پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی
سال:1398 | دوره:5 | شماره:15 |تعداد مقالات:7

امروزه بخش عمده ای از انرژی مورد نیاز از سوخت های فسیلی به دست می آید اما محدودیت این منابع و اثرات مخرب آن ها بر محیط زیست موجب روی آوردن جوامع به منابع تجدیدپذیر انرژی شده است. دراین بین انرژی حاصل از زیست توده (بیوانرژی) باتوجه به گستردگی منابع و سایر مزایا جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است. در این پژوهش مدلی چندهدفه برای طراحی شبکه تامین بیوانرژی از انواع مختلف زیست توده های نسل دوم (جاتروفا، پسماند کشاورزی و فضولات حیوانی) و سوم (ریزجلبک ها) با درنظرگرفتن مفاهیم رابطه آب-انرژی و انتشار کربن ارائه شده است. به منظور یافتن مکان های مناسب جهت کاشت جاتروفا در کشور ایران و کاهش فضای جواب مدل ریاضی از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. مدل ارائه شده با استفاده از برنامه ریزی آرمانی MINMAX برای استان های کشور ایران به عنوان مطالعه موردی برای یک افق زمانی ده ساله حل شده است. طبق نتایج، تولید انرژی از منابع ریزجلبک و جاتروفا نسبت به پسماند در اولویت است.

انسان ها بخش جدایی ناپذیر نیروگاه ها هستند که از ساخت و ساز تا تعمیر و نگهداری روزمره حضور دارند. آنالیز حضور و عملکرد عامل انسانی می تواند نقشی موثر در کاهش و یا بهینه مصرف شدن منابع انرژی داشته باشد. از این رو بررسی مدیریت حضور اپراتور به منظور کنترل حادثه ای نوعی با اجرای فرآیند نشت و تغذیه، در این پژوهش انجام گردید. بدین منظور مدیریت عملکرد اپراتور نیروگاه در کاهش مصرف منابع انرژی از دیدگاه ایمنی بررسی شده است. ازاین جهت با استفاده از کدهای مربوطه، شبیه سازی حادثه ای با رخداد بالا مانند از دست رفتن تمامی برق نیروگاه(Station Blackout) که هم شامل منابع برق خارجی سایت و هم منابع داخلی سایت می شود، برای نیروگاه هسته ای بوشهر انجام گرفت و رفتار اپراتور طی فرآیند نشت و تغذیه در کنترل حادثه آنالیز گردید. نتایج نشان دادند حضور اپراتورضمن مدیریت حادثه از بروز حادثه شدید و فرارفت پارامترهای ترموهیدرولیکی مانند فشار مدار اولیه از حدود طر احی جلوگیری می کند ومانع از رسیدن دمای سوخت به دمای ذوب می شود و از طرفی استفاده از روش آنالیز قابلیت اطمینان انسانی (SPAR-H) به منظور ارزیابی این عملکرد، ضمن حفظ شرایط ایمنی نیروگاه، تصمیم گیری در مورد کاهش مصرف منابع انرژی را به ارزیابی همزمان موارد ایمنی، خطای انسانی و مصرف منابع انرژی در این نوع از نیروگاه ها موکول می سازد. بنابراین تلفیقی از ارزیابی های ایمنی و قابلیت اطمینان با استفاده از آنالیز های قطعی و احتمالاتی ایمنی، نتیجه ی متقنی را در تصمصیم سازی مصرف منابع انرژی ارائه خواهد داد که با توجه به جامعیت مباحث ایمنی و انرژی در سایر حوزه ها، این پژوهش می تواند به عنوان رهیافتی در سایر صنایع از جمله هوافضا، نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین دفاعی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

ایران جزء کشورهای پرمصرف انرژی در دنیا به حساب می آید و به دلیل وجود منابع فراوان و خدادادی در ایران، انرژی به صورت ارزان قیمت در اختیار مردم قرار می گیرد. در این پژوهش با تمرکز بر پرمصرف ترین بخش یعنی بخش خانگی و همچنین پرمصرف ترین انرژی در این بخش یعنی برق، سعی شده است تا با بررسی و شبیه سازی روش های تایید شده در جهان، نتیجه اجرای این راه کارها طی بیست سال (1395-1415) شبیه سازی و بررسی شود. در این راستا، از روش پویایی شناسی سیستم ها استفاده شده است. این روش تلفیقی از روش های کمی و کیفی است و علت انتخاب آن، تطابق خواص ذاتی سیستم های انرژی با خواص و ابزارهای این رویکرد است که از جمله این خواص می توان به روابط غیر خطی متغیرها، تاخیرهای زمانی، ساختارهای بازخور، عدم اطمینان و روابط علت و معلولی متغیرها اشاره کرد. راه کارهای مورد بررسی در این پژوهش شامل توسعه محصولات روشنایی ال ای دی، توسعه سیستم های تهویه مطبوع، توسعه عایق کاری و همچنین مباحث فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف می باشد که با تخصیص سرمایه به هر یک، میزان کارایی هر کدام بررسی شده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز اغلب از گزارش ها و آمارهای رسمی وزارت نیرو و شرکت های تابعه و همچنین سازمان آمار ایران استخراج شده است. در مواقعی که داده کمی برای تعریف روابط میان دو متغیر وجود نداشته است از نظر متخصصان استفاده شده است. نتایج شبیه سازی در یک دوره بیست ساله نشان می دهد بهترین راه کار تخصیص سالانه 25 درصد سرمایه بهره وری به هر یک از راه کارها می باشد که برای محصولات ال ای دی به صورت پرداخت 50 درصد هزینه به صورت بلاعوض و برای سیستم تهویه و عایق به شکل پرداخت تمام هزینه به کمک پرداخت وام های بدون بهره با باز پرداخت دو ساله است. نتایج این پژوهش می تواند راهنمایی برای سیاستگزاران و برنامه ریزان انرژی برق کشور باشد.

یکی از چالش های اصلی توسعه صنعت انرژی زیستی هزینه زنجیره تامین زیست توده ناشی از تولید ناکارای انرژی زیستی از فیداستاک های زیست توده با محتوای انرژی پایین، هزینه های بالای لجستیک تولید، پردازش و حمل و نقل زیست توده است. نکته قابل توجه دیگر این است که پیکربندی زنجیره تامین سوخت زیستی می تواند ثابت نبوده و به مرور زمان تکامل یابد. با افزایش استقبال از سوخت های زیستی و مشوق ها، افزایش ظرفیت و ارتقای تکنولوژی در زنجیره تامین های موجود سوخت زیستی مطلوب خواهد بود. براین اساس، در این پژوهش دو راهکار عمده برای تخفیف چالش های مذکور پیشنهاد می شود. از یک سو، براساس تکنولوژی ارائه شده توسط دپارتمان انرژی ایالات متحده، سوخت زیستی هیدروکربن پیشرفته را می توان با استفاده از ایجاد واحدهای ارتقادهی در پالایشگاه های نفت موجود و از طریق ارتقای محصولات میانی به محصولات نهایی (مانند بنزین، دیزل و سوخت جت) تولید نمود و از زیرساخت های موجود پالایشگاه های نفت جهت توزیع آن استفاده نمود که با توجه به هزینه های بالای سرمایه گذاری مربوط به پالایشگاه های زیستی در زنجیره تامین سوخت زیستی و با توجه به حذف بخش بزرگی از هزینه حمل و نقل به این دلیل که حمل و نقل از طریق خطوط لوله موجود انجام می شود، صرفه جویی های قابل ملاحظه بزرگی در هزینه های سرمایه گذاری و کل هزینه های سالانه ایجاد می شود و در عین حال سودآوری بالاتری از فروش محصولات نهایی جدید حاصل می شود. از سوی دیگر، با اعمال نمودن طراحی شبکه زنجیره تامین پویا، دو دوره زمانی استراتژیک و تاکتیکی در مدلسازی در نظر گرفته شده که در آن امکان افزایش ظرفیت تسهیلات و فعال شدن تسهیلات در هر دوره زمانی استراتژیک وجود دارد. همچنین در پژوهش حاضر، علاوه بر جریان فیزیکی، بهینه سازی جریان مالی نیز لحاظ شده و ماکزیمم سازی تابع هدف کارایی برای طراحی و برنامه ریزی زنجیره تامین سوخت زیستی پیشنهاد شده است. به منظور صحت سنجی عملکرد مدل توسعه داده شده، مدل پیشنهادی را برای طراحی یک مطالعه موردی در ایران به کار برده و نتایج محاسباتی ارائه شده است.

انرژی یکی از مهم ترین ارکان اساسی چرخه اقتصادی است. آلایندگی محیط زیست ناشی از مصرف سوخت های بنزین و گازوئیل، مشکلات و محدودیت های تهیه و تامین سوخت در داخل کشور، حرکت به سمت خودکفایی در تامین سوخت های بنزین و گازوئیل، کاهش هزینه های دولت در مقابل درآمد و همچنین تخصیص یارانه کلان برای پایین نگه داشتن قیمت آن ها برای افزایش رضایت مندی و رفاه عمومی ازجمله دغدغه های دولت محسوب می شوند. طی سال های اخیر استفاده از سوخت های جایگزین به ویژه CNG در بخش حمل ونقل مورد توجه دولت قرار گرفته است. هدف این پژوهش نگاشت نقشه ای جهت بهبود استفاده از سوخت CNG در بخش حمل ونقل با استفاده از رویکرد تحلیل و توسعه گزینه های استراتژیک است. خبرگان و ذینفعان تحقیق بر اساس عنوان شغلی، سابقه کاری، میزان تحصیلات از بین کارشناسان حرفه ای و اجرایی در مدیریت طرح CNG، مدیران، کارشناسان و متخصصان شرکت های تولید خودرو دوگانه سوز، شرکت های تولیدکننده قطعات سیستم گازسوز و تبدیل کارگاهی خودروهای بنزینی به دوگانه سوز و تولیدکنندگان تجهیزات جایگاه های CNG، جایگاه داران CNG، سازمان تاکسیرانی (نماینده مصرف کننده) و دانشجویان تحصیلات تکمیلی (مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری) تعیین شدند. داده های تحقیق از طریق مصاحبه با ایشان جمع آوری و نقشه نهایی با استفاده از نرم افزار Explorer Decision ترسیم و تجزیه وتحلیل شد. درنتیجه 18 عامل تاثیرگذار شناسایی شد. بر اساس نتایج، تمایل به استفاده از سوخت CNG به جای بنزین، توسعه پایدار CNG و تدوین سند چشم انداز CNG، موضوعات کلیدی در جهت بهبود استفاده از سوخت CNG در بخش حمل ونقل است. در انتها مطابق خروجی های نقشه نگاشت و نظرات تجمیع شده خبرگان، گزینه های استراتژیک و موثر مانند؛ تدوین یک برنامه بلندمدت برای سبد سوخت کشور، آزادسازی یا تعیین نرخ مناسب برای قیمت کلیه سوخت ها، اعطای تسهیلات هدفمند به زنجیره تامین استفاده از سوخت CNG، تبلیغات مستمر و تاثیرگذار، بیان شد و راهکارهای دستیابی به این اهداف برای سیاست گذاران پیشنهاد گردید.

هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر عوامل فناوری بر شدت انرژی 29 استان ایران با بهره گیری از مدل فضایی طی دوره 1386 تا 1394است. برای این منظور از متغیرهای تحقیق و توسعه بومی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، صادرات و واردات به عنوان عوامل فناوری موثر استفاده شده است. روش تحقیق این پژوهش مدل دوربین فضایی(SDM) است که بعد از انجام آزمون های مربوطه تعیین و برآورد شده است. نتایج حاکی از آن بود که از بین عوامل فناوری، تحقیق و توسعه داخلی و واردات نقش مهم و غالب در کاهش شدت انرژی داشته است. اما سرمایه گذاری مستقیم خارجی نتوانسته تاثیر بسزایی در کاهش شدت مصرف انرژی داشته باشد. متغیرهای کنترل؛ قیمت انرژی، ساختار اقتصادی و شهر نشینی نیز تاثیری مطابق ادبیات نظری(به ترتیب مثبت، منفی و منفی) بر شدت مصرف انرژی داشته است. بنابراین با توجه به نتایج توصیه می شود با افزایش سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و واردات موجبات کاهش شدت انرژی را فراهم آوردند همچنین باتنظیم قیمت انرژی و با سیاستگذاری توزیع صنایع در سطح استان در کاهش صنعتی شدن شهرها و کاهش شهرنشینی و از این طریق کاهش شدت انرژی موثر واقع شوند.

در دنیای رقابتی امروز، یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر ارتقای سطح عملکردی بنگاه ها و دستیابی به مزیت رقابتی، یادگیری فناورانه است که طی آن توسعه و ارتقای محصولات و خدمات نوآورانه بنگاه امکان پذیر می شود. یادگیری فناورانه فرایندی است که یک شخص، شرکت و یا کشور از طریق آن دانش خود را در مورد فناوری، محصولات و فرایندها به روز ساخته و با استفاده از مهارتهای گسترده ی کسب شده، می تواند کسب و کار خود را توسعه و بهبود دهد. در این مقاله، چارچوبی برای بررسی یادگیری فناورانه در بنگاه های سازنده تجهیزات برق کشور توسعه داده شده است. در این چارچوب ابعاد یادگیری فناورانه شامل محتوای یادگیری، منابع یادگیری، شیوه های یادگیری، فضای یادگیری و محیط یادگیری تعیین شده و شاخص های مرتبط با هر بعد نیز استخراج شده است. سپس تاثیر یادگیری فناورانه بر عملکرد بنگاه های مورد نظر مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش عملکرد از کارت امتیازی متوازن (BSC)، در چهار جنبه مالی، رضایت مشتریان، فرایندهای داخلی و یادگیری و رشد استفاده شده است. این تحقیق یک تحقیق کاربردی بوده که در آن ترکیب رویکرد کیفی و کمی استفاده شده است. در بخش کیفی، روایی محتوایی تحقیق توسط تعدادی از خبرگان دانشگاهی و صنعت برق به دست آمده و در بخش کمی با بهره گیری از نظرات مدیران بنگاه های سازنده تجهیزات صنعت برق، روایی سازه آن تایید شده است. در این بخش تجزیه و تحلیل نتایج براساس رویکرد حداقل مربعات جزئی و با کمک نرم افزارSmart PLS انجام گرفت. نتایج تحلیل ها نشان داد که رابطه معناداری میان یادگیری فناورانه و عملکرد بنگاه ها وجود دارد، اما میزان تاثیرگذاری چندان قوی نیست که مهمترین دلیل آن بی توجهی بنگاه های سازنده به مباحث یادگیری و رشد می باشد. همچنین نتایج تحلیل حاکی از آن است که برای تحقق موفقیت آمیز فرایند یادگیری فناورانه در بنگاه های سازنده تجهیزات صنعت برق، دو بعد منابع یادگیری و محتوای یادگیری نقش مهمتری را ایفا می نمایند.