مجله طب نظامی
سال:1399 | دوره:22 | شماره:8 |تعداد مقالات:11

نامه به سردبیر در سال 9910 پس از تدوین سند راهبردی دانشکده داروسازی و تصویب آن توسط فرمانده وقت دانشگاه علوم پزشکی بقیهالله)عج( یک اقدام ارزشمند کلید خورد. دانشکده داروسازی که تنها دانشکده داروسازی نیروهای مسلح و با گرایش و رویکرد نظامی میباشد، سلسله سمینارهای علمی خود را با همین رویکرد کلی برنامهریزی و تاکنون صد مورد از آن را برگزار نموده است.

حوادث غیرمترقبه مجموعه رخدادهای غیرقابل پیش بینی هستند که در اثر بلایای طبیعی و یا دستکاری های انسانی رخ می-دهند. با توجه به نوع، زمان و مکان وقوع حوادث، جمعیت حشرات ناقل بیماری ها تحت تاثیر قرار گرفته که در نهایت ممکن است به بروز اپیدمی های گسترده بینجامد. بیماری های انگلی مانند مالاریا، لیشمانیوز و بیماریهای آربوویروسی از قبیل تب دنگی، انسفالیت نیل غربی و تب کریمه کنگو که در حوادث غیرمترقبه توسط پشه ها و کنه ها به انسان منتقل می شوند، در کانون های بیماری افزایش یافته و حتی ممکن است به ایجاد کانونهای جدید نیز منجر شود. به عنوان نمونه، ایجاد آب های راکد به واسطه بارندگی های شدید، باعث بوجود آمدن لانه های لاروی مساعد برای ازدیاد پشه های خانواده کولیسیده می شود که بسته به مناطق انتشار و وجود یا عدم وجود عوامل بیماری زا در منطقه، امکان تکثیر تصاعدی گونه های مختلف بومی پشه های جنس های آنوفلس (ناقل انگل مالاریا)، کولکس (ناقل اصلی ویروس نیل غربی) و آئدس (ناقل اصلی ویروس دنگی و چیکونگونیا) را فراهم می نماید. در همین حال از هم گسیختگی سیستم های جاری کنترل حشرات در شبکه های بهداشتی، باعث تکثیر سریع حشرات ناقل مکانیکی بیماری ها مانند مگس ها و سوسری ها می گردد. برای مقابله با شرایط بحران باید از قبل، تمهیدات مربوطه اندیشیده شده و برنامه های مدون اجرایی و احتیاطی تهیه گردد که شامل مجموعه اقدامات قبل از شرایط بحران، در روزهای ابتدایی و بعد از وقوع حوادث غیرمترقبه می باشد. در برنامه های مذکور می بایست متخصصین و کارشناسان کنترل ناقلین سازماندهی شده و جایگاه و نقش آنها مشخص شود. همچنین این اقدامات باید به منظور تعیین منابع موجود و تهیه تجهیزات و وسایل کنترل ناقلین و حفاظت فردی، تدوین نقشه های انتشار بندپایان حایز اهمیت پزشکی و همچنین کانونهای اندمیک بیماری های منتقله انجام گیرد. در نهایت، تدوین پروتکل های تشخیصی و ارائه راهکارهای عملیاتی کنترل ناقلین متناسب با امکانات و توانمندی های هر منطقه نیز لازم و ضروری است. در مطالعه حاضر، تغییرات بیماری های منتقله بوسیله بندپایان و جمعیت های ناقلین و همچنین راهکارهای مدیریت و کنترل آنها در شرایط حوادث و بحران در کشور جمهوری اسلامی ایران مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

زمینه و هدف: بیمارستان های نیروی انتظامی با توجه به رسالت اصلی آنها که پشتیبانی از مأموریت های انتظامی در شرایط مختلف می باشد، خدمات مراقبتی تخصصی و عمومی را به کارکنان، سربازان و عموم مردم ارائه می نمایند. برخی از مراجعین این بیمارستان ها به دلیل وجود شرایط ویژه، دارای حقوقی می باشند که بایستی مورد توجه قرار گیرند. مطالعه حاضر با هدف طراحی و تأیید الگوی ارزیابی حمایت از گیرنده خدمت در بیمارستان های نیروی انتظامی انجام شده است. روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه آمیخته است که در سه مرحله کتابخانه ای، کیفی و دلفی در سال 1399 انجام شد. ابتدا با استفاده از کلمات کلیدی مناسب و با بررسی کامل ادبیات در بانکهای اطلاعاتی اصلی شاملPubMed، Scopus، Web of Science، Science Direct، وبسایت های نظامی مرتبط و نیز اسناد و دستورالعمل های موجود، کلیه منابع در ارتباط با حمایت از گیرنده خدمت در بیمارستان های عمومی، نظامی و انتظامی شناسایی شدند، علاوه بر این، جهت شناسایی بیشتر سازه ها، زیرساخت ها و استانداردها با 9 نفر از سیاستگذاران و مسئولین معاونت بهداشت، امداد و درمان نیروی انتظامی مصاحبه انجام شد و پس از تحلیل آنها پرسشنامه اولیه الگوی ارزیابی حمایت از گیرنده خدمت در بیمارستان های نیروی انتظامی طراحی گردید، پس از تایید روایی و پایایی پرسشنامه، اعتبار مدل از طریق آمار توصیفی و با استفاده از روش دلفی و نظرخواهی 45 نفر از خبرگان و افراد آگاه در سطح بیمارستان های نیروی انتظامی تایید شد. یافته ها: الگوی پیشنهادی ارزیابی حمایت از گیرندگان خدمت در بیمارستان های نیروی انتظامی در چهار بُعد اصلی فراهم نمودن تسهیلات لازم برای گیرندگان خدمات ویژه، برنامه ریزی و مدیریت شوراهای پزشکی و خدمات درمانی، رضایت مراجعین، بیماران و خانواده آنها از خدمات، منشور حقوق بیماران در مراجعین خاص ارائه گردید. نتیجه گیری: مطالعه حاضر به ارائه یک الگوی ارزیابی حمایت از گیرندگان خدمت در بیمارستان های انتظامی در قالب چهار بُعد اصلی و 15 محور پرداخته است، که می تواند به عنوان ابزاری جامع و مکمل روش های ارزیابی فعلی مانند استانداردهای اعتبار بخشی ملی بیمارستان های ایران، وضعیت حمایت از گیرندگان خدمت در بیمارستان های نیروی انتظامی را مورد ارزیابی قرار دهد.

زمینه و هدف: تغذیه سالم در موفقیت عملیات های نظامی نقش مهمی دارد لذا فرماندهان و همه نیرو ها باید رابطه بین رژیم غذایی مناسب و توانایی های بدنی لازم برای انجام فعالیت های جسمانی را دریابند. هدف مطالعه پیش رو ارزیابی وضعیت تغذیه نظامیان به منظور ارائه راهکارهایی در جهت ارتقای وضعیت سلامتی و افزایش کارایی افراد می باشد. روش ها: این مطالعه بر روی 89 نفر از نظامیان در یگان های مختلف نیروی دریایی در شهرهای بندرعباس و بندر لنگه در زمستان 1397 انجام گرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های اطلاعات دموگرافیک، فعالیت فیزیکی IPAQ و FFQ168 استفاده شد. یافته ها: تعداد 89 نفر از مردان نظامی با میانگین سنی 32/6سال حضور داشتند. میانگین کالری روزانه دریافتی نظامیان 2973 کیلوکالری گزارش شد. میانگین مصرف روزانه گروه شیر و لبنیات، سبزی ها، میوه ها، غلات و گوشت ها به ترتیب، 2/1، 15/3، 55/3، 2/1 و 6/1 واحد در روز گزارش شد. بیشترین کمبود از گروه های اصلی هرم به گروه لبنیات به میزان 77/5% مرتبط بود. در ارزیابی وضعیت ریز مغذی ها کمبود مصرف کلسیم (48/3 %)، ویتامین A (83%)، روی (52/8 %)، امگا 3 (46/1%) و ویتامین C (33/7%) گزارش شد. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که نظامیان در زمینه دریافت های غذایی به خصوص در مورد مصرف لبنیات و منابع کلسیم، سبزیجات، میوه ها، منابع پروتئینی، امگا 3 و انرژی دریافتی، نیاز به مداخلات لازم به منظور افزایش دسترسی و مصرف اقلام غذایی نام برده می باشند.

زمینه و هدف: رشته پرستاری نظامی رشته ای نوپا در ایران است؛ با توجه به تاکید بر فرآیند مدیریت بحران و پرداختن به بیماران ترومایی در این رشته، به نظر می رسد که خدمات این رشته مورد استقبال و توجه دست اندرکاران بحران و حوادث کشور قرار گیرد. در مطالعه حاضر آسیب شناسی رشته پرستاری نظامی بر اساس مدل هیبرید مورد بررسی قرار گرفت. روش ها: در این پژوهش تجزیه و تحلیل مفهوم به روش هیبرید در سه مرحله انجام شد. در مرحله نظری، مروری سیستماتیک با استفاده از پروتکل PRISMA با جستجو در پایگاه های علمی Pubmed، Scopus، Web of science و برخی پایگاه های علمی فارسی زبان با کلیدواژگان پرستاری نظامی، آسیب شناسی، رشته تحصیلی، مرور سیستماتیک و معادل انگلیسی آنها تا جولای 2019 انجام شد. در نهایت 5 مقاله مورد بررسی، ارزیابی و تحلیل انجام قرارگرفت. در مرحله کار در عرصه، مصاحبه با 11 نفر ازصاحب نظران این رشته انجام شد. مصاحبه ها ثبت و آنالیز محتوا صورت گرفت. در مرحله سوم نتایج دو مرحله قبلی با هم ادغام شد. یافته ها: در مرحله نظری بررسی متون نشان داد که عدم وجود تعریف واحد از پرستاری در کشور، مراقبت محور نبودن برنامه درسی، پاسخگو نبودن برنامه درسی، عدم انطباق برنامه درسی با نیازهای جامعه، عدم اجرای عملکرد مبتنی بر شواهد، عدم طراحی یک مدل بومی برای آموزش پرستاری در کشور، عدم وجود جایگاه سازمانی برای مربیان پرستاری در بیمارستان ها، مقاومت در برابر تغییر و بی انگیزگی برخی از دانشجویان از مهمترین عوامل آسیب زای رشته پرستاری در ایران بودند. تحلیل اطلاعات در عرصه نشان داد که عوامل آسیب زای رشته پرستاری نظامی در سه طبقه اصلی شامل ماهیت رشته، عوامل انسانی و عوامل مدیریتی جای گرفتند. نتیجه گیری: با شناخته شدن عوامل آسیب زای رشته پرستاری نظامی در تئوری و عمل و حذف آن، ورودی های مناسب جذب رشته خواهند شد. با اصلاح فرایند تدریس و واگذاری امور مدیریت این رشته به افراد موفق و علاقمند در زمینه پرستاری نظامی، آسیب های وارده خنثی و زمینه توسعه آن فراهم خواهد شد.

زمینه و هدف: مراقبت از جانبازان دچار اختلال استرس پس از سانحه، دارای عوارض جسمی و روانی متعددی است که بیشتر متوجه همسران آنها می شود و کیفیت زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف این مطالعه، تعیین اثربخشی آموزش گروهی معنادرمانی بر کیفیت زندگی همسران جانبازان دچار اختلال استرس پس از سانحه بود. روشها: این مطالعه یک پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. واحدهای پژوهش را 60 نفر از همسران جانبازان دچار اختلال استرس پس از سانحه در بیمارستان ابن سینا مشهد تشکیل می دادند که بر اساس تخصیص تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. ابزارگردآوری داده ها، پرسشنامه کیفیت زندگی 36 SF-بود که در سه مرحله قبل از مداخله، بعد و دو ماه بعد از مداخله تکمیل شد. مداخله شامل آموزش گروهی معنادرمانی در طی 9 جلسه بود. یافته ها: میانگین نمره کیفیت زندگی کلی گروه مداخله، از 8/3± 84/1در مرحله قبل از مداخله به 5/1± 88/4 در بعد از مداخله و 3/4± 104/5در مرحله پیگیری دو ماه بعد تغییر یافته است که به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل می باشد (005/0< p). در گروه کنترل نیز میانگین نمره کیفیت زندگی کلی در مرحله بعد از مداخله و مرحله پیگیری دو ماه بعد به طور معنی داری نسبت به مرحله قبل مداخله کاهش یافت (001/0< p). نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش که مبین تأثیر معنا درمانی گروهی بر کیفیت زندگی است، می توان از آن جهت ارتقای کیفیت زندگی افراد جامعه، به ویژه خانواده جانبازان استفاده نمود.

زمینه و هدف: بیش از صد هزار نفر از جانبازان ایران از آسیب های شیمیایی ناشی از گاز خردل رنج می برند. مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت ترکیب بدن در جانبازان شیمیایی مبتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن انجام شد. روش ها: مطالعه حاضر از نوع پژوهش مقطعی است. 97 نفر از جانبازان شیمیایی شهر کرج که مبتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن بودند، وارد مطالعه شدند. بر اساس پارامترهای اسپیرومتری، بیماران به دو گروه شدت بیماری کم و متوسط به بالا تقسیم شدند. پارامترهای موردنظر در ارزیابی ترکیب بدن با استفاده از تکنیک آنالیز امپدانس بیوالکتریکال مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: میانگین سن، قد، وزن جانبازان، به ترتیب 3/86± 49/19 سال، 6/11± 171/85 سانتی متر و 11/09± 79/24 کیلوگرم بود. 65/6% از آنان دارای اضافه وزن و یا چاقی بودند. بر اساس شاخص های اسپیرومتری، 55/7% (54نفر) از جانبازان دارای شدت بیماری کم و 44/3% (43نفر) از آنها دارای شدت بیماری متوسط به بالا بودند. بین جانبازان شیمیایی مبتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن با شدت کم و شدت متوسط به بالا در شاخص های توده بدون چربی کل بدن (0/031p=)، توده عضلانی کل بدن (0/026p=) و آب کل بدن (0/031p=) اختلاف معنی داری وجود دارد و هر سه شاخص در گروه جانبازان با شدت بیماری متوسط به بالا، میانگین بالاتری نسبت به جانبازان با شدت بیماری کم داشته اند. اما در شاخص توده چربی بین دو گروه تفاوت معنی داری مشاهده نشد (0/527p=). نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، شدت بیماری در جانبازان شیمیایی مبتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن بر شاخص های ترکیب بدن توده بدون چربی و توده عضلانی یک اثر افزایشی داشته است.

زمینه و هدف: سلامت پرسنل انتظامی و نظامی در افزایش بهره وری ایشان برای تامین امنیت جامعه نقش تعیین کننده ای دارد. لذا پژوهش حاضر به منظور تعیین وضعیت سلامت عمومی این قشر تاثیرگذار و شناسایی برخی از عوامل موثر بر آن انجام شد. روشها: این پژوهش مقطعی در سال 1397، روی 354 نفر از پرسنل فرماندهی انتظامی استان کهگیلویه و بویراحمد که بصورت نمونه گیری طبقه بندی-تصادفی انتخاب شدند، انجام گرفت. جمع آوری داده ها با پرسشنامه استاندارد سلامت عمومی انجام شد. یافته ها: میانگین نمره سلامت عمومی در مولفه های اختلالات جسمانی 0/26± 5/96، اضطراب 0/28± 6/16، اختلالات اجتماعی 0/18± 7/22 و افسردگی 0/29± 3/50 بدست آمد. در این مولفه ها به ترتیب 61%، 53/4%، %45/5و %79/7 از افراد در دسته سالم قرار گرفتند. همچنین بین متغیرهای جنس، سابقه کار، مدرک تحصیلی و سن با سلامت عمومی و مولفه های مربوطه از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود داشت، در حالی که بین نمره کل سلامت عمومی و سطح درآمد ماهیانه، رسته های خدمتی و درجه سازمانی از نظر آماری تفاوت معنی داری ثبت نشد. نتیجه گیری: با توجه به این که پرسنل نیروی انتظامی به دلیل ماهیت حرفه ای خود از نظر سلامتی در معرض خطر هستند و این مسئله بر کیفیت کار آنها تأثیر می گذارد به نظر می رسد، برای بهره وری بهتر باید برنامه ریزی هایی در راستای ارتقاء سلامتی آنها صورت گیرد.

زمینه و هدف: یک نظام بهداشتی کارا فقط از طریق ارائه خدمات مطلوب می تواند به رسالت خود یعنی تأمین سلامت افراد جامعه اقدام نماید و راه ارزیابی این نظام، ارزیابی خدمات آن است. برای ارزیابی خدمات بهداشتی درمانی، دستیابی به نقطه نظرهای بیماران بعنوان یک منبع قابل اطمینان می تواند مورد توجه قرار گیرد. هدف از این مطالعه تعیین رضایت مندی بیماران از خدمات ارائه شده در یکی از بیمارستان منتخب نظامی بود. روشها: در این مطالعه مقطعی 230 نفر از بیماران ترخیص شده از یک بیمارستان نظامی به روش نمونه گیری در دسترس، در سال 1398 انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه رضایتمندی بیماران بود که روایی و پایایی آن تایید شد. این پرسشنامه رضایت بیماران را در دو بخش بهداشتی-درمانی با 21 سوال و سه بعد بهداشت و نظافت، خدمات پرستاری و خدمات پزشکان و بخش غیردرمانی با 27 سوال و 6 بعد پذیرش، برخورد کارکنان، تغذیه، رفاهی، تسهیلاتی، مسائل شرعی-اعتقادی و ترخیص مورد ارزشیابی قرار می دهد. یافته ها: به طور کلی رضایت بیماران از بخش های درمانی 81/05 درصد و در بخش غیردرمانی 78/58 درصد بود. در بخش درمانی رضایت مندی از خدمات بهداشت و نظافت و خدمات پرستاران (رضایتمندی عالی) بالاتر از رضایت از خدمات پزشکان (رضایتمندی خوب) و در بخش غیردرمانی خدمات پذیرش بالاترین میزان رضایت مندی (عالی) و خدمات رفاهی کمترین میزان رضایت مندی (رضایتمندی خوب) را دارا بودند. در بین متغیرهای دموگرافیک، تنها سن بیمار با رضایت مندی ارتباط معنادار آماری داشت (03/0P=). سایر متغیرهای جمعیت شناختی مانند جنس، وضعیت تاهل، دفعات بستری، نوع بخش بستری و نوع بیمه ارتباط آماری معنی داری با رضایت مندی نداشتند (23/0P=). نتیجه گیری: با توجه به بالاتر بودن رضایت بیماران از خدمات درمانی بیشتر از خدمات غیردرمانی و درصد نارضایتی بالاتر به خصوص در زمینه امکانات و تسهیلات رفاهی، تخصیص امکانات رفاهی بیشتر به بیماران، بهبود شرایط اتاق های بستری و تجهیز بیمارستان از مهمترین مواردی است که می توان جهت جلب رضایت بیماران به آنها توجه ویژه مبذول داشت

زمینه و هدف: مردم مسلمان ایران بر اساس باورهای دینی خود، از سبک زندگی پیامبر و ائمه اطهار به عنوان الگوی مشخص پیروی می کنند. این مطالعه با هدف ارزیابی تطبیقی رفتارهای سلامت معنوی جامعه در پاندمی کووید-19 با شواهد دینی انجام شد. روشها: این مطالعه تطبیقی در فاصله زمانی اول اسفند 1398 تا پایان اردیبهشت 1399 در تهران انجام شد. محققان، بدون مداخله بر نمونه های پژوهش، رفتارهای فردی و اجتماعی ایشان را مشاهده، ثبت، بررسی و با شواهد دینی مقایسه کردند. روش جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته، مشاهده، یادداشت برداری از مقالات، بررسی وب گاه و شبکه های اجتماعی بودند. داده ها به روش تحلیل محتوای قراردادی، تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: باورهای دینی به عنوان عامل انگیزشی اخلاقی، بر رفتارهای بهداشتی و سلامت معنوی مردم در بحران بیولوژیکی پاندمی کووید-19 تاثیر مثبت داشت. پیروی جامعه از موازین بهداشتی، انجام خودمراقبتی معنوی، مراقبت در منزل، مشارکت خانواده در خدمات سلامت در سطوح پیشگیری با یافته های علمی و شواهد دینی همخوانی داشت. مردم بنابر شرط مسلمانی، از انجام کارهایی که سلامت خود یا دیگران را به مخاطره می انداخت، پرهیز نمودند. نتیجه گیری: انطباق رفتارهای بهداشتی نمونه های پژوهش با شواهد دینی، نشانگر تاثیر پای بندی به احکام اسلامی بر رفتارهای فردی و اجتماعی مردم مسلمان ایران است که می تواند برای پیروان سایر ادیان ابراهیمی توصیه شود

زمینه و هدف: هدف از این مطالعه بررسی تفاوت و ارتباط بین مقدار زمان صرف شده در فعالیت بدنی و استقامت عضلات شکمی در دانشجویان افسری و غیرنظامی بود. روشها: در مجموع 191 مرد (0/9± 19/7 سال؛ 7/5± 63/1کیلوگرم؛ 4/8± 169/3 سانتی متر) شامل دانشجویان افسری (106 نفر) و غیرنظامی (85 نفر) در سال 2019 از دانشگاه دفاع ملی مالزی داوطلب شرکت در این مطالعه شدند. زمان صرف شده در فعالیت بدنی با دقایق کل و کل روزهای شرکت در فعالیت های بدنی اندازه گیری شد. برای اندازه گیری استقامت عضلانی شکمی از آزمون یک دقیقه درازو نشست بهره گرفته شد. مطالعه مقطعی و پرسش های بازپاسخ برای جمع آوری داده ها استفاده شد. یافته ها: دانشجویان افسری در مقایسه با دانشجویان غیرنظامی فعالیت روزانه بیشتر (دانشجوی افسری، 5/81± 5/47 روز؛ غیرنظامی، 1/41± 3/25 روز) و دقایق انجام فعالیت بدنی زیادتری (دانشجوی افسری، 21/73± 76/93دقیقه؛ غیرنظامی، 22/48± 58/65دقیقه) داشتند. همچنین دانشجویان افسری از سطح بهتر استقامت عضلانی شکمی در مقایسه با دانشجویان غیرنظامی (دانشجوی افسری، 5/95± 45/82تکرار؛ غیرنظامی، 5/94± 34/5تکرار) برخوردار بودند. بر اساس آزمون تی دانشجویان افسری در کل روزهای انجام فعالیت بدنی دقایق کل و استقامت عضلات شکم در مقایسه با دانشجویان غیرنظامی رکورد معنی دار بهتری کسب کردند. همچنین در هر دو گروه بین انجام فعالیت بدنی در روزهای هفته (0/44=r) و دقیقه (0/34=r) با استقامت عضلانی شکمی همبستگی مثبتی وجود داشت. نتیجه گیری: در مجموع، مقدار زمانی که در فعالیت بدنی سپری می شود، تاثیر معنی داری بر استقامت عضلات شکمی دارد. همچنین هرچه زمان بیشتری در فعالیت بدنی صرف شود، سطح آمادگی جسمانی را افزایش می دهد.