پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی
سال:1397 | دوره:4 | شماره:11 |تعداد مقالات:7

با تشکیل بازار برق ایران در سال 1382، تولیدکنندگان انرژی با ثبت پیشنهاد قیمت خود به صورت روزانه در سامانه مدیریت شبکه، با یکدیگر به رقابت می پردازند. در این رقابت تنها تولیدکنندگانی پیروز هستند که قیمت پیشنهادی آن ها پایین تر از قیمت تسویه بازار در ساعات روز بعد باشد، ازاین رو پیش بینی قیمت تسویه بازار در روز بعد برای تولیدکنندگان انرژی امری حیاتی بوده و در کسب هر چه بیشتر سهم بازار برق ایران به صورت روزانه توسط آنها تاثیرگذار است. در این مطالعه با ترکیب الگوریتم K-means و ماشین بردار پشتیبان، مدل جدیدی جهت پیش بینی قیمت تسویه بازار در روز بعد ارائه شده است. مطابق با نتایج حاصل از پیاده سازی مدل پیشنهادی بر روی داده های سال 1395 و 1396، هفت خوشه رقابتی برای بازار برق ایران شناسایی شده، که متوسط دقت مدل پیشنهادی در پیش بینی قیمت تسویه بازار در هر یک از این خوشه ها برای سال های 1395 و 1396به ترتیب برابر با 96 و 94 درصد می باشد.

از چالش های مطرح در قراردادهای نفتی، انتقال دانش از سرمایه گذار خارجی به کشور میزبان و زمینه سازی مدیریت آن است به نحوی که صاحب مخزن پس از انعقاد چند سلسله قرارداد و سپری شدن مدتی معین، توانایی های دانشی و مدیریتی خود را به عنوان منافع جانبی حاصل از انعقاد واجرای این پیمان ها ارتقا دهد. هدف اصلی این تحقیق بررسی وضعیت مدیریت دانش در قراردادهای بیع متقابل (قراردادهای محرمانه) صنعت نفت ایران با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری است. ابعاد مدیریت دانش بر اساس مدل پروبست شامل اهداف، شناسایی، کسب، توسعه، تسهیم، به کارگیری، نگهداری و ارزیابی دانش می باشد. برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه مدل مدیریت دانش پروبست و همکاران (1998) و وضعیت موجود مدیریت دانش با مراجعه به خبرگان مطلع از این قراردادها در حوزه مدیریت دانش شرکت ملی نفت ایران استفاده شد و جهت ارزیابی روایی و پایایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و AVE مورد استفاده قرار گرفت. طبق نتایج، هیچ یک از متغیرهای مدل مدیریت دانش، تاثیر مثبتی بر روی وضعیت موجود مدیریت دانش در این قراردادها ندارند و ضروری است تمام ابعاد مذکور به منظور بهبود وضعیت مدیریت دانش در حوزه قراردادهای بیع متقابل مورد توجه قرار گیرند.

یکی از معضلات کشورهای صادرکننده نفت شوک های مستمری است که تغییرات قیمت نفت بر اقتصاد این کشورها وارد می سازد. لذا این کشورها باید به طراحی ابزارهای سیاستی و قواعد مالی به ثبات بخشی بپردازند تا مانع ورود این شوک ها به اقتصاد داخلی شوند. ایجاد صندوق های ثروت ملی که با اهداف تثبیتی و پس اندازی از جمله این ابزارهای ثبات بخشی بوده که می تواند ضمن هموارسازی مصارف دولت از نوسانات مخارج مصرفی دولت در دوره های افزایش و کاهش قیمت نفت جلوگیری نماید و همچنین سطح مناسبی از سرمایه-گذاری داخلی را به طور مستمر فراهم نماید. برای این منظور و تحت شرایط عدم اطمینان، با استفاده از برنامه ریزی پویا مدلی طراحی و کالیبره شده و از طریق آن سهم بهینه پس انداز، سرمایه گذاری و مصرف درآمدهای نفتی کشورمان برای یک افق 65 ساله استخراج شده و همچنین تاثیر تغییر افق زمانی و تغییر در ثروت اولیه بر مقادیر بهینه، محاسبه شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد با توجه به اینکه درآمد نفت با شوک های دایمی بیشتری نسبت به شوک های موقت مواجه است، لذا لازم است قواعد مالی مبتنی بر سیاستهای احتیاطی در مخارج جاری بکار گرفته شود و لذا در دوره های رونق نفتی از گسترش هزینه های جاری دولت به شدت اجتناب شود و با انباشت مناسبی از درآمدهای نفتی در صندوق توسعه ملی و حساب ذخیره ارزی آماده مقابله با شوکهای منفی دایمی شد. همچنین یافته های این مطالعه نشان می دهد افق زمانی طولانی تر به برنامه ریز اجتماعی اجازه می دهد تا سرمایه گذاری بیشتری را برای بازیابی اقتصادی در برابر ضربات شوک منفی درآمدی فراهم کند و لذا نرخ بهینه سرمایه گذاری در افق زمانی طولانی تر، افزایش می یابد.

تغییرات تکنولوژیک از یک سو و الزام تغییرات پرشتاب تکنولوژی در محصولات و فرآیندها از سوی دیگر شرایطی را به وجود آورده است که هوشمندی تکنولوژی به عنوان عاملی برای رقابت پذیری در سازمانها مطرح گردد. با توجه به تغییرات سریع تکنولوژیک در صنایع نیروگاهی و تامین انرژی، شرکت های این صنایع نیز در جهت استقرار نظام هوشمندی تکنولوژی بایستی اقدام نمایند. هدف از این پژوهش ارایه مدلی جهت استقرار نظام هوشمندی تکنولوژی در صنایع نیروگاهی و بطور خاص در شرکت توسعه 1 مپنا می باشد. این پژوهش از حیث هدف کاربردی و از نوع روش توصیفی پیمایشی می باشد. در این پژوهش با مطالعه ادبیات موضوع و نیز نظر خبرگان، تعداد 120 شاخص درقالب 5 عامل (مدیریت استراتژیک، مدیریت نوآوری، مدیریت دانش، مدیریت تکنولوژی و مدیریت فناوری اطلاعات) و26 بعد شناسایی و دسته بندی گردید و با استفاده از ابزار پرسشنامه داده ها گردآوری شده و با تحلیل عاملی تاییدی ومعادلات ساختاری، در نهایت 84 شاخص برای مدل طراحی شده تایید گردید. براساس نتایج بدست آمده، عامل مدیریت استراتژیک در بالاترین رتبه اهمیت واقع گردید. همچنین براساس پژوهش انجام شده، در استقرار نظام هوشمندی تکنولوژی در صنعت نیروگاهی، توجه به هر پنج عامل ضروری می باشد. در نهایت جهت استقرار نظام هوشمندی تکنولوژی در شرکت های صنایع نیروگاهی و تامین انرژی توصیه های سیاستی نیز جهت تقویت ابعاد تاثیر گذار ارایه گردیده است که سیاست گذاران با توجه به آنها می توانند در تسریع و نیز استقرار موفق نظام هوشمندی تکنولوژی، تاثیرات عمده ای در شناسایی زود هنگام تغییرات تکنولوژیک و استفاده از فرصت های ناشی از آن بگذارند.

این مطالعه با استفاده از روش تجزیه قیمت مورک به بررسی آثار شوکهای مثبت قیمت واقعی بنزین و نفت گاز و تعیین اثرات رفاهی واقعی کردن قیمت بنزین و نفت گازطی سال های 93-1386 در بخش حمل و نقل استان های اصفهان، تهران، خراسان رضوی، فارس، مازندران و خوزستان با استفاده از روش پانل دیتای پویا پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که به لحاظ قدر مطلق تغییر مصرف بنزین، ناشی از شوک مثبت قیمت واقعی بنزین بسیار کوچک تر از تغییر مصرف نفت گاز ناشی از شوک مثبت قیمت واقعی نفت گاز است، حساسیت تقاضای بنزین در بلندمدت (به دلیل داشتن زمان و فرصت کافی برای تغییر سوخت و ارتقا سطح فناوری) نسبت به کوتاه مدت در بخش حمل ونقل استان های موردنظر بیشتر است اما در مورد نفت گاز به دلیل ماهیت نهاده ای بودن نفت گاز در بخش تولید، وضعیت فوق برقرار نیست. در کوتاه مدت و بلندمدت کشش قیمتی تقاضای نفت گاز از کشش قیمتی تقاضای بنزین کوچک تر است و حتی در بلندمدت هم مقدار کشش قیمتی بنزین ناچیز است و مصرف بنزین در اثر سیاستهای قیمتی چندان تغییر نخواهد کرد. در پایان با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایده آل و معیار رفاهی درآمد معادل تابع درآمد معادل استخراج شده و این نتیجه حاصل شد که درآمد معادل ناشی از تغییر قیمت بنزین از درآمد معادل ناشی از تغییر قیمت نفت گاز کوچک تر است و باید برای جبران رفاه ازدست رفته ناشی از افزایش قیمت نفت گاز، پرداخت بیشتری انجام داد. به عبارت دیگر با افزایش قیمت نفت گاز مردم بیشتر متضرر می شوند وکاهش رفاه جامعه بیشتر از حالتی است که قیمت بنزین افزایش یابد.

در چند دهه گذشته، تغییرات سریع محیطی کسب وکار زمینه بروز سطح بالایی از عدم اطمینان و رفتارهای آشفته در زنجیره های تامین را فراهم کرده است که این روند به همراه خطرات غیرمنتظره و تغییرات اجتناب ناپذیر طبیعی نیاز به حالت تاب آوری و توسعه این مفهوم در زنجیره تامین شرکت ها را افزایش داده است. هدف اصلی این نوشتار، الگوسازی ساختاری تفسیری توانمندسازهای زنجیره تامین تاب آور در شرکت توزیع نیروی برق استان بوشهر است. جامعه آماری تحقیق شامل خبرگان و متخصصان دو بخش صنعت و دانشگاه است. جمع آوری داده ها با پرسش نامه محقق ساخته صورت گرفت. در این مقاله، ابتدا با مطالعه ادبیات موضوعی و بهره گیری از رویکرد تحلیل محتوا، توانمندسازهای تاب آوری زنجیره تامین شناسایی شدند. سپس بومی سازی آنها در قلمرو مکانی تحقیق با رویکرد دلفی انجام گرفت. در ادامه، الگوسازی ساختاری توانمندسازها با رهیافت مدل سازی ساختاری تفسیری فازی و اعتبارسنجی آن با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که توانمندساز های چابکی، انعطاف پذیری، انطباق و سازگاری، و مشاهده پذیری مهم ترین عوامل موثر در تاب آوری زنجیره تامین شرکت توزیع نیروی برق محسوب می شوند که نیازمند تاکید و توجه بیشتر مدیران هستند.

حفظ محیط زیست، دستیابی به رشد اقتصادی و توسعه پایدار، سیاستگزاری ها را به سمت انرژی های تجدیدپذیر سوق داده است. کشاورزی از مصرف کننده های عمده انرژی است؛ به ویژه که سیاست دولت توسعه آبیاری تحت فشار است و تامین انرژی آن اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق روش طراحی و انتخاب پمپ آب کشاورزی در یک سیستم فتوولتائیک (PV)، با توجه به شرایط بومی ارائه شد. سپس با معرفی روش شناسی، تحلیل هزینه های دوره عمر در سامانه های پمپاژ خورشیدی، دیزلی و برقی در موردکاوی محصول انگور در منطقه کاشمر انجام شد. طبق نتایج پمپ خورشیدی در این طرح آبیاری می تواند فقط برای توان کمتر از kW 5/4 با پمپ دیزلی رقابت کند، مگر اینکه یارانه متعلق به هزینه برق و سوخت دیزل کاهش یابد. بنابر نتایج، امکان آبیاری خورشیدی، به سطح زیرکشت، نوع محصول، قیمت و میزان دسترسی به انرژی های دیگر، نوع فناوری سامانه خورشیدی و نوع سامانه آبیاری وابسته است و مطالعه امکانسنجی در هر منطقه باید به دقت انجام شود. هر چند که پژوهش های بیشتری در این زمینه نیاز است اما ترویج، اختصاص تسهیلات مالی و نظارت بر طراحی، از ارکان سیاستگزاری برای گسترش آبیاری خورشیدی است.