راهبرد دفاعی
سال:1399 | دوره:18 | شماره:69 |تعداد مقالات:6

امروزه قدرت سایبری دفاعی برای یک سازمان نظامی در کشور اهمیت ویژه ­ ای دارد. با توجه به اینکه چهار حوزه زمین، دریا، هوا و فضا از فضای سایبری برای انجام بهتر و کاراتر عملیات­ های خود بهره می­ برند؛ یک الگوی ارزیابی قدرت سایبری برای سازمان دفاعی می­ تواند بینش صحیحی از متغیرهای اثرگذار بر قدرت سایبری دفاعی را در اختیار مدیران و تصمیم­ گیران این حوزه قرار دهد. هدف از این مقاله، شناسایی و الگوسازی مؤلفه­ های ارزیابی قدرت سایبری، برای یک سازمان دفاعی است که درنهایت 5 مؤلفه، 26 شاخص و 78 سنجه برای اندازه­ گیری معرفی گردیده­ است. الگوی معرفی شده با مطالعه الگوهای ارزیابی سایبری و برنامه­ های راهبردی ملی سایبری، مؤلفه­ های قدرت سایبری دفاعی استخراج گردیده، و با استفاده از روش الگوسازی معادلات ساختاری با رویکرد کمترین مربعات جزئی با سنجه­ های تکوینی، کشف و تعیین اعتبار شده­ است. فن (تکتیک) نامبرده شده از داده ­ های تجربی (قضاوت خبرگان) برای الگوسازی استفاده می ­ نماید. روش تحلیل در این نوع الگوسازی تحلیل آماری است که ارتباط و اهمیت مؤلفه­ های الگو را با استفاده از آزمون­ های مختلف و دقیق آماری موردسنجش قرار می ­ دهد. نتایج سطوح معناداری سنجه­ های (سؤال ­ های تحقیق) هر سازه اصلی (ابعاد) و فرعی (مؤلفه ­ ها) به میزان حداقل 90% تا حداکثر بیش از 99% (نزدیک به 1) را نشان می­ دهد. این مقادیر برای معناداری اتصال سازه­ های اصلی به یکدیگر و اتصال سازه­ های فرعی به اصلی نیز برقرار می­ باشد. همچنین مقادیر برای سازه­ های اصلی نشان دهنده تبیین واریانس توسط متغیرهای پیش بین و حد مطلوب کسب شده برای آنها می ­ باشد. بنابراین اعتبار متغیرهای انتخاب شده و الگوی ترسیم شده برای آنها (روابط و چگونگی اثرگذاری متغیرها) تأیید گردیده است.

در کنار ابعاد فنی و تجهیزاتی، تحقق امنیت سایبری نیازمند توسعه و پرورش منابع انسانی شایسته و کارآمد است. از این رو، در این تحقیق به طراحی الگوی توسعه راهبردی منابع انسانی در حوزه امنیت سایبری نیروهای مسلح ج. ا. ایران به عنوان هدف اصلی تحقیق مبادرت شده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی-توسعه ای و از جنبه گردآوری و تحلیل داده ها، کمی است. به منظور تحقق هدف تحقیق در مرحله اول با استخراج 140 شاخص، 50 مؤلفه و 15 بُعد از مطالعات اکتشافی، الگوی مفهومی طراحی گردید. در مرحله دوم بر اساس اجزای الگو، پرسشنامه ای تنظیم گردید. روایی (صوری و محتوایی) و پایایی این پرسشنامه با نظرخواهی از تعداد 8 نفر از خبرگان مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله سوم بر اساس نظریات 43 نفر از خبرگان علمی و اجرایی حوزه امنیت سایبری کشور، مطلوبیت و روابط اجزای الگو با استفاده از نرم افزارهای SPSS و PLS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این مرحله نشان داد که در سطح p≤ 0/05 از میان 20 فرضیه تنظیمی به جز سه فرضیه، رابطه ابزارهای توسعه کارکنان و فرهنگ جهادی، نقش میانجی بلوغ، مشارکت و همکاری ذی نفعان در رابطه بین ابزارهای توسعه ذی نفعان و ارتقای حکمرانی امنیت سایبری و نیز نقش میانجی متغیر میانجی گفته شده در رابطه بین ابزارهای توسعه ذی نفعان و ارتقای شاخص های جهانی آمادگی امنیت سایبری، سایر فرضیات معنادار بوده است. در پایان، بر اساس نتایج تحقیق، پیشنهادهایی درخصوص چگونگی تحقق توسعه راهبردی منابع انسانی در حوزه امنیت سایبری نیروهای مسلح ارائه گردیده است.

ارتش ج. ا. ایران جهت مقابله با تهدیدها و سازگاری با محیط عملیاتی و همچنین شکل دهی محیط می تواند قابلیت های درونی و بیرونی ویژه خود در قالب شایستگی­ های جدیدی که متناسب با محیط های پیچیده و متلاطم می باشد را یکپارچه کرده و با پیکربندی جدید به صورت مجموعه­ ای از رفتارهای سطح بالا، آموخته شده و الگومند درآورده و محیط را شکل داده و منابع محوری خود را اصلاح و به مزیت رقابتی در سطح منطقه و فرامنطقه برسد. هدف از تحقیق حاضر ارائه الگوی قابلیت های پویا در تبدیل تهدید ها به فرصت ها و خلق مزیت رقابتی در ارتش ج. ا. ایران می باشد. بنابراین جهت پژوهش حاضر با مطالعه منابع کتابخانه­ ای و مصاحبه با 10 نفر از خبرگان، متغیرهای الگو استخراج و پس از تأیید روایی محتوا، روایی سازه­ ای نیز انجام گردید، جامعه آماری شامل مراکز مطالعاتی ارتش ج. ا. ایران در تهران و حجم نمونه نیز 315 نفر به صورت تصادفی و طبقه ­ ای انتخاب شد. در ادامه جهت طراحی الگو و مشخص کردن نوع، جهت و شدت متغیرها از معادلات ساختاری (ایموس) در هفت بخش شامل فرصت­ ها و قابلیت ­ های بیرونی، تهدیدها، قابلیت های حسی، قابلیت های بهره برداری، قابلیت­ های سازمانی، قابلیت های یکپارچگی و مزیت رقابتی استفاده گردید. مقادیر به دست آمده نشانگر برازش خوب الگو بوده و نتایج پژوهش حاضر نشان داد که قوی ترین ضریب تأثیر مربوط به تهدیدهای بیرونی بر قابلیت­ های حسی و ضعیف ترین ضریب تأثیر مربوط به بعد قابلیت های بهره برداری بر قابلیت­ های یکپارچگی در الگو می­ باشد.

بدون تردید یکی از دغدغه های دولتمردان در بیشتر کشورها، ارتقای توانمندی های دفاعی است؛ به گونه ای که ضریب دفاعی کشور افزایش یابد، تا موجب بازدارندگی گردد و یا اینکه در صورت وقوع جنگ، ساختار دفاعی، بهترین عملکرد را داشته باشد. روش پژوهش در این مقاله زمینه ای موردی با رویکرد کمی و روش تحلیل آن، توصیفی – تحلیلی می باشد و در پی پاسخگویی به این پرسش اصلی است که چه عواملی بر فرایند دفاع از دیدگاه جامعه شناسی مؤثر می باشد؟ در راستای پاسخ به این پرسش، نویسنده با استفاده از روش کتابخانه ای، منابع معتبر فارسی و انگلیسی را مورد مطالعه قرار داده و اطلاعات لازم را استخراج نموده است. به منظور اعتبارسنجی یافته ها، پرسشنامه ای محقق ساخت بین 50 نفر از خبرگان آشنا با مباحث دفاعی-امنیتی و جامعه شناسی کشور به عنوان نمونة آماری توزیع گردید. یافته کلی پژوهش آن است که «سیاست»، «اقتصاد»، «جغرافیا» و «تاریخ» بر جامعه شناسی دفاع، اثرگذارند، از این رو تقویت بنیه دفاعی تنها در سرمایه گذاری بر روی سخت افزارها و نرم افزارهای دفاعی نیست، بلکه مکمل این فرایند، توجه به وضعیت نیروها و شرایط اجتماعی است؛ همچنین کاربست نتایج بررسی های جامعه شناسانه دفاع، شالوده و پایه های دفاع کشور را تقویت می کند. یافته های نگارنده بیانگر آن است که وضعیت مطلوب یا دست کم قابل قبول اقتصاد دفاعی، بالا بودن وفاداری ملی، تعامل مبتنی بر احتیاط و پرهیز از خوش باوری، بالابودن آستانه تحمل و انسجام ملی در کنار برخورداری از ظرفیت خودترمیمی، وجود جامعه پذیری مطلوب، نگاه جامعه به دفاع به عنوان وظیفه ای ملی، ازجمله ویژگی هایی است که جامعه را به لحاظ دفاعی در شرایط دفاعی مطلوب قرار می دهد. برخورداری نیروهای دفاعی از ویژگی هایی مانند درونی شدن ارزش هایی مانند جنگیدن و دفاع تا پیروزی (مادی یا معنوی)، اطاعت پذیری، هم افزایی نیروها و ساختار دفاعی، وجود اراده و روحیه مناسب، می تواند ضامن موفقیت کشور در شرایط دفاعی گردد.

نوآوری چابک به معنای مجموعه ای از فرایندها، ابزارها و روش ها در جهت بهبود توانایی واکنش سریع به نیازهای متغیر بازار و مشتریان، همراه با واپایش هزینه ها و بهبود سطح کیفیت محصولات و خدمات بوده و اساس سازمان نوآور چابک نیز، همسو کردن کارکنان و فرایندهای کاری در یک نظام همگن، تعاملی و انعطاف پذیر به منظور هوشمندسازی و دستیابی به مزیت برتری می باشد. پژوهش حاضر با هدف «نگاشت الگوی نوآوری چابک سازمان های صنعتی دفاعی با رویکرد مدل سازی ساختاری – تفسیری و دیمتل فازی» به رشته تحریر درآمده است. از نظر هدف، کاربردی از نظر روش توصیفی-تحلیلی، پیمایشی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری مورد مطالعه براساس جدول مورگان تعداد 80 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. همچنین برای سطح بندی و اولویت بندی عوامل تعداد 12 نفر به سؤال های پرسشنامه پاسخ دادند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته 52 سؤالی است که ضریب آلفای کرونباخ آن برابر 0/920 محاسبه گردید. بر اساس یافته های پژوهش، توانمندی سخت افزاری، توانمندی نرم افزاری، تغییر فرایندهای کاری و فنی، پیکره بندی مجدد، بهبود سطح کیفیت محصولات و خدمات، انعطاف پذیری در طراحی محصول و فرایند تولید، شایستگی در طراحی محصولات جدید، سرعت طراحی و تولید محصولات جدید، برنامه ریزی تولید، قابلیت محوری، سرعت پاسخ گویی به تهدیدها و نیازهای جدید، موفقیت در تأمین نیازهای جاری، موفقیت اقتصادی و بازاری، موفقیت در ایجاد فرصت و هوشمندی محیطی ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با یکدیگر دارند، بنابراین تغییر هریک از آن ها بر سایر عوامل نیز اثر می گذارد. همچنین بر اساس خروجی دیمتل فازی، توانمندی سخت افزاری، اثرگذارترین عامل و هوشمندی محیطی اثرپذیرترین عامل در بین سایر عوامل می باشد.

ج. ا. ایران با نگاه به آینده و تحولات هندسه قدرت جهانی و کسب مطلوبیت ­ های راهبردی مبتنی بر ظرفیت­ ها و قابلیت­ ها در رفع نیازهای توان­ افزایی، کنشگری فعال در ترتیبات امنیتی منطقه ای و فرامنطقه ای و مانند آن، از این امکان برخوردار است که با جمهوری خلق چین در زمینه­ های مختلف به ویژه دیپلماسی دفاعی به توسعه و تقویت همکاری های دفاعی-امنیتی بپردازد. هدف اصلی مقاله نیز شناخت عوامل نقش آفرین در این همکاری هاست. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی– توسعه ای و روش تحقیق برمبنای نوع داده های موردنیاز، موردی-زمینه ای و با رویکرد آمیخته (کیفی-کمی) انجام شده است. در این پژوهش، 23 عامل مهم و مؤثر نقش آفرین در همکاری های دفاعی-امنیتی دو کشور در دو وضعیت مطلوب و موجود شناسایی و اولویت بندی شده اند. در وضعیت موجود موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک دو کشور با ضریب 81/8%، جایگاه جمهوری خلق چین در نظام بین الملل با ضریب 80/0%، راهبرد جدید آمریکا در منطقه آسیا با ضریب 76/4%، اجماع دو کشور بر نقش محوری­ سازمان ملل­ و نهادهای بین المللی در حل موضوع ها با ضریب 72/7%، بیشترین میزان اثرگذاری را دارند و در وضع مطلوب نیز جایگاه جمهوری خلق چین در نظام بین الملل، تلاش دو کشور در جهت جلوگیری از به کارگیری سلاح های غیرمتعارف (اتمی، شیمیایی و میکروبی) و مناسبات جمهوری خلق چین با قدرت های منطقه­ ای و بین المللی با ضریب 98/2% اجماع دو کشور بر نقش محوری ­ سازمان ملل­ و نهادهای بین المللی در حل موضوع ها، مطالبه دو کشور در خصوص نظم نوین سیاسی و اقتصادی با مشارکت همه کشورها، موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک دو کشور با ضریب 96/4% بیشترین میزان اثرگذاری را دارند.