراین پیشنهاد می شود که در مکان هایی از کشور که وجود گنبدهای نمکی محرز است از آنها برای ذخیره سازی استفاده شود. با توجه به خروجی نرم افزار و یافته های این تحقیق سعی می شود که در مخازن با سقف ثابت از سقف مخروطی استفاده شود و در مخازن با سقف شناور علاوه بر درزگیر اولیه از درزگیر ثانویه نیز استفاده شود و سطح داخلی مخازن دارای خوردگی کم باشد و در کلیه مخازن از رنگ سفید برای پوسته و سقف به کار رود.

هدف اصلی این تحقیق بررسی آلودگی صوتی شهر خرم آباد و ارایه راهکارهای اجرایی برای کنترل و کاهش آن است. در این مطالعه 38 ایستگاه به منظور بررسی و اندازه گیری میزان تراز صدا در شبانه روز در منطقه مورد مطالعه انتخاب شد و نمونه برداری ها در اواسط دو فصل بهار و تابستان 1386 و در هر فصل، یک هفته صورت پذیرفت. اندازه گیری ها به صورت روزانه (7 صبح الی 10 شب) و شبانه (10 شب الی 7 صبح) بودند. مشخصه های اندازه گیری شده صدا در ایستگاههای نمونه برداری Leq,Lmax,Lmin وSpl  بودند، سپس با استفاده از فرمول TNI, LN, (L1, L10, L50, L90), Ldn نیز محاسبه شد. میانگین تراز معادل صوت به دست آمده از ایستگاههای نمونه برداری با مقادیر استاندارد صدای ایران مقایسه شدند، که در تمامی ایستگاهها این مقادیر بیش از حدود استاندارد ایران بود. مشخصه های صدای اندازه گیری شده در دو فصل بهار و تابستان و همچنین در هر فصل به صورت جداگانه در روز و شب، همچنین ایستگاههای نمونه برداری به تفکیک سه منطقه شهرداری از لحاظ مشخصه های مذکور مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. از نتایج مهم این تحقیق، تهیه نقشه های همترازی صدا برای مشخصه های Leq, Lmax, Lmin, Ldn و Sq1 در هر دو فصل بهار و تابستان (روزانه و شبانه جداگانه) است که مناطق بحرانی از لحاظ آلودگی صدا در نقشه های مذکور مشخص شد. علاوه بر این در این بررسی 500 پرسشنامه بین افراد توزیع شد، نتایج آنالیز آماری پرسشنامه های صدا مشخص کرد، بین متغیر گروه مردان و بروز عصبانیت و بین متغیر گروه زنان و متغیر بروز سردرد ناشی از سرو صدای ناشی از ترافیک در هر دو فصل رابطه معنی داری وجود دارد، ولی بین گروههای مختلف سنی و از خواب پریدن، شاخص های نارضایتی، یا آزردگی مانند وجود تمرکز حواس، تداخل گفت وگو، بروز عصبانیت، بروز سردرد و بروز هیجان ارتباط معنی داری در هر دو فصل مشاهده نشد. در پایان با توجه به نتایج حاصل از اندازه گیری و مقایسه آن با مقادیر استاندارد، نتایج حاصل از پرسشنامه های سلامت و با توجه به روش های مربوط به آلودگی صوتی که در سایر کشورها استفاده شده، نسبت به ارایه راهکارهای مناسب اقدام شد. از جمله این راهکارها پیشنهاد تعریض بعضی خیابان ها بود که با نظر کارشناسان و بررسی موارد اصولی صورت گرفت.

وجود رطوبت و آلودگی هوا، باعث تشدید خوردگی سطوح فلزی و پوشش های غیرفلزی در مناطق صنعتی می شود و شسته شدن این سطوح با ریزش باران باعث انتقال آلاینده های مختلف در محیط های آبی و خاک اطراف این مجتمع ها می شود. بررسی کیفیت سیلاب در منطقه صنعتی پارس جنوبی مبین وجود آلودگی به فلزات سنگین در خروجی حوضچه های نگهداری سیلاب پالایشگاهها و پتروشیمی های منطقه است. در این مقاله تعیین خوردگی جوی در صنایع گاز و پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، به هدف بررسی منابع آلاینده فلزی است. با توجه به موقعیت صنایع، توپوگرافی منطقه و جهت بادهای غالب، مکان ایستگاههای اندازه گیری مشخص و مهم ترین مشخصه هواشناسی، یعنی رطوبت نسبی و آلودگی های هوا از جمله دی اکسیدگوگرد، نرخ سولفاتاسیون هوا و نرخ رسوب کلراید در چهار ایستگاه مورد سنجش و ارزیابی قرارگرفت. بر اساس نتایج حاصل شده، برای فلزات روی، مس و آلومینیوم, خوردگی جوی منطقه در 62.5 درصد مواقع سال متوسط، 33.3 درصد مواقع متوسط تا شدید و در 4.2 درصد مواقع شدید تا بسیار شدید بوده است؛ همچنین خوردگی جوی در مورد کربن استیل در کل سال به طور متوسط در کلاس شدید قرار می گیرد.

در این تحقیق به منظور کنترل اکسیدهای گوگرد از دودکش های واحد اسید سولفوریک، فرآیند گوگردزدایی به وسیله اسکرابر آمونیاک به عنوان روش پیشنهادی اول (Plant A) و همچنین ترکیب اسکرابر خشک با ماده جاذب هیدروکسید کلسیم به عنوان روش پیشنهادی دوم (Plant B) انتخاب شد. سپس بررسی اقتصادی – زیست محیطی دو اسکرابر مذکور با توجه به نتایج شبیه سازی سیستم ها صورت پذیرفت. با توجه به نتایج شبیه سازی سیستم ها به وسیله نرم افزار HYSYS v3.1 به دلیل این که در هر دو واحد، حذف اکسیدهای گوگرد به یک میزان (در حدود 110 تن در روز) صورت می پذیرد، هزینه های خارجی ناشی از کاهش آلاینده SOX در هر دو واحد برابر و مشترک است، از این رو شاخص های اقتصادی این دو واحد، با دو فرض (با در نظر گرفتن هزینه های خارجی و بدون در نظر گرفتن هزینه های خارجی) برآورد و با نرم افزار اقتصادی COMFAR III محاسبه شد. با توجه به نتایج فرض اول، نرخ بازده داخلی در Plant A در حدود 46 درصد و در Plant B در حدود 18 درصد و همچنین دوره بازگشت سرمایه در Plant A، حدود 3 سال و برای Plant B حدود 5 سال است. از نظر ارزش فعلی خالص هزینه ها و درآمدها (NPV) که از جمله مهم ترین معیارها در مقایسه اقتصادی گزینه هاست، Plant A  از ارزش فعلی خالص بالاتری برخوردار است که نشان دهنده گردش مناسب وجوه نقد در حالت استقرار Plant A است. همچنین با توجه به نتایج فرض دوم در صورت اجرای طرح ها، سالانه در هر دو واحد درآمدی در حدود 541،286 میلیون ریال ناشی از کاهش هزینه های خارجی به دست می آید. بر این اساس در هر دو فرض به منظور گوگردزدایی از گازهای خروجی از دودکش های واحد اسید سولفوریک مجتمع پتروشیمی مورد مطالعه Plant A نسبت به Plant B از توجیه اقتصادی مناسب تری برخوردار است.

در سالهای اخیر حرکت باکتری های بیماریزا در خاک به عنوان عاملی در آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خاک با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خود عامل مهمی در انتقال و پالایش باکتری ها محسوب می شود. کربنات کلسیم و سولفات کلسیم دو کانی مهم خاک در مناطق خشک و نیمه  خشک هستند که تاثیر آنها بر حرکت باکتری ها در خاک مورد بررسی قرار نگرفته است. در این پژوهش اثر کربنات کلسیم با مقادیر صفر، 5، 10 و 20 درصد و سولفات کلسیم با مقادیر صفر، 5 و 10 درصد (در مخلوط با شن) بر حرکت باکتری سودوموناس فلورسنس در ستون های شنی با شرایط رطوبتی غیراشباع بررسی شد. طرح مورد استفاده، فاکتوریل دو فاکتوره در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بود. مخلوط های مذکور را در سیلندرهای پیرکس به طول و قطر به ترتیب 20 و 7 سانتیمتر ریخته و شرایط ماندگار جریان غیراشباع در آنها ایجاد شد. سپس سوسپانسیون با غلظت 10 و 6 باکتری سودوموناس فلورسنس در سانتیمتر مکعب به صورت تزریق پله ای روی ستون ها اعمال شد. غلظت باکتری در سوسپانسیون خروجی تا حجم تجمعی خروجی 5 برابر حجم آب منفذی (PV) اندازه گیری شد. مقدار کربنات کلسیم و سولفات کلسیم بر میزان باکتری خروجی موثر بودند. بیشترین میزان خروجی باکتری مربوط به نمونه شاهد (شن) و کمترین میزان خروجی مربوط به سطح 20 درصد کربنات کلسیم بود. افزایش مقدار کربنات کلسیم سبب کاهش معنی دار میزان خروج باکتری از ستون های شن شد. اثر کربنات کلسیم بر آلودگی زه آب ستون ها در حجم های آب خروجی 0.25PV، 0.5PV، 1PV، 2.5PV و 5PV در سطح آماری 1 درصد معنی دار شد، ولی اثر تیمار سولفات کلسیم برای هیچ یک از حجم های آب خروجی در سطح آماری 5 درصد معنی دار نشد. منحنی های رخنه بخوبی نشان دهنده کاهش میزان خروج باکتری با افزایش مقدار سولفات کلسیم و بویژه کربنات کلسیم بود. نتایج این تحقیق حاکی از قدرت بالای کانی های کربناته و سولفاته در پالایش باکتری های بیماری زاست، به طوری که می توانند موجب کاهش انتقال باکتری و آلودگی آبهای زیرزمینی شوند.

فاضلاب شهری به طور معمول حدودا 400 میلی گرم در لیتر مواد آلی دارد .بعد از آنکه فاضلاب وارد سیستم تصفیه می شود، غلظت مواد آلی آن تا 20 میلی گرم کاهش می یابد و این مقدار کمتر از آن است که بتواند اثر محسوسی روی مقاومت بتن بگذارد. جهت امکان سنجی استفاده از فاضلاب شهری بعد از تصفیه (به عنوان آب اختلاط بتن) بلوک های مکعبی بتن با ابعاد 15×15×15 سانتیمتر با پساب خروجی از واحد های اولیه،ثانویه و تکمیلی، تهیه شده و مقاومت فشاری 7 و 28 روزه آنها با مقاومت فشاری بتن تهیه شده از آب آشامیدنی مقایسه می شود. مطابق استانداردهای آمریکا(ACI)  و انگلستان(B.S)  در صورتی که کاهش مقاومت بتن تهیه شده از پساب کمتر از 10 درصد مقاومت بتن تهیه شده از آب آشامیدنی باشد، پساب مورد استفاده برای اختلاط بتن قابل قبول است. به منظور بررسی تاثیر ناخالصی های آب نگهداری ، روی گیرش و کسب مقاومت بتن، تعدادی از بلوک های بتنی به مدت 7 و 28 روز در پسابی نگهداری شده اند که به عنوان آب اختلاط مورد استفاده قرار گرفته است. پساب خروجی جهت سنجش کیفیت در آزمایشگاه تحت آنالیز قرار گرفته و ناخالصی های آن با استاندارد های موجود در آیین نامه های آمریکا، انگلستان مقایسه شده اند. در تمام آزمایش ها طرح اختلاط بتن یکسان است و تنها کیفیت آب اختلاط متغیر است. نتایج حاکی از آن است که در صورتی که تصفیه ثانویه بر روی فاضلاب شهری انجام شود و مواد آلی به حد مطلوب در آب اختلاط برسد کاهش مقاومت آن نسبت به مقاومت بتن تهیه شده از آب آشامیدنی کمتر از 10 درصد خواهد بود و روی مقاومت 7 روزه بتن تاثیر محسوس تری نسبت به مقاومت 28 روزه بتن می گذارد. بنابراین با توجه به اختلاف نامحسوس مقاومت فشاری بتن 28 روزه با بتن تهیه شده از آب آشامیدنی نمی توان انتظار داشت که مقاومت های طولانی مدت بتن (3 ماه،6 ماه و یک سال) نیز اختلاف محسوسی با مقاومت بتن استاندارد داشته باشند.