زراعت و فناوری زعفران
سال:1399 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

این تحقیق با هدف مطالعه تاثیر محلول پاشی کود روی و پتاسیم بر صفات کمی و کیفی زعفران در شهرستان نطنز در روستای بادرود در سال دوم زراعی 1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح نیترات پتاسیم (شاهد (K1)، 5 در هزار (K2) و 10 در هزار (K3) و سه سطح روی (شاهد (Z1)، 5 در هزار (Z2) و 10 در هزار (Z3)) بود. صفات مورد بررسی شامل صفات کمی وزن تر و خشک بنه دختری، وزن تر و خشک بنه مادری، عملکرد تر و خشک گل، عملکرد تر و خشک کلاله، صفات کیفی کروسین، پیکروکروسین و سافرانال بود. نتایج نشان داد سطوح کودی K2 و K3 موجب افزایش صفات کمی بویژه در سطح K3 شد. در حالی که محلول پاشی روی تنها در سطح Z2 باعث افزایش صفات کمی شد و اثر معنی داری بر صفات کیفی نداشت. کاربرد غلظت کود پتاسیم در سطح سوم (K3) همراه با سطح دوم کود روی (Z2) بیشترین اثر را در افزایش صفات کمی زعفران داشت. شاید بتوان یکی از دلایل افزایش عملکرد گل را به اثرات مثبت پتاسیم و روی بر سیستم فتوسنتزی گیاه نسبت داد. این افزایش در میزان فتوسنتز و ماده سازی نیز به نوبه خود بر میزان تولید کلاله تاثیر داشته و باعث افزایش وزن خشک کلاله می شود. در اثر محلول پاشی پتاسیم، میزان کروسین و پیکروکروسین از سطح K1 به K3 به ترتیب به میزان 18 و 13 درصد و سافرانال از سطح K1 به K2 و K3 به میزان 30 و 48 درصد افزایش معنی داری داشت. در مطالعه حاضر، همبستگی مثبت و معنی داری بین میزان کروسین، پیکروکروسین و سافرانال با خصوصیات کمی در زعفران بود. شاید بتوان گفت که صفات کیفی زعفران تحت اثر صفات کمی و اجزای عملکرد زعفران می باشد، بنابراین گلانگیزی و عملکرد گل زعفران در بهبود کیفیت آن نیز موثر میباشد.

مدل سطح-پاسخ (RSM) مجموعه ای از تکنیک های آماری مورد استفاده برای بهینه سازی نهاده های تولید می باشد. این آزمایش با هدف بررسی تأثیر سطوح کمپوست زباله شهری و بنه بر شاخص های عملکرد گل زعفران با استفاده ازمدلسازی سطح-پاسخ در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. تیمارها شامل کمپوست زباله شهری با سه سطح ( 0، 10 و 20 تن در هکتار) و وزن بنه مادری با سه سطح (5، 10 و 15 تن در هکتار) بودند، که با توجه به سطوح بالا و پایین هریک از فاکتورها توسط نرم افزار Minitab. V. 17 تعیین شدند. وزن خشک کلاله، وزن خشک خامه، وزن تر گل، تعداد گل، تعداد بنه، وزن خشک بنه و تعداد جوانه در هر بنه به عنوان متغیرهای وابسته مورد اندازه گیری قرار گرفتند و تغییرات این متغیرها با استفاده از مدل رگرسیونی ارزیابی شد. به منظور ارزیابی کیفیت و بسندگی مدل از آزمون عدم برازش و آنالیز واریانس استفاده شد. معادله چند جمله ای درجه دوم کامل برای تعیین معنی داری مدل و اجزای مدل و ضریب تبیین (R2) برای ارزیابی کیفیت مدل برازش شده مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر جزء خطی بین کمپوست زباله شهری و مقدار بنه بر تمام صفات مورد مطالعه به جز وزن تر گل، وزن خشک بنه 4-0 گرم و تعداد جوانه در بنه های موجود در گروه های وزنیِ 4-0 و 8-4 گرم معنی دار بود. اثر درجه دو متغیر مستقل کمپوست زباله شهری و مقدار بنه در صفات تعداد گل، وزن ترگل، وزن خشک کلاله، وزن خشک خامه، تعداد بنه در گروه های وزنیِ 4-0، 8-4 و >8 گرم، وزن خشک بنه 8-4 و >8 گرم و تعداد جوانه در گروه وزنیِ>8 گرم معنی دار بود. هم چنین برهمکنش معنی داری بین کمپوست زباله شهری و مقدار بنه در متغیرهای تعداد گل، وزن تر گل، وزن خشک کلاله، وزن خشک خامه، تعداد بنه در گروه های وزنیِ 8-4 و >8 گرم، وزن خشک بنه در گروه های 8-4 و >8 گرم و تعداد جوانه در گروه وزنیِ>8 گرم مشاهده شد. آزمون عدم برازش در مورد هیچ کدام از صفات معنی دار نشدکه این امر نشان دهنده برازش مطلوب مدل رگرسیون درجه دوکامل بود. بیش ترین تعداد گل، وزن تر گل، عملکرد کلاله خشک و هم چنین وزن خشک خامه مربوط به تیمار 5 تن بنه در هکتار+20 تن در هکتار کمپوست زباله شهری بدست آمد. مقدار بهینه وزن بنه، مقدار کمپوست زباله شهری و درجه مطلوبیت برای صفات مرتبط با گل به ترتیب 5 تن در هکتار، 20 تن در هکتار و 92/0 d=و برای صفات مرتبط با بنه، 12 تن در هکتار و 20 تن در هکتار و95/0 d=محاسبه گردید. براساس نتایج حاصله، کمپوست زباله شهری و وزن بنه مادری بر اکثر صفات مربوط به بنه اثر مثبت گذاشتند.

تحقیقی به منظور مطالعه فلوریستیک علف های هرز مزارع زعفران (Crocus sativus L. ) واقع در بخش چشمه ساران شهرستان آزادشهر جهت گزارش پراکنش و تنوع گونه ای جمعیت علف های هرز انجام شد. برای این منظور، مزارع زعفران با سطح زیر کشت بالغ بر 3 هکتار در سه منطقه شامل روستاهای نرآب، وامنان و تیل آباد مورد شناسایی قرار گرفت. شناسایی و نمونه برداری از علف های هرز در مرحله رشد رویشی زعفران (بنه دختری) در سال 1396 انجام شد. تعداد 45 کوآدرات برای هر مزرعه مورد برررسی قرار گرفت و سپس تعداد و نوع گونه علف هرز در هر کوآدرات به تفکیک شمارش گردید. گونه های هرز بر اساس نام فارسی، نام علمی، جنس، تیره، شکل برگ، مسیر فتوسنتزی، شکل رویشی و چرخه زندگی طبقه بندی شدند. نتایج ترکیب گونه ای علف های هرز در مزارع زعفران مناطق سه گانه نشان داد که منطقه نرآب با 54 گونه از بیشترین تعداد برخوردار بود. علف هرز سیزاب ایرانی و گندمک در نرآب و سیزاب ایرانی در وامنان از علف های هرز غالب در این مناطق بوده که از بیشترین تراکم و فراوانی نسبی برخوردار بودند. در مقابل علف هرز جو موشی در منطقه تیل آباد از لحاظ تراکم و فراوانی بیشترین میزان را دارا بود. این امر می تواند به دلیل تفاوت در مختصات جغرافیایی، شرایط آب و هوایی محل های نمونه برداری، توان رقابتی علف های هرز و روش های مدیریتی کنترل آن ها در مزارع زعفران باشد. نتایج تنوع گونه ای علف های هرز نشان داد که مناطق تیل آباد و نرآب به ترتیب از بیشترین و کمترین شاخص غالبیت به میزان 13/0 و 08/0 برخوردار بودند. در مقابل، بیشترین غنای منهینگ، مارگالف و یکنواختی علف های هرز به منطقه نرآب به ترتیب معادل 67/0، 55/2 و 97/0 اختصاص داشت. هم چنین مناطق نرآب و وامنان به ترتیب از بیشترین مقدار عددی شاخص سیمپسون (92/0) و شانون-وینر (64/2) برخوردار بودند. در مجموع نتایج نشان داد که مزارع زعفران در دو منطقه نرآب و وامنان از لحاظ حضور تعداد گونه ای و شاخص های جمعیتی علف های هرز از بیشترین تشابه برخوردار بودند.

زعفران به عنوان یکی از گران بهاترین ادویه ها و رنگ های طبیعی است که در صنایع مختلف از جمله غذایی، دارویی و آرایشی-بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. در سال های اخیر، خانواده ای از آنزیم ها که پیش ماده های کاروتنوئیدی را در جایگاه پیوندهای دوگانه برش می دهند، در گیاهان شناسایی و معرفی شده اند. به این خانواده از آنزیم های برش دهنده کارتنویید دی اکسیژناز CCD)) گفته می شوند. در این تحقیق به دلیل اهمیت ژن های CCD در بیوسنتز آپوکاروتنوئیدهای زعفران، دو ایزوفرم از این ژن با استفاده از روش نسخه برداری معکوس همسانه سازی، تعیین توالی و نتایج با موارد مشابه خارجی مورد مقایسه قرار گرفتند. بررسی های بیوانفورماتیکی شامل بررسی ارتباطات خویشاوندی و نیز ساختار های پروتتینی مورد ارزیابی قرار گرفت. مدل سازی سه بعدی این پروتئین ها به روش همولوژی مدلینگ و با استفاده از پایگاه Swiss Model پس از انتخاب الگوی مناسب انجام گرفت. همچنین جهت اعتبار سنجی ساختاری مدل ترسیم شده سه بعدی، پلات راماچاندران ترسیم گردید. نتایج حاصله نشان داد دو ایزوفرم CCD4a و CCD4b هر دو دارای دو اگزون (641 و 1099 جفت باز برای CCD4a و 614 و 1099 جفت باز برای CCD4b) و یک اینترون (670 جفت باز در CCD4a و 668 جفت باز در CCD4b) هستند. بررسی In silico خصوصیات فیزیکوشیمیایی پروتئین های CsCCD4a و CsCCD4b بیانگر این حقیقت بود که پروتئین های بدست آمده از این دو ایزوفرم از نظر وزن مولکولی، تعداد اسیدهای آمینه، نقطه ایزوالکتریک، شاخص آلیفاتیک، شاخص ناپایداری و حلالیت مشابه می باشند. نتایج بررسی ساختارهای سه بعدی بدست آمده نشان داد این دو ایزوفرم دارای ساختارهای سه بعدی مشابهی می باشند. یافته های این تحقیق می تواند اطلاعات با ارزشی در رابطه با رفتار و واکنش آنزیم CCD4 در مسیر سنتز آپوکاروتنوئیدهای زعفران فراهم کند و همچنین این نتایج می تواند در برنامه های آتی اصلاح ژنتیکی زعفران ایران مفید واقع گردد.

گلبرگ زعفران که از لحاظ وزنی بخش قابل توجهی از گل زعفران را تشکیل می دهد سالانه در مقادیر زیاد به عنوان ضایعات دور ریخته می شود. در حالی که این قسمت گل دارای ترکیباتی از جمله فنل، آنتوسیانین و فلاونوئید با خواص آنتی اکسیدانی هستند. به منظور ارزیابی متابولیت های ثانویه، محتوای فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی گلبرگ در 8 جمعیت زعفران، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو شرایط آبیاری مرسوم و یکبار آبیاری در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان بر روی بوته های سال سوم زعفران به اجرا درآمد. جهت اندازه گیری متابولیت های ثانویه، محتوای فنل کل گلبرگ و تعیین خواص آنتی اکسیدانی عصاره گلبرگ زعفران به ترتیب از روش های طیف نورسنجی فرابنفش-مرئی، فولین سیوکالتیو و DPPHاستفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب در دو شرایط آبیاری مرسوم و یکبار آبیاری نشان داد که متابولیت های ثانویه و خواص آنتی اکسیدانی در دو شرایط آبیاری تفاوت معنی داری نداشت. در حالی که از نظر محتوای فنل کل در شرایط یکبار آبیاری افزایش معنی دار مشاهده شد. جمعیت تربت جام بیشترین مقدار فنل کل (56/86 میلی گرم گالیک اسید بر گرم عصاره متانولی) را در شرایط یکبار آبیاری داشت. در هر دو شرایط آبیاری، جمعیت های مورد ارزیابی مقادیر مناسبی از متابولیت های ثانویه، فنل و آنتی اکسیدان را داشتند، که می تواند برای استفاده در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف از این مطالعه شناسایی گونه های Fusarium همراه با ریشه و بنه زعفران و ارزیابی فعالیت آنزیم های مخرب دیواره سلولی تولید شده توسط آن ها می باشد. به منظور بررسی گونه های Fusarium، طی فصل رشدی 1397 در مجموع 53 نمونه ریشه و بنه به طور تصادفی از مزارع زعفران استان خراسان جنوبی جمع آوری شد. پس از شستشو نمونه ها با آب مقطر استریل و ضدعفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم یک درصد، قطعات کوچک ریشه و بنه روی محیط های کشت عمومی و اختصاصی کشت داده شدند. تهیه کشت خالص قارچ ها به روش تک اسپور و نوک ریسه کردن روی محیط کشت آب-آگار دو درصد انجام شد. شناسایی قارچ ها بر اساس مشخصات میکروسکوپی و ریخت شناختی با توجه به کلیدهای معتبر شناسایی انجام گرفت. با توجه به خصوصیات ریخت شناختی، گونه های F. oxysporum، F. culmorum، F. proliferatum و F. graminearum شناسایی شدند. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل مولکولی با استفاده از آغازگرهای اختصاصی گونه، شناسایی ریخت شناختی را تأیید کرد. نتایج نشان داد که 6/22 درصد از نمونه های زعفران توسط گونه های Fusarium آلوده بودند. بر اساس مشاهدات ریخت شناختی و مولکولی، F. oxysporumبه-عنوان گونه غالب با بیشترین درصد فراوانی در نمونه ها به میزان 4/9 درصد پس از آن F. culmorum (7/5 درصد)، F. proliferatum (8/3 درصد) و F. graminearum (8/3 درصد) بود. نتایج نشان داد که تمام جدایه های Fusarium قادر به تولید آنزیم های مخرب دیواره سلولی و به طور عمده سلولاز و زایلاناز می باشند. سطوح فعالیت آنزیم های سلولز، زایلاناز و پکتیناز در این مطالعه بالاتر از فعالیت لیپاز در همه جدایه های مورد بررسی بود. تجزیه و تحلیل روند فعالیت آنزیم های مخرب دیواره سلولی نشان داد که برای بسیاری از جدایه های مورد بررسی حداکثر سطح فعالیت سلولاز، زایلاناز، پکتیناز و لیپاز به ترتیب در 72، 96، 144 و 192 ساعت پس از کشت در محیط مایع مشاهده شد. سپس فعالیت های آنزیمی به تدریج با گذشت زمان کاهش یافت، تا اینکه در سطوح ثابتی باقی ماند. بر اساس منابع موجود F. graminearum، F. culmorum و F. proliferatum برای اولین بار در ایران از روی زعفران گزارش می شوند.

تجارب چندساله اخیر ایران نشان می دهد که تکیه اقتصاد به درآمد حاصل از فروش نفت خام، بی ثباتی درآمد صادراتی را به دنبال دارد. به منظور کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت خام، جهت گیری سیاست های صادراتی باید به سود صدور کالاهای غیرنفتی از جمله صادرات محصولات کشاورزی تغییر یابد. زعفران یکی از اقلام مهم صادراتی ایران است که در سال های اخیر علی رغم افزایش سطح زیرکشت و تولید، میزان صادرات آن رشد چشمگیری نداشته است. نتایج پژوهش های مختلف در ایران نشان می دهد یکی از دلایل مهم عدم موفقیت شرکت های ایرانی در بازار جهانی صادراتی گیاهان دارویی، کاهش قدرت رقابت پذیری در این بازارها در سال های اخیر است. از این رو این مطالعه بر آن است تا به بررسی عامل های مؤثر بر رقابت پذیری شرکت های صادرکننده زعفران ایران در بازارهای جهانی بپردازد. اندازه گیری رقابت پذیری با استفاده از شاخص مزیت نسبی آشکار شده متقارن و تحلیل عوامل اثر گذار بر آن با استفاده از الگوی رقابتی الماس پورتر و مدل رگرسیونی پانل لاجیت کسری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. آمار و اطلاعات لازم از طریق جمع آوری پرسشنامه از 35 شرکت صادرکننده زعفران برای سالهای 1395-1390 به دست آمد. نتایج نشان داد عوامل شش گانه الگوی الماس پورتر شامل شرایط تقاضا، شرایط عوامل، صنایع پشتیبان، استراتژی بنگاه، دولت و اتفاقات و حوادث غیر قابل پیش بینی، بر وضعیت رقابتی شرکت های مورد مطالعه اثرگذار می باشند. بر این اساس رعایت استاندادهای صادراتی به لحاظ کمی و کیفی، جلوگیری از نوسانات قیمتی زعفران، کاهش نوسانات نرخ ارز متناسب با سیاست های دولت، کاهش نوسانات تولیدی به دلیل تغییرات اقلیمی با ارائه راهکارهای فنی و توجه کافی شرکت هابه استراتژی های بازاریابی در کوتاه مدت و بلند مدت به عنوان پیشنهاد جهت بهبود وضعیت رقابتی شرکت های مورد مطالعه مطرح می شود.

زعفران یکی از محصولات کشاورزی است که در سال های اخیر مورد توجه کشاورزان افغانستان قرار گرفته است. با توجه به موقعیت استثنایی زعفران افغانستان در دنیا، بررسی تمایل کشاورزان این منطقه به تداوم کشت این محصول از اهمیت ویژه ای در توسعه این محصول و ارتقاء سطح جهانی آن برخوردار است. لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به تداوم کشت زعفران در بین کشاورزان استان هرات افغانستان می باشد. آمار و اطلاعات این پژوهش از طریق ابزار پرسشنامه و مصاحبه ی حضوری با زعفران کاران استان هرات، به روش نمونه گیری تصادفی ساده با 202 نمونه در سال 1397 تهیه و میزان تمایل به تداوم کشت زعفران کاران به 4 گروه خیلی کم، کم، متوسط و زیاد طبقه بندی شد. نتایج به کارگیری الگوی لاجیت ترتیبی نشان داد متغیرهای عملکرد، قیمت، اندازه خانوار کشاورز، تجربه ی زعفران کاری و سرمایه در دسترس، اثر مثبتی بر افزایش تمایل به تداوم کشت این محصول توسط زعفران کاران دارند؛ درحالی که متغیرهای درآمد غیرکشاورزی، سن و نیروی کار در جهت معکوس بر تمایل به تداوم زعفران کاری اثرگذارند. در انتها پیشنهاداتی در جهت نیل به هدف پژوهش ارائه شده است. که ازجمله می توان به اعطای تسهیلات کم بهره به کشاورزان برای دسترسی آسان تر و ارزان تر به نهاده های تولید و به کارگیری تکنولوژی های نوین نظیر تجهیز آزمایشگاه ها، بهبود کیفیت بسته بندی ها و تجهیزات خشک کردن محصول اشاره کرد.

زعفران به عنوان با ارزش ترین محصول کشاورزی و دارویی جهان جایگاه ویژه ای در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران دارد. در حال حاضر، ایران بزرگترین تولید کننده و صادرکننده زعفران در جهان است، به طوری که بیش از 7/93 درصد تولید جهانی این محصول گران بها به ایران اختصاص دارد. اما علیرغم قدمت کشت زعفران و ارزش افزوده این محصول در مقایسه با بسیاری از محصولات زراعی رایج در کشور سهم کمتری از فناوری های نوین را به خود اختصاص داده و تولید آن عمدتاً بر دانش بومی متکی بوده است. پژوهش حاضر با هدف توسعه و ارزیابی کارایی مدل های KStar و LWL در محاسبه عملکرد محصول گیاه زعفران بر اساس پارامترهای اقلیمی انجام گرفته است. کالیبراسیون و صحت سنجی مدل ها با استفاده از آمار عملکرد این محصول و عوامل اقلیمی طی سال های 2017-1998 صورت پذیرفت. به منظور ارزیابی مدل ها از شاخص های آماری ضریب تبیین (R2)، میانگین قدر مطلق خطا (MAE)، ریشه متوسط خطای مربعات (RMSE) و نش-ساتکلیف (NSE) استفاده شد. از مدل های پیشنهادی، مدل KStar در سناریوی e با 00/1 = R2، 00/0 =MAE، 00/0 = RMSEو 00/1 = NSE می باشند که از دقت مناسبی در تخمین عملکرد گیاه زعفران داشت. این دقت بالای مدل KStar، باعث شده که بتوان به راحتی عملکرد زعفران را در مناطق مختلف زعفران کاری کشور بر اساس داده های موجود در ایستگاه های مختلف تخمین زد.