دانش علف های هرز
سال:1398 | دوره:15 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

کاربرد شخم حفاظتی با حفظ بقایا می تواند پاسخی به نگرانی اصلی در مورد از بین رفتن خاک باشد. این پژوهش، به منظور بررسی تأثیر روش های مختلف خاک ورزی و میزان بقایای گیاهی، بر کارایی مبارزه شیمیایی علف های هرز، در مزرعه تحقیقاتی جلگه رخ (خراسان رضوی) طی سال های زراعی 95-93، در قالب طرح کرت های دوبار خردشده با سه تکرار و در تناوب چغندر قند، جو، ذرت، گندم اجرا شد. کرت های اصلی، سه روش خاک ورزی متداول، کم خاک ورزی و بی خاک ورزی و کرت های فرعی، شامل مدیریت بدون بقایا، حفظ 30 درصد و حفظ 60 درصد بقایای محصول بود. مهار شیمیایی، مهار دستی و تیمار بدون مهار علف های هرز، در کرت های فرعی دوم قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کاربرد علف کش های چغندرقند، باعث کاهش معنی دار تراکم (31 درصد) و وزن خشک (57 درصد) علف های هرز و افزایش معنی دار عملکرد (64 درصد)، نسبت به شاهد شد اما نتوانست از کاهش معنی دار عملکرد ریشه چغندرقند در دو نظام حفاظتی در مقایسه با نظام رایج جلوگیری کند. اثر خاک ورزی، بقایا و مبارزه شیمیایی بر عملکرد جو معنی دار نشد و از این نظر، گیاه زراعی جو، در نظام حفاظتی، مطلوب ارزیابی شد. خاک ورزی رایج در ذرت، موجب کاهش معنی دار علف های هرز (83 درصد نسبت به بی خاک ورزی) شد. عملکرد دانه ذرت در نظام خاک ورزی رایج و کم خاک ورزی (به ترتیب 53/3 و 33/4 تن در هکتار)، نسبت به نظام بی خاک ورزی (14/3 تن در هکتار)، به طور معنی داری افزایش یافت. مبارزه شیمیایی با علف های هرز، موجب افزایش معنی دار عملکرد ذرت (23 درصد نسبت به شاهد بدون وجین)، هم سطح با وجین دستی شد. در گندم، بهترین عملکرد دانه در نظام کم خاک ورزی، وجود 30 درصد بقایا و مبارزه شیمیایی با علف های هرز به دست آمد.

بید علفی (Epilobium ciliatum Raf. ) علف هرزی رایج در مزارع و باغات می باشد. این گونه اغلب توسط علف کش های دایکوات، پاراکوات (گروه دی) و گلایفوسیت (گروه جی) کنترل می شود. اما گزارشها حاکی از وقوع مقاومت در این گونه به هر دو گروه از علف کش های نام برده می باشد. بدین منظور آزمایشی در سال 2017 با کاربرد چهار گروه از علف کش ها شامل گلوفوسینیت (بازدارنده گلوتامین سینتتاز)، ام سی پی آ و فلورکسی پیر (شبه اکسین)، فلازاسولفورن (بازدارنده های استولاکتات سینتاز) و پری فلوفن-اتیل وکارفن ترازون (بازدارنده های پروتوپرفیرینوژن اکسیداز) در دانشگاه کوردوبا (اسپانیا) به منظور کنترل این گونه صورت گرفت. بررسی کارایی علف کش های مذکور بر توده های حساس و مقاوم بید علفی با کاربرد هشت دز از هر علف کش در هشت تکرار صورت گرفت. 21 روز پس از تیمار علف کش ها، دز کاهش دهنده تعداد بوته (LD50) و کاهش وزن تر (GR50) تا 50 درصد اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که درجات مختلفی از مقاومت (FR) بین دو بیوتیپ حساس و مقاوم بید علفی از نظر وزن تر و تعداد بوته های زنده مانده پس از کاربرد تمام علف کش ها وجود داشت. اگرچه نتایج نشان داد که بجز فلورکسی پیر که برای کنترل بیوتیپ مقاوم به دز (05/363 گرم در هکتار) بیشتر از دز توصیه شده (300 گرم در هکتار) نیاز داشت، تمام علف کش ها توانستند در مقدار کمتر از دز توصیه شده هر دو بیوتیپ مقاوم و حساس را به خوبی کنترل نمایند. اما نتایج نشان می دهد که گونه ی مقاوم به علف کش بیشتری نیاز داشت، برای همین امر توصیه می شود با احتیاط بیشتر می توان از همه ی علف کش های مورد مطالعه به منظور مدیریت مناسب این علف هرز، با احتیاط بیشتر، استفاده نمود.

به منظور ارزیابی کارایی مقادیر مختلف مخلوط علف کش نیکوسولفورون و بروموکسینیل+ام سی پی ای در زمان های مختلف کاربرد در کنترل علف های هرز ذرت (Zea mays) در سال 1396 در منطقه کرج، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) با سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل چهار زمان کاربرد (مراحل رشدی مختلف ذرت: دو تا سه، سه تا چهار، چهار تا شش و شش تا هشت برگی) و کرت های فرعی شامل دزهای 0، 25، 50، 75 و 100 درصد دز توصیه شده مخلوط علف کش بودند. ارتباط بین دز علف کش و وزن خشک علف های هرز در زمان های مختلف کاربرد، با استفاده از مدل دز-پاسخ توصیف شد. برآورد پارامترها نشان داد که پارامتر ED50 (دز علف کش مورد نیاز برای کاهش 50 درصد وزن خشک علف های هرز)، تحت تأثیر زمان کاربرد مخلوط علف کش قرار گرفت و با به تأخیر انداختن آن، میزان آن از شش به 54 درصد دز توصیه شده افزایش یافت. به طورکلی، برآوردهای به دست آمده از برازش مدل دز-پاسخ به گونه های علف هرز غالب مزرعه نشان داد که علف هرز سلمه تره در مقایسه با دو گونه تاج ریزی و تاج خروس خوابیده، نسبت به مخلوط علف کش نیکوسولفورون و بروموکسینیل+ ام سی پی ای حساس تر بود. برای بررسی ارتباط بین عملکرد و یا وزن خشک ذرت با دز علف کش ها در زمان های مختلف کاربرد، از مدل خطی استفاده شد. نرخ افزایش عملکرد و وزن خشک کل ذرت، به ازای هر درصد افزایش در میزان علف کش های مصرفی (پارامتر b1)، با تاخیر در کاربرد آن ها، کاهش یافت. به عنوان مثال در مورد عملکرد علوفه ذرت، از 45/0 در زمان کاربرد دو تا سه برگی ذرت، به 15/0 در زمان شش تا هشت برگی رسید. در مجموع، با به تاخیر انداختن زمان کاربرد مخلوط علف کش تا مرحله شش تا هشت برگی ذرت، کارایی آن ها در کنترل علف های هرز کاهش یافت و برای رسیدن به عملکرد مطلوب، به مقادیر بیشتری از علف کش نیاز بود.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر قدرت رقابت ارقام گندم و علف هرز پنیرک (Malva rotundifolia) در شرایط محیطی استان بوشهر، تحقیقی در سال زراعی 93-1392 و در دو آزمایش مجزا (رقابت و عدم رقابت با علف هرز)، هر یک بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل چهار رقم گندم (چمران، یاواروس، کوهدشت و زاگرس) و چهار تراکم بوته گندم بودند. هر کرت فرعی به صورت فرضی، به دو بخش مساوی عاری از علف هرز و با علف هرز تقسیم شد. نتایج نشان داد که با افزایش تراکم بوته گندم، عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در متر مربع به طور معنی داری افزایش یافت. در شرایط بدون رقابت، بیشترین و کمترین میانگین عملکرد دانه، به ترتیب به رقم چمران (7/3721 کیلوگرم در هکتار) و زاگرس (3/3040 کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. در شرایط رقابت با پنیرک، بیشترین میانگین عملکرد دانه در رقم یاواروس مشاهده شد که با چمران تفاوت معنی داری نداشت. یاواروس دارای بیشترین شاخص رقابت با پنیرک (AWC) بود. افزایش تراکم تا 500 بوته، باعث افزایش توان رقابت گندم شد، به طوری که کاهش میانگین عملکرد دانه ارقام گندم در رقابت با پنیرک در تراکم های 350 و 500 بوته در مترمربع، به ترتیب 18 و 5/8 درصد بود. تفاوت زیست توده علف هرز پنیرک در میان ارقام و تراکم بوته گندم در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیشترین و کمترین زیست توده پنیرک، به ترتیب در رقابت با ارقام زاگرس و یاواروس مشاهده شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که توان ارقام گندم در پایداری عملکرد و رقابت با پنیرک متفاوت است و با افزایش تراکم تا 500 بوته در مترمربع، قدرت رقابت ارقام گندم با پنیرک را افزایش می یابد.

اویارسلام ارغوانی، یکی از مشکل سازترین علف های هرز مزارع پیاز است. با هدف بررسی روش های مختلف مدیریتی این علف هرز، آزمایشی در سال زراعی 97-1396، در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی جنوب کرمان، به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دوبار دیسک سنگین+ گلیفوسیت، شخم سنگین+ دیسک، متریبوزین، پندیمتالین (استامپ)، وجین دستی، آفتاب دهی خاک، آفتاب دهی خاک+ گلیفوسیت، عدم کنترل علف های هرز، پندیمتالین (پرول)، سه بار شخم و دوبار دیسک سنگین+ دوبارگلیفوسیت بودند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشک اندام هوایی، زیرزمینی و تراکم اویارسلام ارغوانی، قطر گردن، تعداد برگ و عملکرد پیاز معنی دار بود به طوری که تیمار تلفیق دوبار دیسک + دوبار گلیفوسیت، تراکم و وزن خشک اندام زیرزمینی و هوایی اویارسلام ارغوانی را به ترتیب 86، 87 و 2/87 درصد کاهش داد و عملکرد پیاز را 83 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. بنابراین، تلفیق دیسک و گلیفوسیت بر کنترل اویارسلام ارغوانی مطلوب و قابل توصیه است.

کاشت گیاهان پوششی قبل از گیاه اصلی همراه با خاک ورزی حفاظتی، یکی از روش های موثر در کنترل علف های هرز و رسیدن به کشاورزی پایدار است. به این منظور، آزمایشی در سال زراعی 95-1394، با انتخاب شش تیمار جو پاییزه (Hordeum vulgare)، چاودار پاییزه (Secale cereal)، کلزا (Brassica napus)، ماشک گل خوشه ای (Vicia villosa)، شبدر کریمسون (Trifolium incarnatum) و تیمار شاهد در یک سیستم بی خاک ورزی در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. اثر تیمارها بر تراکم کل علف های هرز، معنی-دار بود. کاهش تراکم کل علف های هرز زمستانه و بهاره در تیمارهای جو پاییزه، چاودار پاییزه، کلزا، ماشک گل خوشه ای و شبدر لاکی، به ترتیب 5/83، 25/77، 25/66، 51 و 25/26 درصد نسبت به شاهد به دست آمد. کاهش تراکم علف های هرز با افزایش میزان پوشش سطح خاک و زیست توده توسط گیاهان پوششی همراه بود. بیشترین زیست توده، به ترتیب در تیمارهای جو پاییزه، چاودار پاییزه، کلزا، ماشک گل خوشه ای و شبدر لاکی به دست آمد. اثر گیاهان پوششی بر عملکرد دانه ذرت معنی دار بود و عملکرد دانه ذرت در تیمارهای جو پاییزه، چاودار، کلزا، ماشک گل خوشه ای، شبدر لاکی و شاهد بدون گیاه پوششی، به ترتیب 12/9، 45/8، 92/7، 93/6، 52/6 و 31/6 تن بر هکتار بود. با توجه به نتایج این آزمایش، می توان غلات را در تلفیق با خاک ورزی حفاظتی به کار برد تا ضمن کنترل پایدار علف های هرز و کاهش نهاده های شیمیایی، در نهایت به عملکرد مطلوبی دست یافت.

به منظور بررسی اثر اختلاط علف کش های ریم سولفورون و اگزادیارژیل و همچنین ریم سولفورون و متری بوزین بر زیست توده علف-های هرز و عملکرد غده سیب زمینی، آزمایش در مزرعه تحقیقاتی بابلان دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1395 و به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل نسبت اختلاط علف کش های مذکور (100 به صفر، 75: 25، 50: 50، 25: 75 و صفر به 100 )، زمان های مصرف علف کش در مراحل پیش کاشت و سبز شدن سیب زمینی و اختلاط علف کش های ریم سولفورون با اگزادیارژیل و ریم سولفورون با متری بوزین بود. همچنین تیمار بدون وجین (با علف هرز)، به صورت نیمه شاهد متناظر در هر کرت و یک تیمار وجین کامل (بدون علف هرز)، به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد کاهش وزن خشک کل علف های هرز در نسبت اختلاط 25 درصد اگزادیارژیل + 75 درصد ریم سولفورون و 25 درصد متری بوزین + 75 درصد ریم سولفورون در مرحله سبز شدن سیب زمینی بدست آمد. همچنین بعد از تیمار وجین کامل که نسبت به اختلاط علف کش ها، عملکرد کل غده سیب زمینی را 33/1 برابر افزایش داد، بیشترین عملکرد کل غده سیب زمینی (با 16/69 درصد افزایش عملکرد کل غده سیب زمینی نسبت به شاهد)، در نسبت اختلاط 25 درصد اگزادیارژیل + 75 درصد ریم سولفورون در مرحله پیش از کاشت سیب زمینی به دست آمد.

علف های هرز به صورت لکه ای در مزرعه سبز می شوند. سمپاشی لکه ای علف های هرز، موجب کاهش مصرف علف کش ها، هزینه و آلودگی محیط زیست می شودد. برای تصمیم گیری در زمینه کنترل توسط فن آوریِ بینایی ماشین که در سمپاشی لکه ای به کار می رود، به تصویر و پردازش آن نیاز است. شناسایی درست علف های هرز و طبقه بندی آن ها، کلید اتخاذ تصمیمات کنترلی و اجرای عملیات سمپاشی است. در این تحقیق، روشی مبتنی بر ترکیب پردازش تصویر، برای جداسازی علف های هرز از سایر اجزای تصویر و شبکه ی عصبی مصنوعی برای طبقه بندی پیشنهاد شده است. علف های هرز شامل تاج خروس ریشه قرمز، سلمه تره، آفتاب پرست، تاج خروسخوابیده، تاج ریزی، سوروف و گاورس بودند. نتایج نشان داد که این الگوریتم، با دقت قابل قبولی علف های هرزرا از خاک جداسازی کرد. در گام بعد، ویژگی های مرتبط با رنگ و شکل، از علف های هرز استخراج شدند. سرانجام، به منظور طبقه بندی هفت کلاس علف هرز، از روش شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون، با ساختار 7-15-15-43 و میانگین دقت کل 71/88 درصد استفاده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که سامانه پیشنهادی، توانایی تشخیص علف های هرز با دقت مناسب را دارد. کاربرد چنین سامانه هایی می تواند با تشخیص به موقع علف های هرز و کاهش مصرف علف کش ها، بروز پدیده مقاومت علف های هرز به علف کش ها را به تاخیر اندازد و آلودگی های زیست محیطی را کاهش دهد.

با هدف مطالعه اثر اختلاطی روغن کرچک با دزهای مختلف علف کش لوماکس (مزوتریون + اس-متالاکلر + تربوتیلازین) بر صفات فیزیولوژیکی توق (Xanthium strumarium L. )، آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال 1396 اجرا شد. نتایج نشان داد که با افزایش دز علف کش، مساحت منحنی بین حداقل و حداکثر فلورسانس، فلورسانس حداکثر، فلورسانس متغیر، حداکثر کارآیی کوانتومی فتوسیستم دو (Fv/Fm)، فعالیت کمپلکس تجزیه کننده آب در بخش الکترون دهنده فتوسیستم دو و جریان انتقال الکترون در هر مرکز واکنش، به ترتیب 35، 6/15، 6/23، 11، 43 و 83 درصد کاهش یافت درحالی که فلورسانس حداقل و تغییر در هدررفت گرمائی در گیرنده های فتوسیستم دو، به ترتیب 14 و 4/60 درصد افزایش یافت. روغن کرچک، اثر سینرژیستی روی لوماکس داشت و باعث افزایش کارایی آن روی توق شد. در این تحقیق، رابطه خوبی بین پارامتر Fv/Fm ارزیابی شده در دو روز بعد از سمپاشی، با وزن خشک محاسبه شده در 28 روز بعد از سمپاشی مشاهده شد. یافته های این آزمایش نشان داد که ارزیابی فلورسانس کلروفیل a، روشی مناسب، غیرتخریبی و سریع، برای بررسی اثر لوماکس، کمی بعد از سمپاشی و قبل از مشاهده علائم ظاهری در گونه علف هرز تیمار شده است.

به منظور بررسی اثر گیاهان پوششی جو (Hordeum vulgare) و شبدر برسیم (Trifolium alexandrium) بر کنترل علف های هرز سیاه دانه (Nigella sativa) و همچنین بررسی بهترین زمان کف بر نمودن گیاهان پوششی، آزمایشی در سال زراعی 96-95 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد بدون گیاه پوششی و وجین کامل (T1)، شاهد بدون گیاه پوششی بدون وجین (T2)، جو کف بر اول (T3)، جو کف بر دوم (T4)، شبدر کف بر اول (T5) و شبدر کف بر دوم (T6) بود. کف بر اول، پس از استقرار سیاه دانه و کف بر دوم، قبل از به گل رفتن گیاه پوششی انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین وزن خشک کل علف های هرز به میزان 444 گرم در مترمربع، مربوط به تیمار شاهد بدون گیاه پوششی بدون وجین (T2) در زمان نمونه برداری دوم و کمترین وزن خشک کل علف-های هرز به میزان 28 گرم در مترمربع، مربوط به تیمار شبدر کف بر اول (T5) در زمان نمونه برداری اول بود. بیشترین عملکرد دانه در تیمار (T5) و تیمار شاهد (T1) به ترتیب با میانگین 527 و 446 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد، مربوط به تیمار شاهد (T2) با میانگین 100 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. نتایج کلی نشان داد که تیمار (T5) توانست در زمان نمونه برداری دوم، زیست توده علف های هرز را به میزان 4/90 درصد نسبت به شاهد بدون وجین علف هرز کاهش دهد. همچنین گیاه پوششی شبدربرسیم، نه تنها با سیاه دانه رقابت نکرد بلکه توانست عملکرد را نسبت به شاهد بدون گیاه پوششی و وجین کامل (T1)، افزایش دهد.