آرشیو توانبخشی (توانبخشی)
سال:1387 | دوره:9 | شماره:3-4 (مسلسل 36-35) |تعداد مقالات:13

هدف: پلانتارفاشیاتیس از شایعترین عوارض پا میباشد که به دلیل التهاب فاسیای پلانتار پا در محل اتصال به پاشنه بروز میکند. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر سه ارتز پد پاشنه سیلیکونی، ارتز ترموپلاستیک حمایت کننده قوس طولی و اسپلینت شبانه کشش دهنده نیام کف پایی و تاندون آشیل، بر درد پلانتار فاشیاتیس انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه نیمه تجربی با استفاده از نمونه گیری ساده و از جامعه در دسترس، تعداد 16 بیمار مبتلا به پلانتار فاشیاتیس که از بیمارستان شریعتی تهران به مرکز ارتوپدی فنی صبا ارجاع شده بودند، انتخاب شدند. محدودیتی از نظر سن، جنس، شاخص توده بدنی، شغل و میزان سطح فعالیت افراد برای ورود به مطالعه وجود نداشت. افراد دارای بیماری های سیستمیک و سابقه انجام جراحی در پا از مطالعه حذف شدند. بیماران به ترتیب ورود به مطالعه در یکی از سه گروه درمانی قرار گرفتند. شدت درد بیماران، علاوه بر مراجعه اول، در هفته های 2 و 6 و 12 بعد از مراجعه اول، طی سه ماه با استفاده از مقیاسهای رتبه ای- نمره ای و رتبه ای- کلامی به صورت تلفنی، پیگیری و ثبت شد. در این مطالعه از تحلیل واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، آزمون کروسکال والیس و آزمون اندازه گیری مکرر استفاده شد.یافته ها: ضریب همبستگی بین نمره شدت درد عددی و رتبه ای بالای 80/0 بود. میانگین شدت درد صبحگاهی (87/0=P)، شامگاهی (198/0=P) و بدترین شدت درد (113/0=P) قبل از ورود به مطالعه در هر سه گروه یکسان بود. هر سه ارتز مذکور بر کاهش درد صبحگاهی، شامگاهی و بدترین شدت درد در طی روز تاثیر داشتند (001/P<0)، اما اختلاف معناداری بین سه گروه درمانی در میزان تاثیر ارتزها و کاهش درد صبحگاهی (483/P=0)،  شامگاهی (462/ (P=0و بدترین شدت درد (948/0=P) وجود نداشت.نتیجه گیری: کاربرد هر یک از سه ارتز یاد شده، به تنهایی و بدون دخالت سایر برنامه های درمانی، بر کاهش درد پلانتارفاشیاتیس تاثیر چشمگیری داشته، ولی هیچ یک از ارتزها نسبت به دو نوع دیگر در کاهش این درد ارجحیت و برتری ندارد.

هدف: مدت زمان مدیدی است که شاهد همراهی اشارات دست با گفتار هستیم، لیکن راهی که از طریق آن این دو شیوه بیان در تولید با یکدیگر مرتبط می شوند، هنوز به طور کامل شناخته نشده است. بنابر این مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین اشاره و گفتار در افراد مبتلا به لکنت و مقایسه آن با افراد سالم انجام گرفته است.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی و مقایسه ای، 10 فرد بزرگسال مبتلا به لکنت به صورت تصادفی از کلینیکهای آسیب شناسی گفتار و زبان انتخاب و با 10 نفر به عنوان گروه کنترل که بر اساس همتاسازی از نظر سن، جنس و میزان تحصیلات با گروه مورد انتخاب شده بودند، مورد مقایسه قرار گرفتند. جهت انجام بررسی مورد نظر از تکلیف بازگویی داستان مربوط به فیلم کارتونی برای برانگیختن اشارات دستی همراه با گفتار استفاده شد. به این ترتیب که از شرکت کنندگان خواسته می شد تا به دقت فیلم را مشاهده کرده و داستان آن را با حداکثر جزییات ممکن در حالی که از آنها ضبط ویدیویی به عمل می آمد، برای شنونده ای که روبرویشان نشسته تعریف کنند. سپس گفته ها و اشارات ضبط شده مورد بررسی و داده های حاصل با استفاده از آزمونهای آماری کولموگروف-اسمیرنوف و تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: تحلیل نتایج نشان داد که افراد مبتلا به لکنت نسبت به افراد گروه کنترل از اشارات نمادین کمتری در حین گفتار توصیفی خود استفاده کرده اند (005/0=P) همچنین افراد مبتلا به لکنت نسبت به افراد گروه کنترل در بیان هر گفته و به ازای هر واژه نیز از اشارات نمادین کمتری استفاده کرده اند (019/0=P) به علاوه بررسی تولید حرکات اشاره حین بروز ناروانی نشان داد که بیش از 70 درصد اشاراتی که همراه با بروز لکنت تولید شده بودند، هم زمان با آن، ثابت و یا گسیخته می شدند.نتیجه گیری: به نظر می رسد اشاره و گفتار، چنان پیوند پیچیده و عمیقی دارند که الگوهای بسامد و زمان بندی مشابهی را نشان داده و کاملا به موازات یکدیگر پیش می روند، به گونه ای که نقص در گفتار منجر به نقص در اشارات دستی نیز می شود.

هدف: اسپاستیسیته یک جزء سندرم نورون محرکه فوقانی است که با افزایش وابسته به سرعت رفلکس های کششی تونیک مشخص می شود. هدف این تحقیق، ارزیابی پایایی مقیاس اصلاح شده تاردیو از طریق بررسی توافق دو آزمونگر در ارزیابی اسپاستیسیته عضلانی به دنبال سکته مغزی می باشد.روش بررسی: در این تحقیق که از نوع تحلیلی و اعتبارسنجی می باشد، 30 بیمار دچار فلج اسپاستیک نیمه بدن ناشی از سکته مغزی از بین مراجعین درمانگاه ضایعات اعصاب مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران مطابق معیارهای لازم به صورت ساده و هدفمند انتخاب شده و دو گروه عضله فلکسور و اکستانسور آرنج آنان با استفاده از یک روش استاندارد و بر اساس مقیاس اصلاح شده تاردیو ارزیابی شد. ارزیابی ها در یک جلسه توسط دو کار درمانگر انجام شد. ترتیب ارزیابی توسط آزمونگران و ترتیب آزمون عضلات تصادفی بود. پایایی بین دو آزمونگر برای اجزا مختلف مقیاس که بیانگر سطح اسپاستیسیته می باشد، محاسبه شد. آزمونهای ضریب همبستگی درون گروهی (ICC) و کاپا برای ارزیابی پایایی اجزا مختلف مقیاس استفاده شد.یافته ها: مقادیر ICC برای تفاوت زاویه واکنش عضلانی و زاویه دامنه حرکتی کامل به عنوان معیار اصلی برای تعیین شدت اسپاستیسیته، 99/0 در فلکسورها و 95/0 در اکستانسورها بود. همچنین مقادیر کاپا در بررسی کیفیت واکنش عضلانی در عضلات فلکسور 88/0 و در عضلات اکستانسور 89/0 بود.نتیجه گیری: مقیاس اصلاح شده تاردیو در ارزیابی اسپاستیسیته عضلانی پس از سکته مغزی دارای پایایی بالایی در بین دو آزمونگر می باشد.

هدف: امروزه رایانه ها عموما با ابزارهایی نظیر موشواره و صفحه کلید کنترل می شوند، در نتیجه افرادی که دچار قطع عضو و یا ناتوانی در ناحیه دستها هستند، از به کارگیری رایانه محروم می باشند. در این پژوهش چگونگی طراحی سیستمی که به کمک حرکات چشم، امکان تایپ حروف به افراد معلول را می دهد ارایه شده است.روش بررسی: در این طرح مرز بین عنبیه و صلبیه که لیمباس نامیده می شود، به کمک فرستنده و گیرنده های مادون قرمز ردیابی می شود. مقادیر اندازه گیری شده از موقعیت چشم به کمک یک نرم افزار مورد پردازش قرار گرفته و به مقادیر مناسب جهت حرکت مکان نما بر روی حروف قرار داده شده در صفحه نمایشگر، تبدیل می شوند. از آنجا که تغییر کاربر و حرکات ناخواسته سر می تواند روی عملکرد سیستم تاثیر بگذارد، یک مرحله کالیبراسیون نیز در نظر گرفته شده است تا سیستم بتواند بر روی شرایط جدید تنظیم شود. سیستم طراحی شده روی 10 نفر (5 مرد و 5 زن) آزمایش و داده های حاصل مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: با آزمایش سیستم، مشخص گردید که سیستم طراحی شده با دقت حدود 4.11±3.38 سانتی متر در تفکیک فواصل، توانایی تشخیص 12 نقطه بر روی صفحه نمایشگر 15 اینچ را دارد. آزمایش ها نشان می دهد که یک شخص غیر ماهر یک جمله دارای 14 حرف و نماد را در متوسط زمان 3 دقیقه و 30 ثانیه با خطای حدود 28% به کمک حرکات چشمش با این سیستم تایپ می کند. این مقادیر برای یک شخص ماهر حدود 3 دقیقه با خطای 13% می باشد. به این ترتیب سیستم با قابلیت اطمینان نسبتا بالایی به کاربر اجازه ارتباط با رایانه را می دهد.نتیجه گیری: با توجه به قدرت سیستم در تفکیک پذیری فواصل، 12 نقطه بر روی صفحه نمایشگر برای انجام 12 عملکرد مختلف تعبیه شده است. تعدادی از مشخصه های صفحه کلید در صفحه اول و باقی آن ها در صفحات بعدی قرار داده شده است. سهولت استفاده، عدم تماس مستقیم سیستم با چشم و بدن کاربر و هزینه بسیار پایین آن نسبت به دیگر سیستم های موجود از جمله مزایای سیستم می باشند.

هدف: کاهش منابع توجهی در مبتلایان به کاهش یا اختلال اطلاعات حسی دیده شده است. هدف از این مطالعه مقایسه نیازهای توجهی کنترل پاسچرال ورزشکاران مبتلا به بی ثباتی عملکردی مچ پا و همتایان سالم می باشد.روش بررسی: 15 ورزشکار دانشجوی مبتلا به بی ثباتی عملکردی مچ پا و 15 فرد همتای سالم با نمونه گیری ساده و در دسترس انتخاب و در این مطالعه مقطعی مورد-شاهدی که بر اساس الگوی تکلیف دوگانه طراحی شد مورد مقایسه قرار گرفتند. ابزار به کار رفته سیستم تعادلی بایودکس بود که با استفاده از آن شاخص ثبات کلی، در حالی که آزمودنیها 2 دشواری از تکلیف پاسچرال (شامل سطح ثباتی 5 و 7 از سیستم تعادلی بایودکس) و 2 تحمیل تکلیف شناختی (شامل تحمیل صفر و شمارش معکوس) را تجربه می کردند، اندازه گیری شد. به منظور بررسی اثر متقابل متغیرهای مستقل (دشواری تکلیف پاسچرال، دشواری تکلیف شناختی و سطح سلامتی) با متغیر وابسته مورد مطالعه (شاخص ثبات کلی) از آزمون تحلیل واریانس چند عاملی مختلط و جهت مقایسه میانگین متغیر وابسته در دو گروه مورد مطالعه، از آزمون تی مستقل استفاده شد.یافته ها: آزمون تحلیل واریانس اثرهای متقابل سطح سلامتی با دشواری تکلیف پاسچرال و دشواری تکلیف شناختی بر شاخص ثباتی کلی را معنی دار نشان داد. به این معنی که بیماران در مواجهه با تکلیف شناختی (01/P=0) و ایستادن بر سطح بی ثبات تر (03/P=0)، افزایش بیشتری در شاخص ثبات کلی به نسبت گروه سالم نشان داده و اختلال پاسچرال بیشتری داشتند.نتیجه گیری: به نظر می رسد که بی ثباتی عملکردی مچ پا با افزایش نیازهای توجهی کنترل نیمه پویای پاسچرال همراه است. بنابراین تحمیل تکلیف شناختی ممکن است بتواند به عنوان یک استراتژی موثر در برنامه ورزشی مبتلایان به بی ثباتی عملکردی مچ پا منظور گردد.

هدف: مولتیپل اسکلروزیس یکی از شایعترین بیماریهای مزمن سیستم عصبی مرکزی و از مهمترین بیماریهای تغییردهنده زندگی فرد، به ویژه در سنین جوانی می باشد که باعث افت شدید سطح کیفیت زندگی بیماران مبتلا شده و به تدریج فرد را به سمت ناتوانی پیش خواهد برد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آب درمانی به عنوان یک روش درمانی مکمل، بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس انجام شده است.روش بررسی: در این مطالعه شبه تجربی، 50 نفر از زنان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس از انجمن ام .اس. به صورت ساده و دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی تعادلی به دو گروه شاهد و آزمون تخصیص داده شدند. پس از یک جلسه آشناسازی بیماران گروه آزمون با اهداف و روش مداخله، 24 جلسه آب درمانی برای آنها در مدت سه ماه انجام شد، در صورتی که برای گروه شاهد هیچگونه مداخله ای انجام نشد. ابزارهای جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، فرم کوتاه کیفیت زندگی ( (SF-8و چک لیست های خود گزارش دهی بود. از آزمون های آماری کای دو، تی زوجی، تی مستقل، تحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری و ضریب همبستگی جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید.یافته ها: بین دو گروه در میانگین امتیاز کل (81/0=P) و امتیازات ابعاد جسمی (4/0=P) و روانی (21/0=P) کیفیت زندگی قبل از مداخله تفاوت معناداری وجود نداشت، ولی بعد از مداخله میانگین امتیاز کل (0001/0>P) و امتیازات ابعاد جسمی (001/P<0) و روانی (003/0=P) کیفیت زندگی بین دو گروه شاهد و آزمون تفاوت معنا دار داشت. همچنین آزمون آماری آنالیز واریانس با اندازه گیری های مکرر تفاوت معنا داری را در میانگین امتیاز کل (04/0=P) و امتیازات ابعاد جسمی (05/0=P) و روانی (04/0=P) کیفیت زندگی در چهار بار اندازه گیری بین دو گروه نشان داد.نتیجه گیری: انجام روش آب درمانی باعث ارتقای سطح کیفیت زندگی بیماران مولتیپل اسکلروزیس می گردد، لذا انجام این تکنیک به عنوان یک روش موثر و مقرون به صرفه در هزینه و زمان و همچنین داشتن قابلیت یادگیری و اجرای آسان به بیماران مولتیپل اسکلروزیس توصیه می گردد.

هدف: با توجه به اینکه کودکان مبتلا به سندرم داون دارای تاخیر شدید رشد زبانی بوده و به نظر نمی رسد که زبان درمانی با تکیه بر مسیر شنوایی- واجی تاثیر مطلوبی در رشد مهارت های زبانی این کودکان ایجاد کند، لذا پژوهش حاضر به مقایسه تاثیر آموزش خواندن و آموزش سنتی بر زبان درکی و بیانی کودکان مبتلا به سندرم داون 4 تا 10 ساله با بهره هوشی 40 تا 60 می پردازد.روش بررسی: در این پژوهش شبه تجربی و مداخله ای با استفاده از نمونه گیری در دسترس و ساده و بر اساس معیارهای لحاظ شده، از کلینیک های توانبخشی نوید عصر تهران، رضوان شهریار، احسان کرج و انجمن سندرم داون کرج 20 کودک مبتلا به سندرم داون از میان 96 کودک سندرم داون انتخاب و به صورت تصادفی تعادلی به دو گروه 10 نفره تخصیص یافتند. گروه اول تحت آموزش خواندن از نوع کل خوانی و گروه دوم تحت آموزش سنتی به مدت شش ماه، سه جلسه در هفته و هر جلسه پانزده دقیقه قرار گرفتند. شرایط زبانی هر دو گروه به صورت پیش آزمون و پس آزمون در زمینه بهره های زبانی درکی با استفاده از آزمون رشد زبان فارسی سنجیده شد. داده های حاصل با استفاده از آزمون های آماری کولموگروف-اسمیرنوف، تی-مستقل و تی-زوجی مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: هر دو گروه پیش از آموزش در تمام بهره های زبانی اعم از زبان درکی (452/0=P)، بیانی (1/0=P) و گفتاری (428/0=P) شرایط یکسانی داشتند، اما پس از آموزش شرایط زبانی گروه خواندن در هر سه متغیر فوق، یعنی زبان درکی (043/0=P)، بیانی (001/0>P) و گفتاری (001/0>P) نسبت به گروه دیگر به میزان معنی داری رشد و پیشرفت بیشتری نشان داد.نتیجه گیری: آموزش خواندن به روش کل خوانی نسبت به آموزش سنتی تاثیر بهتر و بیشتری بر بهره زبان درکی، بیانی و گفتاری کودکان مبتلا به نشانگان داون می گذارد. به عبارتی بررسی فنوتیپ رفتاری و شناختی کودکان داون نشان می دهد که مسیر بینایی بیشتر از مسیر شنیداری، یادگیری زبان گفتاری را تسهیل می کند و می توان با رویکرد آموزش استعدادها بهترین نتایج را بدست آورد.

هدف: هدف از این مطالعه تعیین رابطه همبودی اختلالات شخصیت کلاستر B و افسردگی اساسی با عود افسردگی می باشد.روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی و مقایسه ای 100 بیمار مبتلا به افسردگی اساسی که در طی 5 سال گذشته افسردگی اساسی را تجربه کرده و در زمان پژوهش در دوره بهبودی نسبی به سر می بردند، به روش نمونه گیری هدفمند از مراجعان به چند مرکز سرپایی و درمانگاهی تهران انتخاب شدند. افرادی که بیش از دو بار تجربه عود داشته در گروه مورد و بیماران بدون تجربه عود در گروه گواه قرار گرفته و دو گروه از نظر متغیرهای دموگرافیک همتاسازی شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه ساختار یافته تشخیصی به منظور ارزیابی اختلالات شخصیت کلاسترB ، پرسشنامه افسردگی بک و پرسشنامه مشخصات دموگرافیک انجام و با آزمونهای آماری مجذور خی، ضریب همبستگی اسپیرمن و تی مستقل مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: همبودی اختلال شخصیت مرزی به میزان معناداری در افراد افسرده دارای سابقه عود بیشتر است (001/P<0) همبودی اختلال خودشیفته نیز بین دو گروه تفاوت معناداری داشته (016/P=0)، ولی همبودی اختلال شخصیت نمایشی بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت (401/P=0).نتیجه گیری: بر اساس تفاوت معنادار همبودی اختلالات شخصیت مرزی و خودشیفته در دو گروه و نقشی که این اختلالات در عود افسردگی ایفا می کنند، در آینده طرح ریزی یک درمان موثر برای افسردگی مستلزم در نظر گرفتن مولفه های شخصیت در کنار نشانگان افسردگی می باشد.

هدف: در میان مواد مخدر، ظهور قرص های روانگردان (اکستاسی) خطر جدیدی است که طرفداران ویژه ای میان نوجوانان و جوانان دارد. به نظر می رسد با توجه به جدید بودن قرص های اکستاسی و نامتشابه بودن عوارض مصرف آن با سایر مواد مخدر، میزان آگاهی و شناخت افراد جامعه مورد مطالعه از آن کم باشد، لذا هدف این تحقیق شناخت میزان آگاهی دانش آموزان از اثرات قرص های جنون آور است.روش بررسی: این پژوهش توصیفی و مقطعی بر روی 154 دانش آموز پایه سوم دبیرستان از منطقه 9 تهران که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده و میزان آگاهی آنان در زمینه موضوع تحقیق با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته سنجیده شده صورت گرفت. روایی پرسشنامه از طریق روایی صوری با نظر متخصصین و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و ارزیابی همسانی درونی سوالات انجام و مقدار ضریب 85/0 بود که مطلوب می باشد. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی و آزمون مان ویتنی استفاده شد.یافته ها: دانش آموزان به 7/14 درصد پرسش ها پاسخ غلط و به 38 درصد آنها پاسخ نمی دانم داده و هر دانش آموز به طور متوسط به 2 سوال پاسخ غلط داده و پاسخ درست را به خوبی نمی دانست. میزان آگاهی کلی دانش آموزان دختر و پسر اختلاف معنادار نداشت (573/0=P) همچنین رابطه معناداری بین میزان آگاهی دانش آموزان از آثار مصرف و عوارض سوء قرص اکس و جنسیت آنان وجود ندارد (572/0=P).نتیجه گیری: میزان آگاهی و شناخت دانش آموزان از علایم مصرف و عوارض سوء قرص های اکس در سطح پایینی (3/47 درصد) قرار دارد.

روش بررسی: در این مطالعه مقطعی- مقایسه ای، 415 نفر از مراجعین بار اول مراکز دولتی و خصوصی سرپایی توانبخشی استان کردستان طی شش ماهه دوم سال 1383 به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده و طبقه بندی شده انتخاب گردیدند. اطلاعات بر اساس پرسشنامه ساختار یافته طی مصاحبه تلفنی جمع آوری و رضایت هر فرد بر اساس نمره ای بین صفر تا بیست مورد سنجش قرار گرفت. اعتبار صوری پرسشنامه توسط اساتید فن مورد تایید قرار گرفته و ضریب پایایی آن بر اساس آزمون- بازآزمون 83/r=0 و ضریب همبستگی داخلی آن بر اساس آلفای کرونباخ 76/0 برآورد شد. تجزیه و تحلیل داده های حاصل با استفاده از آزمونهای آماری مجذور خی و تی مستقل انجام شد.یافته ها: میانگین نمره رضایت کلی مراجعین مراکز دولتی (12.48±1.6) از خصوصی (12.15±1.4) بیشتر و تفاوت آنها معنی دار بود (04/0=P) مشتریان مراکز خصوصی از وضعیت فیزیکی (001/P<0)، دسترسی زمانی (018/P=0) و نحوه برخورد کارکنان مراکز (008/P=0)، رضایتی بیش از مشتریان مراکز دولتی داشتند که البته در هیچ مورد تفاوت بیش از یک نمره نبود. در مقابل مشتریان مراکز دولتی از دسترسی فیزیکی (01/P=0)، دسترسی مالی (001/P<0) و کیفیت خدمات (001/P<0) رضایت بیشتری ابراز کردند.نتیجه گیری: با وجودی که تفاوت بین میزان رضایت مراجعین مراکز دولتی و خصوصی از نظر آماری معنادار است، اما بجز در مورد دسترسی مالی چشمگیر نیست. ارتقای کیفیت خدمات توانبخشی و کسب رضایت بیشتر مراجعین هم برای مراکز دولتی و هم برای مراکز خصوصی امری ضروری است. گسترش پوشش بیمه ای به بخش خصوصی پیشنهاد می شود.

هدف: بازتوانی قلبی باعث افزایش کیفیت زندگی، کاهش سکته مجدد قلبی، بهبود عملکرد جسمی و وضعیت روانی بیماران می گردد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی موانع مشارکت بیماران سکته قلبی در برنامه بازتوانی قلبی صورت گرفت.روش بررسی: این مقاله گزارش بخشی از مطالعه ای است که به روش تئوری پایه انجام شد. هیجده نفر بیمار مبتلا به سکته قلبی، 3 نفر پزشک متخصص قلب، و 3 نفر پرستار بخش سی سی یو، به صورت نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. مصاحبه نیمه ساختار یافته روش اصلی جمع آوری داده ها بود و تا زمان اشباع داده ها ادامه یافت. داده ها به روش تئوری پایه اشتراوس و کوربین (1998) تحلیل شد. اعتبار داده ها بر اساس معیارهای پیشنهادی لینکولن و گوبا تایید گردید.یافته ها: اکثر بیماران در برنامه های بازتوانی قلبی شرکت نکرده اند. موانع مشارکت بیماران در برنامه های بازتوانی قلبی در چهار طبقه عوامل فردی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و عوامل مربوط به نظام درمان و سلامت طبقه بندی گردید.نتیجه گیری: بسیاری از موانع مشارکت بیماران در برنامه های بازتوانی قابل تعدیل هستند و تغییر آنها زمینه حضور بیماران را در برنامه های بازتوانی قلبی تسهیل نماید.