پژوهش های ماهی شناسی کاربردی
سال:1397 | دوره:6 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

پدیده تغییر اقلیم بزرگترین چالش زیست محیطی حال حاضر دنیا است. پیشبینی می شود این پدیده بر تمامی اکوسیستم های دنیا از جمله اکوسیستم های آب شیرین که نسبت به این تغییرات آسیب پذیرترند، تأثیر بگذارد. در این مطالعه با استفاده از روش مدل سازی توزیع گونه (Species Distribution Modelling(SDM، اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش ماهی کولی کورا (A. filippii) توسط نه الگوریتم مختلف (GLM, GAM, GBM, RF, CTA, FDA, MARS, ANN, SRE) در دو مقیاس زمانی (2050 و 2080 میلادی) تحت سناریوهای اقلیمی خوش بینانه (RCP2. 6) و بدبینانه (RCP8. 5) مدل سازی شده است. بر اساس شاخص ارزیابی TSS(True Skill Statistic) عملکرد کلی مدل ها در سطح عالی بوده است. نتایج حاصل از مدل سازی نیز نشان داده که پراکنش این گونه در تمامی سناریو های اقلیمی در دو مقیاس زمانی، 100% کاهش خواهد داشت و هیچ منطقه بالقوه جدیدی برای پراکنش این گونه پیش بینی نشد. بنابراین نتایج حاصل از چنین مطالعه ای، اطلاعات مهم و کاربردی در اختیار تصمیم گیرندگان جهت اتخاذ تصمیمات لازم در حفاظت گونه ها ارائه می دهد.

پژوهش حاضر با هدف تأثیر تغییرات زمانی و فازهای جزر و مدی بر فراوانی گونه بزماهی مطلّا (U. doriae) در ابزارهای صید مشتا در ساحل بندرعباس در طول ماه های مهر 1395 تا فروردین 1396 (مطابق با ماه های محرم تا جمادی الثانی) انجام شد. شاخص فراوانی (بر حسب تعداد ماهی بر مشتا در روز) در ماه قمری محرم با 37/144± 15/147 بیش ترین مقدار و در ماه ربیع الاول با 5/3 ± 53/3 کم ترین میزان را دارا بود. از نظر مکانی نیز بیش ترین فراوانی 01/137± 1/205 در ساحل غربی بندرعباس و کم ترین فراوانی 88/22 ± 55/28 در ناحیه مرکزی به دست آمد. نتایج نشان داد که فراوانی گونه مورد نظر هم از نظر زمانی و هم از نظر مکانی در سواحل بندرعباس تفاوت معنی داری دارد. میانگین طول کل و وزن نمونه ها در طول دوره تحقیق 43/1± 57/10 سانتی متر و 86/5± 19/18 گرم به دست آمد. رابطه طول کل-وزن برای گونه بز ماهی مطلَا 04567/3L01397/0=W محاسبه گردید که رشد گونه ایزومتریک تخمین زده شد. نتایج داده-های فراوانی طولی نشان داد که طبقات طولی 5/11-5/10 و 5/15-5/14 سانتی متر به ترتیب بیش ترین و کم ترین فراوانی را بین نمونه های صیدشده داشتند. میانگین فاکتورهای وضعیت نسبی (Krel) و وزن نسبی (Wrel) نمونه های صیدشده به ترتیب 320/0± 005/1 و 178/0± 890/0 محاسبه شد.

این مطالعه با هدف بررسی امکان جداسازی جمعیت های گاوماهی قفقازی (K. caucasica) با کمک صفات ریختی دو منطقه تالاب گمیشان و خلیج گرگان در بهار 1395 صورت پذیرفت. بدین منظور، تعداد 120 نمونه از این گونه با روش تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی (PCA) جهت جداسازی دو ذخیره مورد مطالعه قرار گرفت. صفات مورد بررسی نیز به صورت جداگانه مورد مقایسه دو به دو قرار گرفتند. صفات مورد سنجش قبل از استفاده استاندارد سازی گردید. ضریب KMO، 81/0 بدست آمد که بیانگر مناسب بودن روش PCA برای بررسی امکان تفکیک جمعیت ها بود. نتایج به دست آمده، بیانگر وجود 4 عامل با مقادیر ویژه بیشتر از یک برای صفات ریخت سنجی و 6 عامل برای صفات ریخت سنجی نسبی بود. بنابراین، ذخایر گاوماهی قفقازی در این دو منطقه علی رغم وجود اختلاط جزیی به دو جمعیت مجزا قابل تقسیم هستند.

bone gla protein و matrix gla proteinاز نظر تکاملی منشا مشترکی دارند و دارای ویژگی های ساختاری مشابه هستند و در شکل گیری ساختارهای اسکلتی نقش دارند. در مطالعه حاضر روند بیان ژن های کدکننده پروتئین های وابسته به ویتامین K (VKDPs) در اسکلت تاسماهی ایرانی (A. persicus) در زمان تفریخ (0)، 1، 3، 6، 10، 12، 14، 20، 30، 50 روز پس از تفریخ مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از qRT-PCR (quantitative real-time PCR) نشان داد که بیان ژن (VKDPs) شاملbgp and mgp به طور قابل توجهی در زمان شروع تغذیه خارجی افزایش یافت و تائیدکننده احتمال نقش این پروتئین ها در غضروف سازی در مراحل اولیه لاروی می باشد. حداکثر بیان ژن bgp و mgpدر انتهای مرحله لاروی از روز 20 پس از تفریخ می تواند نشان دهنده اهمیت این ژن ها در معدنی شدن اسکلت خارجی باشد. نتایج این مطالعه می تواند به عنوان شاخصی در جهت پاسخ به نیازهای عملکردی ماهی (عوامل زیستی و غیر زیستی پرورش) و مقایسه با فرآیند کلسیم گیری بین ماهیان استخوانی و خاویاری، کیفیت لاروی و بروز ناهنجاری اسکلتی در ماهیان خاویاری کمک کند.

به منظور برآورد وراثت پذیری در تخم تاسماهی ایرانی (A. persicus) سه ماهی مولد نر و سه مولد ماده از سواحل جنوب غربی دریای خزر در بهار 1395 صید و برای انجام طرح استفاده گردید. آمیزش در قالب یک آزمایش فاکتوریل 3×3، مشتمل بر 9 تیمار آمیزش متقابل انجام گردید. صفات مورد مطالعه وزن و قطر تخم مراحل جنینی بلاستولا، گاسترولا و نورولا بود. برای تخمین وراثت پذیری، تعداد 270 عدد تخم در هر مرحله از رشد جنین نمونه برداری شد. برآورد مؤلفه های واریانس صفات، تحت یک مدل خطی مختلط (LMM) انجام شد. وراثت پذیری وزن و قطر تخم در مرحله بلاستولا به ترتیب 422/0± 218/0و 145/0± 375/0، در مرحله گاسترولا به ترتیب 062/0± 033/0 و 0 و در مرحله نورولا به ترتیب 45/0± 377/0 و 564/0± 272/0 برآورد گردید. نتیجه پیش بینی ارزش ژنتیکی افزایشی مولدین نشان داد که ماده مولد شماره 3 و نر مولد شماره 3 به ترتیب با ارزش ارثی برابر 787/0 و 287/0 بهترین مولدین بودند. همبستگی وزن و قطر تخم در مراحل فوق به ترتیب 106/0، 44/0 و 43/0 بود. به طور کلی وراثت پذیری متوسط صفات وزن و قطر تخم نشان می دهد که انتخاب برای این صفات می تواند منشأ رشد ژنتیکی مثبت باشد.

آفت کش دیمیتوات و کود زیستی باسیلار از نهاده های رایج مورد استفاده در کشاورزی هستند که با رواناب وارد اکوسیستم های آبی شده و امکان ایجاد مشکلات زیستی و فیزیولوژیک برای آبزیان دارند. این مطالعه با هدف بررسی اثر ترکیبی آفت کش دیمیتوات و کود زیستی باسیلار بر شاخص های بیوشیمیایی و فیزیولوژیک ماهی کپور (C. carpio) انجام شد. تعداد 270 قطعه ماهی در قالب 9 تیمار آزمایشی شامل گروه شاهد، تیمار A (016/0 میلی گرم بر لیتر دیمیتوات)، تیمار B (032/0 میلی گرم بر لیتر دیمیتوات)، تیمار C (1/0 میلی لیتر بر لیتر کودزیستی)، تیمار D (2/0 میلی لیتر بر لیتر کود) و تیمارهای ترکیبی شامل تیمار A×C، تیمار A×D، تیمارB×C و تیمار B×D (هر یک با سه تکرار) به مدت 14 روز مورد مطالعه قرار گرفتند. شاخص های بیوشیمیایی خون شامل تری گلیسیرید، کلسترول، گلوکز، پروتئین، آلبومین و گلوبولین اندازه گیری شد. مقدار تری گلیسیرید در تیمارهای مجزای کود و تیمار مجزای دیمیتوات در غلظت 032/0 میلی گرم برلیتر، درمقایسه با گروه شاهد افزایش داشت. مقدار کلسترول نیز در تیمارهای مجزای دیمیتوات در مقایسه با گروه شاهد افزایش داشت و در تیمار ترکیبی دیمیتوات (016/0 میلی گرم بر لیتر و کود 2/0 میلی لیتر برلیتر)، مقدار آن کاهش یافت. مقدار گلوکز در همه تیمارهای آزمایشی اختلاف معنی داری در مقایسه با گروه شاهد نداشت. پروتئین در تیمارهای مجزای (کود 1/0 و2/0 میلی لیتر بر لیتر) و سایر تیمارهای ترکیبی به جز تیمار (دیمیتوات 016/0 میلی گرم بر لیتر و کود 1/0 میلی لیتر بر لیتر)، افزایش داشت. مقدار آلبومین در تیمارهای مجزا به جز تیمار دیمیتوات 016/0 میلی گرم بر لیتر و همه تیمارهای ترکیبی به طور معنی داری افزایش یافت. مقدار گلوبولین در همه تیمارها به جز تیمار مجزای (دیمیتوات 032/0 میلی گرم برلیتر)، در مقایسه با گروه شاهد اختلاف معنی داری نداشت. براساس نتایج این تحقیق استفاده ترکیبی از دیمیتوات و کودزیستی تاثیر قابل ملاحظه ای بر شاخص های مورد مطالعه در مقایسه اثرات انفرادی هر یک از دو ماده نداشت و نیاز به مطالعات بیشتر با دوز بیشتر هر دو ماده برای درک بهتر روابط متقابل آنها می باشد.

این مطالعه با هدف بررسی تأثیر گنجاندن سطوح مختلف مکمل آنزیمی خارجی ناتوزایم پلاس بر عملکرد رشد، ترکیب بدن و میزان بازماندگی بچه فیل ماهی پرورشی (H. huso) انجام گرفت. بچه ماهیان (210 قطعه، با تراکم 17 قطعه به ازای هر تانک و وزن اولیه 30 گرم) به طور کاملاً تصادفی در تانک های 150 لیتری توزیع و در چهار تیمار (هر کدام در سه تکرار) شامل سطوح صفر، 2، 5 و 10 درصد از مولتی آنزیم ترکیبی ناتوزایم پلاس در جیره به مدت 8 هفته تغذیه شدند. نتایج نشان داد که میزان بازماندگی بچه ماهیان در محدوده 95-83 درصد قرار گرفت و تفاوت معناداری بین تیمارها دیده شد. بالاترین میزان افزایش وزن بدن در ماهیان تغذیه شده با 2 درصد آنزیم همراه با اختلافات معنادار با سایر گروه ها مشاهده شد. ضریب رشد ویژه در محدوده از 96/1 (10 درصد آنزیم) تا 32/2 (2 درصد آنزیم) متفاوت بود. ضریب تبدیل غذایی، میزان کارآیی پروتئین و نرخ رشد روزانه به صورت معناداری در تیمارهای حاوی آنزیم بیشتر از گروه شاهد بود و بهترین عملکرد در سطح 2 درصد گنجاندن آنزیم به دست آمد. بیشترین میزان پروتئین لاشه (5/69 درصد) در تیمار 2 درصد آنزیم دیده شد. بر اساس نتایج و نظر به بهبود عملکرد رشد و میزان بازماندگی در بچه فیل ماهیان پرورشی، افزودن 2 درصد مکمل آنزیمی ناتوزایم پلاس در جیره پیشنهاد گردید.

آزمایشات به منظور تعیین غلظت کشنده فلزات نیکل (سولفات نیکل) و آهن (سولفات آهن) در ماهی سفید دریای خزر (R. kutum) انجام شد. آزمایشات به روش آب ساکن درمدت 96 ساعت اجرا شد. 13 قطعه بچه ماهی سفید با وزن متوسط 5/0± 1 گرم در معرض غلظت های مختلفی از نیکل (40، 35، 30، 25، 15، 5 میلی گرم درلیتر) و آهن (160، 155، 150، 140، 120، 100 میلی گرم در لیتر) قرار گرفتند. از نمک سولفات نیکل به عنوان یون نیکل و سولفات آهن دو ظرفیتی به عنوان یون آهن در آزمایشات استفاده شد. یک گروه 10 تایی از ماهیان نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. دما و pH در طول آزمایشات ثابت بود. بعد از گذشت 96 ساعت و تحت شرایط ثابت با هوادهی، غلظت کشنده نیکل برابر 40 میلی گرم در لیتر و غلظت کشنده آهن برابر 155 میلی گرم در لیتر به دست آمد. با استفاده از منحنی درصد تلفات در غلظت های مخلتف غلظت نیمه کشنده نیکل و آهن به ترتیب برابر 54/18 و 9/124 میلی گرم در لیتر به دست آمد. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد، با افزایش غلظت نیکل و آهن درصد تلفات به طور معنی داری افزایش می-یابد. در غلظت های بالای نیکل و آهن تشنجات عصبی، باز و بسته شدن سریع سرپوش های آبششی مشاهده شد. در بررسی های آسیب شناسی آبشش ماهیان بیشترین ضایعات شامل خونریزی، پرخونی، هیپرپلازی و نکروز سلول های پوششی آبشش بود.

به منظور مقایسه اثرات اسانس علیه برخی پاتوژنهای قزل آلای رنگین کمان (O. mykiss)، از روش انتشار دیسک استفاده شد. حداقل غلظت مهار رشد و حداقل غلظت باکتری کشی و حداقل غلظت قارچ کشی با استفاده از روش میکرودایلوشن براث انجام شد. میانگین قطر هاله عدم رشد باکتری استرپتوکوکوس اینیایی تحت تأثیر اسانس های زنیان (1± 26 میلی متر) و اسطوخودوس (1 ± 10 میلی متر) و میانگین قطر هاله عدم رشد باکتری لاکتوکوکوس گارویه تحت تأثیر اسانس های زنیان (15/1± 33/24 میلی متر) و اسطوخودوس (57/0± 66/14 میلی متر) در مقایسه با قطر هاله عدم رشد آنتی بیوتیک های آموکسی سیلین (52/1± 33/20 میلی متر) و اریترومایسین (0 میلی متر) نشان داد. در بین دو اسانس گیاهی مورد استفاده برای باکتری، اسانس زنیان با حداقل غلظت بازدارندگی برابر (017/0± 049/0 میکرولیتر بر میلی لیتر) دارای بیشترین خاصیت ضدباکتریایی بود. میانگین قطر هاله های عدم رشد قارچ ساپرولگنیا تحت تأثیر اسانس اسطوخودوس (57/0± 33/8 میلی متر) و میخک (1± 7 میلی متر) به عنوان مهارکننده در مقایسه با آنتی میکوتیک آمفوتریسین ب (1± 13 میلی متر) اختلاف معنی دار مشاهده شد. بنابراین می-توان اسانس میخک و اسطوخودوس را به عنوان مهارکننده طبیعی قارچ و اسانس زنیان و اسطوخودوس را به عنوان مهارکننده طبیعی باکتری در مراکز تکثیر و پرورش آبزیان توصیه نمود.

تحقیق حاضر با موضوع مقایسه فاکتورهای مورفومتریک و مریستیکبین جمعیت های شگ ماهی خزری (A. caspia) در سواحل جنوبی دریای خزر انجام شد. در این بررسی 285 نمونه شگ-ماهی خزری از غرب به شرق قسمت جنوبی دریای خزر، گیلان (بندرانزلی)، مازندران (ساری) و گلستان (میانکاله) جمع آوری شد. 30 خصوصیت ریختی و 10 خصوصیت شمارشی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون های مولفه های اصلی، تابع تشخیص و تحلیل متغیرهای کانونی در مورد صفاتشمارشی، اختلاف ناچیز جمعیت های مورد بررسی را نشان داد. از اینرو می توان اذعان نمود که تفاوت شرایط زیست محیطی و تغذیه ای سبب تفاوت های ریختی نسبتاً ضعیفی بین جمعیت های مورد مطالعه گردیده است. با این وجود تأیید این نتایج در گرو مطالعات بیشتر صفات ژنتیکی، فیزیولوژیک و استخوان شناسی جمعیت های فوق است.