انتظار موعود
سال:1393 | دوره:14 | شماره:46 |تعداد مقالات:6

چکیده فارسی:در قرآن کریم و روایات معصومان (ع)، آیاتی وجود دارند که در خصوص آینده زمین و وارثان حقیقی آن و حکومتی سرشار از عدل و داد سخن می گویند. از جمله آیاتی که در این موضوع سخن می گوید، آیه پنجم سوره قصص است که از پیشوایی و وراثت مستضعفان سخن گفته است. در منابع روایی و تفسیری فریقین ذیل این آیه، روایاتی نقل شده که بر اساس آن ها مصادیق متفاوتی برای وارثان زمین معرفی می شوند. دیدگاه عموم مفسران شیعه این است که تنزیل و تفسیر آیه، بنی اسرائیل است و بر اساس مفاد آیات و احادیث شیعی که با ظاهر آیات شریفه هماهنگ می باشند، تاویل یا مصداق اتم وارثان زمین، ائمه اطهار (ع) و امام مهدی (عج) و یاران آن حضرت هستند و وعده وراثت بر زمین، به عصر ظهور امام مهدی (عج) اختصاص یافته است؛ اما مفسران اهل سنت؛ ضمن عدم توجه به روایات اهل بیت (ع) این تنزیل و تفسیر را برای آیه پذیرفته؛ اما به تاویل یا مصداق اتم آیه (یعنی ائمه طاهرین (ع)) اشاره ای نکرده اند. چکیده عربی:هناک آیات بینات فی القرآن الکریم وروایات واردة عن المعصومین (علیهم السلام) تشیر وتتحدث عن مستقبل الأرض وورثتها الحقیقین والحکومة العادلة والکریمة التی سوف تحکمها وتسیر مقالید امورها ومن تلک الآیات التی تنقل تلک الحقیقة هی الآیة الخامسة من سورة القصص التی تحدثت عن قیادة وورثة المستضعفین فیها وقد نقلت روایات فی ذیل تلک الآیة فی المصادر الروائیة والتفسیریة لکل الفریقین ذکر فیها مصادیق متفاوتة ومختلفة لمن یرث الأرض واما الرأی والمبنی الذی علیه مفسری الشیعة فهو إن تنزیل وتفسیر الآیة یعود الی بنی اسرائیل واما علی اساس مفاد الآیات القرآنیة الآخری والأحادیث التی نقلها الشیعة والتی تنطبق وتتناعم مع ظواهر الآیات فإن تآویل أو المصداق الحقیقی والأتم لمن یرث الأرض وما فیها فهم الأئمة الأطهار (علیهم السلام) ولاسیما الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وأصحابه وأعوانه وإن الوعد الإلهی فی خصوص وراثة الأرض فهو یختص بزمان عصر ظهور مولانا بقیة الله الأعظم الإمام المهدی (ارواحنا لمقدمه الفداء) واما الرأی الذی تبناه أهل السنة فإنهم اذعنوا وبعیدا عن الروایات الواردة عن اهل البیت (علیهم السلام) الی ذلک التفسیر والتزیل ولکنهم فی الوقت نفسه لم یشیروا عن قرب أو بعد الی عملیة التآویل او المصداق الأتم للآیة (یعنی الأئمة الأطهار).

چکیده فارسی:«معرفت شناسی مهدویت» نوعی معرفت شناسی مقید یا مضاف است که با نگاهی عقلی به تحلیل معرفت های حاصل از مهدویت پرداخته و به سوالاتی از این قبیل پاسخ می دهد: آیا معرفت یقینی به گزاره های مهدوی امکان دارد؟ راه ها و منابع معرفت به گزاره های مهدوی کدامند؟ آیا گزاره های مهدوی اساسا صدق و کذب پذیرند یا نه؟ در صورت صادق بودن، صدق آن ها به چه معناست و چگونه می توان صدق شان را اثبات کرد؟ نگارنده بر این باور است که با قوای ادراکی حس، عقل و قلب؛ علم حصولی و حضوری می توان به مسائل مهدویت معرفت یقینی پیدا کرد. معرفت یقینی یا باید بدیهی و در قالب اولیات و وجدانیات باشد و یا از راه برهان حاصل گردد. با توجه به نظریه مبناگروی، اگر برخی گزاره های مهدوی از سنخ قضایای حقیقتا بدیهی؛ یعنی اولیات و وجدانیات باشند، خود موجهند و به توجیه و اقامه دلیل نیازی ندارند؛ چرا که صدق آن ها ذاتی شان است. در غیر این صورت، توجیه گزاره های مهدوی بر اساس برهان و استدلال صورت می گیرد. حق آن است که در گزاره های مهدوی، وجدانیات که حقیقتا بدیهی اند و نیز محسوسات و متواترات که قریب بدیهی اند؛ وجود دارد. چکیده عربی:مما لاشک فیه فإن > المعرفة المهدویة < هی نوع من المعرفة المقیدة أو المضافة وتتطرق ومن خلال النظرة العقلیة الی تحالیل المعرفة الحاصلة والناتجة من موضوع المهدویة وتجیب علی الأسئلة التی تدور فی هذا المحور من قبیل: هل یمکن حصول المعرفة الیقینیة من خلال الأخبار المهدویة ؟ وماهی الطرق والآلیات المعرفیة للأخبار المهدویة ؟ وهل یاتری إن الأخبار المهدویة فی الاساس تقبل الصدق والکذب ؟ وإذا کانت صادقة فماهو معنی صدقها وکیف یمکن إثبات ذلک الصدق ؟ ویعتقد کاتب المقاله هذه بإنه یمکن الحصول علی المعرفة الیقینیة بواسطة المسائل المهدویة وذلک بعد إعمال القوی الإدراکیة الحسیة والعقل والقلب والعلم الحصولی والعلم الحضوری.ومن الواضح فإن المعرفة الیقینیة إما ان تکون بدیهیة وفی قالب الأولیات والوجدانیات وإما ان تحصل عن طریق البرهان ونظرا الی نظریة المبنی العقدی فإن هناک بعض الأخبار المهدویة هی من سنخیة القضایا البدیهیة فی الواقع یعنی هی من الأولیات والوجدانیات فهی لاتحتاج الی إقامة الدلیل علیها لإنها موجهة فی الأصل بإعتبار إن صدقها ینشأ من ذاتها وإما إذا کان الأمر فی غیر هذه الصورة فتحتاج عملیة توجیه الأخبار المهدویة الی البرهان والإستدلال ولانجافی الحقیقة إذا قلنا إن الأخبار المهدویة تحتوی علی الوجدانیات التی هی فی الواقع من البدیهیات وایضا فیها المحسوسات والمتواترات التی تکون قریبة من البدیهیات.

چکیده فارسی:ضرورت وجود امام و حجت آسمانی در هر زمان، از دیرباز در بیان پیشوایان و اندیشمندان دینی مطرح بوده و بر آن دلایلی اقامه شده است. غیبت و عدم حضور ظاهری امام مهدی (عج) و سوالات مربوط گویای آن است که وجوب وجود امام معصوم بر کره زمین و آثار مترتب بر وجودشان به تحلیل بیش تری نیاز دارد. از این رو، ما همچنان با این پرسش روبه رو هستیم: وجوب وجود امام معصوم و حجت خدا با بدن عنصری و خاکی بر روی زمین حتی در صورت غیبت ایشان چگونه قابل تبیین بوده و چه آثاری بر آن مترتب است؟ به نظر می رسد دلیل واسطه فیض از مهم ترین دلایل ضرورت وجود امام معصوم در هر زمان باشد، تا در پرتو این حقیقت، وجود امام مهدی (عج) حتی در حالت نهان زیستی ضروری باشد. در این نوشتار با تحلیل جایگاه و نقش فاعلی امام در پیدایش موجودات، به جایگاه امام در دوام و بقای موجودات پرداخته و اثر وجودی امام را با عنوان تحقق بخش هدف خلقت، امام هدف غایی خلقت، امام محور خلقت، و امان بودن امام برای مردم بررسی می کند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات نورانی قرآن در صدد تبیین این واقعیت است. چکیده عربی:إن ضرورة وجود الإمام والحجة السماویة فی کل زمان هو من الأمور والقضایا التی طرحت فی قدیم الدهور والعصور فی أحادیث المعصومین (علیهم السلام) وعظماء وعلماء الدین ومفکریه وقد إقیمت علی ذلک الأدلة والبراهین الناصعة وقد کانت عملیة غیبة الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وعدم حضوره الظاهری بین ظهرانی الأمة والأسئلة التی تثأر فی هذا الموضوع تنم علی إن وجوب وجود الإمام المعصوم علی الأرض والآثار التی تترتب علی ذلک الوجود تتطلب المزید من التحلیل والإستشهاد ومن هذا المنطلق فإننا نواجه السؤال التالی کیف یمکن تبیان عملیة وجوب وجود الإمام المعصوم وحجة الله علی خلقه بالبدن العنصری والترابی علی الأرض حتی فی صورة غیبته وماهی الآثار التی تترتب علی ذلک ؟ وحسب مایبدو فإن دلیل واسطة الفیض یعتبر من أهم الأدلة والبراهین التی تثبت ضرورة وجود الإمام فی کل زمان حتی یمکن وفی ظل تلک الحقیقة إثبات وجود الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) حتی فی حالة الغیبة والستر وإعتباره امر ضروری ولازم وتم فی هذه المقالة الإشارة الی مکانة الإمام وضرورة وجوده فی دوام واستمراریة وبقاء الکائنات والموجودات وذلک من خلال تحلیل المکانة والدور الفاعلی له (علیه السلام) فی ظهور تلک الموجودات.وجری فیها ایضا دراسة وبحث الآثر الوجودی للإمام (علیه السلام) بعنوان هدف الخلقة وغایة الخلقة ومحوریة الخلقة والآمان للناس. وأخذت المقالة علی عاتقها بیان هذه الحقیقة بواسطة استعمال الاسلوب الوصفی – التحلیلی والإعتماد والإستناد فی ذلک علی الآیات القرآنیة.

چکیده فارسی:علامه مجلسی در «تاریخ الحجه» که بخشی از کتاب بحارالانوار است، به گزینش و گزارش روایات مهدویت پرداخته است. مساله اصلی این پژوهه، روش شناسی روایی و گونه شناسی مصادر علامه مجلسی (ره) در این بخش است. نتایج بررسی و ارزیابی «تاریخ الحجه» نشان داد که علامه در روش شناسی خود از فهم متن و فهم مقصود بهره جسته و ژرف اندیشانه به چینش و تحلیل روایات مهدویت پرداخته است. ایشان پس از احراز صحت متن از طریق توجه به اختلاف نسخه ها، تصحیف و توجه به تقطیع، به دنبال فهم متن به واسطه بررسی غریب الحدیث ها و توجه به بلاغت و خانواده حدیث است و از طریق گردآوردن قرینه هایی چون آیات قرآن کریم، عقل باوری، تاریخی نگری به دنبال کشف مراد جدی و مقصود اصلی معصوم می باشد. تنوع، اعتبار و اصالت سه ویژگی مصادر مجلسی در«تاریخ الحجه» به شمار می آید. چکیده عربی:یتطرق العلامة المجلسی فی (تاریخ الحجة) والذی هو جزء من کتاب بحار الأنوار الی إنتخاب الروایات المهدویة والعمل علی إفرازها وتتناول هذه المقالة والدراسة فی الاصل الی معرفة الاسلوب الروائی ومعرفة نوع المصادر التی إعتمدها العلامة المجلسی (رحمه الله) فی ذلک الجزء والقسم. وتظهر نتائج الدراسة والتقیم الحاصل من >تاریخ الحجة< بإن العلامة استفاد فی اسلوبه من عملیة فهم النص وفهم المقصود وتطرق ومن خلال نظرته الثاقبة وبعیدة المدی بتحلیل وإنعکاس الروایات المهدویة.وکان یبغی ومن بعد إحرازه صحة النص عن طریق الترکیز علی الإختلاف الحاصل فی النسخ والتصحیف والتقطیع الی فهم النص بواسطة دراسة غرائب الأحادیث والنظر الی بلاغة الحدیث وسنخیته وکان یروم الی معرفة المراد الجدی والمقصود الأصلی من حدیث المعصوم (علیه السلام) وذلک بإلاعتماد علی جمع القرائن من قبیل الآیات القرآنیة والتصدیق العقلی والحقائق التاریخیة ولاشک فإن التنوع والإعتبار والأصالة هی ثلاثة صفات وخصوصیات حوتها وتضمنتها المصادر التی اتبعها العلامة المجلسی فی (تاریخ الحجة).

چکیده فارسی:تغییر سبک زندگی طبقه ای خاص در جامعه ایران که به ویژه از طرف طبقه روشنفکر و به اصلاح فرنگ رفته در کشور ملموس بود و فشارهای اقتصادی و سیاسی، به ویژه واقعه ای نو با نام مشروطه موجب سردرگمی تعدادی از متدینین گردید و گمان به نهایت رسیدن ظلم و جور وعده داده شده قبل از ظهور را داشتند. از این رو، یکی از دوره های پرکتاب در زمینه مهدویت، دوره قاجاریه محسوب می گردد و نویسندگانی مانند علی اصغر بروجردی، سید اسماعیل نوری، شیخ ابوالحسن مرندی و گورتانی از جمله وعاظی بودند که در این زمینه تالیفاتی به جا گذاشته اند؛ اما عدم دقت علمی، تحلیل های اشتباه و استفاده از روایت هایی بدون سند، میراثی مذموم از برخی کتاب ها به یادگار نهاده که در دوره معاصر نیز برخی از سخنرانان و نویسندگان به آن ها استناد می کنند. در این مقاله به بررسی یکی از این مولفین به نام شیخ ابوالحسن مرندی و کتاب او با عنوان مظهر الانوار، جرائد سبعه و مستطرفات آن که منبعی است برای افراد ذکر شده پرداخته ایم. نتایج این تلاش گویای این است که این فرد روایت هایی جعلی، بدون سند و تحلیل های منطبق با خواسته های سیاسی خود را به نام نشانه های ظهور گسترش داده است. چکیده عربی:لقد کانت من الحقائق الملموسة هی تغیر نمطیة حیاة طبقة خاصة فی المجتمع الإیرانی خاصة تلک الطبقة التی تعرف بالطبقة المتنورة والمثقفة والمتآثرة بالثقافة الغربیة وإتخذها منهجیة حامت حولها الأفکار والإنتقادات وقد ادت بالفعل عملیة الضغوطات الإقتصادیة والسیاسیة وخاصة الواقعة الجدیدة التی عرفت باسم المشروطة الی حدوث نوع من التقلبات والمتاهات علی بعض المتدینین فإعتقدوا هؤلاء بإن حالة الظلم والإستبداد والجور التی تم الوعد بها سوف تتحقق قبل الظهور وعلی اساس ذلک فإن عصر القاجاریة یعتبر من العصور التی جری فیه التطرق کثیرا وظهور التالیفات الکثیرة حول مسألة المهدویة. ومن جملة المؤلفین والوعاظ الذین ظهروا وبرزوا فی تلک الحقبة هم علی اصغر البروجردی والسید اسماعیل النوری والشیخ ابو الحسن المرندی والکورتانی فترکوا ورائهم عدد من الکتب والمؤلفات فی هذا المضمار واعتبرت تلک الکتب من المواریث المذمومة لإنها لم تعتمد علی الدقة العلمیة والإستفادة من التحالیل المخلوطة والروایات التی لاسند لها ونری الیوم إن هناک بعض الخطباء والکتاب والباحثین یستشهدون ویجعلونها سندا للأخذ بها وتطرقت هذه المقالة الی الدراسة والغور فی شخصیة واحد من هؤلاء المؤلفین وهو الشیخ أبو الحسن المرندی وآثاره التی اطلق علیها اسم مظهر الأنوار والجرائد السبعة والمستطرقات والتی هی مصدر للأفراد الذین تم ذکرهم ودلة نتائج تلک الدراسة بإن هذا الشخص عمل علی توسعة وتکثیر علامات الظهور وذلک من خلال استعمال الروایات الملفقة وغیر الصحیحة التی لاسند لها والقیام بتحلیها حسب رغباته السیاسیة.

چکیده فارسی:«میرزا غلام احمد قادیانی»، یکی از مدعیان مهدویت در بین اهل سنت شناخته می شود که در آغاز قرن بیستم میلادی در کشور هندوستان ظاهر شد و پس از او، پیروانش دامنه فعالیت های این فرقه را به پاکستان و برخی از کشورهای اروپایی و آفریقایی گسترش دادند.غلام احمد، احادیثی را که درباره امام مهدی (عج) وارد شده و ایشان را از اولاد حضرت فاطمه (ع) معرفی می کند؛ ضعیف دانسته و با توجه به حدیثی که در بعضی از کتاب های اهل تسنن نقل شده و بیش تر علمای اهل سنت آن را نامعتبر دانسته اند؛ بر این عقیده است که مهدی همان عیسی است و در ادامه با این ادعا که روح حضرت عیسی (ع) در او تجلی یافته، خود را «مهدی موعود» معرفی می کند.قادیانی در این موضوع، ادله و نشانه هایی کلی، از قبیل الهام، پیشگویی و مباهله را مطرح کرده است؛ ما در این نوشتار، به نقد و بررسی ادله نقلی وی که در باب علائم ظهور و یگانگی عیسی و مهدی (ع)، مطرح کرده است، خواهیم پرداخت. چکیده عربی:إن >المیرزا غلام أحمد القادیانی < هو واحد من اولئک الذین ادعو المهدویة من أهل السنة وعرفوا بذلک حیث ظهرت دعوته فی بدایة القرن العشرین فی الهند ومن بعده عمل أصحابه وأعوانه علی نشر وترویج وتوسعة افکاره وعقائده ونشاط فرقته فی دولة الباکستان وبعض من الدول الأوروبیة والأفریقیة.ویری غلام احمد إن الاحادیث التی جاءت حول الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وإنه من ولد مولاتنا فاطمة الزهراء (علیها السلام) بإنها ضعیفة ولاقیمة لها ونظرا الی الحدیث الذی ورد فی بعض مصادر وکتب أهل العامة وقیام الکثیر من علماء هذا الفریق برفضه وعدم إعتباره والوثوق به فقد تبنی عقیدة إن المهدی هو النبی عیسی بن مریم واستمرارا لذلک النهج الذی خطه فقد ادعی بعد مدة بإن روح النبی عیسی (علیه السلام) تجلت به وطرح نفسه علی إنه >المهدی الموعود.وقد جاء القادیانی فی هذا الموضوع بعدد من الادلة والشواهد والعلامات الکلیة من قبیل الإلهام والتکهن والمباهلة. وتتناول هذه المقالة نقد ودراسة الأدلة النقلیة التی استند علیها فی باب علائم الظهور ووحدویة عیسی والمهدی (علیه السلام).