مدیریت نظامی
سال:1399 | دوره:20 | شماره:77 |تعداد مقالات:6

تاکنون در خصوص عناصر سازمان جهادی، تحقیق منسجمی صورت نگرفته است و تبیین و تئوریزه کردن اجزا و عناصر این نوع سازمان در سطوح کلان، میانی، و خرد شایان توجه است. بنابراین، هدف این تحقیق شناسایی عناصر سازمان جهادی از یک طرف و تعیین ارتباط این عناصر با اثربخشی سازمانی از طرف دیگر است. در همین راستا، ابتدا از طریق تحلیل محتوای کیفی و بر محوریت اندیشه مقام معظم فرماندهی کل قوا، و منابع علمی و اسلامی، عناصر سازمان جهادی در سه مقوله انسان شناختی، ساختاری، و سیاست گذاری شناسایی شد و سپس اجزای این 3 مقوله از طریق اجرای پنل دلفی در بین 8 متخصص علوم اجتماعی و در دو مرحله شناسایی شد. در خصوص اعتبار یافته­ های تحقیق باید گفت که در کل فرآیند اجرای مرحله دلفی سعی شد علاوه بر پنل، از تعدادی خبره حوزه مدیریت جهادی در کنترل سؤالات اولیه استفاده به عمل آید. روایی و پایایی مرحله کمی تحقیق هم به ترتیب با اتکا به خبرگان و ضریب الفای کرانباخ بوده است. مساعدت نظری تحقیق، شناسایی و دسته­ بندی ابعاد انسان شناختی، ساختاری، و سیاستی سازمان های جهادی و تعیین ارتباط آن ها با اثربخشی سازمانی است. بر اساس یافته­ های تحقیق، 16 مفهوم /مضمون مرتبط با انسان شناسی، 13 مفهوم /مضمون مرتبط با ساختارها و 11 مفهوم /مضمون مرتبط با سیاست گذاری، شناسایی و دسته­ بندی شد. در مرحله دوم تحقیق از طریق مدل­ سازی معادلات ساختاری و نمونه­ گیری تصادفی از یکی از مراکز نزاجا میزان تأثیر عناصر سازمان جهادی بر اثربخشی سازمان مورد آزمون قرار گرفت. بر اساس یافته­ های تحقیق، تأثیر سازمان جهادی بر اثربخشی سازمانی مثبت و معناداری می­ باشد. همچنین تأثیر ساختار سازمان جهادی و انسان شناسی سازمان جهادی بر اثربخشی مثبت می­ باشد و بالأخره، در این تحقیق تأثیر سیاست گذاری بر اثربخشی معنادار نبود. نتیجه نهایی این است که انسانِ جهادی با سیاست گذاری های خوب در بستر ساختارهای پویا می­ تواند اثربخشی سازمانی را ارتقاء دهد.

بی تردید فرماندهی رکن رکین نیروهای مسلح است. فرماندهی مهم ترین عامل تداوم حیات و استمرار موفقیت یک سازمان نظامی محسوب شده و نقش بسیار مهم و حیاتی در رشد، بالندگی و پیشرفت آن را بر عهده دارد. این فرماندهی و مدیریت شایسته است که می تواند همواره مشوق و حامی پیشرفت و تحول در یک سازمان دفاعی اثربخش باشد. هدف از ارائه مقاله حاضر تبیین الگوی فرماندهی و مدیریت از منظر امام علی (ع) است که به عنوان الگویی اخلاقی و اسلامی همیشه بایستی مدنظر سیاست گذاران و فرماندهان سازمان های دفاعی باشد. بر همین اساس از روش کیفی و استراتژی تحلیل مضمون بهره گرفته شد. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای تحلیل کیفی مکس کیودا مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج کیفی پژوهش مبین آن است که 66 مضمون فرعی بر اساس بیانات امام علی (ع) درباره فرماندهان و ویژگی های آن ها از نهج البلاغه استخراج شد که در 9 طبقه منش فرماندهی، اخلاق نظامی، معیارهای شخصیتی، گزینش نظامیان، حقوق حاکم بر نظامیان، شیوه جنگاوری، رهبری نیروها، گزینش فرماندهان، حقوق نظامیان بر حاکم، طبقه بندی شدند.

فضای سایبری، دامنه­ ای سراسری در محیط اطلاعاتی است که شبکه های درهم­ تنیده شامل اینترنت، شبکه های مخابراتی، سیستم های کامپیوتری، پردازنده ها و کنترلرها را در بر­ می­ گیرد. با توجه به نفوذ روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه­ های مختلف جوامع، سازمان ها و کسب­ و­ کارها، حفظ و ارتقای امنیت فضای سایبری از اهمیت بسیار قابل توجهی برخوردار است. در این امتداد، با توجه به نقش و جایگاه سازمان های فعال در بخش دفاع، این مهم اهمیتی صدچندان می ­ یابد، چراکه به طور مستقیم بر امنیت ملی کشور مؤثر است. آمارهای ارائه شده از منابع معتبر ملی و بین المللی، نشان دهنده عدم یکپارچگی فعالیت های این حوزه، عدم هم راستایی و همگرایی اهداف و سیاست ها و به طورکلی، عدم توجه کافی به امنیت فضای سایبری و درنتیجه، آسیب­ پذیری جدی کشور در این حوزه است. بر این اساس، دغدغه اصلی پژوهش حاضر، ارائه الگوی حکمرانی خوب امنیت فضای سایبری در سازمان های دفاعی است. رویکرد پژوهش، استقرایی و نحوه انجام آن، ترکیبی (کیفی و کمی) است که از طریق تحلیل محتوای اسناد و مدارک مرتبط، مصاحبه­ ها با خبرگان و توزیع پرسشنامه با راهبرد نظریه ­ پردازی داده بنیاد انجام شده است و الگوی نهایی بر اساس مدل پارادایم ارائه شده است. بر اساس یافته های پژوهش، حکمرانی خوب امنیت سایبری در سازمان های دفاعی مستلزم توجه به مضامین مدیریت استراتژیک سرمایه انسانی، طراحی و پیاده­ سازی چارچوب بومی معماری امنیت سایبری، تطبیق­ پذیری و انعطاف­ پذیری در حوزه امنیت فضای سایبری، مدیریت ریسک امنیت فضای سایبری، بازمهندسی ساختار و فراگردهای سازمانی، مدیریت پروژه ­ های مرتبط با توجه به استانداردها و متدلوژی­ های مناسب و توسعه و استقرار فرهنگ سازمانی تعالی گرا است.

مهم ترین عنصرِ نیروهای مسلح که موجب کارایی و حرکت به جلو سازمان می­ گردد، فرماندهی نظامی است. فرماندهی نظامی، حرف ه­ ای تخصصی و ترکیبی از علم، هنر و تجربه است که علاوه بر مدیریت، جوهره اصلی آن را رهبری تشکیل داده و فکر، دل و جسم فرمان بران را تحت ولایت و هدایت خود قرار می­ ­ دهد؛ همچنین نوعی اداره همه­ جانبه و امانتی از جانب خداوند، مردم و نظام اسلامی جهت خدمت­ گزاری، مجاهدت، هدایت و تربیت نیروهای تحت فرمان، اقامه ­ ی حق و عدل و دفع باطل و ستم است که با بصیرت و آمادگی، امانت دار برترین ارزش ها و آرمان­ های نظام می ­ باشد. در نظام اسلامی، رفتار علوی به ­ عنوان الگوی فرماندهی، تجلّی اخلاص و صداقت، فداکاری و پاک دستی، کار خستگی ­ ناپذیر و سعی در تعالی هر چه بیشتر علم و عمل در نیروهای مسلح می­ باشد؛ ازاین رو داشتن الگویی از سیره امیرالمؤمنین (ع) برای فرماندهی نظامی نیروهای مسلح، ضروری است. این مطالعه با هدف ارائه الگوی فرماندهی نظامی راهبردی، درصدد پاسخ به این سؤال است که «آیا آموزه­ های امام علی (ع)، می ­ تواند به الگوی فرماندهی نظامی رهنمون شود؟ ». سطح مطالعه، راهبردی و گردآوری اطلاعات، به روش داده بنیاد بوده که با روش تحلیل محتوای متن، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق گویای آن است که فرماندهی نظامی امیرالمؤمنین (ع) در سطح راهبردی، دارای 14 بُعد، شامل: رهبری، هدایت، ارتباط، انگیزش، اقتدار، مدیریت، شایسته گزینی، برنامه­ ریزی، هماهنگی، ارزیابی، کنترل، نظارت، پیگیری و تحکیم و تقویت می ­ باشد. از پیوستگی 320 مفهوم که به روش مطالعه موردی-زمینه­ ای از نهج­ البلاغه استخراج گردیده، 60 مؤلفه شکل ­ گرفته و ترکیب مؤلفه ­ ها نیز این ابعاد را به دست داده ­ اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه ای بروز رفتارهای شهروندی سازمانی بین دانشجویان خدمت رفته و دانشجویان خدمت نرفته صورت گرفته است. این پژوهش از نوع پژوهش های آمیخته تشریحی بوده و جامعه آماری شامل دانشجویان پسر دانشگاه تهران بود که از این میان تعداد 350 نفر (216 نفر خدمت نرفته و 134 نفر خدمت رفته) به عنوان نمونه در بخش کمی انتخاب گردید. جهت گردآوری داده های کیفی تعداد 15 نفر از دانشجویان خدمت رفته انتخاب و با آن ها مصاحبه به عمل آمد. در بخش کمی از پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی پودساکف و همکاران (1990) و در بخش کیفی از مصاحبه بدون ساختار جهت گردآوری داده ها استفاده شد. یافته های بخش کمی پژوهش نشان داد دانشجویانی که خدمت سربازی را گذرانده اند نسبت به سایر دانشجویان رفتارهای شهروندی سازمانی بیشتری را بخصوص در ابعاد جوانمردی، وجدان کاری و آداب اجتماعی از خود نشان می دهند. تحلیل داده های کیفی نشان داد دوره خدمت سربازی باعث پرورش خصیصه های مثبتی مانند تحمل سختی ها، مسئولیت پذیری، پختگی شخصیتی، افزایش خودکنترلی، تقویت باورهای دینی، وقت شناسی و نظم پذیری می شود. همچنین نتایج حاصل از تطابق همگونی یافته ها، بیانگر مطابقت یافته های بخش کمی با یافته های بخش کیفی پژوهش بود که خود تبیین کافی جهت بالاتر بودن سطح رفتارهای شهروندی دانشجویان خدمت رفته را ارائه داد.

توجه به تاب آوری زنجیره تأمین در کنترل ریسک سازمان های پروژه محور، از اهمیت بالایی برخوردار است. ازآنجاکه هدف هر سازمان تولیدی و خدماتی انعطاف پذیری در شرایط ریسک می باشد؛ هدف، از این پژوهش ارائه ی مدلی برای پیاده سازی زنجیره تأمین تاب آور در سازمان های پروژه محور است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی-تحلیلی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان منتخب باسابقه ی مدیریتی بالا در قرارگاه سازندگی خاتم­ الانبیاء(ص) می باشد. نمونه آماری شامل 35 نفر از پنج شرکت قرارگاه است که به این منظور از روش نمونه گیری خوشه ای هدفمند استفاده شده است. تائید روایی پرسشنامه توسط ده نفر از خبرگان منتخب جامعه آماری و همچنین پایایی آن با محاسبه ی ضریب آلفای کرون باخ استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و EXCEL استفاده گردید. بر اساس مبانی نظری و نتایج تحقیقات انجام گرفته شده و همچنین نظر خبرگان، ابتدا مؤلفه های زنجیره تأمین تاب آور سازمان های پروژه محور تعیین و سپس با انجام آزمون t قطعی گردیدند؛ در ادامه با استفاده از روش دیمتل روابط بین این مؤلفه ها احصاء و به منظور بررسی برازش مدل به دست آمده و اعمال اصلاحات از آزمون تحلیل عاملی تأییدی تحت نرم افزار AMOS استفاده شد و در نهایت، مدل نهایی ارائه شد که نشان می دهد ارتباط چابکی، مدیریت منابع انسانی و بومی سازی با تاب آوری بالاترین میزان ضریب همبستگی و ارتباط مستقیم را دارند. درعین حال مؤلفه ی امنیت از طریق این سه مؤلفه اثرات خود را بر روی تاب آوری اعمال می کنند. قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) برای تاب­ آور بودن زنجیره تأمین خود باید توجه ویژه ای به مؤلفه های با ارتباط مستقیم داشته باشد.