بیماریهای گیاهی
سال:1397 | دوره:54 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

استریکتوزیدین سینتاز یک آنزیم کلیدی است که در بیوسنتز الکالوئیدهای مختلف گیاهی نقش دارد. دومین همولوگ استریکتوزیدین سینتاز در موجودات مختلف از جمله گیاه مدل آرابیدوبسیس تالیانا یافت شده است. با انجام مطالعات بیوانفورماتیک و بیان در یکی از ژن های شبه استریکتوزیدین سینتاز (SSL6) در گیاه آرابیدوبسیس مشاهده شد که ژن به طور معنی داری به تیمار با سیگنال های مولکولی، تیمار با آلترناریا و ویروس CMV واکنش و افزایش بیان داشته است. به منظور مطالعه بیشتر نقش ژن SSL6 در سیستم دفاعی گیاهان، از ژنتیک معکوس استفاده و موتانت T-DNA ناک اوت ژن مذکور آنالیز شد. گیاهان با قارچ Alternaria brassicicola که دارای کنش متقابل ناسازگاری با آرابیدوبسیس می باشد تلقیح شدند. کمیت سنجی قارچ با استفاده از شمارش اسپور و تکنیک Real-Time PCR انجام شد. علاوه بر این، قطر لکه های حاصل از واکنش ناسازگاری در ژنوتیپ های موتانت و وحشی نیز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که موتانت ssl6 به طور معنی داری از ژنوتیپ وحشی Col-0 به بیماری حساس تر است. اندازه گیری میزان کلروفیل های a و b حاکی از میزان بالای کلروفیل در موتانت در مقایسه با وحشی بوده است. این مطالعه اولین در نوع خود در خصوص کارکرد ژن SSL6 در گیاهان می باشد.

قارچ Pyricularia oryzae عامل بیماری بلاست برنج و گندم و لکه برگی روی تعدادی از گیاهان گرامینه ای است. بیماری بلاست یکی از مهمترین بیماری های برنج در اکثر مناطق برنج خیز ایران به شمار می رود که معمولا سالانه خسارت اقتصادی قابل توجهی روی برنج ایجاد می کند. در تابستان سال های 1393 و 1395 از مزارع برنج، ذرت، وعلف های هرز باغات مرکبات و جنگل های نواحی جنوبی دریای خزر و مزارع برنج استان خراسان رضوی نمونه برداری به عمل آمد. تجزیه و تحلیل فیلوژنتیکی جدایه ها، با استفاده از داده های به دست آمده از نواحی ژنومی اکتین (ACT)، کالمودلین (CAL) و زیرواحد بزرگ RNA پلیمراز II (Rpb1) انجام شد، نتایج فیلوژنی جدایه های حاصل از میزبان های مختلف را به عنوان P. oryzaeتایید کرد. آزمون بیماریزایی روی میزبان هایی از قبیل برنج، ارزن دم روباهی، ذرت، سوروف و چسبک صورت پذیرفت. نتایج بیماریزایی نشان داد هر جدایه روی میزبان جدا شده بیماریزایی شدیدی را نشان داد اما شدت علائم در میزبان های دیگر نسبت به میزبان جدا شده کمتر بود. به منظور شناسایی ایدیومورف های تیپ آمیزشی از تکنیک Multiplex PCRو آغازگرهای L1 و L2 جهت تکثیر ایدیومورف Mat1-1 و آغازگرهای T1 و T2جهت تکثیر ایدیومورف Mat 1-2 جدایه ها مورد استفاده قرار گرفتند. وضعیت باروری جنسی جدایه ها با تیپ آمیزشی جدایه آزمایشگر تحت شرایط آزمایشگاه و روی محیط کشت آرد برنج-آگار نیز انجام گرفت. با توجه به نتایج ایدیومورف های تیپ آمیزشی و تولید مثل جنسی، Mat 1-1بیشتریین فراوانی را در جدایه های برنج و ارزن دم روباهی داشت و Mat 1-2 بیشترین فراوانی را در بین علف های هرز و گیاه زارعی ذرت دارا می باشد.

ویروس همراه با کوتولگی زرد تلخه بیان (Sophora yellow stunt-associated virus, SYSaV) از جنس Nanovirus و خانواده Nanoviridaeیک ویروس جدید از این جنس است که اخیراً از ایران گزارش شده است و دارای گسترش وسیعی در مناطق مختلف این کشور است. در این تحقیق، به منظور شناسایی سایر میزبان های طبیعی این ویروس، آلودگی نخود ایرانی (Cicer arietinum L. )، عدس (Lens culinaris Medikus)، شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L. )، اسفند (Peganum harmala L. ) و گَوَن (Astragalus sp. ) با علائم مشخص نانوویروس ها مانند کوتولگی و زردی از چند منطقه ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده از آزمون واکنش زنحیره ای پلیمراز و تعیین ترادف کامل تعدادی از قطعات ژنوم نشان داد که این گیاهان به SYSaV آلوده هستند. آزمایش های مربوط به انتقال ویروس نشان داد که شته Aphis craccivora در شرایط گلخانه قادر به انتقال ویروس از بوته های آلوده تلخه بیان به بوته های سالم این گیاه است. همچنین، شته Acyrthosiphon pisum که از بوته های آلوده تلخه بیان در طبیعت جمع آوری شده بود به طور مستقیم ویروس را به گیاهچه های نخود ایرانی و لوبیا چشم بلبلی انتقال داد. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق، علاوه بر تلخه بیان، ویروس فوق دارای میزبان های دیگری در میان گیاهان دارویی است. همچنین، آلودگی ناشی از SYSaV محدود به گیاهان وحشی نیست و حداقل دو گونه از انواع بقولات نیز توسط آن آلوده می گردند.

برای بررسی دامنه ی میزبانی جمعیت های مختلف زنگ برگی گندم، Puccinia recondita sensu lato، پنجاه جدایه ی قارچ عامل بیماری از میزبان های مختلف خانواده ی گندمیان (Poaceae) از استان های مختلف ایران شامل: از استان های اردبیل، آذربایجان غربی، ایلام، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، کردستان، کرمان، گلستان و مازندران از سال 1389 تا 1396 جمع آوری شد. بیماری زایی جدایه ها بر روی هفت میزبان، گندم نان ( Triticum aestivum L.، رقم بولانی)، گندم دوروم (Triticum durum Desf.، رقم های کرخه و یاواروس)، جو ( Hordeum vulgare L.، رقم افضل)، چاودار (Secale montanum Guss. )، یولاف ( Avena sativa L. ) و تریتیکاله (Triticosecale Wittm. Ex A. Camus) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تمام جدایه ها روی گندم نان (رقم بولانی) و تریتیکاله از شدت بیماری زایی بالایی برخوردار بودند. جدایه های گندم نان دارای واکنش ناپرآزاری در مقابل سایر میزبان ها به جز تریتیکاله بودند که به صورت واکنش فوق-حساسیت و یا بروز تک جوش های کوچک و پراکنده مشاهده شد. جدایه های تریتیکاله فقط روی تریتیکاله و گندم نان بیماری زایی داشتند. جدایه های گندم دوروم نسبت به گندم نان، تریتیکاله و ارقام مختلف دوروم، پرآزار و نسبت به جو و چاودار ناپرآزار بودند. جدایه های زنگ برگی یولاف نسبت به جو، چاودار و ارقام مختلف گندم دوروم واکنش ناپرآزاری را نشان دادند. جدایه های زنگ برگی جو نیز روی میزبان های گندم نان، تریتیکاله و جو پرآزار و در مقابل روی میزبان های گندم دوروم و چاودار ناپرآزار بودند. جدایه های جو وحشی نیز در مقابل گندم نان، گندم دوروم و تریتیکاله، پرآزار و در برابر سایر میزبان ها ناپرآزار بودند. یولاف به استثنای جدایه های خود، میزبان هیچ کدام از جدایه های دیگر زنگ قهوه ای نبود. یافته ها نشانگر این است که جمعیت های زنگ برگی در نبود میزبان گندم، می توانند روی سایر اعضای خانواده ی گندمیان بقا پیدا کنند.

تاکنون Phytophthora parsiana به عنوان گونه ای منفرد و بیمارگر مهم باغ های پسته ی ایران به شمار آمده است. توصیف گونه های جدید و بسیار نزدیک به این آرایه ی فیلوژنتیک در تبار نُه درخت فیلوژنتیکی فیتوفتورا و همچنین مشاهده ی خصوصیات ریخت شناختی، فیزیولوژیک و دامنه ی میزبانی ناهمگن در بین جدایه های منسوب به این گونه، موجب لزوم مطالعه ی مقایسه ای جدایه های آن تحت عنوان یک گونه ی مرکب شده است. جدایه هایی که در طول 25 سال اخیر تحت عنوان این آرایه در نظر گرفته شده بودند همراه با جدایه های حاصل از نمونه برداری های انجام شده در سال های 1394 تا 1395 با استفاده از روش چندشکلی ساختاری تک رشته ی دی اِن اِی ریبوزومی (SSCP) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از نقوش به دست آمده نشان داد که جدایه های منسوب به P. parsianaدر چهار گروه کاملاً مجزا دسته بندی می شوند. بررسی فیلوژنتیکی زیرواحد یک سیتوکروم اکسیداز سی (CoxI) با رویکرد بیشینه ی احتمال نیز نتایج به دست آمده را تأیید کرد و جدایه ها را در چهار گروه مجزا در کنار سایر اعضای تبار نه درخت فیلوژنتیکی فیتوفتورا قرار داد. بررسی خصوصیات بارز ریخت شناختی، فیزیولوژیک و بیماری زایی نیز تفاوت هایی را در بین این چهار گروه نشان داد. جدایه ی گروه سوم، برخلاف سایر گروه ها، قادر به ایجاد بیماری روی نهال پسته نبود و همچنین مانند جدایه های گروه اول و چهارم، در دمای40 درجه ی سلسیوس رشد نکرد. علاوه بر این، ویژگی های ریزسنجی اسپورانژیوم های گروه دوم با سایر گروه ها متفاوت بود. شواهد حاصل از این گروه بندی وجود تنوع قابل ملاحظه ی درون گونه ای و همچنین لزوم بازنگری در توصیف اولیه ی این گونه ی مرکب را تأیید می کند.

بیماری شانکر سطحی پوست گردوی ایرانی (Juglans regia L. ) با عامل Brenneria nigrifluens یکی از بیماری های مهم و خسارت زا روی تنه و شاخه های اصلی درختان گردو می باشد. تشخیص به موقع عامل بیماری، نقش مهمی در جلوگیری از خسارت های جبران نا پذیر آن دارد. در تابستان سال 1392، تعدادی جدایه باکتری از درختان گردو در استان البرز جداسازی گردید. این درختان علایم آشکاری از شانکر پوستی را نشان می دادند. براساس مطالعات فنوتیپی و ژنوتیپی عامل بیماری باکتری B. nigrifluens تشخیص داده شد. این نخستین گزارش رسمی از وجود این بیماری در استان البرز ایران است. وجود این بیماری در استان البرز می تواند خطری نهفته برای گردوکاری های گسترده این استان باشد.

گیاه شبدر زینتی یا شبدر بنفش با نام علمی Oxalis triangularis A. St.-Hil. از تیره Oxalidaceae گیاهی چند ساله است که به عنوان گیاه زینتی گلدانی در فضاهای بسته استفاده می شود. در خرداد سال 1397 برخی از گلدان های گیاه مذکور در دانشگاه مراغه واقع در شهر مراغه، آذربایجان شرقی علایم آلودگی به قارچ مولد زنگ را نشان دادند. بر اساس بررسی دقیق نمونه های آلوده ویژگی های زیر روی برگ های گیاه میزبان مشاهد گردید: مراحل اسپرموگونیوم و اسیوم روی گیاه آلوده مشاهده نشدند....

فیتوپلاسماها گروه مهمی از بیمارگرهای گیاهی محدود به آوندهای آبکش هستند که در سلسله ی پروکاریوت ها و رده ی مالیکیوت ها طبقه بندی می شوند و همه ساله خسارت های قابل توجهی را به کشت های زراعی، سبزی، صیفی، زینتی و درختستان ها وارد می کنند....

پژمردگی و پوسیدگی طبق و فلس پیاز توسط گونه­ های مختلف فوزاریوم در سراسر جهان ایجاد می­ شود که سبب زیان و کاهش قابل ملاحظه­ ای در تولید می­ گردد. طی بازدیدهایی که از مزارع پیاز در اصفهان در اواسط دوره­ ی رشد گیاه به عمل آمد، علائم پژمردگی در مزرعه به صورت لکه­ ای مشاهده شد. نمونه­ برداری از پیازهایی که علائم زردی یا نکروز برگ­ ها و پژمردگی را نشان می­ دادند به صورت تصادفی انجام گرفت. همچنین هنگام برداشت پیاز سفید در مزارع و نیز در برخی از پیازهای انباری، علائمی چون آبسوختگی و تغییر رنگ روی چند فلس بیرونی پیاز در ناحیه گردن دیده شد. از نواحی تغییر رنگ یافته در ناحیه طبق و فلس پیاز کشت روی محیط PDA تهیه گردید. در مجموع 60 جدایه از جنس فوزاریوم شامل؛ 35 جدایه Fusarium proliferatum، هشت جدایه F. acuminatum، هفت جدایه F. solani، چهار جدایه F. oxysporum، چهار جدایه F. falciformeو دو جدایه F. sambucinum از گیاه پیاز جدا گردید. آزمون بیماری­ زایی روی فلس پیاز در دمای ° C 25 و رطوبت نسبی 65 % و گیاه پیاز در شرایط گلخانه انجام شد. دو گونه F. sambucinumو F. falciforme به عنوان عوامل پژمردگی بوته از پیازهای مبتلا به تغییر رنگ ریشه و طبق برای اولین­ بار جدا گردید. در تحقیق حاضر، علائم پوسیدگی، تغییر رنگ و ایجاد بافت نرم روی فلس­ های پیازهای سفید در اطراف گردن پیاز توسط گونه­ های فوزاریومی از ایران گزارش می­ شود. همچنین گونه F. acuminatum به عنوان عامل پوسیدگی و تغییر رنگ فلس برای اولین بار از پیاز جدا گردید.