تولید گیاهان زراعی
سال:1397 | دوره:11 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

سابقه و هدف: درسال های اخیر خوارزمیک های متعددی برای اهداف ارزیابی اراضی طراحی شده اند که وجه مشترک تمامی آن ها ایجاد محیطی برای الگوسازی ومدل کردن روش های ارزیابی است. با توجه به اهمیت گندم به عنوان یک محصول راهبردی در تامین غذای انسان ها و همچنین استفاده بهینه از منابع موجود و ارزیابی مزارع کشت گندم در راستای تولید پایدار، این پژوهش به منظور ارزیابی زراعی-بوم شناختی مزارع گندم پاییزه در حوزه قره سوی شهرستان گرگان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، سنجش از دور (RS) و روش فرآیند تحلیل شبکه ای انجام شد. مواد و روش ها: بدین منظور با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8 و با استفاده از روش نظارت شده نقشه مزارع گندم استخراج شد. از متغیرهای محیطی دمای متوسط، دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش سالانه، شیب، جهات شیب، ارتفاع از سطح دریا، ماده آلی، شوری، بافت و اسیدیته خاک نیز برای ارزیابی زراعی-بوم شناختی استفاده شدند. در ابتدا نیازهای بوم-شناختی در مورد متغیرهای مورد استفاده، از منابع علمی استخراج شد و نقشه های مربوط به این متغیرها تهیه و طبقه بندی شدند. از فرآیند تحلیل شبکه ای برای تعیین وزن معیارها از طریق تجزیه و تحلیل پرشس نامه استفاده شد. سپس در قالب یک مدل، لایه های مذکور به روش همپوشانی در محیط GIS تلفیق شدند و ارزیابی شکل گرفت. یافته ها: نتایج به دست آمده از تجزیه وتحلیل پرسشنامه به روش ANP نشان داد که معیار خاک به جهت کشت گندم با توجه به شرایط حوزه مورد مطالعه با ضریب 66/0 در رتبه اول و بعد از آن به ترتیب اقلیم و توپوگرافی قرار گرفتند. در بین عوامل خاکی بیشترین وزن به شوری خاک و ماده آلی به ترتیب با ضریب 33/0 و 16/0 و کمترین وزن به بافت خاک با 084/0 تعلق داشت. در بین عوامل اقلیمی، بارش با 097/0 بیشترین و دمای بیشینه با 015/0 کمترین ضریب را به خود اختصاص دادند. همچنین برای عوامل توپوگرافی، ارتفاع از سطح دریا بیشترین و جهات شیب کمترین ضریب را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که حدود 41/99 درصد از مزارع گندم، در طبقه بسیار مناسب و 58/0 درصد در طبقه مناسب قرار گرفت. ارتفاع کم تر اراضی، شیب های کم تر و رو به جنوب، دماها و بارش سالیانه مناسب و همچنین بافت، ماده آلی و هدایت الکتریکی در حد مطلوب ازجمله عواملی هستند که باعث قرار گرفتن این مناطق در این طبقه شده اند. بنابراین مزارع فعلی گندم حوزه قره سو دارای محدودیت چندانی از عوامل توپوگرافی، اقلیمی و عوامل خاکی به لحاظ کشت گندم نبوده و این نیز بیان گر این مطلب است که کشاورزان مناطق مناسبی را جهت کشت گندم انتخاب نموده اند. این منطقه می تواند به شرط مدیریت عوامل محدودکننده و کاهنده تولید از تولید بالایی برخوردار باشند. اما باید در نظر داشت که کشت مداوم گندم در سال های اخیر موجب مشکلات زیادی در سامانه های زراعی استان گلستان شده است. بنابراین اگرچه کشاورزان به درستی این گیاه را برای کشت در این منطقه انتخاب کرده اند، اما باید با معرفی گیاهان جایگزین که نیازهای اکولوژیک مشابه دارند از تکرار کشت آن جلوگیری کرد. بنابراین می توان ارزیابی های مشابهی روی سایر گیاهان پاییزه انجام داد.

سابقه و هدف: زراعت مخلوط یعنی کشت بیش از یک نبات در یک قطعه زمین و در یک سال زراعی، به ترتیبی که یک گیاه در اکثر دوره ی رشد خود در مجاورت گیاه دیگر باشد. از مهم ترین فواید کشت مخلوط افزایش تولید در واحد سطح نسبت به تک کشتی، به دلیل استفاده بهتر از عوامل محیطی مانند نور، آب و مواد غذایی موجود در خاک است. مواد و روش ها: آزمایش در سال زراعی 94-95 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی و با 3 تکرار اجرا شد. فاکتور اول کود نیتروژن در 2 سطح (0 و 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) و فاکتور دوم الگوهای مختلف کشت مخلوط در 8 سطح ( تک کشتی جو، تک کشتی شنبلیله، نسبت های جایگزینی 1: 2 شنبلیله-جو، 2: 2، 1: 3، ، 3: 1، افزایشی 20% افزایش تراکم شنبلیله به جو و کشت مخلوط درهم ) بود. صفات مورد مطالعه در این آزمایش شامل پروتئین، کربوهیدرات محلول (WSC)، درصد خاکستر (ASH)، قابلیت هضم ماده خشک (DMD)، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، عملکرد وزن خشک مخلوط، عملکرد نسبی جو، عملکرد نسبی شنبلیله، نسبت برابری زمین وزن خشک گیاه جو و شنبلیله بود. تراکم گیاه جو 375 بوته در متر مربع و همچنین رقم مورد استفاده برای کاشت جو زهک بود و تراکم گیاه شنبلیله 50 بوته در متر مربع و رقم مورد استفاده رقم محلی بود. عملیات برداشت در فروردین در مرحله خمیری جو انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد بیش ترین وزن خشک مخلوط (1/1277 گرم در متر مربع) و بیش ترین نسبت برابری زمین(15/1 LER= )، از نسبت کشت افزایشی 100% جو: 20% شنبلیله به دست آمد. بالاترین میزان پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک و درصد خاکستر علوفه از تیمار خالص شنبلیله به دست آمد. بالاترین میزان کربوهیدرات های محلول، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و فیبر از تیمار خالص جو به دست آمد. از نظر پروتئین تیمار یک (جو): سه (شنبلیله) از بین تیمارهای مخلوط دارای بالاترین کیفیت بود. همچنین تیمار کود نیتروژن نسبت به شاهد باعث افزایش درصد پروتئین خام، کربوهیدرات های محلول در آب و قابلیت هضم ماده خشک شد. ولی در صفات (الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، درصد خاکستر علوفه) تیمار شاهد نسبت به تیمار کود نیتروژن باعث افزایش این صفات گردید. نتیجه گیری کلی: به طور کلی کود نیتروژن تأثیر معنی داری بر روی صفات کیفی داشته و با اعمال کود نیتروژن میزان پروتئین و کربوهیدرات های محلول در آب و قابلیت هضم ماده خشک گیاه جو افزایش یافته و همچنین گیاه شنبلیله میزان پروتئین، قابلیت هضم ماده خشک و درصد خاکستر علوفه بیش تری نسبت به جو داشت. در این الگوهای کشت نسبت کشت افزایشی 100% جو: 20% شنبلیله دارای بیش ترین کربوهیدرات محلول (4/70%) بود. به نظر می رسد که وجود شنبلیله در کشت مخلوط با جو باعث افزایش کیفیت مخلوط می شود چون هر چه میزان شنبلیله در کشت مخلوط بیش تر باشد میزان پروتئین در آن نسبت مخلوط افزایش و میزان الیاف نامحلول اسیدی و خنثی کم تر و به دنبال آن کیفیت و خوشخوراکی آن افزایش می یابد.

سابقه و هدف: گلرنگ یکی از مهم ترین گیاهان روغنی ست، که در بسیاری از مناطق نیمه خشک جهان رشد می کند. هیومیک اسید اصلی ترین بخش مواد هیومیکی و مهم ترین جزء ماده آلی خاک (هوموس) را تشکیل می دهد که باعث افزایش عملکرد و کیفیت محصول می شود. چای کمپوست هوازی حاوی جمعیت بالایی از میکروارگانیسم های زنده نظیر ریزوباکتر، تریکودرما و گونه های سودوموناس می باشد که باعث افزایش رشد و عملکرد گیاهان می شوند. ورمی واش به عنوان عصاره ورمی کمپوست یک کود آلی مایع است که از مواد ترشحی و فضولات دفعی کرم خاکی به دست می آید و به صورت اسپری برگی به کار می رود. هدف از این تحقیق بررسی کاربرد کود هیومیک اسید و محلول پاشی چای کمپوست و ورمی واش بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان روغن در گیاه گلرنگ رقم گلدشت است. مواد و روش: به منظور مطالعه اثر هیومیک اسید گرانول و محلول پاشی چای کمپوست و ورمی واش بر عملکرد، اجزاء عملکرد و میزان روغن گلرنگ آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان انجام شد. تیمارها شامل کاربرد خاکی هیومیک اسید ( صفر (شاهد)، 500، 1000 و 1500 کیلوگرم در هکتار) و چهار سطح محلول پاشی آب مقطر به عنوان شاهد، ورمی واش 1: 10، ورمی واش 1: 20 و چای کمپوست بود. یافته ها: نتایج نشان داد اثر سطوح مختلف هیومیک اسید بر ارتفاع بوته، وزن طبق، تعداد دانه، وزن هزار دانه و درصد روغن معنی دار بود اما تیمارهای محلول پاشی و اثر متقابل آن ها بر این صفات معنی دار نبود. افزایش وزن طبق در گلرنگ با کاربرد هیومیک اسید می تواند به دلیل افزایش تعداد دانه و وزن هزار دانه باشد. قطر ساقه، تعداد طبق کل، تعداد طبق بارور، عملکرد روغن و عملکرد دانه تحت تأثیر اثر هیومیک اسید و محلول پاشی قرار گرفت، اما بر هم کنش اثر هیومیک اسید در محلول پاشی تأثیر معنی داری بر صفات فوق نداشت. به نظر می رسد افزایش فتوسنتز و متابولیسم گیاهی در اثر مصرف هیومیک اسید، موجب افزایش مواد ذخیره شده و کاهش محدودیت منبع شده که موجب سرازیر شدن مواد پرورده به سمت دانه و افزایش وزن هزار دانه در گیاه گلرنگ می گردد. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از این آزمایش نشان داد که در بین سطوح مختلف کود هیومیک اسید مقدار 1500 کیلوگرم در هکتار می تواند نقش موثری در افزایش ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن طبق، تعداد طبق، تعداد طبق بارور، تعداد دانه، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و عملکرد دانه داشته باشد. محلول پاشی چای کمپوست بیش ترین تأثیر را در افزایش قطر ساقه، تعداد طبق، تعداد طبق بارور، عملکرد روغن و عملکرد دانه داشت. در مجموع می توان گفت در شرایط آب و هوایی مشابه رفسنجان، کاربرد کود زیستی هیومیک اسید به میزان 1500 کیلوگرم در هکتار و محلول پاشی چای کمپوست مناسب ترین تیمار برای افزایش عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن در گیاه گلرنگ بود.

شرایط نامناسب محیطی و همچنین شرایط انبارداری بذر می تواند زمینه ساز وقوع برخی تنش ها از قبیل تنش اکسیداتیو با تولید اکسیژن در بذور و سایر بافت های گیاهی گردد. شبکه دفاعی گونه های فعال اکسیژن مشتمل بر آنزیم های آنتی اکسیدانت، آنتی اکسیدانت های غیرآنزیمی و آنزیم های دخیل در تولید گونه های فعال اکسیژن بوده که مسئول نگه داری این گونه های فعال اکسیژن در حد بسیار اندکی بوده و غیر خسارت زا می باشند. در گیاهان، آنتی اکسیدانت ها غیر آنزیمی از قبیل پرولین و آسکوربیک اسید و همچنین آنتی اکسیدانت های آنزیمی از قبیل سوپراکسید دیسموتاز، پروکسیداز، کاتالاز، آسکوربات پروکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز به عنوان یک تیم دفاعی در این زمینه شناخته شده اند که با همکاری هم سلولهای گیاهی را از خسارت اکسیداتیو محافظت می کنند. از این رو، این تحقیق به منظور بررسی اثر زوال مصنوعی و انبارداری طبیعی بر کارکرد سامانه های آنتی اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی بذور نخود اجرا شد. مواد و روش ها: این آزمایش به منظور بررسی اثر زوال مصنوعی و انبارداری طبیعی بر سامانه های آنتی اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی بذور نخود در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1394 انجام شد. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل انبارداری طبیعی به مدت دو و چهار سال و زوال مصنوعی یک تا پنج روزه از طریق آزمون پیری تسریع شده به همراه تیمار شاهد بودند. برای انجام آزمون تسریع پیری بذرها درون جعبه های پلاستیکی و روی توری سیمی قرار گرفته و در شرایط دمای 43 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 100 درصد به مدت یک تا پنج روز قرار گرفتند. برای تیمارهای زوال طبیعی نیز از بذوری که به مدت دو و چهار سال در شرایط طبیعی انبار نگه داری شده بودند استفاده گردید. پس از اعمال تیمارها، آزمون جوانه زنی انجام و فعالیت آنتی کسیدانت های آنزیمی و غیرآنزیمی اندازه گیری شد. آنالیز آماری داده ها نیز با نرم افزار SAS انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد در شرایط زوال مصنوعی با افزایش تعداد روزهای زوال درصد جوانه زنی بذور کاهش و پراکسیداسیون لیپید و همچنین تولید پراکسید هیدروژن و هدایت الکتریکی افزایش یافت. درصد جوانه زنی در زوال تسریع شده نسبت به انبارداری طبیعی کاهش بیشتری داشت. در شدت های پایین زوال مصنوعی تا سه روز تجمع پرولین بیشتر از نمونه های مربوط به تیمار انبارداری طبیعی بود ولی میزان تجمع آن در انبارداری طبیعی بیشتر از تیمارهای زوال مصنوعی 4 و 5 روز زوال بود. تولید پرولین در تیمار انبارداری طبیعی با افزایش مدت زمان انبارداری افزایش یافته ولی تولید آسکوربیک اسید در این تیمار کاهش یافت. زوال سبب تغییر در کارکرد آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پروکسیداز، سوپراکسیدیسموتاز و گلوتاتیون ردوکتاز شد. با افزایش شدت زوال مصنوعی تا سه روز فعالیت آنزیم های کاتالاز، سوپراکسیدیسموتاز و گلوتاتیون ردوکتاز افزایش یافت. فعالیت آنزیم پروکسیداز و آسکوربات پروکسیداز نیز در زوال های کمتر افزایش یافت ولی با ادامه شدت زوال میزان فعالیت آنها کاهش یافت. در تیمارهای انبارداری طبیعی با افزایش مدت زمان انبارداری از میزان فعالیت این آنزیم ها کاسته شد. نتیجه گیری: با مقایسه زوال مصنوعی و انبارداری طبیعی نتایج نشان داد که شدت های کمتر زوال مصنوعی نسبت به انبارداری طبیعی خسارت کمتری را به سامانه آنتی اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی وارد می کند ولی با افزایش شدت زوال مصنوعی تا 5 روز تجمع گونه های فعال اکسیژن بر این سامانه ها غلبه نموده و قادر به پالایش آنها نبوده و خسارت به بذور در این تیمارها بیشتر از تیمارهای انبارداری طبیعی بود. در شرایط انبارداری طبیعی آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون ردوکتاز نسبت به شرایط زوال مصنوعی 4 و 5 روز فعالیت بیشتری داشته و نقش مهمتری نسبت به سه آنزیم دیگر در سمیت زدایی گونه های فعال اکسیژن و تخفیف زوال بذور دارند. در زوال مصنوعی 4 و 5 روز فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز نسبت به انبارداری طبیعی بیشتر بوده و نقش آنها در این زمینه پررنگ تر می شود.

سابقه و هدف: دانه حبوبات به عنوان یکی از مهمترین منابع گیاهی غنی از پروتئین و دومین منبع مهم غذایی انسان بعد از غلات به شمار می رود. لوبیا در ایران از نظر سطح زیر کشت و اهمیت اقتصادی مقام اول را در بین حبوبات داراست(19). گزارش شده است که فاصله بیشتر بین بوته ها باعث می شود هر گیاه به دلیل داشتن فضای بیشتر در اطراف خود نور بیشتری را دریافت نماید و فعالیت فتوسنتزی خود را بهتر انجام دهد. کودهای شیمیایی نیتروژن دار نقش مهمی در تولیدات گیاهی ایفا می کنند. بنابراین بررسی میزان کاربرد آن ها برای هر محصول گیاهی از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف این آزمایش بررسی تاثیر فواصل مختلف کاشت و سطوح کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا در شمال ایران (شهرستان رودسر) بود. مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان رودسر در سال 1393 انجام شد. برای کاشت از بذر توده محلی پاچ باقلا استفاده شد. کشت به صورت خشکه کاری در تاریخ 15 خردادماه انجام گرفت. عامل اصلی فاصله ثابت روی ردیف 10 سانتی متر و فاصله بین ردیف کاشت در سه سطح: (30، 40 و 50 سانتی متر به ترتیب با تراکم های بوته 33، 25 و 20 بوته در متر مربع) و عامل فرعی کود نیتروژن از منبع اوره در چهار سطح (شاهد، 30، 60 و90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بود. عملکرد و صفات وابسته به عملکرد اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان که فاصله کاشت، سطوح مختلف کود نیتروژن و اثر متقابل فاصله کاشت و سطوح مختلف کود نیتروژن بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، وزن خشک بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. ارتفاع بوته تحت تاثیر فاصله کاشت و نیز سطوح مختلف کود نیتروژن و وزن صد دانه فقط تحت تاثیر سطوح مختلف کود نیتروژن قرار گرفت. در بین فاصله های مختلف کاشت، فاصله بین ردیف کاشت 40 سانتی متر برای صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه، وزن خشک بوته و فاصله های بین ردیف کاشت 40 و 50 سانتی متر برای صفات تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته برتری معنی داری داشت، در حالی که بیشترین عملکرد بیولوژیک از فاصله بین ردیف کاشت 30 سانتی متر به دست آمد. تیمار 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای صفات ارتفاع بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت برتری معنی داری نسبت به سایر سطوح مورد مطالعه داشت. بیشترین تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته، وزن خشک بوته و عملکرد بیولوژیک هم از تیمارهای 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد.

سابقه و هدف: رشد گیاه در بر گیرنده مجموعه ای از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی است که این فرآیندها با یکدیگر اثرات متقابل برقرار و تحت تاثیر عوامل محیطی مختلف از جمله نور قرار می گیرند. شناخت و بررسی شاخص های رشد، در تجزبه و تحلیل عوامل موثر بر تجمع ماده خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. از آنجاکه در سیستم های مختلف زراعی از جمله کشت راهرویی بیش از یک گونه در کنار هم رشد و نمو می کنند، بنابراین بررسی رفتارگیاهان می تواند از نظر زراعی بسیار مهم و ضروری باشد. لذا هدف از این تحقیق بررسی ادغام درخت و گیاهان زراعی در سیستم راهرویی به منظور حفظ و یا افزایش ماده خشک گیاه، تحت بهره وری بهتر از منابع است. ترویج این شیوه های چند کشتی می تواند سبب پایداری اکوسیستم های کشاورزی شود. مواد و روش: به منظور بررسی آنالیز رشد و صفات فیزیولوژیکی گندم و جو در سیستم های مختلف کشت آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1394-1393 در منطقه سامان اجرا گردید. تیمارها شامل: 4 سیستم مختلف کشت (کشت راهرویی گندم – بادام، کشت راهرویی جو-بادام، تک کشتی گندم و تک کشتی جو) بود. شاخص سطح برگ، میزان ماده خشک تولیدی، میزان کلرفیل ( aوb و کلروفیل کل)، میزان پرولین، درصد پروتئین دانه و شاخص های رشدی اندازه-گیری شدند. یافته ها: نتایج نشان داد بیشترین میزان پرولین، جذب نور، سرعت رشد محصول، سرعت جذب خالص و سرعت رشد نسبی در سیستم کشت راهرویی جو – بادام بدست آمد. بالاترین میزان ماده خشک تولیدی در واحد سطح (1424 گرم در متر مربع) مربوط به کشت راهرویی جو-درخت بادام بود، درحالیکه برای کشت متناظر گندم برابر با 934 گرم در متر مربع بدست آمد که با تک کشتی تفاوت معنی داری نداشت. کمترین میزان هم برای تک کشتی جو برابر با 700 گرم در متر مربع بود. به نظر می رسد جو کمتر تحت تاثیر سایه اندازی درخت و رقابت مواد مغذی در این سیستم کشت قرار می گیرد و میزان ماده خشک بالاتری نسبت به تک کشتی و نیز کشت راهرویی گندم را سبب می شود. بیشترین جذب نور نیز در این سیستم کشت بدست آمد. نتیجه گیری: . کشت راهرویی در استان چهارمحال و بختیاری مخصوصاً در شهرستان سامان به عنوان یک روش موثر برای افزایش بهره وری و بازده اقتصادی باغات و گیاهانی مثل جو مهم است. بنابراین می تواند در جهت ترویج توسعه پایدار از منابع طبیعی و بهره برداری از فضا در واحد زمان به کار گرفته شود. از بین غلات مرسوم منطقه جو گزینه بهتری برای کشت زیر درختان بادام است و بیشترین ماده خشک تولیدی در واحد سطح مربوط به کشت راهرویی آن با درخت بادام بود. کاشت گندم در این سیستم کشت نیز اگرچه میزان تجمع ماده خشک تولیدی را تغییر نداد، اما اضافه شدن آن در باغ گامی در جهت بهره وری و جلوگیری از هدر رفت منابع است. گیاه جو از این شرایط بهره بیشتری برده و گزینه مناسب تری برای زیراشکوب درختان بادام است.

سابقه و هدف: کمبود آب یکی از مهم ترین عوامل کاهش تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا می باشد. نیتروژن یکی از مهم ترین عناصر غذایی و عامل کلیدی در دستیابی به عملکرد مطلوب در محصولات زراعی است. منابع آلی در تلفیق با کودهای شیمیایی می توانند به حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصول منجر شوند، زیرا این سیستم اکثر نیازهای غذایی گیاه را تأمین کرده و کارآیی جذب مواد غذایی توسط محصول را نیز افزایش می دهد. بنابراین بررسی تأثیر سیستم های مختلف تغذیه ای (آلی، شیمیایی و تلفیقی) و قطع آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ ضروری به نظر می رسد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بر گلرنگ بهاره رقم اصفهان-14 اجرا گردید. عامل اصلی شامل آبیاری در چهار سطح (S0: آبیاری کامل، S1: قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی، S2: قطع آبیاری در مرحله گلدهی و گرده افشانی و S3: قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) و عامل فرعی شامل سیستم های مختلف تغذیه ای در شش سطح (N0: بدون کود، N1: 100 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع اوره، N2: 75 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره + 25 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی، N3: 50 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره + 50 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی، N4: 25 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره + 75 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی و N5: 100 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی) بود. در این آزمایش شاخص سطح برگ، عملکرد، و اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد تأثیر چشمگیری بر صفات اندازه گیری شده داشت؛ به طوری که در تیمار قطع آبیاری در مرحله گل دهی و گرده افشانی، تعداد دانه پر در طبق نسبت به تیمار آبیاری کامل 5/21 درصد کاهش یافت. همچنین عملکرد و اجزاء عملکرد در سیستم های تغذیه تلفیقی نسبت به سیستم های تغذیه شیمیایی و آلی بیشتر بود. بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری S0، S1، S2 و S3 به ترتیب از سیستم های تغذیه تلفیقی N2 (7/4291 کیلوگرم در هکتار)، N3 (7/3211 کیلوگرم در هکتار)، N2 (3/2653 کیلوگرم در هکتار) و N2 (4/3603 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. کارایی مصرف آب در تیمارهای آبیاری S1 و S3 در همه سیستم های تغذیه ای نسبت به تیمار آبیاری S2 افزایش یافت. نتیجه گیری: کودهای آلی توأم با کودهای شیمیایی با تعدیل اثرات تنش خشکی منجر به بهبود عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ در شرایط قطع آبیاری گردید. عملکرد دانه در تیمار آبیاری S3 در سیستم های تغذیه تلفیقی N2 و N3 مشابه تیمار آبیاری کامل (S0) و سیستم تغذیه شیمیایی بود. بر این اساس بایستی اظهار داشت که در کشت گلرنگ با کاربرد سیستم های تغذیه تلفیقی می توان افت عملکرد ناشی از کمبود آب قابل دسترس در شرایط قطع آبیاری در مرحله پرشدن دانه را تا حدودی جبران کرد.

سابقه و هدف: دو نوع رقم باقلا دارای تانن و بدون تانن وجود دارد. تانن ها ترکیبات ضد تغذیه ای هستند که بر روی کیفیت و قابلیت هضم تاثیر منفی می گذارند. این بررسی به منظور ارزیابی عملکرد ژنوتیپ های بدون تانن در مقایسه با ژنوتیپ های دارای تانن انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش در سال زراعی 95-1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. 11 ژنوتیپ مختلف باقلا (پنج ژنوتیپ دارای تانن، پنج ژنوتیپ بدون تانن و ژنوتیپ شاهد برکت) از نظر صفات زراعی شامل ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه و غلاف سبز، عملکرد زیست توده و شاخص برداشت مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده وجود تفاوت معنیدار بین ژنوتیپها از لحاظ ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده، عملکرد غلاف سبز و شاخص برداشت بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد ژنوتیپ های GF-331 و GF-332 هر دو از گروه ژنوتیپ های دارای تانن بیش ترین عملکرد دانه (به ترتیب 6746 و 6427 کیلوگرم در هکتار) را تولید کردند. کم ترین (3540 کیلوگرم در هکتار) میزان عملکرد دانه نیز مربوط به ژنوتیپGF-98 از گروه ژنوتیپ های بدون تانن بود. میزان عملکرد غلاف سبز از 15080 تا 33067 کیلوگرم متغیر بود. کم ترین میزان متعلق به GF-98 (بدون تانن) و بیش ترین آن مربوط به GF-20 (شاهد) بود. عملکرد زیست توده از 29000 تا 57333 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. ژنوتیپ GF-247 (بدون تانن) بیش ترین و ژنوتیپ GF-98 (بدون تانن) کم ترین عملکرد زیست توده را تولید کردند. براساس نتایج مقایسه میانگین، بیش ترین وزن 100 دانه با 33/158 گرم مربوط به ژنوتیپGF-21 (گروه دارای تانن) و کم ترین آن با 102 گرم مربوط به GF-249 (بدون تانن) بود. نتایج مقایسات گروهی نشان داد که بین دو گروه ژنوتیپ های دارای تانن و بدون تانن اختلافی از نظر ارتفاع بوته، عملکرد غلاف سبز و عملکرد زیست توده وجود نداشت. به طور کلی، ژنوتیپ های دارای تانن از نظر صفاتی مانند وزن 100 دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت بهتر از ژنوتیپ های بدون تانن بودند. نتیجه گیری: در این مطالعه، ژنوتیپ های دارای تانن از نظر اکثر صفات مورد مطالعه در این آزمایش برتری قابل توجهی نسبت به ژنوتیپ های بدون تانن داشتند. بنابراین، اگر هدف از کاشت باقلا دستیابی به عملکردهای بالاتر است استفاده از ژنوتیپ های دارای تانن در شرایط محیطی گرگان عملکرد بهتری تولید می کند. از طرف دیگر، براساس نتایج این بررسی، عملکرد دانه گروه ژنوتیپ های بدون تانن مشابه با ژنوتیپ برکت بود و به دلیل این که ژنوتیپ های بدون تانن از لحاظ کیفیت و ارزش غذایی بهتر از ژنوتیپ برکت هستند در صورت تکرار این نتایج (مشابه بودن عملکرد ژنوتیپ بدون تانن با ژنوتیپ برکت) در مطالعات آتی، توسعه و کشت آن در این منطقه توجیه پذیر می باشد.

سابقه و هدف: تنش خشکی باعث کاهش رشد گیاه از طریق اختلال در فتوسنتز و فرآیندهای فیزیولوژیکی مرتبط با عملکرد می شود. وجود مقدار کافی از پتاسیم، برای مقاومت به خشکی در گیاه حیاتی است و سبب افزایش ثبات غشای سلولی، رشد ریشه و وزن خشک اندام های هوایی گیاهان در شرایط تنش خشکی و نیز بهبود جذب آب و حفاظت از آب می شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر کم آبیاری و پتاسیم بر عملکرد ذرت علوفه ای و نقش تعدیل کنندگی پتاسیم در مقابله با اثرات کم آبیاری بود. مواد و روش ها: آزمایش حاضر در شهرستان ورامین در تابستان سال 1390 انجام شد. این آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با شش تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دو رژیم آبیاری به عنوان عامل اصلی (آبیاری کامل و کم آبیاری به ترتیب پس از 70 و 130 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و کود سولفات پتاسیم (K2SO4) حاوی 52 درصد K2O به عنوان عامل فرعی در چهار سطح (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. رقم ذرت مورد استفاده در این آزمایش، رقم سینگل کراس 704 بود. یافته ها: کم آبیاری (آبیاری پس از 130 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) سبب کاهش 16، 41، 36، 33 و پنج درصدی صفات تعداد برگ، قطر ساقه، ارتفاع استقرار بلال از سطح زمین، شاخص سطح برگ و مقدار پروتئین در مقایسه با شرایط آبیاری کامل (آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) شد. استفاده از 50 کیلوگرم در هکتار کود سولفات پتاسیم سبب افزایش نه درصدی میزان پروتئین در مقایسه با عدم استفاده از سولفات پتاسیم شد. بیشترین میزان شاخص سطح برگ با استفاده از 150 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار به دست آمد، که افزایش هشت درصدی را نشان می داد. در سطوح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم، کم آبیاری سبب کاهش 58، 33، 29 و 27 درصدی عملکرد علوفه تر و 59، 42، 39 و 28 درصدی عملکرد علوفه خشک، در مقایسه با شرایط آبیاری کامل شد. در شرایط آبیاری کامل و کم آبیاری، با افزایش مصرف سولفات پتاسیم از صفر به 100 کیلوگرم در هکتار، عملکرد علوفه تر به ترتیب به میزان 17 و 98 درصد و عملکرد علوفه خشک به ترتیب به میزان 38 و 105 درصد در مقایسه با شرایط عدم استفاده از سولفات پتاسیم افزایش یافت و با افزایش بیشتر میزان سولفات پتاسیم از میزان این صفات به طور معنی داری کاسته شد. حداکثر عملکرد علوفه تر و خشک در شرایط آبیاری کامل (78749 و 26933 کیلوگرم در هکتار) و کم آبیاری (55828 و 16522 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم به دست آمد. در شرایط آبیاری کامل، اختلاف بین سطوح صفر و 100 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار برای عملکرد علوفه تر و خشک به ترتیب به میزان 11449 و 27196 کیلوگرم در هکتار بود. همچنین در شرایط کم آبیاری، اختلاف بین تیمارهای صفر و 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم به ترتیب برای عملکرد علوفه تر و خشک برابر با 7515 و 8386 کیلوگرم در هکتار بود. نتیجه گیری: با افزایش مقدار سولفات پتاسیم از صفر به 100 کیلوگرم در هکتار در شرایط کم آبیاری در مقایسه با آبیاری کامل، شیب تندتر افزایش عملکرد علوفه خشک (به ترتیب برابر با 24/4 و 67/3) و تر (به ترتیب برابر با 84/14 و 61/5) مشاهده شد. همچنین شیب کندتر کاهش عملکرد علوفه خشک (به ترتیب برابر با 31/2-و 19/7-) و تر (به ترتیب برابر با 99/9-و 15/10-) با افزایش میزان کود سولفات پتاسیم از 100 به 150 کیلوگرم در هکتار، در شرایط کم آبیاری نسبت به شرایط آبیاری کامل نشان از نقش تعدیل کننده کود سولفات پتاسیم در مقابله با کم آبیاری در ذرت داشت.

مقدمه افزایش غلظت دی اکسید کربن در اتمسفر، موجب افزایش توجه به بهبود ذخایر کربن خاک در اگرواکوسیستم ها به منظور تخفیف اثرات تغییر اقلیم و بهبود کیفیت خاک شده است(14و 25). پیش بینی تغییرات در مخازن کربن خاک به برآورد تولید خالص اولیه (NPP) و نسبت NPP برگردانیده شده به خاک وابسته می باشد. NPP، افزایش مجموع زیست توده گیاهی و تلفات آن (نظیر خشک شدن، ریزش برگ ها و مرگ گیاه، گیاهخواری و. . . ) و به عبارت دیگر، مجموع زیست توده اندام های هوایی و زیرمینی به ازای واحد سطح زمین در واحد زمان می باشد. میزان تولید خالص اولیه سالانه در اگرواکوسیستم ها و توزیع کربن در اندام های هوایی و زیرزمینی گیاه معمولاً از طریق عملکرد محاسبه می شود(3، 8 و 17). اهداف این مطالعه برآورد ضرایب تولید خالص اولیه اندام های زیرزمینی و هوایی، تولید خالص اولیه کل، ضرایب نسبی تسهیم کربن، میزان کربن تسهیم یافته و کل کربن اضافه شده به خاک برای محصولات مهم استان خراسان رضوی بود. مواد و روش ها زیست توده اندام های هوایی و زیرزمینی محصولات عمده در استان خراسان رضوی شامل گندم، جو، ذرت، پنبه، چغندرقند، یونجه و نخود در مرحله رسیدگی در سال های 1394 و 1395 اندازه گیری شد. این گونه های گیاهی در تمام مزارع مورد مطالعه بر اساس توصیه کودی بر مبنای عرف کود دهی شدند. تعداد نمونه های برداشت شده از زیست توده اندام های هوایی و زیرزمینی از 10 مزرعه چهار نمونه بود (که به طور میانگین نشاندهنده کل بوته های مزرعه بود). ریشه ها (زیست توده اندام های زیرزمینی) با استفاده از سیلندرهایی به طور دستی از خاک جدا شدند(10، 23 و 29). اندام های هوایی و ریشه ها پس از برداشت، برای رسیدن به وزن ثابت خشک شدند و وزن خشک آنها تعیین شد. محتوی کربن گیاه در چهار بخش شامل اندام-های هوایی (CS)، دانه (CP)، ریشه (CR) و تراوه های ریشه ای (CE) به ازای واحد زیست توده گیاهی در واحد سطح و زمان (گرم کربن در متر مربع در سال) محاسبه شد(3و 9). نتایج نتایج نشان داد که ضرایب نسبی تسهیم کربن به اندام های مختلف، تولید خالص اولیه اندام های هوایی و زیرزمینی و تولید خالص اولیه کل به طور معنی داری تحت تأثیر نوع گونه گیاهی قرار گرفت. بیشترین میزان کربن تسهیم یافته به اندام های مختلف هوایی و زیرزمینی شامل بذر (CP)، اندام های هوایی (CS)، ریشه (CR) و ترشحات و بقایای ریشه ای در خاک (CE) به ترتیب برای جو (78/4452 گرم کربن بر متر مربع در سال زراعی)، یونجه (56/8602 گرم کربن بر متر مربع در سال زراعی)، یونجه (39/2929 گرم کربن بر متر مربع در سال زراعی) و یونجه (11/1904 گرم کربن بر متر مربع در سال زراعی) بدست آمد. بیشترین تولید خالص اندام های هوایی و زیرزمینی به ترتیب برای جو و یونجه با 28/12626 و 5/4833 گرم کربن بر متر مربع در سال زراعی بدست آمد. نتیجه گیری ضرایب تسهیم نسبی کربن به اندام های مختلف برای ارزیابی تغییرات کربن خاک در اگرواکوسیستم ها مهم می باشد. در حقیقت، کربن و تولید خالص اولیه مهمترین متغیرها برای پیش بینی سرعت خالص تغییرات کربن در خاک هستند.

سابقه و هدف: امروزه آلودگی های زیست محیطی توسط علف کش ها و کودهای شیمیایی یکی از مهم ترین مسائل موردتوجه بشر می باشد. استفاده از روش های متداول خاک ورزی و علف کش ها، ضمن اینکه پرهزینه اند، خطر فرسایش خاک را افزایش می دهند و در بلندمدت، اثر منفی روی ساختمان خاک و عملکرد دارند. بنابراین، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تأثیر ﻣ ﺪ ﯾ ﺮ ﯾ ﺖ ﺗ ﻠ ﻔ ﯿ ﻘ ﯽ حاصلخیزی خاک بر پویایی ﺟ ﻤ ﻌ ﯿ ﺖ علف های هرز و عملکرد علوفه ذرت اجرا شد. مواد و روش ها: آزمایش در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی کرج در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا درآمد. فاکتور اصلی شامل تیمارهای مدیریت غیر شیمیایی حاصلخیزی خاک در چهار سطح (آیش، کود دامی، کود سبز پرکو و بوکو) و فاکتور فرعی شامل کاربرد کود نیتروژن در سه سطح (120، 240 و 360 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) بود. پرکو و بوکو گیاهانی از خانواده شب بوئیان هستند. بذور ذرت رقم سینگل کراس 704 با تراکم 12 بوته در مترمربع کشت شد. نمونه برداری از علف های هرز پس از کشت ذرت در مرحله ی ابتدایی تکمیل کانوپی ذرت انجام شد. جهت تعیین زیست توده علف های هرز نمونه ها به مدت 48 ساعت در آون با دمای 70 درجه سانتی گراد خشک و سپس توزین شدند. در این آزمایش، شاخص های تنوع گونه ای علف های هرز شامل شاخص شانون وینر، شاخص غنای مارگالف و شاخص غالبیت سیمپسون مورد بررسی قرار گرفتند. در پایان فصل، میزان عملکرد علوفه تعیین شد. تجزیه داده ها با استفاده از نرم افزار SAS (Version 9. 1. 3) و مقایسه میانگین ها با آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد تأثیر تیمارهای مدیریت غیر شیمیایی حاصلخیزی خاک بر زیست توده کل علف های هرز و عملکرد علوفه ذرت در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد علوفه به ترتیب در تیمار کود سبزِ پرکو (23/78 تن در هکتار) و تیمار کود دامی (71/63 تن در هکتار) بود. بیشترین زیست توده کل علف هرز تحت تأثیر تیمارهای کود دامی و آیش (3/380 و 79/364 گرم در مترمربع) و کمترین میزان آن مربوط به تیمارهای بوکو و پرکو (48/140 و 67/154 گرم در مترمربع) به-دست آمد. تأثیر سطوح نیتروژن بر زیست توده کل علف های هرز بی معنی بود. تأثیر سطوح نیتروژن بر عملکرد علوفه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل مدیریت شیمیایی و غیر شیمیایی حاصلخیزی خاک بر زیست توده سلمه تره، زیست توده تاج خروس، تراکم کل علف هرز، تراکم سلمه تره و تراکم تاج خروس ریشه قرمز در سطح احتمال یک درصد و پنج درصد معنی دار بود؛ به طوری که تیمار کود سبزِ بوکو و مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، کم ترین مقادیر صفات مذکور را ایجاد کرد. بیشترین تراکم کل علف های هرز (25/39 بوته در مترمربع) تحت تأثیر تیمار آیش و میزان مصرف 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کمترین تراکم (5/16 بوته در مترمربع) در تیمار بوکو و میزان مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. اثر مدیریت غیر شیمیایی حاصلخیزی خاک بر تنوع گونه ای علف های هرز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیشترین تنوع گونه ای علف های هرز در تیمارهای آیش و کود دامی و کمترین میزان آن در تیمارهای کود سبزِ بوکو و پرکو مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، کاربرد تلفیقی کودهای آلی با کود نیتروژن شیمیایی، از طریق کاهش زیست توده، تراکم و تنوع گونه ای علف های هرز، باعث افزایش عملکرد علوفه در ذرت سیلویی گردیده است. ازاین رو با کاربرد کودهای آلی ضمن کاهش قابل توجه در مصرف کود شیمیایی نیتروژن، می توان اثرات سوء زیست محیطی آن را کاهش داد. به طورکلی می توان گفت که کشت گیاهان به عنوان کود سبز و برگشت آن ها به خاک، موجب حاصلخیزی خاک و به تبع آن بهبود صفات کمی ذرت سیلویی شده و می تواند یکی از راه های نیل به کشاورزی پایدار محسوب گردد.