مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد
سال:1399 | دوره:15 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

شماره زمستان 1399 پیش روی شماست. این شماره مصادف با آخرین شماره سال 1399 و سده 1300 است. امیدوارم سالی سرشار از موفقیت و تندرستی پیش روی همه شما نویسندگان و خوانندگان عزیز باشد. . .

مقدمه: از آنجایی که آموزش یک حرفه است و زیر بنای توسعه پایدار انسانی است، رعایت اخلاق حرفه ای در تدریس و آموزش از سوی اساتید منجر به تحقق اهداف آموزشی در دانشگاه ها خواهد شد. از این رو مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اخلاق حرفه ای تدریس استاد از دیدگاه دانشجویان پزشکی و داروسازی در دانشگاه علوم پزشکی مازندران صورت گرفت. روش بررسی: مطالعه حاضر توصیفی-مقطعی است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانشجویان دوره دکتری حرفه ای پزشکی و داروسازی ورودی سال تحصیلی 99-98 بود که 118 نفر به عنوان نمونه آماری بصورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه اخلاق حرفه ای تدریس استاد در قالب 6 مولفه و 48 گویه بود. مقیاس نمره دهی گویه ها بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت از یک تا پنج بوده است. داده ها با کمک نرم افزار آماری SPSS 21 مورد تجزیه و تحلیل آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی (آزمون تی تک گروهی و تی مستقل) قرار گرفت. نتایج: نمره کل اخلاق حرفه ای تدریس اساتید از دیدگاه دانشجویان 63/0 ± 59/3 بود و بین دیدگاه دانشجویان دختر (61/0 ± 65/3) و پسر (65/0 ± 50/3) اختلاف معناداری (231/0 =p) مشاهده نگردید. بالاترین امتیاز از دیدگاه دانشجویان پزشکی و داروسازی به مولفه ویژگی های شخصیتی استاد و کمترین نمره به مولفه شناخت یادگیرنده اختصاص یافت. نتیجه گیری: نمره میانگین کل به دست آمده اخلاق حرفه ای تدریس اساتید در دو دانشکده اگرچه در سطح متوسط و نسبتا مطلوب بوده است اما با وضعیت مطلوب که بالاتر از 67/3 است و استاندارد (نمره 5) هنوز فاصله دارد و نیاز به برنامه ریزی بیشتری از سوی برنامه ریزان آموزشی در جهت ارتقای سطح وضعیت اخلاق حرفه ای تدریس اساتید دارد.

مقدمه: دانشجویان، دریافت کنندگان اصلی خدمات آموزشی در دانشگاه ها هستند. با بررسی شکاف بین انتظارات و ادراکات آنان از عملکرد آموزشی، میتوان زمینه را برای تدوین برنامه هایی مناسب جهت بهبود کیفیت خدمات آموزشی فراهم نمود. در مطالعات قبلی کیفیت خدمات از منظر دانشجویان پایه گزارش شده بود. از آنجایی که انتظارات و نوع آموزش در مقاطع مختلف متفاوت است این مطالعه به بررسی کیفیت خدمات آموزشی بر اساس مدل سروکوال در دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارشناسی می پردازد. روش بررسی: این مطالعه مقطعی در سال 1397 بر روی 321 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد (58 نفر کارشناسی، 67 نفر کارشناسی ارشد، 58 نفر دکترا و 134 نفر دستیار تخصصی) و با استفاده از پرسشنامه ارزیابی کیفیت ارایه خدمات آموزشی بر اساس مدل سروکوال انجام گرفت. شرکت کنندگان با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و با پاسخ به پرسشنامه، نظرات خود را در پنج بعد کیفیت خدمات (اطمینان، تضمین، پاسخگویی، همدلی و فیزیکی با طیف نمره از 1 تا 4 و طیف شکاف بین وضع موجود و مطلوب بین 3-تا 3+) تعیین نمودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 26، paired t-test، independent sample t-test و ANOVA انجام شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشانگر این امر بود که بین انتظارات و ادراکات دانشجویان در همه ابعاد پنجگانه شکاف منفی وجود دارد. به طور کلی، بیشترین شکاف، در بعد پاسخگویی (76/0 ± 1/1-) و کمترین شکاف مربوط به بعد اطمینان (69/0 ± 78/0-) بود. در بین مقاطع مختلف دانشجویان، بیشترین شکاف از دیدگاه دانشجویان کارشناسی (7/0 ± 1/1-) و کمترین شکاف از دیدگاه دانشجویان دکترا (57/0 ± 69/0-) و شکاف کلی کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان غیر بومی (6/0 ± 1-)، بیشتر از دانشجویان بومی (67/0 ± 85/0-) بود. نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه، در تمام ابعاد، کیفیت خدمات کمتر از حد انتظار دانشجویان بوده است. این مساله نیازمند برنامه ریزی اختصاصی در عرصه های اولویت دار برای ارتقا کیفیت می باشد.

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر تحلیل محتوای مقالات داخلی و خارجی انجام شده در زمینه منتورینگ اعضای هییت علمی جهت ارایه الگویی برای ارتقاء سرمایه انسانی اعضای هییت علمی در دانشگاه های علوم پزشکی می باشد. روش بررسی: این پژوهش با استفاده از مرور سنتزپژوهی (راهبرد فراترکیب) تدوین شده است. بنابراین پس از طراحی پرسش های پژوهش (مولفه های اصلی الگو منتورینگ اعضای هییت علمی چیست؟؛ عوامل موثر بر الگوی منتورینگ اعضای هییت علمی کدام اند؟؛ ویژگی های اصلی اعضای هییت علمی منتور و منتی چیست؟؛ چالش های منتورینگ اعضای هییت علمی کدام اند؟ ) با استفاده از راهبرد مرور نظام مند جستجوی مقالات در بازه زمانی (1399-1390) (2020-2000) به زبان فارسی و انگلیسی در پایگاه های اطلاعاتی Magiran SID, Ensani, Noormags, sciencedirect, Eric, Sage, با کلیدواژه های منتورینگ اعضای هییت علمی (Mentoring faculty members) و منتورینگ در آموزش عالی (Mentoring in higher education) انجام شد. در نهایت از میان 73 پژوهش پس بررسی 38 پژوهش به تحلیل نهایی راه یافتند. نتایج: یافته ها در پاسخ به پرسش اول، با 5 مقوله فرعی (برنامه ریزی منظم قبلی، آماده سازی، اجرای صحیح، پس خوراند نظام مند و مدیریت نتایج) در پاسخ به پرسش دوم، در 3 مقوله فرعی (توسعه ظرفیت های تشویقی، همکنشی موثر، علایق و انتظارات مشترک منتور و منتی) در پاسخ به پرسش سوم، با 3 مقوله فرعی ثانویه (ویژگی های شخصیتی منتی، ویژگی های تخصصی منتی و ویژگی های شناختی منتی) و ویژگی های اعضای هییت علمی منتور شامل 5 ویژگی (ویژگی های شخصیتی منتور، ویژگی های تخصصی منتور، خدمات مشاوره ای، توانمندسازی پژوهشی و توانمندسازی آموزشی) طبقه بندی شدند. در پاسخ به پرسش چهارم، با 6 مقوله فرعی (تعاملات نامناسب، ضعف عملکرد منتی، ضعف عملکرد منتور، ناآشنایی با هنجارهای دانشگاهی، مدیریت ناکارآمد، فقدان برنامه ریزی) طبقه سازی شدند. نتیجه گیری: باتوجه به اهمیت برنامه های منتورینگ در توسعه سرمایه انسانی اعضای هییت علمی دانشگاه های علوم پزشکی بایسته است مولفه های شناسایی شده مورد توجه مدیران نظام آموزش عالی سلامت برای بهبود عملکرد اعضای هییت علمی مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه: انگیزش تحصیلی دانشجویان در دانشگاه ها یکی از موضوعاتی است که در حوزه ی آموزش عالی و سیستم دانشگاهی هر کشوری اهمیت زیادی دارد و از شاخص های مهم در ارزیابی کیفیت نظام آموزش عالی است. از عوامل مهم و تاثیرگذار بر انگیزش تحصیلی دانشجویان، روش های تدریس اساتید در کلاس درس است. بر این اساس هدف مطالعه حاضر مقایسه تاثیر آموزش به روش سخنرانی و ترکیبی در مبحث تشخیص و درمان دیس لیپیدمی بر انگیزش تحصیلی کارآموزان و کارورزان پزشکی بود. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل است که بر روی 100 نفر کارآموز و کارورز در گروه قلب دانشگاه علوم پزشکی بیرجند انجام شد. نمونه مورد مطالعه به صورت تصادفی در دو گروه(مداخله 50 نفر و کنترل 50 نفر) انتخاب شدند. مبحث تشخیص و درمان دیس لیپیدمی به روش سخنرانی (سنتی) به مدت 4 ساعت (2 ساعت در هر هفته) در گروه شاهد و به روش ترکیبی (آموزش مجازی و حضوری) در گروه مداخله تدریس شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته انگیزش تحصیلی 20 سوالی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 22 و از آزمون T مستقل و زوجی در سطح معنی داری 05/0 تحلیل شد. نتایج: نتایج نشان داد، میانگین و انحراف استاندارد انگیزش تحصیلی در پیش آزمون در گروه مداخله 47/4 ± 6/65 و کنترل 75/6 ± 68/64 و در پس آزمون گروه مداخله 64/4 ± 42/68 و گروه کنترل 13/4 ± 4/64 به دست آمد. بنابراین آموزش به شیوه ترکیبی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان کارآموز و کارورز در سطح معنی داری 05/0 >P تاثیر معنی داری دارد. نتیجه گیری: انگیزش تحصیلی دانشجویانی که به شیوه ترکیبی آموزش داده شدند بیشتر از شیوه سخنرانی بود. بنابراین توصیه می شود اساتید در کلاس های درس از روش های تدریس ترکیبی استفاده کنند.

مقدمه: مشروط شدن، یکی از مشکلات رایج در بین دانشجویان دانشگاهی است که با گستره ای از آسیب های روانشناختی و بین فردی همراه است و عملکرد فرد را با اختلال مواجه می کند. هدف پژوهش حاضر بررسی کیفی آسیب ها و بدکارکردی های روانشناختی دانشجویان مشروطی بود. روش کار: این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی تفسیری انجام گردید. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شامل تمام دانشجویان مشروطی مقطع ارشد در دانشگاه علامه طباطبایی در سال های 1396-1394 بود. روش نمونه گیری نیز نمونه گیری هدفمند بود که طی آن از بین جامعه موردنظر تعداد 16 نفر برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند. همه مصاحبه ها ضبط و سپس خط به خط دست نویس شد و در نهایت با استفاده از روش تحلیل تفسیری Diekelmann و همکاران تحلیل گردید. نتایج: 16 مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه منجر به شناسایی و طبقه بندی شش مضمون اصلی (آشفتگی ها و ناراحتی های روانشناختی، هیجانات ادراکی ناخوشایند، خلل های ذهنی _ شناختی، سوگ حل نشده، عزت نفس پایین، شکست ها و ناخوشایندی های ارتباطی) و 26 مضمون فرعی در زمینه ی آسیب ها و بدکارکردی های روانشناختی دانشجویان مشروطی گردید. نتیجه گیری: با تکیه بر نتایج حاصل بایستی برنامه های کارکردی با هدف اصلاح و بهبود آسیب ها و بدکارکردی های روانشناختی رایج در بین دانشجویان مشروطی طراحی و اجرایی گردد و بدین شکل کارآیی آن ها در رسیدگی به وظایف و تکالیف تحصیلی خود افزایش یابد.

مقدمه: علوم انسانی پزشکی یکی از مهمترین نیازهای میان رشته ای است. از آنجایی که مهمترین بحث در این زمینه، چگونگی تحقق آن است هدف مطالعه حاضر، واکاوی راهکارهای تحقق علوم انسانی پزشکی در کشور از منظر اساتید علوم انسانی است. روش کار: مطالعه حاضر یک مطالعه کیفی در سطح ملی است که در سال 1398 انجام شد. با در نظر گرفتن معیار اشباع، داده ها با 22 مصاحبه نیمه ساختاریافته و 3 مورد به صورت پرسش باز جمع آوری شد. میدان مطالعه، اساتید دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی، مازندران، یزد، شیراز، اهواز، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و جهاد دانشگاهی فارس بود. با توجه به عدم دسترسی به سه نفر از اساتید سوالات با ایمیل کردن پرسشنامه باز از آنان جمع آوری گردید و تحلیل مطالعه به روش تحلیل مضمون انجام شد. نتایج: مشارکت کنندگان منتقد وضعیت فعلی علوم انسانی پزشکی در کشور بودند، از این جهت که ارتباط موثر و جدی بین علوم انسانی و علوم پزشکی وجود ندارد. برای تحقق امر، چهار مضمون توسعه نهادی دانش، هم جواری (توسعه غیر نهادی)، سیاست ها و جامعه پذیری استخراج شدند. نتیجه گیری: توسعه علوم انسانی پزشکی نیازمند سیاست گذاری های کلان در کشور است که با حمایت های نهادی سازمانی انجام گیرد. در این سیاست ها، هم جواری بین دو حوزه و توجه به حوزه فرهنگ نیز پیشنهاد می شود. در این زمینه برخورداری از رویکردی بومی در بازگشت به سنت ها و ریشه های علوم انسانی و بخصوص تاریخ ادبیات در آموزش علوم پزشکی پیشنهاد می شود.

در اواخر سال 2019 در شهر ووهان چین یک بیماری حاد تنفسی، ناشی از ویروسی جدید به نام SARS-CoV-2 شایع شد. با توجه به قدرت سرایت بالا، خطرات و کشندگی این ویروس و عدم کشف واکسن و درمان مطمئن و موثر برای این بیماری تاکنون، بهترین راه برای مبارزه با این بیماری کنترل بیماری و جلوگیری از ابتلای موارد جدید و یا به عبارتی قطع زنجیره انتقال بیماری می باشد. . .