راهبرد دفاعی
سال:1397 | دوره:16 | شماره:62 |تعداد مقالات:6

زﻳ ﺮ ﺑ ﻨ ﺎ ی ﻫ ﺮ ﺳ ﺎ زﻣ ﺎ ﻧ ﻲ ، ﻧ ﻴ ﺮ وی اﻧ ﺴ ﺎ ﻧ ﻲ آن اﺳ ﺖ و داﺷ ﺘ ﻦ ﻳ ﻚ زﻳ ﺮ ﺑ ﻨ ﺎ ی اﺛ ﺮ ﺑ ﺨ ﺶ به ­ معنای ﻗ ﺮ ارﮔ ﺮ ﻓ ﺘ ﻦ ﺷ ﺎ ﻳ ﺴ ﺘ ﻪ ﺗ ﺮ ﻳ ﻦ اﻓ ﺮ اد در ﻣ ﻨ ﺎ ﺳ ﺐ ﺗ ﺮ ﻳ ﻦ ﻣ ﻮ ﻗ ﻌ ﻴ ﺖ ­ ﻫ ﺎ ی ﺷ ﻐ ﻠ ﻲ ، ﭘ ﻴ ﺶ ­ ﺷ ﺮ ط اﺳ ﺎ ﺳ ﻲ ﺑ ﺮ ای ﻣ ﻮ ﻓ ﻘ ﻴ ﺖ ﺳ ﺎ زﻣ ﺎ ن به ویژه سازمان­ های نظامی ﻣ ﺤ ﺴ ﻮ ب ﻣ ﻲ ­ ﺷ ﻮ د. تحقیق حاضر، با هدف طراحی الگوی مناسب شایسته­ سالاری در نظام­ های جذب و گزینش داوطلبین دانشگاه ­ های افسری ارتش ج. ا. ایران تدوین شده است. هدف این تحقیق کاربردی، نوع گردآوری داده­ ها میدانی و رویکرد آن آمیخته اکتشافی (کیفی-کمّی) بوده است. در فاز کیفی، از طریق انجام مصاحبه عمیق با 30 نفر از خبرگان، اساتید و فرماندهان دانشگاه های افسری ارتش ج. ا. ایران، الگوی مفهومی از روش نظریه داده بنیاد و با استفاده از نرم افزار Nvivo استخراج گردید و در فاز کمّی با استفاده از ابزار پرسشنامه و نظرخواهی از 100 نفر از خبرگان و فرماندهان، ضمن تأیید الگوی مفهومی، روابط بین ابعاد و مؤلفه­ ها نیز از طریق نرم افزار PLS مورد بررسی واقع گردید و درنهایت الگوی شایسته­ سالاری در قالب 268 کُد، 28 مؤلفه و 7 بُعد طراحی شد. این ابعاد شامل «شایستگی­ های مکتبی اسلامی-ایرانی» با 3 مؤلفه، «شایستگی­ های ارزش­ های اسلامی-ایرانی» با 5 مؤلفه، «شایستگی­ های مهارتی» با 3 مؤلفه، «شایستگی­ های مدیریتی» با 5 مؤلفه، «شایستگی­ های اجرایی» با 4 مؤلفه، «شایستگی­ های ویژه شغل» با 4 مؤلفه و «شایستگی های دانشی» با 4 مؤلفه است.

نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به منظور بهره مندی از فرصت های محیطی، واکنش در مقابل تغییرات محیطی و ایجاد هم افزایی می بایست به سمت هوشمندسازی حرکت نمایند تا منجر به تقویت نظام جمهوری اسلامی گردند. عنوان تحقیق حاضر، تدوین الگوی نیروهای مسلح هوشمند مبتنی بر دیدگاه های حضرت امام خامنه ای(مدظله العالی) است. پرسش اصلی تحقیق این است که الگوی نیروهای مسلح هوشمند مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) چگونه است؟ نوع تحقیق کاربردی و توسعه ای بوده، ابزار گردآوری داده ها در بخش اسنادی فیش برداری از فرمایشات و بیانات حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) از سال 1367 تا 1397/01/01 بوده و در بخش میدانی، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. جهت استخراج داده ها از روش نظریه مبنایی و تحلیل محتوا و جهت اعتبارسنجی و تأیید مؤلفه ها و شاخص ها از نظر خبرگان استفاده شده است. بر اساس نتایج این تحقیق، تعداد 1652 مفهوم استخراج و از کنارهم قرارگرفتن آن ها، تعداد 101 مؤلفه احصاء که در 6 دسته علّی، محوری، مداخله ای، محیطی، پیامدی و راهبردی دسته بندی گردیدند که درنهایت الگوی نیروهای مسلح هوشمند مبتنی بر دیدگاه های حضرت امام خامنه ای(مدظله العالی) ارائه گردید.

گفتمان بسیج به ­ معنی مجموعه مقوله­ ها، مفاهیم و مضامینی است که در یک ارتباط منطقی و پیچیده به­ عنوان یک الگو؛ زیرِ گفتمان کلان انقلاب اسلامی قرار می­ گیرد. گفتمانی که گرچه ریشه در مبانی دینی و سیره معصومین و بخشی از تاریخ تشیع دارد، اما به طور ویژه در انقلاب اسلامی به عنوان یک الگوی بسیج­ کننده اجتماعی تجربه شد. این تحقیق با هدف تبیین و بازخوانی ابعاد، الزام ها و مولفه های گفتمان بسیج و نقش آن در حفظ و تداوم بیداری اسلامی به روش آمیخته (کیفی-تحلیل گفتمان پساساختارگرایی-و کمّی-پرسشنامه خبرگان) انجام شد. براساس تحلیل دیدگاه امامین انقلاب اسلامی (امام خمینی(ره) و امام خامنه­ ای ­ (مدظله ­ العالی)) درباره بسیج، این الگو شامل مفاهیم و مضامین درهم تنیده است که می­ توان در قالب 8 گره­ گاه یا بُعد کلان ( با 67 مولفه و 785 مضمون) و 9 الزام (با 660 مضمون) بازگو نمود. براساس نتایج به دست آمده از تحلیل دیدگاه 105 نفر از خبرگان، الگوی تجربه شده از گفتمان بسیج با اولویت بسیج­ کنندگی در ابعاد «دینی و اسلامی، فرهنگی و اخلاقی، دفاعی و نظامی، سیاسی و مدیریتی و اقتصادی و سازندگی» به ­ ترتیب اولویت در تحقق ابعاد پنج­ گانه (اجتماعی-فرهنگی، دینی-دفاعی-امنیتی، مذهبی، سیاسی-مدیریتی، و درنهایت اقتصادی-توسعه) بیداری اسلامی اثرگذار است. همچنین این الگو در دست­ یابی به فرایندهای شش­ گانه بیداری اسلامی (هدف­ های راهبردی، اقدام های راهبردی، راهبردهای کلان، الزام­ های راهبردی، اصول و ارزش­ های راهبردی و برنامه­ های راهبردی) اثرگذار است.

سازمان­ های دفاعی مبتنی بر فناوری برتر به­ دلیل ویژگی های خاص مانند وابستگی به نوآوری، اهداف راهبردی، اتکای به دانش کاربردی و ماهیت پویا، نیازمند توجه بیشتر به قابلیت­ های متناسب با شرایط خود، از جمله قابلیت نوآوری می­ باشند. به همین دلیل در این تحقیق به بررسی اثر قابلیت نوآوری محصول و فرایند، قابلیت فناورانه و دوسوتوانی بر عملکرد محصول دفاعی پرداخته شده است. روش تحقیق از منظر هدف، اکتشافی و توصیفی و از منظر دستاورد، کاربردی است. درراستای بومی­ سازی متغیرهای ادبیات موضوع با سازمان های دفاعی مبتنی بر فناوری برتر در ایران، از روش گروه کانونی استفاده و داده های موردنیاز، در قالب پرسشنامه از 58 سازمان دفاعی صنعت الکترونیک (به عنوان یک صنعت مبتنی­ بر فناوری برتر) گردآوری شد. تحلیل داده­ های به دست ­ آمده با کمک الگوسازی معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزیی نشان داد که قابلیت­ های نوآوری محصول، فرایند، دوسوتوانی و فناورانه عملکرد محصول را تحت­ تأثیر قرار می­ دهند. یافته های تحقیق، مدیران صنعت الکترونیک دفاعی را به ­ سمت توانمندسازی سازمان در حوزه نوآوری محصول و فرایند و ارتقای قابلیت فناورانه و دوسوتوانی هدایت می نماید.

بررسی و تبیین سهم منابع قدرت (قدرت ­ اقتصادی، قدرت ­ سیاسی، قدرت ­ اجتماعی-فرهنگی، قدرت ­ نظامی، قدرت سرزمینی، قدرت ­ علمی و فناوری، قدرت ­ فرامرزی و قدرت ­ فضایی) در قدرت ملی و ترکیب مناسب آن­ ها، همواره از دغدغه­ های فکری دانشمندان جغرافیای سیاسی، روابط بین­ الملل و. . . بوده است؛ بنابراین در این تحقیق تلاش گردید تا عوامل مؤثر در قدرت ملی و تبیین روابط میان آن ها شناسایی و موردبررسی قرار گیرد. پس از بررسی ­ های جامع و علمی صورت پذیرفته، در نهایت مؤثرترین عوامل در قدرت ملی کشورهای منتخب با توجه به میزان و شدت هر یک از آنها به ­ ترتیب: قدرت ­ نظامی (میزان: بسیار بالا& شدت: 0/93)، قدرت فضایی (میزان: بالا& شدت: 0/84)، قدرت ­ فرامرزی (میزان: بالا& شدت: 0/80) و قدرت اقتصادی (میزان: بالا& شدت: 0/78) تشخیص داده شد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و روش تحقیق مرتبط با آن با روش همبستگی انطباق دارد. جامعه آماری تحقیق عبارت است از استادان با رتبه علمی استاد، دانشیار، استادیار و مربی که در تخصص ­ ها و گرایش­ های علمی مرتبط با علوم نظامی، مدیریت راهبردی، علوم اجتماعی، جغرافیای سیاسی و علوم اقتصادی در سطح نیروهای مسلح ج. ا. ایران مشغول به ­ خدمت می باشند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم جامعه نمونه برابر با 133 نفر محاسبه گردید. روش نمونه­ گیری از جامعه آماری نیز به صورت تصادفی طبقاتی متناسب می­ باشد. گردآوری اطلاعات به دو روش میدانی و کتابخانه ای و با استفاده از ابزارهای مطالعه اسناد و مدارک، مصاحبه با صاحب­ نظران و پرسشنامه محقق­ ساخته صورت گرفته است. پایایی سؤال­ های پرسشنامه با استفاده از روش تنصیف عدد 89% محاسبه گردید.

تحقیق حاضر در پی آن است که به بررسی وضعیت ژئوپلیتیکی ایران در منطقه پرداخته تا بتواند راهبردهایی را جهت تبدیل ج. ا. ایران به قدرت برتر منطقه در افق 1404 تدوین نماید. این تحقیق از نظر نوع، کمّی و با روش پیمایش صورت پذیرفته است. در قالب پیمایش کمّی در مرحله اول با انجام مطالعات کتابخانه ای و اکتشافی، چارچوب نظری تدارک و متغیرهای مربوطه از آن استخراج شده و سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه همراه با مصاحبه، داده ها گردآوری و با روش های آماری تحلیل شده است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و جامعه آماری آن مشتمل بر 45 نفر از متخصصان با مدرک دکترا یا کارشناسی ارشد در رشته های ژئوپلیتیک و امور دفاعی بوده­ اند که با توجه به تعداد اندک آن ها موردسرشماری قرار گرفته اند. نتایج به­ دست آمده، حاکی از آن است که 5 عامل گستردگی سرزمین، عمق راهبردی، موقعیت ارتباطی، تسلط بر تنگه هرمز و استفاده از مزیت گروه های دینی، تعیین­ کننده راهبردهای ایران برای دستیابی به قدرت برتر در منطقه هستند. براساس این عوامل، 6 راهبرد مشخص، تدوین و اولویت­ بندی آن­ ها نیز ارائه شد.