زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1398 | دوره:11 | شماره:44 |تعداد مقالات:8

پیری پوست یک فرآیند بیولوژیک ناشی از کاهش تولید کلاژن و نیز افزایش آنزیم های متعدد شامل ماتریکس متالوپروتئینازها (MMPS) بوده که این آنزیم ها نیز باعث تخریب کلاژن می شوند. Chlorella vulgaris یک ریز جلبک دریایی می باشد و اثرات مفیدش بر پوست، آن را به یک ماده مناسب برای استفاده در محصولات ضد پیری تبدیل کرده است. در این پژوهش، تأثیر عصاره جلبک C. vulgaris در تولید کلاژن نوع І و І І І در مقایسه با ویتامین C در سلول های فیبروبلاست پوست (Hu02) در مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران در شهریور 1397 بررسی شد. عصاره گیری از جلبک به روش اولتراسونیک و هیدرولیز آنزیمی انجام و عصاره حاصل در غلظت های مختلف برای تأثیر آن بر بیان ژن کلاژن های نوع І وІ І І بر سلول های Hu02 اثر داده شد. در ابتدا اثر سمیت سلولی آن بر سلول آزمایش و با تست MTT مشخص شد که عصاره فاقد اثر سمی برای سلول های Hu02 است. همچنین با استفاده از qRT-PCR تأیید شد که عصاره باعث افزایش بیان ژن کلاژن نوع І و І І І در مقایسه با گروه کنترل می شود. عصاره جلبک و ویتامین C با درصد زنده مانی (Viability) یکسان (97 درصد) برای تعیین تأثیر عصاره بر بیان ژن های کلاژن І و І І І در مقایسه با ویتامین C استفاده شد. عصاره جلبک و ویتامین C باعث افزایش بیان ژن کلاژن نوع І به ترتیب به میزان 14/3 برابر و 42/1 برابر شدند. عصاره جلبک تأثیر بیشتری در مقایسه با ویتامین C بر بیان ژن کلاژن نوع І و ویتامین C تأثیر بیشتری در افزایش بیان ژن کلاژن نوع І І І در مقایسه با عصاره جلبک داشت و باعث افزایش بیان این ژن به میزان 12/2 برابر شد. درحالی که این مقدار برای عصاره 14/1 برابر بود. این یافته ها نشان داد که عصاره جلبک C. vulgaris و ویتامین C باعث تحریک سنتز کلاژن در سلول های Hu02 می شوند و می توانند جایگزین مناسب برای انواع مواد شیمیایی مضری باشند که برای کلاژن سازی در پوست استفاده می شوند.

در این پژوهش، پارامترهای رشد کیلکای معمولی (Clupeonella cultriventris) در دریای کاسپین در سه منطقه بابلسر، بندر امیرآباد و بندر انزلی در فصل تابستان 1398 موردبررسی قرار گرفت. درمجموع تعداد 300 عدد ماهی به صورت تصادفی توسط تورهای مخروطی لنج های صیادی مناطق موردمطالعه صید و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان داد که درمجموع میانگین طول کل در سه ایستگاه 17/65± 1/11 سانتی متر و وزن کل 58/2± 64/9 گرم که در ایستگاه بابلسر، بندر امیرآباد و بندر انزلی میانگین طول کل به ترتیب 99/0± 64/11، 97/0± 48/12 و 91/0± 81/10 سانتی متر و میانگین وزن نیز به ترتیب 41/2± 07/10، 20/2± 11/11 و 84/1± 73/7 گرم بوده و رابطه های لگاریتمی طول و وزن نمونه ها نیز به ترتیب 2663/3-TL2642/2 W=، 4378/3-TL31/2 W= و 5275/3-TL3331/2 W= به دست آمد. در منطقه بابلسر، بندر امیرآباد و بندر انزلی میزان b به ترتیب 26/2، 31/2 و 33/2 تعیین شد درنتیجه الگوی رشد در هر سه ایستگاه آلومتریک منفی (3 b<) و فاکتور وضعیت نیز به ترتیب 88/3، 25/3 و 98/2 به دست آمد که نشان داد ماهی کیلکای معمولی در ایستگاه بندر امیرآباد ازلحاظ وزنی از وضعیت بهتری برخوردار است. نتایج کلی نشان داد شرایط زیست برای ماهی کیلکای معمولی در ایستگاه بندر امیرآباد نسبت به ایستگاه بابلسر و بندر انزلی در فصلی که نمونه برداری انجام شده، مناسب تر است.

هدف از این پژوهش، تعیین رشد و امکان تجزیه زیستی نفت خام توسط سویه های سیانوباکتریایی فیشرلا و نوستوک بود. در این مطالعه تجربی-آزمایشگاهی (سال 1393) میزان رشد سویه های سیانوباکتریایی فیشرلا (ISC107) و نوستوک (ISC101) تحت تیمارهای مختلف نفت خام (شاهد، 1/0، 2/0، 4/0، 8/0 و 6/1 درصد) با اندازه گیری محتوای کلروفیل a در طول موج 663 نانومتر بررسی شد. میزان غلظت نفت خام پس از 21 روز به روش کروماتوگرافی گازی (GC-FID) تعیین و میزان تجزیه زیستی محاسبه گردید. نتایج نشان داد با افزایش غلظت نفت خام میزان کلروفیل a به طور معنی داری کاهش یافت و نرخ رشد این سیانوباکتری ها بر اساس کلروفیل a در حضور نفت خام تقریباً برابر یا کمتر از نمونه شاهد بود. بیشترین و کمترین میزان تجزیه نفت خام پس از 21 روز به ترتیب در تیمارهای 1/0 و 6/1 درصد نفت خام (فیشرلا: 27/88 و 72/44 درصد و نوستوک: 91 و 46/47 درصد) مشاهده شد. بین مقادیر تجزیه در تمامی تیمارهای موردبررسی ازنظر آماری اختلاف آماری معنی داری وجود داشته و تمامی تیمارها نسبت به شاهد افزایش معنی داری (05/0P<) داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که سیانوباکتری های فیشرلا و نوستوک دارای پتانسیل مناسبی در تجزیه بیولوژیکی نفت خام بوده و می توانند به عنوان ارگانیسم هایی ارزشمند جهت حذف یا کاهش آلاینده های نفتی در مناطق آلوده مورداستفاده قرار گیرند.

جداسازی انتخابی باکتری های زیست فعال از ارگانیسم های دریایی نقش تعیین کننده ای در میزان موفقیت مطالعات غربالگری دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر دستیابی به فرایندی برای جداسازی انتخابی جدایه های اکتینوباکتری مولد متابولیت های آنتی اکسیدان و سیتوتوکسیک از 2 گونه خیار دریایی شامل Holothuria scabra و Holothuria leucospilota بود. نمونه برداری از جزیره لارک واقع در خلیج فارس با استفاده از غواصی از اعماق 10 تا 15 متر در اسفندماه 1394 انجام شد. برای جداسازی انتخابی از تیمارهای خشک کردن، حرارت دادن، پرتو فرابنفش، امواج فراصوت، انجماد و تیمار با فنول استفاده شد. بدین منظور از 3 محیط کشت مختلف استفاده شد. سنجش فعالیت آنتی-اکسیدانی متابولیت های استخراج شده با استفاده از روش سنجش مهار رادیکال های آزاد DPPH و فعالیت سیتوتوکسیک با استفاده از آزﻣ ﻮ ن سمیت ﻣ ﯿ ﮕ ﻮ ی آب شور به صورت مایکرودایلوشن انجام شد. حدود 49/58 درصد از کل جدایه های اکتینوباکتری از خیار دریایی H. leucospilota جداسازی شدند. محیط کشت نشاسته کازئین نیترات آگار و تیمار حرارت دادن با جداسازی به ترتیب 22 و 21 جدایه اکتینوباکتری، بیشترین کارایی را در انتخابی نمودن فرایند جداسازی نشان دادند. 03/37 درصد از عصاره متابولیت های استخراج شده از جدایه های اکتینوباکتری توانایی مهار رادیکال های آزاد DPPH را در محدوده IC50 از 1/136 تا 5/641 میکروگرم بر میلی لیتر نشان دادند. درحالی که 33/33 درصد از متابولیت های استخراج شده اثر سیتوتوکسیک خود را در محدوده LC50 12/118 تا 15/653 میکروگرم بر میلی لیتر بر سلول های آرتمیا اعمال نمودند. این پژوهش ضمن ارائه یک فرایند جداسازی انتخابی برای اکتینوباکتریها، حضور و پتانسیل بالای این باکتری ها را به عنوان بخشی از میکروبیوتای فعال مرتبط با دو گونه خیار دریایی نشان داد. جدایه های بدست آمده می توانند منبع بالقوه ای برای یافتن ترکیبات طبیعی دارویی باشند.

در این تحقیق که در شهریور ماه سال 1396 انجام گرفت، اثرات جیره های متنوع بر ترکیب اسیدهای چرب ضروری سیکلوپوئید کوپه پود Acanthocyclops trajani جهت بهبود ارزش غذایی بررسی شد. بدین منظور، ابتدا کوپه پود در مخازن 120 لیتری با تغذیه از جیره های مختلف (3 تیمار، هرکدام در سه تکرار) شامل ترکیب زنده میکرو جلبک های Scenedesmus obliquus و Spirulina maxima، مخلوط خشک شده میکرو جلبک های مذکور (با نسبت 1: 1) و ترکیب خشک شده سبزیجات (اسفناج، جعفری و گشنیز) به کشت انبوه رسید. نتایج نشان داد که نوع و میزان اسیدهای چرب ضروری در بدن کوپه پود به طور معناداری تحت تأثیر نوع جیره غذایی بود (05/0 P<). میزان دوکوزاهگزانوئیک اسید (C22: 6n3) DHA در کوپه پودهای تغذیه شده با مخلوط خشک شده میکرو جلبک ها به طور معناداری بیشتر (08/1± 75/3 درصد) از سایر تیمارها بود. همچنین، کوپه پودهای مورد آزمون سطوح بالاتری از ایکوزاپنتانوئیک اسید EPA (C20: 5n3) و DHA را نسبت به جیره های مربوطه خود نشان دادند که با توجه به محتوای پایین اسیدهای چرب بلند زنجیره غیراشباعی در جیره ها، A. trajani احتمالاً قادر به تجمع یا تبدیل زیستی اسیدهای چرب ضروری می باشد. بر اساس این مطالعه، همچنین با توجه به سطح بالاتر نسبت اسیدهای چرب ضروری DHA/EPA در تغذیه کوپه پودا با میکرو جلبک های خشک شده، پتانسیل استفاده از آن ها در زمان کمبود یا نزول کشت میکرو جلبک های زنده وجود دارد.

در این پژوهش شناسایی مولکولی چهار گونه از شکم پایان در آب های ساحلی خلیج فارس موردبررسی قرار گرفت. بدین منظور از ژن های میتوکندریایی COI و S rRNA16 استفاده شد. نمونه برداری در مهرماه 1392 و اردیبهشت و دی ماه 1393 در سواحل صخره ای شمال خلیج فارس انجام گرفت و نمونه ها مورد شناسایی مورفولوژیک قرار گرفتند و گونه های Planaxis sulcatus، Cerithidea cingulata، Siphonaria savignyi و Onchidium peronii شناسایی شدند. سپس مراحل استخراج DNA با استفاده از پودر chelex و پروتئیناز k، تکثیر قطعه ژنی زیر واحد I سیتوکروم اکسیداز (COI) و S rRNA16 انجام و توالی یابی شدند. درمجموع 6 توالی COI و 3 توالی S rRNA16 متعلق به این گونه ها برای اولین بار از منطقه شمالی خلیج فارس گزارش و در بانک ژن به ثبت رسید. آنالیزهای فیلوژنی با استفاده از نرم افزارهای MEGA6 و PAUP و با رسم درخت های فیلوژنی Maximum Likelihood وMaximum Parsimony صورت گرفت. بررسی مولکولی این گونه ها نتایجی مطابق با شناسایی مورفولوژیک نشان داد. هر دو قطعه میتوکندریایی در شناسایی تا سطح گونه کارآمد عمل کردند. در این پژوهش دو نوع درخت Ml و MP رسم شده برای نمونه ها و آنالیزهای مولکولی با شناسایی مورفولوژیک انجام شده، نتایج یکسانی نشان داد. همچنین نتایج مشابهی از بررسی نشانگرهای COI و S rRNA16 حاصل شد و تفاوتی در توپولوژی درخت های فیلوژنی رسم شده و نیز نتایجی که از تفسیر آن ها استنباط شد، مشاهده نشد. بالا بودن شاخص های حمایتی گره های پایه در آنالیزهای انجام شده، اثباتی بر آن است که قطعه ژنی COI، نشانگری مطلوب برای ارزیابی و حل فرضیه های تکاملی می باشد.

این مطالعه باهدف تعیین منشأ هیدروکربن های موجود در رسوبات سطحی سواحل خلیج فارس در محدوده استان بوشهر با استفاده از نشانگرهای زیستی آلکان های نرمال در سال 1397 انجام شد. جهت انجام این تحقیق 8 ایستگاه اصلی و از هر ایستگاه اصلی 3 نقطه جهت نمونه برداری انتخاب گردید. نمونه ها از رسوبات سطحی (5-0 سانتی متر) در 24 نقطه منتخب نوار ساحلی استان بوشهر برداشت گردید. آزمایش های موردنظر در این تحقیق روی هر نمونه با 3 بار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان رس در نمونه رسوب منطقه بهرگان (62 درصد) و کمترین آن در نمونه رسوب منطقه نایبند (28 درصد)، بیشترین میزان سیلت در نمونه رسوب منطقه مند (34 درصد) و کمترین آن در نمونه رسوب بندر گناوه (23 درصد) و بیشترین میزان شن در نمونه رسوب بندر عسلویه (45 درصد) و کمترین آن در نمونه رسوب بندر بهرگان (13 درصد) می باشد. محدوده مواد آلی کل نیز در نمونه های رسوب 8/18 (AP-3)-4/264 (GP-2) میلی گرم بر گرم وزن خشک تعیین گردید (میانگین = 52± 7/47). نتایج اندازه گیری ترکیبات آلکان نرمال با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی نشان داد که بیشترین میزان آلکان مربوط به ایستگاه گناوه-2 (GP-2) با 220626 میکروگرم بر گرم وزن خشک و کمترین میزان مربوط به ایستگاه عسلویه-3 (AP-3) با 404 میکروگرم بر گرم وزن خشک رسوب می باشد. آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که میزان مواد آلی کل و ترکیبات آلکان در رسوبات ایستگاه های مختلف دارای اختلاف معنی دار می باشد (05/0P≤ ). میزان آلکان در رسوبات موردمطالعه نشان داد که بر اساس معیار بین المللی رسوبات به شدت آلوده می باشند. جهت تعیین منشأ آلکان های نرمال از شاخص های CPI (1/0-2) و بیومارکرهایی نظیر Pr/Ph (1/0-2)، Pr/n-C17 (4/0-6/3)، Ph/n-C18 (2/0-7/3)، LMW/HMW (1/0-5/1) و U/R (3/10-1/75) استفاده گردید. نتایج نشان داد که هیدروکربن های موجود در رسوبات سطحی منطقه موردمطالعه منشأ پتروژنیک (نفتی) دارند که ممکن است ناشی از نشت مواد نفتی از خطوط انتقال نفت خام، نشت از سکوهای بهره برداری نفت خام، تردد نفت کش ها و عوامل دیگر باشد.

این تحقیق در سال 1395 باهدف تعیین تنوع زیستی دیاتومه ها در آب های ساحلی ساری و بابلسر، در دو ترانسکت خطی و 8 ایستگاه از مصب تا عمق 20 متر انجام شد. پس از نمونه برداری آب از ایستگاه های موردنظر و اندازه گیری فاکتورهای دما، شوری، اسیدیته و اکسیژن محلول، دیاتومه های موجود در نمونه های آب، موردبررسی کیفی و کمی قرار گرفتند. جهت ارزیابی غنای گونه ای از شاخص مارگالف، پراکندگی از شاخص پیلو و جهت ارزیابی تنوع زیستی از شاخص شانون استفاده شد. از بین فاکتورهای محیطی تنها شوری رابطه مستقیم با تنوع و فراوانی دیاتومه ها نشان داد و بیشترین میزان شاخص تنوع در هر دو فصل در مصب بابل رود (20/1، 79/0) محاسبه گردید؛ همچنین میانگین شاخص تنوع دیاتومه ها، در فصل زمستان (62/0) بیشتر از فصل تابستان (41/0) بود. در این مطالعه 17 جنس از دیاتومه ها شناسایی و شمارش شدند، محاسبه ی فراوانی جنس های شناسایی شده نشان داد Cyclotella sp. در هر دو فصل بیشترین فراوانی را داشته و Surrirella sp. گونه ای بود که تنها در ایستگاه های مصبی مشاهده شد. مطالعه ی شاخص های اکولوژیک در این پژوهش حاکی از وجود نوعی آشفتگی اکولوژیکی در منطقه مطالعاتی بوده و در مقایسه با مطالعات سال های گذشته شدت بیشتری از عدم سلامت اکولوژیکی در منطقه مشاهده گردید.