آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1398 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: یکی از عوامل خطری که در بین بیماران قلبی-عروقی منجر به بستری مجدد، کاهش کیفیت زندگی و افزایش خطر مرگ و میر می شود، افسردگی است. از طرفی، عده ای از افراد غالباً بهتر از سایرین مشکلات و فشارهای زندگی را تحمل نموده و با آنها سازگار می شوند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر استفاده از درمان شناختی-رفتاری به منظور کاهش افسردگی و افزایش سخت رویی روان شناختی در جهت کاهش مشکلات بیماران مبتلا به بیماری های قلبی-عروقی بود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش، کلیه بیماران قلبی مرد و زن بالای بیست سال و پایین شصت سال بود که به مدّت 10 روز در بیمارستان فرشچیان همدان بستری بودند. از میان این افراد، تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی، به دو گروه 15 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. به منظور بررسی افسردگی از پرسشنامه افسردگی بک و جهت اندازه گیری سخت رویی، از پرسشنامه سخت رویی (آزمون زمینه یابی دیدگاه های شخصی) استفاده شد. سپس با استفاده از برنامه 10 جلسه ای درمان شناختی-رفتاری، تغییرات به وجود آمده در پس آزمون اندازه گیری شد. داده های پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها نشان داد که آموزش درمان شناختی-رفتاری، میزان افسردگی بیماران قلبی را کاهش می دهد. همچنین، این درمان باعث افزایش سخت رویی روان شناختی می شود. نتیجه گیری: از یافته های پژوهش حاضر ضمن شناخت و مفهوم پردازی متغیرهای ارائه شده، می توان جهت استفاده از درمان شناختی-رفتاری در کاهش افسردگی و افزایش سخت رویی بیماران قلبی بهره برد.

زمینه و هدف: استرس از مشکلات اصلی پرستاران است که تاثیر زیادی بر عملکرد حرفه ای و زندگی شخصی آنها گذاشته و موجب تعارض بین کار و زندگی میشود. هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر استرس شغلی پرستاران بود. مواد و روش ها: تحقیق حاضر یک مطالعه نیمه تجربی است که در پرستاران انجام شد. بطور تصادفی ساده 45 پرستار بخش ویژه یک بیمارستان به عنوان گروه مداخله و42 پرستار بیمارستان دیگر به عنوان گروه کنترل انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه(NSS) Nursing stress scale جهت تعیین استرس شغلی پرستاران و پرسشنامه سازه های مدل اعتقاد بهداشتی به منظور تعیین تاثیر مداخله آموزشی بود. برنامه آموزشی در سه جلسه 2 ساعته اجرا شد. نمونه ها به مدت یک ماه تحت نظر قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری قبل و یک ماه بعد از آموزش با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. از آزمونهای آماری کای دو و تی استیودنت مستقل، تی استیودنت مزدوج و کالموگرووف-اسمیرنوف استفاده شد. یافته ها: میانگین نمره استرس شغلی در گروه مداخله، بعد از آموزش از20/800± 107/311به23/352± 89/578 کاهش یافت و در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل، متغیرهای حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده، خودکارآمدی و راهنمای عمل و رفتار افزایش معنی دار و موانع درک شده کاهش داشت(0/05 >P) نتیجه گیری: استفاده از مدل اعتقاد بهداشتی جهت آموزش مدیریت استرس بر کاهش استرس پرستاران مؤثر می باشد. با توجه به اینکه عوامل رفتاری و غیر رفتاری کاهش استرس بر سلامت افراد موثر است در نتیجه برای تغییر رفتار در افراد علاوه بر فرد باید به محیط پیرامون او و سایرینی که بر تغییر رفتار موثر هستند نیز توجه نمود.

زمینه و هدف: شیوع مصرف دخانیات در میان دانشجویان، از سال نخست دانشجویی تا سال آخر روندی صعودی دارد. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تبیین کنندگی مدل بزنف بر میزان مصرف قلیان در دانشجویان با استفاده از مدل بزنف است. مواد و روش ها: در مطالعه مقطعی حاضر 462 نفر با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه مشخصات دموگرافیک و پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مدل بزنف جمع آوری شدند. داده ها در نرم افزار spss19 با استفاده از آمار توصیفی، آزمون همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیونی تحلیل شدند. یافته ها: شیوع مصرف سیگار و قلیان به ترتیب 11/7% و 16/6% بود. بین جنس و مصرف سیگار و قلیان رابطه معناداری وجود داشت(0/01>P). میانگین نمرات نگرش، هنجار انتزاعی و عوامل قادر کننده در افراد مورد مطالعه به ترتیب 14/95± 72/96، 5/31± 21/51، 4/04± 19/1 به دست آمد. در ارتباط با قصد رفتاری، 35/28% از مصرف کننده ها اظهار داشتند که هرگز قصد ترک مصرف قلیان را ندارند و فقط 4/32درصد افراد اظهار داشتند که به احتمال خیلی زیاد فصد ترک رفتار را در یک ماه آینده دارند. نتیجه گیری: با توجه به شیوع قابل توجه مصرف قلیان و سیگار در دانشجویان همچنین وضعیت نسبتاً نامطلوب نگرش، هنجارهای ذهنی و عوامل قادر کننده برای ترک دخانیات، مداخلات آموزشی بر اساس مدل های بین فردی برای پیشگیری و یا ترک رفتارهای پر خطر پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: ایدز از بیماری های عفونی جدی دنیاست که به سرعت در بین جوانان رو به افزایش است، ازآنجایی که جوانان در معرض رفتارهای پرخطر هستند، این مطالعه باهدف تعیین تأثیر آموزش بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی در ایجاد باورهای پیشگیری کننده از ایدز در دانش آموزان دختر ترکمن انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه کارآزمایی میدانی شاهددار تصادفی، بر روی 78 دانش آموز دختر دبیرستان های شهر آق قلا، استان گلستان انجام شد. با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده چندمرحله ای، دو دبیرستان در گروه مداخله و دو دبیرستان در گروه شاهد قرار گرفتند، سپس از هر دبیرستان 2 کلاس انتخاب شد و پرسشنامه اعتقاد بهداشتی ایدز را قبل و بعد از مداخله آموزشی تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS. 17 و آزمون های کای دو، دقیق فیشر، تی-زوجی، ویلکاکسون، تی-مستقل و آنالیز کوواریانس تحلیل شدند. یافته ها: قبل از آموزش دو گروه کنترل و مداخله، از نظر ویژگی های جمعیت شناختی و تمامی سازه های مدل به جز آگاهی تفاوت معنی داری نداشتند. آزمون تی-زوجی نشان داد بعد از مداخله آموزشی حیطه های آگاهی و حساسیت درک شده در گروه مداخله به طور معنی دار افزایش و موانع درک شده کاهش یافته است (0/05P<). آنالیز کوواریانس نشان داد در مقایسه با گروه کنترل، آگاهی و حساسیت درک شده پس از مداخله به طور معنی داری افزایش یافته است (0/05P<). اما در گروه کنترل، میانگین نمرات آگاهی، حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده و موانع درک شده تغییر معناداری نداشت (0/05P<). نتیجه گیری: بر اساس مطالعه حاضر، آموزش بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی در حیطه های آگاهی و حساسیت درک شده مؤثر بوده است. پیشنهاد می شود مداخلات آموزشی مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی به منظور ارتقا باورهای پیشگیری کننده از ایدز در دانش آموزان دختر دبیرستانی طراحی و اجرا گردد.

زمینه و هدف: بیماری دیابت به عنوان شایع ترین بیماری ناشی از اختلالات متابولیسم می باشد. این بیماری درمان قطعی ندارد، ولی قابل کنترل است. کنترل موفقیت آمیز دیابت بطور عمده ای بستگی به خود مراقبتی بیمار دارد زیرا بیش از 95 درصد از مراقبت های دیابت توسط خود بیمار انجام می شود. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش ترکیبی در مقایسه با آموزش حضوری بر رفتارهای خود مراقبتی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو انجام گرفت. مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی دارای دو گروه آموزش ترکیبی و آموزش حضوری بود که در آن 60 بیمار مبتلا به دیابت نوع دو به صورت تصادفی در دو گروه ترکیبی و حضوری قرار گرفتند. داده ها توسط پرسشنامه استاندارد SDSCA (پرسشنامه خلاصه رفتارهای خود مراقبتی دیابت) جمع آوری و مورد ارزیابی قرار گرفت. برای گروه آموزش ترکیبی، برنامه های آموزش ترکیبی اجرا شد و گروه آموزش حضوری، آموزش ها را به صورت حضوری در مرکز بهداشتی درمانی دریافت نمودند، نتایج با نرم افزار SPSS نسخه 16 تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: قبل از مداخله میانگین و انحراف معیار نمره خودمراقبتی در گروه آموزش حضوری 0/74± 3/3 و سه ماه بعد از مداخله 0/99± 3/87 بود. در گروه آموزش ترکیبی نیز قبل از مداخله میانگین و انحراف معیار نمره خودمراقبتی 0/64± 3/56سه ماه بعد از مداخله 0/85± 4/6 بود که این تفاوت از نظر آماری در هر دو گروه معنی دار بود ولی این افزایش به نفع آموزش ترکیبی بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از روش آموزش ترکیبی در افزایش خود مراقبتی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو موثرتر از آموزش حضوری است. لذا استفاده از این روش در کنترل و کاهش عوارض ناشی از بیماری، در مبتلایان به دیابت نوع دو توصیه می شود.

زمینه و هدف: امروزه رفتار خودجرحی، شیوع قابل ملاحظه ای در بین نوجوانان یافته است. هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی و درمان کوتاه مدت راه حل محور بر عزت نفس، تنظیم شناختی هیجان و رفتار خود جرحی غیر خودکشی بود. مواد و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 45 دانش آموز از بین دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول سال تحصیلی 97-96 در شهرستان پردیس که حداقل یکبار رفتار خود جرحی غیر خودکشی را انجام داده بودند به صورت در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل قرار گرفتند (15 n1=n2=n3=). ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های عزت نفس آیزنک، تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و کرایج، رفتارها و کارکردهای خودجرحی کلونسکی و گلن بود. گروه های آزمایش تحت رفتار درمانی دیالکتیکی و درمان کوتاه مدت راه حل محور قرار گرفتند. داده ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند. یافته ها: بین اثربخشی درمان دیالکتیک با درمان راه حل محور بر کاهش رفتار خود جرحی(0/001p < ) و تنظیم شناختی هیجان، تفاوت معنی داری مشاهده شد(0/05p < ). و در متغیر عزت نفس تفاوت معنی داری وجود نداشت. میانگین نمرات رفتار خود جرحی گروه دیالکتیک در پس آزمون به طور معنی داری کمتر از میانگین نمرات گروه راه حل محور و گروه کنترل بود. میانگین گروه دیالکتیک در بعد ارزیابی مجدد مثبت به طور معنی داری بالاتر از میانگین گروه کنترل بود. نتیجه گیری: روش درمانی دیالکتیک نسبت به درمان راه حل محور بر افزایش خرده مقیاس ارزیابی مجدد مثبت در تنظیم شناختی هیجان و کاهش رفتار خود جرحی تأثیر بیشتری دارد.

زمینه و هدف: یکی از شایع ترین علائم دوران سالمندی که بر سلامت تأثیر می گذارد، درد مزمن است. برای بهبود سلامت، روش های مختلفی از جمله ذهن آگاهی و ماساژ آروماتراپی وجود دارد. این پژوهش با هدف مقایسه ی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی و ماساژ آروماتراپی بر سلامت روان شناختی زنان سالمند مبتلا به درد مزمن انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه ی حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون بود. جامعه ی پژوهش، زنان سالمند مبتلا به درد مزمن مراجعه کننده به کلینیک های توان بخشی، ارتوپدی و فیزیوتراپی غرب تهران در سال 1396 بودند. در مجموع 45 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه جایگزین شدند. گروه های آزمایش 8 جلسه ی 90دقیقه ای به ترتیب با روش های ذهن آگاهی و ماساژ آروماتراپی آموزش دیدند و گروه کنترل در لیست انتظار برای آموزش قرار گرفت. ابزارهای پژوهش پرسش نامه های استرس ادراک شده، افسردگی سالمندان، کیفیت زندگی و ادراک درد بودند. داده ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون تعقیبی بنفرونی تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که هر دو روش آموزش ذهن آگاهی و ماساژ آروماتراپی باعث کاهش معنادار استرس ادراک شده و افسردگی زنان سالمند مبتلا به درد مزمن شدند؛ اما بر کیفیت زندگی و ادراک درد آنها تأثیر معناداری نداشتند. همچنین بین دو روش آموزش ذهن آگاهی و ماساژ آروماتراپی تفاوت معناداری وجود نداشت (0/05>P). نتیجه گیری: نتایج حاکی از اثربخشی آموزش ذهن آگاهی و ماساژ آروماتراپی بر استرس ادراک شده و افسردگی زنان سالمند مبتلا به درد مزمن بود. بنابراین می توان از روش های مذکور همراه سایر روش ها برای بهبود برخی ویژگی های مرتبط با سلامت روان شناختی استفاده کرد.

زمینه و اهداف: افزایش روند مصرف غذاهای آماده در بین نوجوانان یکی از چالش های برنامه ریزان و سیاست گذاران حوزه سلامت عمومی است. شناخت الگوهای رفتاری و استفاده از مداخلات مناسب یکی از راه های اثرگذاری و تغییر در این الگوها است. این مطالعه با هدف شناخت وضعیت مصرف غذاهای آماده در بین دانش آموزان متوسطه اول شهر یاسوج صورت گرفته است. مواد و روش ها: این مطالعه تکوینی بوده و از رویکرد تحقیق ترکیبی استفاده کرده است. گردآوری داده ها در مرحله کمی، با استفاده از پرسشنامه استاندارد دانش، نگرش، رفتار در بازاریابی اجتماعی، و در مرحله کیفی به کمک بحث گروهی متمرکز انجام شده است. در گام بعد، برای تجزیه و تحلیل ترکیبی داده ها، در فاز کمی از تحلیل همبستگی و در فاز کیفی مطالعه از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در این دو مرحله نرم افزارهای SPSS 22 و MAXQDA 2018 مورد استفاده قرار گرفته اند. یافته ها: در مرحله کمی علاوه بر تعیین مشخصات جمعیت شناختی، نگرشی و رفتاری، رابطه این متغیرها با مصرف غذاهای آماده شناسایی شده است. یافته ها نشان از رابطه معنادار بین متغیرهای دانش، نگرش؛ (01. p <)، جنسیت، تحصیلات و اشتغال مادر؛ (05. p <)، با میزان مصرف غذاهای آماده است. در بخش کیفی یافته ها در 20 درون مایه فرعی و پنج درون مایه اصلی شامل موانع، انگیزاننده ها، نقش والدین، نقش مدرسه و کانال های توزیع ارائه شده اند. بحث: با انجام پژوهش تکوینی می توان مداخلات موثری را برای ارتقای سلامت طراحی و پیاده سازی کرد. یافته های حاصل از این مطالعه بینش های ارزشمندی را جهت تغییر الگوی تغذیه ای دانش آموزان در حوزه پایین دستی برای سیاست گذاران و بازاریابان اجتماعی فراهم می سازد.