زمینه و هدف: سیکلوفسفامید داروی ضد سرطان است که در شیمی درمانی استفاده می شود. هدف از این مطالعه بررسی اثر عصاره خارخاسک بر هورمون های جنسی در موش های صحرایی نر پس از تیمار با سیکلوفسفامید بود.مواد و روش کار: در این مطالعه تجربی 56 موش صحرایی نر با وزن 200-220 گرم و سن 10-12 هفته بطورتصادفی به گروه های کنترل، شاهد و تجربی تقسیم شدند. گروه تجربی 1 روزانه سیکلوفسفامید 5 میلی گرم به صورت درون صفاقی و گروه های تجربی 2 و 3 روزانه عصاره خارخاسک 20 و 40 میلی گرم به صورت خوراکی و گروههای تجربی 4 و 5 سیکلوفسفامید و عصاره خارخاسک دریافت کردند. پس از هشت هفته هورمون های جنسی اندازه گیری شدند. داده ها با آزمون واریانس یک طرفه (ANOVA) آنالیز گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که غلظت سرمی هورمون های FSH, LH و تستوسترون در گروهی که سیکلوفسفامید در یافت کرده بودند در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی داری داشت. اما غلظت این هورمون ها در گروه های تجربی 2 و 3 که عصاره خارخاسک دریافت کرده بودند در مقایسه با گروه کنترل افزایش داشت. همچنین غلظت سرمی این هورمون ها در گروه های تجربی 4 و 5 که سیکلوفسفامید و عصاره خارخاسک در یافت کرده بودند در مقایسه با گروه سیکلوفسفامید افزایش داشت.
نتیجه گیری: عصاره خارخاسک با عث کاهش عوارض داروی سیکلوفسفامید بر روی سلول های تولیدکننده هورمون های جنسی شده است. احتمالا این اثر به علت خاصیت آنتی اکسیدانی خارخاسک می باشد.