تحقیقات کاربردی خاک
سال:1399 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

کاربرد بیوچار در خاک می تواند فراهمی عناصر غذایی و ویژگی های زیستی خاک را تحت تاثیر قرار دهد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر بیوچار تهیه شده از باگاس نیشکر در دماهای مختلف بر تغییرات فراهمی عناصر غذایی و ویژگی های میکروبی یک خاک آهکی بود. به این منظور بیوچارهای تهیه شده در دماهای 200 (B200)، 350 (B350) و 500 (B500) درجه سلسیوس در سطوح 1 و 2 درصد با نمونه خاک ترکیب شدند. نمونه ها به مدت سه ماه در شرایط انکوباسیون و در دمای ثابت (2 ± 25 درجه سلسیوس) نگهداری شدند. در پایان آزمایش برخی ویژگی های شیمیایی و زیستی خاک و غلظت قابل استفاده عناصر غذایی در خاک اندازه گیری شدند. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور نوع و سطح کاربرد بیوچار و در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد کاربرد هر سه نوع بیوچار سبب افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی (%9/12-9/1)، کربن آلی (%192-54)، غلظت قابل استفاده فسفر (%76-0/2)، پتاسیم (%1/18-2/5) و منگنز (%5/17-6/12)، شد. کاربرد بیوچار B500 غلظت قابل استفاده آهن، روی و مس در خاک را کاهش داد، اما کاربرد بیوچار B200 سبب افزایش معنی دار غلظت قابل استفاده این عناصر غذایی در خاک شد. کاربرد بیوچار همچنین تنفس میکروبی (%108-0/20)، تنفس برانگیخته با سوبسترا (%142-5/16)، کربن زیست توده میکروبی (MBC) (%124-2/8) و فعالیت آنزیم های دهیدروژناز (%129-3/19) و کاتالاز (%178-4/34) در خاک را افزایش داد. تاثیر سطح کاربرد بیوچار در سطح 2 درصد در تغییرات ویژگی های خاک بیش تر از سطح 1 درصد بود. به طور کلی نتایج نشان داد بیوچار تهیه شده از باگاس نیشکر در دماهای گرماکافت پایین (200 و 350 درجه سلسیوس)، بویژه 200 درجه سلسیوس می-تواند اصلاح کننده آلی مناسبی برای بهبود ماده آلی خاک، فراهمی عناصر غذایی و ویژگی های زیستی خاک های آهکی مناطق خشک و نیمه خشک باشد. . .

پتاسیم نقش مهمی در افزایش عملکرد و ویژگی های کیفی توتون از جمله به سوزی برگ آن دارد. به منظور ارزیابی تعدادی از عصاره گیرهای معمول در استخراج پتاسیم قابل جذب گیاه توتون در خاک های شمال غرب ایران، آزمایش گلخانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 26 نمونه خاک منطقه توتون کاری شمال غرب ایران با سه تکرار انجام گرفت. در پژوهش حاضر، 14 عصاره گیر مورد ارزیابی شامل استات آمونیم یک مولار، استات سدیم یک مولار، کلرید سدیم یک مولار، مهلیچ یک و سه، کلرید باریم 1/0 مولار، کلرید کلسیم 01/0 مولار، اسید نیتریک 1/0 مولار، اسید نیتریک 01/0 مولار، تترا فنیل بوران سدیم با زمان پنج دقیقه و چهار ساعت، بی کربنات آمونیوم-دی تی پی ای و آب مقطر برای استخراج پتاسیم قابل جذب خاک بود. رابطه پتاسیم عصاره گیری شده بین عصاره گیرها مثبت و در سطح یک درصد معنی دار بود. طبق نتایج، بیش ترین ضرایب همبستگی عملکرد وزن خشک برگ با عصاره گیر استات آمونیوم یک مولار و اسیدنیتریک 1/0 مولار و تترافنیل بوران سدیم زمان چهار ساعت به ترتیب با مقدار 88/0، 87/0 و 85/0 به دست آمد و در خاک های با نسبت پتاسیم (استخراج با استات آمونیوم یک مولار) به درصد رس کم تر از نه، ضرایب همبستگی بین صفات کمّی توتون و انواع عصاره گیرها به ویژه عصاره گیرهای مبتنی بر استخراج پتاسیم تبادلی کاهش یافت. با توجه به بالا بودن ضرایب همبستگی عصاره گیرهای استات آمونیوم یک مولار و اسیدنیتریک 1/0 مولار با عملکرد برگ (به ترتیب با ضریب همبستگی 88/0 و 87/0)، غلظت پتاسیم برگ (به ترتیب با ضریب همبستگی 94/0 و 93/0) و مقدار جذب پتاسیم در برگ (به ترتیب با ضریب همبستگی 96/0 و 94/0) و هم چنین سادگی و اقتصادی بودن آن ها، این دو عصاره گیر به عنوان مناسب ترین عصاره گیرها تشخیص داده شدند. . .

اخیراً ایجاد پوسته های زیستی خاک با تلقیح سطحی ریزموجودات برای تثبیت ماسه های روان، مورد توجه قرار گرفته است. از طرفی تثبیت بسترهای ماسه های دریاچه های خشک شده با هدف تقلیل اثرات سوء محیط زیستی ضروری است. هدف از این پژوهش امکان سنجی تثبیت ماسه های روان بسترهای خشک شده دریاچه ی ارومیه از طریق تلقیح و تحریک سیانوباکترهای خاک زی در شرایط آزمایشگاهی بود. بدین منظور، نمونه های حجمی از بستر منطقه جبل کندی ارومیه به عنوان کانون ماسه های روان تهیه گردیدند و پس از انتقال به داخل سینی های فرسایش، آماده سازی شدند. سپس سیانوباکترهای مؤثر در تثبیت خاک، استخراج، شناسایی، خالص سازی و تکثیر شدند. هم چنین ماده محرک غذایی سیانوباکتریایی با نام تجاری CHU10 از طریق انحلال عناصر غذایی مختلف در آب استریل شده آماده شد. در نهایت با افزودن یک لیتر در مترمربع از محلول سیانوباکتریایی، CHU10 و آب استریل شده به ترتیب سه تیمار تلقیح سیانوباکترها، تحریک سیانوباکترها و شاهد با سه تکرار برنامه ریزی شد. پس از 120 روز، اقدام به شبیه سازی باد با سرعت 70 کیلومتر بر ساعت به مدت 30 دقیقه روی سینی ها شد. شدت انتقال ماسه ها از روی سینی ها توسط باد در تیمارهای شاهد، تحریک سیانوباکترها و تلقیح سیانوباکترها به ترتیب 58/1، 35/1 و 05/0 کیلوگرم بر مترمربع بر دقیقه بود. تحلیل یافته ها نشان داد که هر دو راه کار تحریک و تلقیح سیانوباکترها منجر به کاهش معنی دار (01/0>p) و به ترتیب 14 و 96 درصدی انتقال ماسه ها نسبت به تیمار شاهد شدند. با این حال، اثرگذاری تلقیح سیانوباکترها نسبت به تیمار تحریک سیانوباکترها بسیار بیش تر بود. بررسی تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از سطح خاک نیز قابلیت سیانوباکترها در ایجاد اتصال قوی بین ذرات خاک را تأیید کرد. علاوه بر این، تلقیح سیانوباکترها منجر به بهبود محتوای ماده آلی (162 درصد) و پایداری خاک دانه ها (106 درصد) به عنوان شاخص های مهم پایداری خاک شد. در نهایت به منظور دستیابی به راه کار مؤثر برای تثبیت بسترهای خشک شده دریاچه ارومیه انجام پژوهش های تکمیلی در شرایط طبیعی ضروری است. . .

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی روابط بین ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک با پذیرفتاری مغناطیسی و پایداری خاکدانه ها در منطقه داوران رفسنجان بود. برای این منظور، پس از برداشت 50 نمونه خاک سطحی (صفر تا 10 سانتی متر) از واحد دشت ریگی و 43 نمونه از واحد پهنه رسی پوشیده با رسوبات بادرفتی، پذیرفتاری مغناطیسی، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها و برخی از مهمترین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن ها اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که میانگین مقدار پذیرفتاری مغناطیسی در دشت ریگی، 53/842 و در پهنه رسی، 13/632 (×10-8 m3 kg-1) است که این مقادیر نسبت به نتایج گزارش شده برای پذیرفتاری مغناطیسی نقاط مختلف ایران، خیلی زیاد است و عامل اصلی آن را باید در مواد مادری منطقه جست وجو نمود. پایین بودن میانگین پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس در هر دو واحد مطالعاتی نیز بر این موضوع صحه می گذارد. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که رابطه همبستگی مستقیمی بین شکل های آهن (دیتیوناتی و اگزالاتی) با پایداری خاکدانه ها در هر دو ژئوفرم مطالعاتی وجود دارد؛ لیکن میزان این همبستگی برای آهن دیتیوناتی، بسیار بالا و معنادار بود. هم چنین، یک رابطه همبستگی منفی بین پذیرفتاری مغناطیسی با قابلیت هدایت الکتریکی، ماده ی آلی و کربنات کلسیم معادل در هر دو واحد ژئومورفیک مطالعاتی وجود دارد. رابطه همبستگی مثبت و معناداری بین مقدار سیلت، شن و اجزای شن با پذیرفتاری مغناطیسی در هر دو واحد ژئومورفیک مطالعاتی مشاهده شد. بین میانگین وزنی قطر خاکدانه ها و پذیرفتاری مغناطیسی، همبستگی منفی وجود داشت که دلیل آن، احتمالا وجود شن زیاد حاصل از بادرفت و اثر سوء آن بر پایداری خاکدانه می باشد. از سوی دیگر، نتایج حاصل از مدل رگرسیون گویای آن بود که دو متغیر آهن دیتیوناتی و شن، تأثیر معناداری بر پذیرفتاری مغناطیسی و سه متغیر شن، رس و قابلیت هدایت الکتریکی، تأثیر معناداری بر پایداری خاکدانه ها دارند...

در این پژوهش، اثر قدرت یونی در جذب کادمیم توسط رسوبات معلق رودخانه روضه چای واقع در بخش غربی دریاچه ارومیه بررسی شد. جذب کادمیم توسط رسوبات معلق در سیستم تعادلی یا پیمانه ایی انجام شد. مطالعه جذب کادمیم توسط رسوبات مورد مطالعه (غلظت رسوبات g l-1 40) در دامنه غلظتی 0 تا 350 میکرومولار کادمیم در pH معین (pH ذاتی هر یک از رسوبات) در قدرت یونی 6، 12 و 25 میلی مولار نیترات کلسیم انجام گردید. در این تحقیق، برای توصیف داده های جذب کادمیم، از معادله های فرندلیچ، لنگمویر و ون-های استفاده شد. نتایج نشان داد با افزایش قدرت یونی جذب کادمیم در همه نمونه های مطالعه شده کاهش می یابد. نتایج بیانگر آن است که معادله های فرندلیچ و لنگموئیر در همه نمونه ها به خوبی بر داده ها برازش داده شد. متوسط ماکزیمم جذب کادمیم توسط رسوبات مورد مطالعه (6 نمونه) در دامنه غلظت-های اولیه 0 تا 350 میکرومولار برابر 3/15 میکرومول بر گرم بدست آمد لذا، رسوبات معلق رودخانه روضه چای ارومیه پتانسیل بسیار پایین در جذب و انتقال کادمیم دارا می باشند. یعنی حتی در صورت حضور کادمیم در بستر رودخانه، این رسوبات معلق توانایی جذب کادمیم به طور قابل توجه نداشته و نمی توانند بعنوان عامل انتقال دهنده کادمیم در محیط زیست تلقی شوند. . .

اسید هیومیک دارای فعالیت شبه هورمونی است که رشد گیاه و جذب عناصر غذایی را افزایش می دهد. در این پژوهش، تأثیر کاربرد هم زمان اسید هیومیک و کود فسفر بر برخی شاخص های رشد رویشی (ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک ساقه و برگ، تعداد گل، تعداد برگ و شاخه های فرعی) و فراهمی فسفر در گیاه کلزا (Brassica napus L. ) رقم هایولا 50 بررسی شد. برای این کار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار به صورت گلدانی اجرا شد. تیمارها شامل فسفر در سه سطح 0، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم خاک و اسید هیومیک در سه سطح 0، 5/0 و 1 گرم بر کیلوگرم خاک و روش مصرف اسید هیومیک و فسفر بود. بر پایه نتایج به دست آمده، اثر غلظت های مختلف فسفر، اسید هیومیک و روش مصرف آن و اثر متقابل آن ها در تمام صفات مورد مطالعه بجز تعداد شاخه های فرعی در سطح احتمال یک درصد معنادار بودند. نتایج اثر متقابل سطوح اسید هیومیک و روش های کاربرد آن در حضور تیمارهای فسفر نشان داد که بیشترین مقادیر در صفات وزن تر و خشک برگ و ساقه از تیمار کودی 100 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم و سطح 1 گرم اسید هیومیک بر کیلوگرم مصرف همراه با آب آبیاری به دست آمد. بیشترین غلظت فسفر برگ و ساقه با غلظت 3/0 درصد در تیمار مصرف 1 گرم اسید هیومیک بر کیلوگرم همراه با آب آبیاری سطح 100 میلی گرم فسفر بر کیلو گرم مشاهده شد. همچنین غلظت های مختلف فسفر، اسید هیومیک و روش مصرف آن و اثر متقابل آن ها طول دوره گل دهی را از 144 روز به 93 روز کاهش داد. مصرف ترکیبی 100 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم و 1 گرم اسید هیومیک بر کیلوگرم همراه آب آبیاری بیشترین افزایش را در شاخص های رشد رویشی و غلظت فسفر در بخش هوایی کلزا داشت. . .

تعیین فاصله ردیف کشت مناسب برای هر یک از جهت های کشت برای جلوگیری از هدررفت آب و خاک در کشتزارهای دیم حائز اهمیت است. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی اثر هم زمان جهت و فاصله ردیف کشت در کشتزار دیم گندم در منطقه نیمه خشک انجام گرفت. برای این منظور 12 کرت به ابعاد 5 × 5 مترمربع برای بررسی اثر دو جهت خاکورزی (موازی شیب و روی خطوط تراز) و دو فاصله ردیف (20 و 25 سانتی متر) در اوایل پاییز 1394 احداث شد. هدررفت آب و خاک پس از باران طبیعی منجر به رواناب طی دوره رشد گندم (از مهر 1394 تا تیر 1395) اندازه گیری شد. پس از پایان هر رگبار، حجم مخلوط رواناب و رسوب در مخزن انتهای کرت اندازه گیری و غلظت رسوب تعیین شد. تحلیل داده ها نشان داد که جهت و فاصله ردیف کشت هر دو اثری معنی دار بر هدررفت آب و خاک داشتند (001/0>p). هدررفت آب و خاک در کشت روی خطوط تراز به ترتیب 9/5 و 5/3 برابر کم تر از کشت موازی شیب و در فاصله ردیف کشت 25 سانتی متری به ترتیب 47 و 34 درصد کم تر از فاصله ردیف کشت 20 سانتی متری بود. در کشت روی خطوط تراز با فاصله ردیف کشت 25 سانتی متری در مقایسه با کشت موازی شیب با فاصله ردیف کشت 20 سانتی متری، هدررفت آب و خاک به ترتیب 6/2 برابر و 3/90 درصد کاهش یافت. نقش خاکورزی روی خطوط تراز با فاصله ردیف کشت 25 سانتی متر در کاهش هدررفت آب و خاک در اوایل دوره کشت (آبان) بیش تر از دوره های دیگر بود. در این دوره پوشش گیاهی کافی روی سطح خاک تشکیل نشده و نقش پشته های خاک در حفظ آب بیشتر بود. این پژوهش نشان داد که کشت روی خطوط تراز و با فاصله ردیف 25 سانتی متر راهکاری مؤثر در مهار هدررفت آب و خاک در کشتزارهای دیم است. . .

توزیع فراوانی اجزای مختلف فسفر در خاک های آهکی به ارزیابی هر چه بهتر وضعیت فسفر خاک کمک می کند. کودهای آلی با اضافه نمودن مواد آلی و فسفر سبب افزایش پویایی فسفر خاک می گردند. این پژوهش به منظور تاثیر منابع کودی بر شکل های شیمیایی فسفر و با کاربرد 50 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک از منابع کودهای گوسفندی، کمپوست زباله شهری و سوپر فسفات تریپل به همراه تیمار شاهد (بدون مصرف کود) در پایه بلوک های کاملاً تصادفی در سه تکرار در یک خاک آهکی و در شرایط گلخانه انجام شد. در زمان انتهای رشد فیزیولوژیکی گیاه، ویژگی های وزن خشک شاخسار، غلظت فسفر در برگ گندم، شکل های آلی و معدنی فسفر خاک اندازه گیری شدند. با کاربرد 50 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک از منبع کود گوسفندی، بیشترین میزان جذب فسفر توسط شاخسار گیاهی از تیمار سوپر فسفات تریپل حاصل شد. کلیه شکل های آلی فسفر به جز فسفر آلی با پایداری بالا با کاربرد تیمارهای کودی افزایش معنی داری (P<0. 05) نسبت به شاهد داشتند. بیشترین سهم نسبی فسفر آلی، مربوط به فسفر آلی با پایداری متوسط و کمترین آن مربوط به فسفر آلی ناپایدار بود. بیشترین سهم نسبی شکل های معدنی فسفر مربوط به آپاتیت بود. با کاربرد 50 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک از منابع کود گوسفندی و سوپرفسفات تریپل، شکل معدنی کلسیم دی فسفات به ترتیب 2/4 و 9/3 برابر نسبت به شاهد افزایش یافت. شکل آلومینیوم فسفات با اعمال تیمارهای کودی گوسفندی، کمپوست زباله شهری و سوپر فسفات تریپل به ترتیب 0/31، 0/44 و 0/46 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت. با استناد به داده های پژوهش، با کاربرد 50 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک از منبع کود گوسفندی شکل های آلی فسفر و کاربرد 50 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک از منبع سوپرفسفات تریپل جذب فسفر و شکل های معدنی آن در شرایط کشت گندم افزایش یافت...

پایش و نگهداری تالآب ها در سرزمین های خشک بسیار مهم است. هدف پژوهش کنونی ارزیابی پیامد آب های رها شده در تالاب میقان اراک بر ویژگی های زیستی خاک بود. برای این کار از دو لایه (0-30 و 30-60 سانتیمتر) خاک تالاب در چهار جایگاه رهاسازی پساب شهری اراک، رودخانه شهراب، رودخانه فراهان و پساب کارخانه فرآوری سولفات سدیم به تالاب میقان در اردیبهشت و آبان سال 1393 نمونه برداری شد. فراوانی ریزجانداران کشت شدنی در خاک و همچنین تنفس پایه و برانگیخته و شناسه های بوم شناختی بهره متابولیک و ضریب میکروبی خاک اندازه گیری شد. فراوانی باکتری، باکتری روده ای و اکتینومیست در خاک جایگاه رهایی پساب شهری و فراوانی قارچ در خاک جایگاه رهایی رودخانه فراهان به ویژه در لایه رویین و در بهار بیشترین بود و لگاریتم فراوانی آنها به ترتیب به 6، 51/5، 92/3 و 85/4 در هرگرم رسید. پساب کارخانه فرآوری سولفات به اندازه ای پیامد بدی داشته است که فراوانی قارچ و اکتینومیست در خاک این جایگاه ناچیز بود (لگاریتم آن ها به ترتیب کمتر از 85/1 و 94/2 در هر گرم خاک بود). از ویژگی های زیستی بررسی شده، تنفس برانگیخته بیشترین دگرگونی را داشته و پاسخدهنده ترین بود. تنفس پایه و برانگیخته و ضریب میکروبی خاک تالاب در جایگاه رهاسازی پساب شهری در آن به اندازه چشم گیری بیشتر بود و به ترتیب 102/0، 688/3 (mg CO2 g-1 soil day-1) و 196/0 (mg Cmic mg-1 Corg) می رسید. در برابر آن بهره متابولیک در خاک جایگاه رهاسازی رودخانه شهراب و پساب کارخانه بالاترین بود (به ترتیب 60/2 و 52/2 (mg C-CO2 g-1 Cmic h-1)) که نشان از تنش بالای ریزجانداران در این خاک-های شور دارد. پیامد رهاسازی پساب کارخانه فرآوری سولفات بر ویژگی های زیستی خاک تالاب کویری میقان زیان بار و پیامد رهاسازی پساب شهری سودمند بود. رهاسازی پساب شهری می تواند مایه دگرگونی گوناگونی زیستی جانداران این تالاب شور و کویری شوند که نیاز به بررسی دارد. . .

از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در تحلیل خاک-زمین نما، تفکیک مکانی مدل رقومی ارتفاع (DEM) است. در این مطالعه، تأثیر تفکیک مکانی بر پارامترهای زمینی و مدل سازی ویژگی های خاک بررسی شد. برای انجام این پژوهش، شش پارامتر زمینی (ارتفاع، گرادیان شیب، جهت شیب، انحناء حداقل، منطقه ی بالادست و شاخص انتقال رسوب) از پنج تفکیک مکانی متفاوت (10، 30 (مبنا)، 60، 90 و 120 متر) استخراج شدند و برای مدل سازی ویژگی های خاک (بافت خاک، پتاسیم، فسفر، pH، EC و عمق خاک) مورداستفاده قرار گرفتند. بررسی معنی داری اختلاف بین میانگین های هرکدام از پارامترهای زمینی در بین تفکیک های مکانی مختلف، با استفاده از آزمون کروسکال-والیس صورت پذیرفت. مدل سازی به روش رگرسیون خطی چندگانه و انتخاب بهترین مدل در هر تفکیک مکانی بر اساس شاخص AICC انجام گردید. نتایج نشان می دهند که با درشت تر شدن تفکیک مکانی نسبت به DEM مبنا، مقادیر میانگین گرادیان شیب (G)، شاخص انتقال رسوب (STI) و محدوده ی مقادیر انحناء حداقل (Cmin) کاهش یافته ولیکن مقادیر میانگین و حداقل منطقه ی بالادست (UP) افزایش یافتند. شاخص های آماری پارامتر ارتفاع، حساسیت کمی را نسبت به تغییرات تفکیک مکانی نشان دادند. تغییرات میانگین و حداکثر جهت شیب در طول تفکیک های مکانی مختلف فاقد روند مشخصی است. میانگین تمامی پارامترهای زمینی به غیر از انحناء حداقل (Cmin) و منطقه ی بالادست (UP) در بین هیچ کدام از تفکیک های مکانی دارای اختلاف معنی داری نمی باشند. با تغییر در تفکیک مکانی DEM، بهترین ترکیب پارامتری زمینی برای مدل سازی ویژگی های خاک و مقادیر دو معیار AICC و R2adj این ترکیبات تغییر می کنند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که برای یک منطقه که دارای تنوع بالا در شرایط ژئومورفولوژی است، این امکان وجود ندارد که در آن یک تفکیک مکانی مشخص را برای مدل سازی تمامی ویژگی های خاک، مناسب دانست. . .

تالاب کانی برازان مهاباد از جمله تالاب های مهم جنوب دریاچه ارومیه می باشد و به دلیل تنوع زیستی به عنوان پناهگاه حیات وحش و سایت رامسر ارتقا یافته است. در این تحقیق 15 ایستگاه در تالاب کانی برازان مهاباد برای نمونه برداری پارامترهای کیفی آب در فصول چهارگانه سال 1394 انتخاب و با یک زمان بندی منظم، عملیات نمونه برداری انجام گرفت. همچنین از 6 ایستگاه داخل تالاب در طول فصل تابستان نمونه برداری رسوب برای تعیین فسفر زیست فراهم انجام شد. پارامترهای کیفی آب در این مطالعه شامل: نیتروژن، فسفر، شفافیت، کلروفیل a، (اکسیژن خواهی بیولوژیکی) BOD، (اکسیژن خواهی شیمیایی) COD و بار باکتریایی در تالاب بوده که براساس روش های آزمایشگاهی استاندارد تعیین شدند. نتایج حاصل برای BOD و COD نشان داد که در تمام فصول سال مقدار این پارامترها بیشتر از استاندارهای تعیین شده بود. همچنین نتایج بیانگر بالا بودن TSI (TN) در فصول اول و دوم سال و افزایش مقادیر TSI (TP) و TSI (SD) در فصول پاییز و زمستان نسبت به فصول قبلی سال بود. میانگین فسفر زیست فراهم در نمونه های رسوب برابر با mgkg-1 4/29 بود که نشان دهنده ی خطر آزاد شدن فسفر از رسوبات بستر و تشدید فرایند غنی شدن در طول فصل تابستان است. به علاوه ارتباط معنی دار (01/0 > P، 79/0=r) بین مقدار فسفر کاول و تراکم جلبک تک سلولی به روشنی موید این واقعیت بود که روش کاول می تواند به عنوان شاخص جلبک زیست فراهم در این تالاب مورد استفاده قرار گیرد. در نهایت براساس شاخص تروفی مشاهده شد که شرایط تالاب در فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب در وضعیت مزوتروفیک خفیف، الیگوتروف، مزوتروفیک و مزوتروفیک حاد قرار دارد و می توان بیان کرد وضعیت تالاب در حال گذر به مرحله پرغذایی است که این امر به دلیل عدم تامین آب با کمیت و کیفیت مناسب بخصوص در فصل تابستان می باشد. . .

کاربرد مداوم و نادرست علف کش ها می تواند صدمات جبران ناپذیری بر محیط زیست و زندگی موجودات زنده ایجاد کند. به همین علت آگاهی از پایداری علف کش ها در خاک، به سبب اهمیت تعیین پتانسیل آن ها در آلوده کردن محیط و آسیب-رسانی به گیاهان زراعی امری ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر بیوچار و کود دامی بر پایداری علف کش متری بیوزین در شرایط اشباع و غیر اشباع خاک در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو نوع ماده آلی اصلاح کننده (کود گاوی و بیوچار) و شرایط رطوبتی (اشباع و غیر اشباع) در 7 زمان نمونه برداری (صفر، 8، 16، 36، 64، 90و 110 روز) بودند. نتایج اندازه گیری غلظت علف کش در تیمارها از زمان مصرف تا 110 روز در هر دو حالت اشباع و غیر اشباع نشان داد که در تیمارهای دارای اصلاح کننده های آلی، میزان کاهش غلظت علف کش بیشتر از خاک شاهد بود. تجزیه علفکش در خاک مطابق تابع سینتیکی مرتبه اول بود. کمترین ضریب تجزیه (K) مربوط به تیمار شاهد و بیشترین ضریب تجزیه مربوط به تیمار اصلاح کننده بیوچار بود که بیانگر پایداری علف کش در تیمار شاهد و تاثیر مثبت اصلاح کننده آلی بر افزایش سرعت تجزیه علف کش است. نیمه عمر محاسبه شده تیمارهای آزمایش در محدوده 34 تا 38 روز بود، بیشترین نیمه عمر (38 روز) مربوط به تیمار خاک شاهد در شرایط غیر اشباع و کمترین نیمه عمر (34 روز) در تیمار اصلاح کننده بیوچار در شرایط اشباع بود. نتایج آزمایش نشان داد تجزیه علف کش در تیمارهای دارای اصلاح کننده های آلی در شرایط رطوبتی اشباع از غیراشباع بیشتر بود. . .

خندق های کوچک به دلیل تراکم زیاد در واحد سطح، یکی از مهمترین عوامل تلفات خاک و آب به ویژه در اراضی کشاورزی است. در این پژوهش با انتخاب 81 خندق کوچک در سه حوزه آبخیز از منطقه اُرتاداغ، ملااحمد و سرچم در استان اردبیل، ابعاد خندق ها با فاصله یک سال تعیین و تغییر طول، عرض متوسط، عمق و حجم آن ها ثبت گردید. همچنین ابعاد خندق ها با استفاده از مدل REGEM با فاصله زمانی یک سال برآورد شد و همبستگی بین مقادیر مشاهده شده و برآورد شده بررسی گردید. به منظور اصلاح و بهینه سازی مدل برای مناطق مورد مطالعه، با استفاده از مدل های رگرسیونی، روابط مدل اصلاح شد و مجددا برای برآورد ابعاد خندق ها و تغییرات آن در طول یک سال مورد ارزیابی قرار گرفت. برای اصلاح مدل از پارامترهای تنش برشی بحرانی و عامل فرسایش خاک مدل REGEM برای برآورد ابعاد خندق شامل طول، عرض متوسط و عمق متوسط استفاده شد. نتایج نشان داد مدل REGEM تنها در منطقه سرچم کارایی لازم را در برآورد فرسایش خندقی داشت و میزان ضریب همبستگی برآورد آن با تغییر حجم اندازه گیری شده خندق ها برابر با 66/0 به دست آمد. در حالی که برآورد ابعاد خندق ها با مدل REGEM اصلاح شده، در هر سه منطقه همبستگی معنی دار با مقادیر اندازه گیری شده داشت. همبستگی تغییر حجم خندق ها بین مقادیر اندازه گیری شده و برآورد شده با مدل اصلاح شده برای اُرتاداغ، ملا احمد و سرچم به ترتیب 76/0، 67/0 و 78/0 تعیین گردید. بنابراین برای کاربرد مدل در مناطق دیگر نیاز به تصحیح مدل متناسب با شرایط منطقه می باشد. . .

ظرفیت تبادل کاتیونی خاک میزان بار مثبتی است که در واحد جرم خاک قابل تبادل است. مدل سازی و تخمین ظرفیت تبادل کاتیونی شاخصی مفید از حاصلخیزی خاک می باشد. ارزیابی و طراحی سناریو های مختلف مدیریتی احتیاج به داشتن اطلاعات دقیق بانک اطلاعات خاک دارد. بدین منظور برای برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک، 32 نیمرخ در دشت تبریز حفر گردید و جهت انجام آزمایش های فیزیکی و شیمیایی مانند توزیع اندازه ذرات، کربن آلی، pH و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک، 131 نمونه خاک از عمق های مختلف جمع آوری گردید. سپس 7 مدل رگرسیونی که بر اساس مطالعات پیشین انتخاب شده بودند برای منطقه مورد مطالعه کالیبره شده و مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین بر اساس ضرایب موجود در مدل های رگرسیونی، 7 معماری متفاوت شبکه های عصبی مصنوعی جهت پیش بینی ظرفیت تبادل کاتیونی خاک طراحی گردید و نتایج حاصل از شبکه های عصبی مصنوعی و مدل های رگرسیونی چند متغیره با استفاده از پارامترهای ضریب همبستگی (R2)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و شیب بهترین معادله خط برازش داده شده بین نقاط پیش بینی و اندازه گیری شده (a) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که معماری طراحی شده با شبکه عصبی مصنوعی با ضریب تبیین 86/0، RMSE برابر با 14/2 و شیب خط برابر با 87/0دارای کارایی بالاتری بود که احتمالاً به دلیل وجود روابط غیر خطی میان ویژگی های زودیافت خاک (متغیرهای مستقل) و ظرفیت تبادل کاتیونی (متغیر وابسته) بود. . .

شناخت وضعیت خاک ها، توجه به استعدادها و از طرفی محدودیت های اراضی عامل کلیدی در اختصاص اراضی به مناسب ترین کاربری و همچنین بهبود شرایط رشدی گیاهان کشت شده در آن اراضی می باشد. این تحقیق با هدف بررسی خاک ها و شناخت محدودیت های آن در جهت جلوگیری از زوال و خشکیدگی گونه سرو نقره ای در فضای سبز جنگلی مجتمع فولاد مبارکه انجام شد. در این تحقیق ابتدا قطعات نمونه در اراضی فضای سبز جنگلی تحت کشت این گونه انتخاب شد. سپس اقدام به حفر و تشریح خاک رخ در این قطعات گردید و از لایه های این خاک رخ ها نمونه برداری گردید. از برگ و خاک سایه انداز درختان سالم و غیرسالم نمونه برداری شد و بر روی نمونه های خاک و گیاه تجزیه های لازم انجام و تجزیه و تحلیل آماری نتایج انجام شد. نتایج نشان داد که اراضی این منطقه دارای انواع محدودیت های خاکی شامل سنگریزه زیاد (بیش از 50 درصد)، کمبود مواد آلی (کمتر از 5/0 درصد) و عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف، pH بالا (بیش از 9/7)، آهک زیاد (بیش از 50 درصد) و سختی و متراکم بودن خاک می باشد. میزان جذب آهن، منگنز، روی، مس، کلر و سدیم در سطح یک درصد بین درختان سالم و ناسالم سرو معنی دار شد. برای بهبود شرایط و جلوگیری از پیشرفت خشکیدگی و زوال درختان کشت شده در این اراضی، مدیریت بهینه حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهان کشت شده و تهیه فرمول کودی برای هر قطعه و مصرف کودهای آلی توصیه می گردد. . .