زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1398 | دوره:11 | شماره:41 |تعداد مقالات:8

مطالعه عادات غذایی ماهی ها در تدوین رژیم غذایی مصنوعی و همچنین طراحی تئوری های روابط غذایی مؤثر است. به همین منظور عادات غذایی گربه ماهی خاکی (Plicofollis dussumieri) در سواحل تیاب، واقع در شهرستان میناب و در فاصله زمانی تابستان 1395 تا بهار 1396 به مدت یک سال موردمطالعه قرار گرفت. 30 عدد نمونه در هر فصل و 120 نمونه درمجموع صید و سپس بیومتری نمونه ها صورت گرفت. نمونه ها بلافاصله در داخل یخ گذاشته و پس از انتقال به آزمایشگاه تشریح و مطالعات محتویات شکمی انجام گرفت. نتایج حاصل از بیومتری نشان داد که میانگین وزن در جنس نر 30± 1520 گرم و در جنس ماده 25± 1425 گرم بود. میانگین طول در ماهیان نر 18/0 ± 7/42 سانتی متر و در ماهیان ماده 07/0± 3/38 سانتی متر محاسبه شد. میانگین طول نسبی روده در جنس نر و ماده به ترتیب 4/0± 75/2 سانتی متر و 25/0± 70/2 سانتی متر بود. نتایج حاصل از شاخص خالی بودن معده، مقدار 16/39 را نشان داد که بیان از پرخور بودن گونه موردنظر است. بر اساس مطالعه محتویات معده ای، معده 22 ماهی پر، معده 51 ماهی نیمه پر و معده ی 47 ماهی خالی بود. بیشترین درصد معده های خالی در فصول پاییز و زمستان و بیشترین درصد معده های پر در فصول بهار و تابستان مشاهده گردید. بر اساس شاخص ترجیح غذایی گربه ماهی همه چیزخوار بوده، بطوریکه ماهی و میگو غذای اصلی اما خرچنگ، جلبک ها و سرپایان غذای فرعی بودند. به طورکلی تغییرات فصل و میزان موجودیت اقلام غذایی مهم ترین عوامل مؤثر بر شدت و عادات تغذیه ای ماهی بودند.

این مطالعه به منظور پایش ذخایر خانواده سنگسر ماهیان در محدوده آب های دریای عمان، محاسبه میزان شاخص صید بر واحد سطح[1] و توده زنده آن ها توسط گشت تحقیقاتی با استفاده از کشتی فردوس یک، مجهز به تور ترال کف از دماغه میدانی ('55˚ 58) طول شرقی تا خلیج گواتر در آب های استان سیستان و بلوچستان ('25˚ 61) طول شرقی در سال 1392 به اجرا درآمد. کل منطقه موردبررسی در این تحقیق به پنج اشکوب (A تا E) و اعماق تحت پوشش (4 لایه عمقی) 20-10، 30-20، 50-30 و 100-50 متری به تعداد 82 ایستگاه در دریای عمان تقسیم شد. اطلاعات لازم مانند موقعیت جغرافیایی، عمق، مسافت پیموده شده و اشکوب ثبت شد. آبزیان صیدشده پس از تخلیه در عرشه کشتی ازنظر خانواده جداسازی و سپس شمارش و توزین شدند و محاسبه میزان صید بر واحد سطح و توده زنده انجام شد. بیشترین میزان توده زنده خانواده سنگسر ماهیان مربوط به منطقه B (صیدگاه های درک، مکی سی، تنگ و دماغه) به میزان 2/439 تن و بیشترین مقدار شاخص صید بر واحد سطح (CPUA)، 8/1213 کیلوگرم بر مایل مربع دریایی، در اشکوب B محاسبه شد. بر اساس لایه های عمقی بیشترین میزان شاخص صید بر واحد سطح در لایه عمقی 50-30 متر به میزان 9/455 کیلوگرم بر مایل مربع دریایی و بیشترین میزان توده زنده، 2/405 تن در لایه عمقی 100-50 متر محاسبه گردید. درنهایت نمودار پراکنش عمقی و نقشه پراکنش خانواده سنگسر ماهیان به کمک نرم افزار Arcview-GIS ترسیم شد. بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت بهترین مکان برای صید و زیستگاه اصلی این خانواده منطقه B و لایه عمقی ترجیحی 100-50 متر است که به علت فاکتورهای متنوع زیستی و غیر زیستی مانند شکار یا شکارگری، دما، شوری و نوع بستر می باشد.

هدف از این مطالعه بررسی ضایعات بافتی ناشی از بیماری آبشش سیاه و علل ایجادکننده آن در میگوهای پرورشی سفید غربی (Litopenaeus vannamei) 85-80 روزه با میانگین وزنی 15-13 گرم واقع در مجتمع پرورش میگوی دلوار استان بوشهر در طول ماه های مرداد تا شهریور 1396 انجام شد. بررسی لام مرطوب و مقاطع بافتی تهیه شده از آبشش میگوهای مبتلابه آبشش سیاه حاکی از نکروز شدید لاملاهای اولیه و ثانویه به هم ریختگی محور مرکزی لاملاهای آبششی همراه با ازهم پاشیدگی و متورم شدن رشته های آبششی بود. همچنین در لاملاهای ثانویه علاوه بر چسبندگی رشته های آبششی، تجمع سلول های خونی در انتهای لاملاها مشاهده شد. نکروز سلول های اپی تلیال با متراکم و تکه تکه شدن هسته سلول ها همراه بااتصال انگل تک یاخته اپیستیلیس (Epistylis) از علائم بارز آسیب شناسی آبشش ها بود. حضور بالای تک یاخته اپیستیلیس با شیوع 58/84 درصد در بافت آبشش نشان دهنده شرایط مناسب بافت آبششی آسیب دیده برای کلونیزه شدن این تک یاخته می باشد. همچنین افزایش رسوب فیتوپلانکتون های تلف شده و ضایعات ناشی از فولینگ بر روی رشته های آبششی به عنوان عامل تشدیدکننده بیماری محسوب می گردد. بر اساس نتایج به دست آمده می توان اذعان کرد که تک یاخته ها به عنوان یک عامل ایجادکننده بیماری آبشش سیاه، در میگوهای سفید غربی پرورشی (L. vannamei) مزارع پرورش میگوی دلوار استان بوشهر مطرح می باشند. با توجه بااینکه آبشش سیاه درواقع توسط عوامل محیطی و عفونی متعددی ازجمله عوامل قارچی و باکتریایی می تواند ایجاد شود، لیکن در این مطالعه هیچ گونه عامل بیماری زای دیگری جداسازی نشد. ازاین رو در مطالعات بعدی به تحقیقات جامع تری به منظور جداسازی و شناسایی عامل اولیه بیماری به منظور مدیریت بهداشتی و درمان نیاز است.

این مطالعه باهدف بررسی سطوح فلزات سنگین مس، روی و آهن در بافت عضله ماهی صبیتی (Acanthopagrus cuvieri) در بندر بوشهر انجام پذیرفت. بدین منظور تعداد 30 قطعه ماهی صبیتی (A. cuvieri) با میانگین وزنی 101/156± 73/840 گرم و میانگین طولی 089/3± 28/34 سانتی متر در فصل بهار سال 1397 تهیه شد. نمونه ها را با آب مقطر شستشو داده و مقداری از بافت عضله خالص جداسازی گردید. بعد از خشک کردن رطوبت و آب موجود در فضای میان بافتی نمونه ها، به میزان 5/0 گرم نمونه بافتی پودر شده جدا و با 5 میلی لیتر اسید نیتریک غلیظ هضم اسیدی نمونه ها صورت گرفت. برای اندازه گیری سطح فلزات سنگین مس، روی و آهن از دستگاه جذب اتمی مجهز به کوره گرافیتی Perkin Elmer 3030 استفاده شد. بر اساس آزمایش های انجام شده میانگین غلظت فلزات مس، روی و آهن در بافت عضله ماهی صبیتی به ترتیب 22/0± 32/6، 14/0± 12/61 و 36/0± 86/4 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک محاسبه گردید. میزان فلزات سنگین مس و روی در بافت عضله ماهی صبیتی در بندر بوشهر پایین تر از حد مجاز استاندارد های سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سازمان جهانی غذا و کشاورزی (FAO)، مرکز ملی بهداشت و پزشکی استرالیا (NHMRC) و وزارت کشاورزی، شیلات و غذای انگلستان UK(MAFF) بود؛ اما میزان فلز سنگین آهن بیشتر از مقدار مجاز اعلام شده توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) اعلام شد. ازاین رو استفاده ازاین گونه برای مصارف انسانی مشکل چندانی را از دیدگاه سلامت و بهداشت عمومی ایجاد نخواهد کرد.

این تحقیق باهدف ارزیابی مقاومت در برابر آنتی بیوتیک های مراکز تکثیر میگوی سفید غربی بر باکتری ویبریوهای بیماری زا انجام شد. است. در ایران مهم ترین باکتری های آسیب رسان به مزارع پرورش میگو گونه های ویبریو است. در استان بوشهر نیز به علت کارائی مصرف بالایی که آنتی بیوتیک های اریترومایسین استرپتومایسین اکسی تتراسایکلین و تری میتوپریم در بیماری های باکتریایی دارند به عنوان گونه های مورد تحقیق انتخاب شدند. باکتری های بیماری زای ویبریو هاروی و ویبریو آلجینولیتیکوس از مراکز تکثیر جدا شدند و با استفاده از روش دیسک دیفیوژن به تعیین مقاومت باکتری های پرداخته شد. جداسازی باکتری ها و شناسایی به روش بیوشیمیایی و تست های بیولوژیک و مقایسه نتایجpH و دماهای مختلف بررسی شدند. هر سه باکتری ویبریو هاروی جداسازی شده در سه مرکز تکثیر A, B, C نسبت به آنتی بیوتیک اریترومایسین به ترتیب نیمه حساس، مقاوم و حساس بودند. نسبت به آنتی بیوتیک تری متیوپریم هر سه باکتری حساس بودند. ویبریو آلجینولیتیکوس جداسازی شده از سه مرکز تکثیر نسبت به استرپتومایسین مقاوم بودند. ولی باکتری جداسازی شده از مرکز C نسبت به اریترومایسین نیمه حساس و دو باکتری مرکز Aو B مقاوم بود. نتایج نشان می دهد که بیشترین مقاومت آنتی بیوتیکی نسبت به استرپتومایسین در مرحله اول و سپس اریترومایسین در مرحله بعد دیده می شود. نتایج نشان داد در pH 6 عملکرد آنتی بیوتیک های مورد مطالعه پایین بوده و و با افزایش pH به 7 این میزان افزایش می یابد. مقاومت آنتی بیوتیکی با درجه حرارت نیز اختلاف معنی داری را نشان داد (95/0>P). تجزیه و تحلیل نشان می دهد درجه حرارت 35 درجه سانتی گراد مناسبترین درجه حرارت، برای باکتری های ویبریو است. ارزیابی نیز در آبزی پروری، با چالش های فراوانی درگیر است. به ویژه این که ارزیابی آنتی بیوتیک ها یکی از عناصر حساس در سلامت جامعه است.

جلبکها از جمله آبزیانی هستند که در دهههای اخیر در معرض شدید آلودگیهای رو به افزایش و نگرانکننده اکوسیستمهای دریایی قرار گرفته اند. میزان EC50 نیکل و کبالت با توجه به پروتکل OECD 2011 از جمله ترکیباتی هستند که افزایش بیش از حد آنها در محیطهای آبی سبب بروز مشکلاتی در ساختار جمعیتهای جلبکی این اکوسیستم ها شده است. در این بررسی میزان فلزات سنگین، میزان کلروفیل آ و کاروتنوئید جلبک Nannochloropsis oculata بررسی شده است. در این مطالعه، اثرات غلظتهای مختلف نیکل (5/1، 3، 4، 6، 8، 12، 15 میلی گرم بر لیتر) و کبالت (5/1، 5/2، 3، 5، 6، 8، 10 میلی گرم بر لیتر) به مدت 72 ساعت تعیین شد. نتایج آزمون های حاد نشان داد میزان EC50 نیکل و کبالت به ترتیب 5/6 و 3/5 میلی گرم بر لیتر می باشد. به-طورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد که نیکل در غلظت های بالاتری نسبت به کبالت باعث ایجاد سمیت میشود. همچنین فلزات سنگین کبالت و نیکل دارای اثر بازدارند گی قابل توجهی بر رشد و تولیدمثل N. oculata بودند، اما بر میزان کاروتنوئیدها تاثیر کمتری مشاهده شد.

هورمون های تیروئیدی [تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4)] نقش های مهمی در فرآیندهای زیستی مانند رشد، بلوغ جنسی، تنظیم اسمزی، تحمل دمایی، مهاجرت، مصرف اکسیژن و متابولیسم در بسیاری از گونه های ماهیان ایفا می کند. این مطالعه باهدف بررسی اثرات تزریق هورمون T4 بر عملکرد رشد و تولیدمثل ماهی استرلیاد (Acipenser ruthenus) انجام پذیرفت. به این منظور سه گروه آزمایشی با دو تکرار برای هر گروه و پنج عدد ماهی (وزن متوسط آغازین 15/37 ± 97/707 گرم) به ازای هر گروه در نظر گرفته شد. تیمارهای آزمایش شامل تیمار 1-کنترل (روغن نارگیل)، 2-سطح پایین هورمون T4 (T1، 1 میلی گرم T4 به ازای هر کیلوگرم وزن بدن + روغن نارگیل) و 3-سطح بالای هورمون T4 (T10، 10 میلی گرم T4 به ازای هر کیلوگرم وزن بدن + روغن نارگیل) بودند. چهار دوره تزریق به صورت داخل صفاقی در ماهی ماده استرلیاد هر 2 ماه به مدت 170 روز انجام گردید. تغییرات عملکرد رشد، عملکرد تولیدمثل مولدین و عملکرد رشد لارو در انتهای دوره اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که عملکرد رشد ماهیانی که دوز بالای هورمون T4 را دریافت کرده بودند بالاتر از دیگر گروه ها بود. ماهیان در تیمار T10 بالاترین نرخ لقاح (6/0 ± 4/73 درصد) را نسبت به تیمار کنترل (2/2 ± 1/46 درصد) نشان داد (05/0> P). بیشترین تعداد تخمک در گرم در تیمار کنترل (6/8 ± 3/134) به دست آمد. همچنین، بیشترین میزان تخم گشایی به ترتیب در تیمارهای T1 (2/2 ± 00/82 درصد) و T10 (0/5 ± 3/72 درصد) به دست آمد (05/0> P). بالاترین و کمترین وزن کسب شده لاوری به ترتیب در تیمار T10 (0/0 ± 052/0 گرم) و کنترل (0/0 ± 027/0 گرم) به دست آمد. با توجه به نتایج، عملکرد رشد لارو نشان داد لاروهای حاصل از مولدین تیمار T10 بیشترین وزن کسب شده، نرخ رشد ویژه، فاکتور وضعیت و نرخ بقا را دارا هستند. بر اساس مطالعه حاضر، هورمون تیروکسین در دوز 10 میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن می تواند سبب اثرات مثبت بر رشد، عملکرد فیزیولوژیک و تولیدمثل در مولدین ماده و لارو ماهی استرلیاد گردد.

کشت سلولی شامل فرایندی است که سلول های حاصل از انواع مختلف بافت ها در شرایط آزمایشگاهی تکثیر می شوند. کشت بافت و توسعه ی رده ی سلولی از ماهی در جداسازی ویروس ها، سم شناسی، سرطان شناسی، فیزیولوژی سلولی و بیان ژن کاربرد دارد. در این مطالعه کشت اولیه از کلیه تعداد 10 عدد ماهی سفید (Rutilus Kutum) به وزن 1± 12 گرم و میانگین طولی 1± 11 سانتی متر از طریق روش کاشتن انجام گرفت. قطعات بافتی در فلاکس های حاوی محیط کشت L-15 به همراه آنتی بیوتیک ها (پنی سیلین، استریپتومایسین) و در شرایط متفاوت دمایی (21، 24 و 28 درجه سانتی گراد) و میزان سرم جنین گاوی متفاوت (5، 10 و 20 درصد) و در دو محدوده pH (8/6 و 2/7) کشت داده شدند. نتایج نشان داد که تهیه کشت سلولی اولیه از بافت کلیه ماهی سفید دریای خزر در دمای 24 درجه سانتی گراد و 20 درصد سرم جنین گاوی در مقایسه با تیمار های دیگر بهتر انجام می شود؛ و همچنین میزان مهاجرت سلول 37/88 درصد محاسبه گردید. تاکنون 8 پاساژ از این سلول ها انجام شده است که می تواند به تولید رده سلولی از کلیه ماهی سفید دریای خزر در آینده نزدیک منتهی گردد.