پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1383 | دوره:10 | شماره:2-1 (32-31) |تعداد مقالات:7

هدف از پژوهش حاضر بررسی و شناسایـی بهره‎وری تحقیقات و فرهنگ سازمانی حاکم برآن در یکی از دانشـگاههای مستقر در تهران و ارائه راهکارها و مدل مرتبط با مدیریت فرهنگ سازمانی به منظور رفع مشکلات و تنگناها و بهبود و توسعه تحقیقات در این دانشگاه است. با توجه به ماهیت، اهداف و سؤالات ویژة تحقیق، از روش تحقیق مطالعه موردی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق 165 نفر اعضای هیئت ‎علمی محقق (استادیار به بالا) بود که در سال 82-1381 به امر پژوهش و آموزش اشتغال داشتند. از میان این جامعه، تعداد 115 نفر به روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه ‎ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل شاخصهای بهره‎وری تحقیقات و یک پرسشنامه فرهنگ سازمانی است. برای تجزیه و تحلیل داده های آماری شاخصهای بهره‎وری تحقیقات که غالباً به صورت درصد، نسبت و نرخ رشد است ، از میانگین هندسی و برای تحلیل داده‎های فرهنگ سازمانی که در مقیاس فاصله‎ایبه دست آمد، از آمار استنباطی آزمون معنی‎داری t برای محاسبه تفاوت میانگینها در دو جامعه همگون (وابسته) با درجه آزادی 99= df و سطح معنی‎ داری 05/ 0=α استفاده شد.نتایج پژوهش بیانگر آن است که شاخصهای بهره‎وری تحقیقات در دانشگاه مورد مطالعه شامل بهره‎وری پژوهشگران، بهره‎وری علمی (تولید دانش ) و بهره وری اعتبارات پژوهشی چندان مطلوب نیست.میانگین عددی شاخصهای ده‎گانه فرهنگ سازمانی مشتمل برخلاقیت، ریسک ‎پذیری، سبک ‎رهبری، حمایت مدیریت، یکپارچگی و هماهنگی، کنترل، هویت سازمانی، نظام پاداشها، سازش با پدیده تعارض و الگوی ارتباطات در مقیاس لیکرت کمتر از 3 و مبیّن فرهنگ سازمانی ضعیف حاکم بر تحقیقات این دانشگاه است. همچنین، فرهنگ سازمانی تحقیقات در وضعیت موجود هر یک از دانشکده ‎های علوم تربیتی و روانشناسی، شیمی، علوم پایه، تربیت بدنی، ادبیات و علوم ‎انسانی، ریاضی و کامپیوتر با فرهنگ‎ سازمانی در وضعیت مطلوب در همان دانشکده‎ها متفاوت و این تفاوت معنی‎دار است. این امر حکایت از شکاف و فاصله میان فرهنگ سازمانی موجود و فرهنگ ‎ سازمانی مطلوب تحقیقات دانشگاه دارد. ضمن اینکه بین نظرهای اعضای هیئت ‎علمی (استادیار به بالا) دانشکده‎ ها درخصوص معنی ‎داری شاخصهای فرهنگ سازمانی در دو وضعیت موجود و مطلوب تحقیقات، همپوشی و همبستگی مثبت وجود داشته است.

در این مقاله تغییراتی که طی دوره 73-1365 در اشتغال رخ داده است، برحسب تحصیلات شاغلان و عوامل مؤثر بر آن بررسی می‎شود. این عوامل شامل تغییرات در بازار داخلی و خارجی، تغییر تکنولوژی یا تغییر در روابط بین بخشی، محدود کردن واردات به نفع تولید داخلی و تغییر در بهره‎وری نیروی کار است. اثر این عوامل بر حسب سطح سواد شاغلان و به تفکیک بخشهای کشاورزی، صنعت، معدن و کل کشور مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می‎دهد که تغییرات در اشتغال عمدتاً ناشی از بازار داخلی بوده است. این وضعیت تقریباً برای شاغلان مختلف برحسب تحصیلات به چشم می‎خورد. از طرف دیگر، نقش صادرات در اشتغال طی دوره مورد بررسی بسیار اندک بوده است.

مشاوره عامل مؤثری برای حل بسیاری از مسائل دانشجویان است. درحال حاضر، هر یک از دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی ایران دارای یک مرکز مشاورة دانشجویی است که در آن خدمات مشاوره به دانشجویان ارائه می‎شود. هدف اصلی پیمایش مقطعی حاضر بررسی تأثیر مشاوره در پیشرفت تحصیلی دانشجویان است. الگوی نظری این پژوهش شامل عواملی مانند بهبود روابط متقابل درخانواده، کسب یا ارتقای مهارتهای اجتماعی، کسب و ارتقای خودپنداری مثبت و شغل یابی و رضایت شغلی می باشد. فرض بر این است که یاری رساندن به دانشجویان در این زمینه ها در حل مسائل تحصیلی و در نهایت، پیشرفت تحصیلی آنان مؤثرخواهد بود. جامعة آماری این تحقیق مراکز مشاورة دانشجویی بودند. یافته ‎ها حاکی از آن است که بین مراکز مشاورة دانشجویی از نظر دارا بودن فضا و نیروی‎انسانی متخصص تفاوت چشمگیری وجود دارد؛ ارائة خدمات بعضی از آنها، از نظر اینکه قادر به رفع نیازهای روز افزون دانشجویان باشند، محدود است. ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که در میان عوامل چهارگانة کلیدی مدل نظری همبستگی وجود دارد. همچنین، نتایج عملیات رگرسیونی و مدل‎سازی معادله ساختاری نشان می‎دهد که مراکز مشاورة دانشجویی می‎توانند درموارد چهارگانة مذکور در مدل نظری به دانشجویان کمک کنند و این امر می تواند در حل مسائل آموزشی به پیشرفت تحصیلی مؤثر منجر شود. مهم‎ترین عامل در فرایند ارائة این خدمات، کمک به کسب و ارتقای خود پنداری مثبت در دانشجویان است. با توجه به تأثیر خدمات مراکز مشاورة دانشجویی، تقویت و توجه بیشتر به این نهادهای ارزشمند ضروری به نظر می‎رسد.

آزمون ورودی دانشگاه در ایران به شکلی کاملاً متمرکز و با تکیه بر مهارت تست‎زنی برگزار می‎شود. تمایل دانش‎آموختگان دبیرستان برای ورود به دانشگاه دولتی به گونه‎ای است که رقابتی دشوار را ناگزیر می‎کند. از مجموع آن شیوه برگزاری آزمون و این تمایل برای تحصیلات دانشگاهی، وضعیتی به وجود آمده است که تربیت نیروی متخصص و نیز افزایش سطح فرهنگ جامعه را از طریق دانشگاه به فعالیتی با کارآمدی کم و هزینه بالا تبدیل کرده است. در مقاله حاضر با بررسی مشکلات شیوه جاری برگزاری کنکور، مجموعه راه ‎حلهایی ارائه می‎شود که به طور پلکانی و به صورت گام به گام می‎تواند به حذف عملی کنکور و کاهش مشکلات ناشی از رقابت دشوار آن منجر شود. خلاصه راه‎حل موردنظر، توزیع انواع تراکم است، از تراکم آموزش‎عالی در دانشگاه و به خصوص دانشگاه دولتی تا تراکم سنجش توانایی علمی داوطلبان در یک امتحان متمرکز مبتنی بر تست. روش تحقیق این مقاله تحلیل ثانوی داده‎های رسمی با اتکا به مصاحبه با کارشناسان بوده است.

در ادبیات مرسوم علوم اقتصادی دو واژه سرمایه انسانی و فناوری به عنوان دو عامل تولید جدا از هم مورد توجه قرار می‎گیرند. در حالی که از چشم انداز اقتصاد مبتنی بر دانش در یک بنگاه مبتنی بر دانش این دو مفهوم دو نمود متفاوت از دانش معین هستند. دراین مقاله رابطه بین سرمایه انسانی و فناوری از چشم ‎انداز یادشده در دو مرحله تولید و بهره ‎برداری از آنها تحلیل شده است. این تحلیل از دو بعد نظری و تجربی صورت گرفته است. درتحلیل نظری نشان داده شده است که سرمایه انسانی و فناوری در کنش متقابل در چارچوب سه بازار خدمات آموزشی، سرمایه انسانی و فناوری در یک راستا و متناسب با یکدیگر تولید و انباشت می شوند. تحلیلهای تجربی نیز نشان می‎دهد که بهره‎برداری از سرمایه‎‎انسانی و فناوری در بنگاههای مبتنی بر دانش ایران، لازم و ملزوم یکدیگرند. بنابراین، برای افزایش بهره‎وری تولید و رشد ارزش افزوده در صنایع مبتنی بر دانش ایران، سرمایه‎گذاری در انباشت یکی باید متناسب و در راستای سرمایه ‎گذاری در انباشت دیگری باشد.

تحولات اقتصادی – اجتماعی متعددی که در جوامع بشری به دلیل وقوع تغییرات سریع تکنولوژی و علمی درحال شکل‎گیری است، تجدید نظر و بازنگری اهداف آموزش عالی، محتوای برنامه‎های درسی و شیوه‎های آموزشی را ضروری ساخته است. بررسی مختصری از اصلاحات آموزشی در اکثر کشورهای جهان روشنگر این نکته است که یکی از جنبه‎های مهم این اصلاحات تلاش برای ایجاد پلی بین نظام آموزشی و نظام اقتصادی آن جوامع است. حجم سرمایه‎گذاری‎های انجام شده در امر تعلیم و تربیت و گسترش تحقیقات و مطالعاتی که در راستای بهبود کیفیت آموزش و پرورش به طور عام و آموزش عالی به طور خاص انجام می‎گیرد، مبین نقش کلیدی این نهاد مهم اجتماعی در هدایت جریان توسعه همه جانبه جوامع در نیل به اهداف آن است. همچنین، در کوشش برای کاهش نرخ بیکاری در میان تحصیل‎کردگان تحکیم ارتباط نظام آموزش عالی با شرایط و نیازهای اقتصادی بازار کار را بسیار اساسی می‎نماید. در این مقاله سعی می‎شود که علاوه بر تحلیل مبانی نظری در خصوص ارتباط آموزش عالی با بازارکار، راهبردهای مناسبی برای استحکام و تداوم پیوند این دو بخش مهم اجتماعی و اقتصادی ارائه شود.

اقتصاد دانش همه چیز و ازجمله جریان ایجاد ایده های جدید در مدیریت ، روشها و ساختار سازمانها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. این تغییرات باعث خواهد شد که نقش مدیریت در سازمان دگرگون شود و مهارتهای موردنیاز آنها نیز تغییر یابد. در عصر جدید تمرکز رهبران بر دارایی‎های معنوی، طرح آرمانهای سازمانی، نقل داستانهای موفقیت سازمان و تغییرات سازمان خواهد بود. بنابراین، رهبران در عصر جدید به عنوان معلم ، طراح و خدمتگزار باید به طور مستمر تغییر یابند و هویت جدیدی از خود خلق کنند. آنها باید بتوانند به سرعت خود را با شرایط جدید تطبیق دهند، گذشته خود را فراموش و نقشها و روابط جدیدی برای خود خلق کنند. آنها باید بتوانند تیمهای کاری و گروههای ذینفع متفاوت را به کار گیرند و سبکهای متفاوت مدیریتی را در آن واحد به کار برند. در این مقاله به نقش و مهارتهای مورد نیاز رهبری در عصر جدید و توصیف وظایف و نقشهای لازم در هدایت سازمان به ویژه سازمانهای یادگیرنده با ارائه مدلهای مؤثر در کسب و کار و فرهنگ ریسک پذیری پرداخته می‎شود و درنهایت، به ضرورتهای نوین آموزشی اشاره خواهد شد.