پژوهش های میوه کاری
سال:1397 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

با توجه به مشکلات ناشی از کاشت پایه های بذری و غیریکنواخت در باغ های درختان میوه هسته دار، استفاده از پایه های یکنواخت و سازگار با این درختان امری ضروری است. تکنیک کشت بافت یکی از روش های مهم و مفید برای ازدیاد این نوع پایه ها می باشد. به منظور دست یابی به محیط کشت، نوع و غلظت قند مناسب برای پرآوری پایه گیزیلا 6 در شرایط درون شیشه ای، پژوهش حاضر در قالب دو آزمایش جداگانه انجام گرفت. در آزمایش اول، اثر چهار محیط کشت MS، VS، QL و NN در قالب طرح آماری کاملا تصادفی و در آزمایش دوم، نوع قند (ساکارز، گلوکز، فروکتوز و سوربیتول) و غلظت قند (15، 30 و 45 گرم بر لیتر) به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در 5 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. صفات طول و تعداد شاخساره به ازای هر ریزنمونه، تعداد گره، تعداد برگ، وزن تر و خشک ریزنمونه ها و طول میانگره مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج، بیشترین طول شاخساره در محیط کشت MS و کمترین طول و تعداد شاخساره در محیط کشت NN مشاهده شد. برای اکثر صفات، کمترین مقدار در قند سوربیتول (تمامی غلظت ها) مشاهده شد. بیشترین طول شاخساره در غلظت 15 گرم بر لیتر فروکتوز و بیشترین تعداد شاخساره در تیمار گلوگز 45 گرم در لیتر مشاهده شد. براساس نتایج این پژوهش مشخص شد که محیط کشت MS با منبع کربنی ساکارز یا گلوگز در غلظت 30 گرم در لیتر مناسب ترین محیط کشت برای پرآوری پایه گیزیلا 6 می باشد.

تغذیه درختان میوه و استفاده از تنظیم کنندهای رشد مناسب، می تواند در کمیت و کیفیت میوه درختان نقش موثری داشته باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر نفتالین استیک اسید (در غلظت های 0، 50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر) و سولفات پتاسیم (در غلظت های 0، 5/0 و 1 %) بر میزان محصول و کیفیت میوه نارنگی رقم پرل تانجلو بود. این پژوهش در سال 1394 در یک باغ تجاری در حومه شهرستان دزفول با 12 تیمار و سه تکرار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به اجرا در آمد. درختان 16 ساله نارنگی پرل روی پایه نارنج در خرداد ماه با نفتالین استیک اسید با غلظت صفر، 50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر و سولفات پتاسیم با غلظت های صفر، نیم و یک درصد محلول پاشی شدند. میوه ها در آذر ماه همان سال برداشت و جهت بررسی ویژگی های کمی و کیفی به دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز منتقل شدند. نتایج نشان داد که غلظت 100 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید و سولفات پتاسیم 5/0 درصد به ترتیب باعث افزایش معنی دار ویتامین ث و مواد جامد محلول میوه شدند. نفتالین استیک اسید 100 میلی گرم در لیتر همراه با سولفات پتاسیم 1% موجب افزایش معنی دار عملکرد درختان گردید. با وجود تاثیر مثبت استفاده از نفتالین استیک اسید و سولفات پتاسیم در بهبود ویژگی های کمی و کیفی میوه نارنگی رقم پرل تانجلو، لازم است بررسی های تکمیلی در چند سال به منظور کاهش اثرات محیطی با توجه به میزان بار درخت انجام گیرد.

اولین گام در برنامه های به نژادی و اصلاح گردو، استفاده از تنوع ژنتیکی موجود در بین جمعیت ها، ارقام و ژنوتیپ های موجود می باشد. به همین دلیل شناسایی و معرفی ژنوتیپ های برتر از جایگاه ویژه ای در توسعه باغ های اصلاح شده گردو دارد. در پژوهش حاضر تنوع ژنتیکی 33 ژنوتیپ بذری گردو موجود در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه ملایر با استفاده از برخی صفات مورفولوژیک و پومولوژیک مورد ارزیابی قرار گرفت. بین ژنوتیپ های مختلف مورد مطالعه اختلاف معنی داری از لحاظ صفات مورد بررسی مشاهده شد. ژنوتیپ های MKG112، MKG65 و MKG105 نسبت به سایر ژنوتیپ ها دیر برگده بودند. بیشترین درصد و وزن مغز به ترتیب با 51/67 درصد و 94/5 گرم در ژنوتیپ MSG15 و کمترین وزن پوسته چوبی با 3 گرم در ژنوتیپ شماره MKG82 بدست آمد. همچنین ژنوتیپ MKG105 بیشترین وزن تر میوه با پوست سبز را نسبت به سایر ژنوتیپ ها با 80/33 گرم دارا بود. کمترین و بیشترین درصد روغن به ترتیب در ژنوتیپ های MKG46 و MSG15 به میزان 93/51 و 95/72 درصد مشاهده شد. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات، وجود همبستگی مثبت و منفی معنی داری بین برخی از صفات رویشی، خشک میوه و مغز را نشان داد. براساس نتایج تجزیه خوشه ای، در فاصله 5 اقلیدسی ژنوتیپ ها به 5 گروه تقسیم بندی شدند. صفات مورد مطالعه در 11 گروه عاملی قرار گرفتند که مجموعاً 01/71 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر ژنوتیپ های MKG11، MKG12، MSG15 MKG16، MKG36، MKG41، MKG44، MKG45، MKG55، MKG65، MKG105، MKG111، MKG112 و MKG114 از نظر برخی صفات مهم مثل وزن خشک میوه و مغز بهتر از سایر ژنوتیپ ها بودند که می توانند در برنامه های اصلاحی مورد استفاده بیشتری قرار بگیرند.

میوه توت فرنگی از ارزش غذایی بالایی برخوردار بوده و در دامنه وسیعی کشت می شود. در دهه های اخیر با توجه به کمبود منابع آب برای آبیاری، استفاده از آب های با کیفیت پایین و شور افزایش یافته است. این پژوهش در دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. در آزمایش اول، چهار سطح شوری 0، 20، 40 و 60 میلی مولار کلرید سدیم روی سه رقم توت فرنگی کردستان، کاماروزا و سلوا مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دوم، اثر چهار بستر کشت شامل پرلیت، کوکوپیت و دو سطح ترکیبی از پرلیت و کوکوپیت تحت تأثیر چهار سطح شوری (0، 20، 40 و 60 میلی مولار کلرید سدیم) بر عملکرد و شاخص سطح برگ در رقم کردستان مورد بررسی قرار گرفت. میزان عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم در دو بخش برگ و میوه در سه تکرار اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر نشان داده است که تفاوت معنی داری بین رقم های توت فرنگی برای جذب اکثر عناصر در شرایط شوری وجود ندارد. کمترین تجمع سدیم برگ در شوری 60 میلی مولار، مربوط به رقم کاماروزا بود. به طور متوسط در هر سه رقم مورد مطالعه، بیشترین درصد کاهش جذب عناصر تحت تیمار تنش شوری، مربوط به پتاسیم معادل 74/41 درصد بود. در بستر پرلیت نسبت به سایر بسترها، بالاین عملکرد مشاهده شد. با افزایش سطح شوری میزان عملکرد به طور معنی داری کاهش یافت و کمترین کاهش عملکرد با افزایش سطح شوری، در بستر پرلیت مشاهده شد.

میوه ها و سبزیجات حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی هستند که از میان آن ها میوه گیلاس با بیشترین تراکم آنتی اکسیدانی، نقش عمده ای در پیشگیری از بیماری ها و حفظ سلامت انسان دارد. علاوه بر این مصرف و تقاضا برای محصولاتی با کیفیت بالا، سالم و عاری از بقایای ترکیبات شیمیایی روز به روز درحال افزایش است. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تأثیر اسانس گیاه دارویی مرزنجوش در 5 سطح (0، 250، 500، 750 و 1000 میکرولیتر بر لیتر) به صورت اسپری برروی میوه های برداشت شده گیلاس رقم تک دانه مشهد انجام شد و میوه ها در دمای 5/0± 1 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90 الی 95 درصد نگهداری شدند. میوه ها با فاصله 15 روز در یک دوره 30 روزه از سردخانه خارج شده و شاخص های فیزیولوژیکی مختلفی از قبیل میزان مواد جامد محلول (TSS)، مقدار اسیدیته قابل تیتراسیون (TA)، pH، سفتی بافت میوه، آنتی اکسیدان کل بر-اساس ظرفیت جاروب کنندگی رادیکال آزاد DPPH، محتوای فنل و فلاونوئید کل مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد که اسانس مرزنجوش در غلظت 750 میکرولیتر در لیتر برمیزان pH، TSS، TA، سفتی، فعالیت آنتی اکسیدانی و همچنین در غلظت 1000 میکرولیتر در لیتر بر محتوای فنل و فلاونوئید کل تأثیر معنی داری در مقایسه با شاهد داشت. به طوری که تیمار اسانس باعث حفظ pH و TSS در سطح پایین تری نسبت به شاهد شد. همچنین باعث کند شدن روند کاهش TA و سفتی بافت میوه گردید. علاوه بر این در غلظت های بالاتر اسانس، افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی و ترکیبات فنولی را شاهد بودیم. نتایج بدست آمده نشان داد که کاربرد پس از برداشت اسانس مرزنجوش در میوه گیلاس رقم تک دانه مشهد با حفظ ویژگی های کیفی و افزایش خواص آنتی اکسیدانی، می تواند به عنوان یک روش سالم جهت افزایش ماندگاری این میوه معرفی شود.

شناخت استعدادها و پتانسیل اقلیمی مناطق برای کاشت محصولات باغی اولین گام در برنامه ریزی کشاورزی محسوب می شود. برای رسیدن به این هدف، یکی از مهم ترین ابزارها، استفاده از روش های طبقه بندی اقلیمی-کشاورزی است. در این تحقیق از روش طبقه بندی پاپاداکیس استفاده گردید که به دلیل برخورداری از 440 زیرگروه اقلیمی و تاکید بر ویژگی-های بوم شناختی از دقّت بالایی برخوردار است. در ابتدا 10 ایستگاه هواشناسی همدید به دلیل پیوستگی داده با طول دوره مشترک آماری 23 سال (2016-1994) انتخاب گردید. قابل ذکر است که هر ایستگاه نماینده وضعیت اقلیمی یک شهرستان بوده و ایستگاه ها بر اساس شاخص های اقلیمی روش پاپاداکیس طبقه بندی شدند. نتیجه این تحقیق نشان داد که سه ایستگاه آبادان، بستان و بندر ماهشهر دارای اقلیم جنب حاره ای گرم بوده که برای کاشت میوه های گرمسیری بسیار مناسب هستند. همچنین ایستگاه های آغاجاری، اهواز، بهبهان و رامهرمز به دلیل برخورداری از اقلیم مدیترانه ای نیمه خشک جنب حاره و در ایستگاه های ایذه، صفی آباد و مسجد سلیمان به دلیل داشتن اقلیم مدیترانه ای جنب حاره، برای کاشت انواع میوه های سردسیری، نیمه گرمسیری و همچنین مرکّبات و سبزیجات زودرس و دیررس مناسب می-باشند.

توت فرنگی یکی از مهم ترین محصولات مناطق معتدله است که به تنش شوری خیلی حساس است. با توجه به شور شدن منابع آب و خاک، امروزه اصلی ترین هدف در تولید توت فرنگی غلبه بر اثرات زیانبار تنش شوری می باشد. به منظور کاهش اثرات تنش شوری روی میوه توت فرنگی رقم کاماروزا، تأثیرتیمارهای اسیدسالیسیلیک و نانو-اسیدسالیسیلیک، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و در شرایط هیدروپونیک بررسی شد. شوری کلریدسدیم در سه غلظت صفر، 25 و 50 میلی مولار و تیمارها در سه سطح شاهد (آب)، اسید سالیسیلیک (1 میلی مولار) و نانو-اسیدسالیسیلیک (1 میلی مولار) اعمال شدند. نتایج نشان داد که اعمال تیمار های کلریدسدیم شاخص های رشدی مانند طول شاخساره، وزن تر شاخساره، وزن تر ریشه و کلروفیل برگ و شاخص های کمی و کیفی میوه شامل عملکرد بوته، وزن میوه، ظرفیت آنتی اکسیدانی و اسیدیته قابل تیتراسیون را کاهش ولی مقدار آنتوسیانین و سدیم میوه را نسبت به شاهد افزایش داد. تیمار های اسیدسالیسیلیک و نانو اسیدسالیسیلیک اثرات تنش شوری را تعدیل نموده و جذب سدیم توسط میوه را کاهش دادند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر تیمار نانو-اسیدسالیسیلیک موثرتر از تیمار اسیدسالیسیلیک اثرات تنش شوری در توت فرنگی رقم کاماروزا را کاهش داد.