پژوهش های کاربردی در گیاهپزشکی
سال:1399 | دوره:9 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

گونه هایی از جنس فایتوفتورا باعث پوسیدگی ریشه، طوقه و مرگ گیاهچه ی گوجه فرنگی می شوند. در صورت تماس میوه با خاک و فعال بودن بیمارگر، میوه در معرض پوسیدگی به نام پوسیدگی چشم گوزنی قرار می گیرد. در این تحقیق عوامل بیمارگر از خاک، ریشه و طوقه ی گوجه فرنگی در استان خراسان شمالی جداسازی شده و به عنوان گونه های capsici Phytophthora و P. nicotianae شناسایی و بیماری زایی هردو گونه روی نشاهای گوجه فرنگی به اثبات رسید. تولید زئوسپور در این گونه ها تحت تأثیر شرایط نوری و دمایی مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از لحاظ واکنش به شرایط دمایی بین آنها اختلاف معنی داری وجود داشت. همچنین دما در آزادسازی زئوسپور هر دو گونه اثر معنی داری داشت. بیشترین تولید زئوسپور در یکی از جدایه های P. capsici در 20 درجه ی سانتی گراد و در شرایط تاریکی اتفاق افتاد. در مورد P. nicotianae در 25 درجه ی سانتی گراد و شرایط نوری بیشترین زئوسپور تولید شد. بیشترین طول زخم ایجاد شده توسط زئوسپورها در جدایه ی شماره ی دو مربوط به گونه یP. capsici رخ داد که اندازه ی آن در 25 درجه ی سانتی گراد و تاریکی پس از پنج روز به حدود 50 میلی متر رسید. در مورد گونه ی P. nicotianae بیشترین بیماری زایی زئوسپورها در 27 درجه ی سانتی گراد و در شرایط نوری حادث شد.

کرم سیب، L. Cydia pomonella آفت کلیدی باغات سیب ایران است. به منظور موفقیت در کنترل شیمیایی این آفت و کم کردن دفعات سمپاشی علیه آن، استفاده از روش های نوین و دقیق پیش آگاهی، از اهمیت زیادی برخوردار است. دقیق ترین روش پیش آگاهی برای پیش بینی رخداد مراحل مختلف فنولژیک آفات، استفاده از تعیین مجموع گرمای موثر تامین شده از محیط بر اساس روز-درجه (Degree-Days ) می باشد. در همین راستا، به منظور تهیه ی مدل پیش آگاهی کرم سیب برمبنای تعیین مجموع گرمای موثر ساعتی تامین شده از محیط (GDH)، این پژوهش در دو شهرستان کامیاران و سقز انجام شد. تاریخ آغاز ثبت دمای محیط و محاسبه ی گرمای موثر، با تعیین زیست پایه ی (Biofix) کرم سیب بر اساس شکار تله های فرمونی مشخص گردید. از این تاریخ تا زمان برداشت سیب، تغییرات دمای محیط به طور ساعتی در باغ ثبت و گرمای موثر تامین شده از محیط بر مبنای شاخص های دمایی نشو ونمای کرم سیب در هرساعت محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده، در هر دو منطقه ی مورد بررسی، سه اوج پرواز دیده شد که بیانگر وجود دو نسل کامل و نسل سوم ناقص کرم سیب در مناطق مورد بررسی بود. با توجه به اینکه بهترین زمان انجام کنترل شیمیایی کرم سیب، در هنگام اوج جمعیت لاروهای سن اول و قبل از ورود آنها به داخل میوه ها می باشد، نتایج دو ساله ی تحقیق در هر دو منطقه ی کامیاران و سقز نشان داد که اوج جمعیت لاروهای سن اول نسل اول در 430± 6634 ساعت-درجه و نسل تابستانه در 846 ± 23700 ساعت-درجه می باشد.

یکی از زمینه های کاربردی نانوتکنولوژی استفاده از نانوذرات مختلف در مدیریت بیماری های گیاهی است. لکه باکتریایی گوجه فرنگی ناشی از باکتری Xanthomonas perforans یکی از بیماری های مهم است که باعث کاهش کمیت و کیفیت محصول می شود. این مطالعه با هدف بررسی فعالیت ضدباکتریایی نانوذرات نقره ی بیوسنتز شده و نانوکامپوزیت نقره – کیتوزان علیه عامل بیماری لکه باکتریایی گوجه فرنگی انجام شد. نانوذرات به روش سنتز سبز و با عصاره ی آبی سماق سنتز شدند. اثر ضدباکتریایی غلظت های مختلف نانوذرات با روش حداقل غلظت مهارکنندگی سنجیده شد. تشخیص نانوذرات سنتز شده با میکروسکوپ الکترونی روبشی و الگوی پراش اشعه ایکس انجام شد. نانوذرات نقره و نانوکامپوزیت شبه کروی با اندازه ی میانگین به ترتیب 35 و 50 نانومتر سنتز شدند. حداقل غلظت مهارکنندگی نانوذرات نقره در غلظت 17 میلی گرم بر لیتر و نانوکامپوزیت در ترکیب سه میلی گرم بر لیتر نانوذره نقره و 94/6 میلی گرم بر لیتر کیتوزان تعیین شد. در آزمایشات گلخانه ای نیز نانوذرات نقره در غلظت های 10، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر شدت بیماری لکه باکتریایی گوجه فرنگی را روی نشاءها در مقایسه با شاهد کاهش دادند که بیشترین کاهش با 11/91 درصد مربوط به غلظت 100 میلی گرم بر لیتر بود. همچنین شدت بیماری با استفاده از نانوکامپوزیت نقره-کیتوزان هم در سطح معنی داری کاهش یافت. نتایج این پژوهش نشان داد که نانوذرات بیوسنتز شده علیه باکتری مورد مطالعه فعالیت ضدباکتریایی موثری داشتند.

اثرات دوز توصیه شده ی مزرعه ای و نصف دوز توصیه شده ی مزرعه ای چهار حشره کش آبامکتین، امامکتین بنزوات، استامی پرید و فلوبندیامید روی مراحل نابالغ زنبورTrichogramma evanescens (Hym.: Trichogrammatidae) پارازیتویید مینوز گوجه فرنگیTuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae) مطالعه شد. تخم های پارازیته شده بید غلات Sitotroga cerealella (Lepidoptera: Gelechiidae) در مراحل لاروی، پیش شفیرگی و شفیرگی پارازیتویید به روش غوطه وری تیمار شدند. کارت های حاوی 140 عدد تخم پارازیته شده ی بید غلات به مدت 10 ثانیه در محلول های حشره کش ها که با غلظت توصیه شده ی مزرعه ای و نصف آن تهیه شده بودند، غوطه ور شدند. زیست سنجی فقط برای مراحل نابالغ نسل F0 انجام شد. میزان ظهور، پارازیتیسم و طول عمر در نسلF0 و نیز کاهش در میزان ظهور و نسبت جنسی در نسل F1 در تیمارهای مختلف تعیین شد. استامی پرید در مرحله ی شفیرگی در گروه بی زیان قرار گرفت. در میزان ظهور نسل F1 آبامکتین، امامکتین و استامی پرید کم زیان وفلوبندیامید بی زیان دسته بندی شد. از نظر نسبت جنسی فلوبندیامید تنها حشره کشی بود که با شاهد اختلاف معنی داری نداشت. درمورد میزان پارازیتیسم و ظهور در نسلF0 آبامکتین و امامکتین بنزوات در همه ی مراحل رشدی و دو غلظت به کار رفته در گروه کم زیان دسته بندی شدند. فلوبندیامید در همه ی مراحل و هر دو غلظت در گروه بی زیان گروه بندی شد. به طور کلی آبامکتین و فلوبندیامید در هر دو نسل به ترتیب در گروه کم زیان و بی زیان قرار گرفتند.

یکی از مسایل اساسی در بررسی جمعیت حشرات، انتخاب روش نمونه گیری مناسب می باشد، نمونه ی خوب باید دقیق، نااریب و منطبق بر پارامتر جامعه باشد و روش نمونه گیری هزینه ی نمونه برداری را افزایش ندهد. بنابراین مقایسه ی کارایی نمونه گیری و هزینه و دقت خالص نسبی از اهم مسایل نمونه برداری علمی می باشد. در این بررسی کارایی روش های مختلف نمونه برداری از جمعیت ملخ ایتالیایی Calliptamus italicus (Orthoptera: Acrididae) در مراتع منطقه ی خدا آفرین در دو سال 1389 و 1390 مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه گیری با سه اندازه ی مختلف کوادرات (64/0، 44/1 و 4 متر مربع)، تور حشره گیری و روش علامتگذاری و شکار مجدد انجام گرفت. زمان نمونه برداری به عنوان شاخصی از هزینه ثبت شد. نتایج نشان داد که تخمین کوادرات-های با اندازه های مختلف مشابه، ولی دقت خالص نسبی کوادرات بزرگ تر بیشتر بود. رابطه ی معنی داری بین تخمین تور حشره گیری با کوادرات ها مشاهده نشد، ولی هر یک دقیقه تور زدن معادل تقریبی 36/2 متر مربع نمونه گیری تعیین شد. بر این اساس تور حشره-گیری روشی کم هزینه و غیر دقیق تعیین گردید که فقط می تواند به منظور نمونه برداری های فوری برای تصمیم گیری در مدیریت آفت به کار رود. روش علامتگذاری و شکار مجدد نیز نمی تواند برای تخمین جمعیت این حشره به کار رود.

شته ی مومی کلم، Brevicoryne brassicae L. یکی از آفات مهم گیاهان تیره ی کلمیان می باشد. در دهه های اخیر کنترل زیستی و استفاده از قارچ های بیمارگر حشرات، به عنوان جایگزین یا مکمل آفت کش های شیمیایی برای کنترل شته ها توسعه یافته است. در مدیریت تلفیقی آفات ارزیابی تاثیرات زیرکشندگی عوامل بیمارگر نظیر قارچ های بیماریزا، به اندازه ی ایجاد مرگ و میر دارای اهمیت می باشد. لذا در تحقیق حاضر اثر غلظت های زیر کشنده ی LC25 جدایه های Acremonium sclerotigenum، Lecanicillium muscarium، Beauveria bassiana، Paecilomyces. variotiiوSimplicillium sp.، روی رشد، تولید مثل و شاخص های جدول زیستی باروری شته ی مومی کلم، در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. بالاترین میزان کشندگی بین جدایه ها متعلق به L. muscarium با LC50 برابر با 103×57/2 کنیدی در میلی لیتر بدست آمد. غلظت زیرکشنده ی قارچ ها در مقایسه با شاهد موجب کاهش معنی دار سرعت نشو و نمای پورگی، طول عمر و باروری شته گردید (05/0P<). نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) شته ی مومی کلم در غلظت زیر کشنده ی جدایه های A. sclerotigenum، L. muscarium، B. bassiana، P. variotii و Simplicillium sp. به ترتیب 009/0± 225/0، 011/0± 219/0، 008/0± 246/0، 004/0± 254/0و 008/0± 215/0 بر روزبه دست آمدکه در مقایسه با شاهد (008/0± 332/0 بر روز) به طور معنی داری کاهش نشان داد. نتایج مطالعه ی حاضر نشان داد با توجه به اثرات زیرکشندگی قابل توجه قارچ های بیمارگر A. sclerotigenum، L. muscarium وB. bassiana، به شرط تکرار نتایج قابل قبول در شرایط مزرعه ای می توان این عوامل را در تدوین برنامه های مدیریت تلفیقی این آفت مورد نظر قرار داد.

حشره کش میکروبی Bt در سطح وسیع برای کنترل لاروهای کرم برگخوار چغندر قند Spodoptera exigua Hb. مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از دوزهای بالا برای کنترل موثرتر، احتمال بروز مقاومت را افزایش می دهد. تلفیق عوامل کنترلی مختلف به-عنوان یک ابزار موثر در کاهش دوز مصرفی از اهمیت و جایگاه بالایی در برنامه های مدیریت آفات برخوردار است. در این بررسی اثرات کشندگی و زیر کشندگی حشره کش میکروبی Bt و تلفیق آن با عصاره ی اتانولی برگ های سرو نقره ای بر مرگ و میر و برخی فراسنجه های زیستی کرم برگخوار چغندر قند مورد مطالعه قرار گرفت. غلظت های مختلف دو عامل کنترلی به صورت مخلوط با غذای مصنوعی در اختیار لاروها قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، مرگ و میر، درصد شفیره شدن، طول دوره ی لاروی و درصد ظهور حشرات کامل به طور معنی داری تحت تاثیر قرار گرفت. مقادیرLC50 حشره کش میکروبی Bt در روز اول 25/4 و در روز هفتم بررسی 76/0 گرم بر لیتر بدست آمد. در تلفیق غلظت دو گرم بر لیتر Bt با غلظت های 5/12 و 25/6 گرم بر لیتر عصاره ی برگ سرو نقره ای، کمترین مقدار کارایی تبدیل غذای خورده شده در مقایسه با شاهد ثبت گردید (به ترتیب 1/16 و 9/17 درصد در مقایسه با99/38 درصد در شاهد مثبت). با توجه به افزایش کارایی Bt در تلفیق با عصاره ی گیاهی در مرگ و میر لاروها و همچنین کاهش فراسنجه های تغذیه ای لاروهای کرم برگخوار چغندر قند، امکان استفاده از تلفیق دو عامل در شرایط گلخانه ای و مزرعه ای درراستای مدیریت مقاومت و کنترل پایدار جمعیت آفت وجود دارد.