تحقیق در عملیات در کاربردهای آن
سال:1399 | دوره:17 | شماره:3 (پیاپی 66) |تعداد مقالات:8

روش سیمپلکس اولیه-دوگان فازی یک روش جدید و کارا برای حل مسایل برنامه ریزی خطی با متغیرهای فازی می باشد. این الگوریتم بر پایه نتایج دوگانی استوار است و همانند الگوریتم سیمپلکس دوگان، از شدنی بودن دوگان شروع و به سمت شدنی بودن اولیه حرکت می کند. با این تفاوت که در الگوریتم اولیه-دوگان نیاز نیست جواب شدنی دوگان پایه ای باشد. ما در این مقاله، الگوریتم سیمپلکس اولیه-دوگان را برای حل مسایل برنامه ریزی خطی چندهدفه با متغیرهای فازی توسعه می دهیم. برای این منظور، با کمک تکنیک اسکالرسازی مجموع وزن دار فازی، یک مساله برنامه ریزی خطی تک هدفه فازی متناظر با مساله برنامه ریزی خطی چندهدفه فازی ارایه می دهیم. ثابت می کنیم که یک جواب بهینه مساله تک هدفه مجموع وزن دار فازی با وزن های مثبت، یک جواب پارتو فازی برای مساله چندهدفه است. سپس با افراز بندی وزن های مساله مجموع وزن دار، الگوریتم اولیه-دوگان تک هدفه را به مسایل چند هدفه فازی تعمیم می دهیم. با کمک الگوریتم ارایه شده می توانیم یک مجموعه از جواب های بهینه پارتو فازی را پیدا کنیم. ارایه مجموعه ای از جواب های پارتو فازی، به تصمیم گیرنده این امکان را می دهد که بهترین جواب را از بین آن ها با توجه به معیارهای مورد نظر خود انتخاب کند. در نهایت، الگوریتم پیشنهادی را برای حل یک مساله بهینه سازی سه هدفه با متغیرهای فازی به کار می بریم و نتایج را با برخی از روش های موجود مقایسه می کنیم.

امروزه مهم ترین و اساسی ترین مراکز امر آموزش عالی دانشگاه ها و زیرمجموعه های آن ها می باشند. این مراکز آموزش عالی نهادهایی با رسالت مشخص هستند که سنجش کیفیت عملکرد آنها در خصوص استفاده بهینه از منابع و برآوردن هرچه بیشتر اهداف، ضرورت دارد. همچنین ارزشیابی کیفیت عملکرد این مراکز یکی از ضروریات پویایی آنها می باشد؛ به طوری که عدم وجود فرآیند ارزشیابی مستمر سبب رکود آنها می گردد. از طریق سنجش و ارزیابی کیفیت عملکرد می توان ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف و حداقل سازی منابع ورودی، وضعیت موجود و کنونی را بهبود بخشید. از این رو در این پژوهش با توجه به اهمیت ارزیابی کیفیت عملکرد دانشگاه ها و زیرمجموعه های آن، یک مدل ارزیابی جدید به نام تکنیک پروفایل کارایی ورودی بهبودیافته که عملکرد تکنیک پروفایل کارایی ورودی کلاسیک را بهبود می دهد، پیشنهاد گردید. همچنین با ارایه ی یک مثال عددی به همراه تحلیل نتایج و اعتبارسنجی، نشان داده شده است که این مدل پیشنهادی از اعتبار لازم برخوردار می باشد.

روش هم مکانی در حل انواع معادلات دیفرانسیل بسیار متداول است. مشکل اصلی در این روش این است که ماتریس ضرایب با افزایش درجه تقریب بدشرط می شود. این می تواند باعث برخی مشکلات عددی و کاهش در دقت جواب شود. در این مطالعه، سه روش بر اساس ترکیب روش هم مکانی برنشتاین و روش های بهینه سازی برای جواب تقریبی مسایل مقدار اولیه و مرزی شامل معادلات دیفرانسیل خطی با ضرایب متغیر پیشنهاد شده است. در این روش ها، جواب تقریبی مساله با استفاده از جواب یک مساله کم ترین مربعات خطی مقید یا یک مساله برنامه ریزی خطی به دست می آید. برای بررسی کارایی روش ها، مسایل آزمایشی از مرتبه های مختلف در نظر گرفته شده و نتایج به دست آمده با نتایج گزارش شده از روش های دیگر مقایسه می شوند. بررسی ها نشان می دهند که روش های پیشنهاد شده دقیق، کارا و دارای پایداری عددی خوبی هستند.

این مقاله به مطالعه مدل های بهینه سازی چندهدفی تصادفی با محدودیت های شانسی می پردازد. استفاده از متغیرهای تصادفی به عنوان پارامترهای ورودی در مدل های ریاضی، یکی از رویکردهای متعارف برای مدل سازی مسایل مختلف در شرایط عدم قطعیت است. همچنین، محدودیت های شانسی این امکان را به تصمیم گیرنده می دهد که محدودیت مربوطه با احتمال حداکثر یک مقدار مشخص شده رد شود. یکی از چالش های این گونه مدل ها وجود محدودیت های شانسی است و حل چنین مدل-هایی به طور مستقیم امکان پذیر نیست و می بایست محدودیت داده شده را ابتدا به حالت قطعی تبدیل کرده و سپس با به کارگیری تکنیک های موجود، مساله قطعی شده حل شود. از عمده ترین روش هایی که برای تبدیل محدودیت شانسی به حالت قطعی وجود دارد، استفاده از تابع توزیع متغیرهای تصادفی است که می بایست در دسترس تصمیم گیرندگان باشد؛ اما معمولاً تابع توزیع دقیقی از یک متغیر تصادفی در مسایل واقعی وجود ندارد. به همین دلیل، در این مقاله یک روش مبتنی بر نمونه برای تبدیل محدودیت های شانسی به حالت قطعی پیشنهاد می شود به طوری که محدودیت شانسی را با بیشترین احتمال برقرار می کند. برای حل مدل چندهدفی قطعی به دست آمده از روش مجموع وزین استفاده می شود. سرانجام به منظور بررسی کارایی روش پیشنهاد شده، یک مثال عددی ارایه می شود.

یک راه مهم برای پیاده سازی مدیریت زنجیره تأمین سبز، تجدیدنظر در روش های خرید است. در دهه کنونی چگونگی تعیین مناسب ترین تأمین کننده به عنوان یک عامل استراتژیک در زنجیره تأمین مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. ویژگی های تأمین کننده ناب شامل هزینه کم و کیفیت بالا و ویژگی های تأمین کننده چابک سرعت، انعطاف پذیری و کیفیت می باشد. این تحقیق در دو فاز به انجام رسیده است. در فاز اول از طریق روش ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و ویکور (VIKOR) و با استفاده از معیارهای سبز، تأمین کنندگان رتبه بندی شدند. سپس در فاز دوم، مدلی چهار هدفه طراحی گردید که شامل چهار هدف کمینه سازی هزینه زنجیره تأمین، کمینه سازی میزان دیرکرد در تحویل(چابک)، کمینه-سازی میزان ضایعات (ناب) و بیشینه سازی توجه به مسایل زیست محیطی می باشد. در ادامه، مساله چهار هدفه با روش معیار جامع تک هدفه سازی شده است و چندین مثال عددی به توصیف این استراتژی پرداخته است. الگوریتم اجرا شده نتایج خوبی را در زمان محاسباتی مناسب نشان داده است.

بهینه سازی قیمت گذاری دارایی های مالی کمی یک رشته در حال ظهور است که سعی در مدل سازی تأثیر سوگیری های سرمایه گذاران بر قیمت دارایی دارد. هدف این مقاله ارایه مروری بر مبانی نظری، چالش های آن و ارایه راه حل های کمی در این حوزه است. مقاله به دو بخش تقسیم شده است. در بخش نخستین مقاله، مروری بر ادبیات منتخب مبانی نظری کلیدی شده است. چرا این رشته مالی جدید پدیدار می شود؟ چه موضوعاتی را مطالعه می کند؟ در بخش دوم، مقاله به تشریح یک طرح کلی می پردازد و مجموعه ای از منابع جامع راجع به رویکردهای بهینه سازی در مدل سازی کمی تأثیر سرمایه گذاران رفتاری بر بازارهای مالی را ارایه می دهد. شواهد و مطالعات اخیر در مورد تصمیم گیری مالی تحت عدم قطعیت نشان می دهد که افراد مانند مدل های نئوکلاسیک رفتار نمی کنند. به همین دلیل سرمایه گذاران اغلب رفتارهایی به صورت سوگیری های رفتاری دارند که در مدل های نئوکلاسیک توصیف نشده است. از آنجا که سوگیری های رفتاری در سرمایه گذاران یک مفهوم نسبتاً گنگ است و تعریف و اندازه گیری عددی آن بسیار دشوار می باشد؛ بنابراین سوگیری های رفتاری سرمایه گذاران محدودیت دیگری هستند که تصمیم گیری مالی افراد را بهینه می کند. مساله بهینه سازی مدل های قیمت گذاری متداول دارایی های مالی اثر سوگیری های رفتاری را در ارزیابی پرتفوی ها لحاظ نمی کند. لذا در این تحقیق به بهینه سازی قیمت گذاری دارایی های مالی تحت سنجش مقداری سوگیری های رفتاری در فضای روان شناسی شناختی، فاکتورهای مربوط به احساسات و عوامل غیرعقلایی پرداخته می شود.

در حال حاضر الگوریتم های بهینه سازی چندهدفه به عنوان ابزاری قدرتمند جهت حل بسیاری از مسایل مورد استفاده قرار می گیرند. معیارهای تنوع و همگرایی از مهم ترین فاکتورهای یک الگوریتم بهینه سازی چندهدفه است که تمامی الگوریتم های بهینه سازی چندهدفه سعی در بهبود آنها دارند. معیارهای تنوع و همگرایی تابعی از عملگرهای اکتشاف، استخراج و انتخاب هستند، در نتیجه برای ارایه یک الگوریتم بهینه سازی قدرتمند باید از عملگرهای کارا استفاده نمود. در این مطالعه، یک الگوریتم بهینه سازی چندهدفه در راستای ارتقا معیارهای تنوع و همگرایی جهت حل مساله مهندسی طراحی تیرآهن ارایه شده است. الگوریتم ارایه شده برای استخراج راه حل ها در فضای جستجو از الگوریتم جهش دوسویه پیشنهادی و برای اکتشاف راه حل ها در فضای جستجو از الگوریتم آمیزش احتمالی پیشنهادی استفاده می کند. در این مطالعه از معیار اَبَرحجم جهت سنجش همگرایی و تنوع استفاده شده است. در بخش پایانی این مطالعه، عملکرد کلی الگوریتم پیشنهادی در مقایسه با الگوریتم هایی از جمله SPEA، NSGAII، NSPSO و AWPSO در راستای حل مساله مهندسی طراحی تیرآهن مورد نقد و برسی قرار گرفته شده است. نتایج حاصل شده از الگوریتمهای بهینه سازی چندهدفه در حل مساله طراحی تیرآهن، نشان دهنده برتری الگوریتم پیشنهادی نسبت به سایر الگوریتمهای شاخص است.

با توجه به بحران انرژی در عصر حاضر که یکی از چالش های مهم در جوامع به خصوص در کشورهای درحال توسعه مانند ایران می باشد، مصرف بهینه انرژی، نقش مؤثری در توسعه پایدار و پیشرفت کشورها دارد. ازاین رو هدف تحقیق بررسی کارایی انرژی و اولویت بندی صنایع تولیدی ایران و تغییرات آن طی سال های 84-93 می باشد. بدین منظور ابتدا بر اساس ورودی ها و خروجی ها که بر اساس الگوهای نظری شناسایی شده است، کارایی انرژی صنایع به روش تحلیل پوششی داده ها (DEA)، مدل CCR محاسبه و بر اساس مدل اندرسون و پیترسون (AP) اولویت بندی صنایع به لحاظ کارایی انرژی انجام شده است. نتایج نشان می دهد از بین 134 صنعت، صرفاً 10 صنعت تقریباً در طول دوره موردمطالعه کارا بوده اند و بیش از نیمی از این صنایع بهبود بهره وری انرژی را تجربه نمودند.