دین و سلامت
سال:1399 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

سابقه و هدف: اجرای مقررات پوشش و رفتار اسلامی در دانشگاه بخشی از آداب معاشرت اسلامی است که شکل و محتوای فرهنگی جامعه اسلامی را نشان می دهد. این پژوهش میزان آگاهی استادان از مقررات مذکور در دانشگاه، نقاط ضعف و قوت آن و اجرای موفقیت آمیز این مقررات از دیدگاه استادان دانشگاه علوم پزشکی مازندران را بررسی کرده است. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع مقطعی-توصیفی بود. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک و 33 سوال اصلی در رابطه با موضوع تحقیق استفاده شد. بدین منظور 68 نفر از استادان از تمام دانشکده ها انتخاب شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های آماری استنباطی شامل من ویتنی، کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن با نرم افزار SPSS نسخه 20 تجزیه وتحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد 72/1 درصد از استادان از مقررات پوشش و رفتار آگاهی داشتند؛ 55/9 درصد از استادان اظهار داشتند که مقررات مذکور به نحو مطلوب به آنان اطلاع رسانی نشده است؛ همچنین 48/5 درصد از استادان مقررات را اجرا می کردند و موفق بودن اجرای مقررات کنونی را 17/2درصد زیاد، 46/6 درصد متوسط، 31 درصد کم و 5/2 درصد خیلی کم می دانستند. استنتاج: بیشتر استادان دانشگاه علوم پزشکی مازندران نسبت به اجرای پوشش و رفتار اسلامی و اهتمام به قوانین و ارزش ها در دانشگاه با توجه به حفظ مصالح و دفع آسیب ها، همراه با به کارگیری سیاست های آگاه سازی و تشویقی نظر مثبت داشتند.

سابقه و هدف: بیماری ام اس (Multiple Sclerosis) از بیماری های شایع و ناتوان کننده سلسله اعصاب مرکزی است که طی آن در پوشش نورون (میلین) اختلال ایجاد می شود (1). حدود دو میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا هستند (2 و3). پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط سلامت معنوی و کیفیت زندگی در مبتلایان به ام اس مراجعه کننده به کلینیک ام اس بیمارستان بقیه الله (عج) طراحی شده است. مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی-توصیفی روی 80 بیمار 20 تا 57 سال عضو کلینیک ام اس بقیه الله به روش نمونه گیری در دسترس، در سال 1395-1396 انجام شد. اطلاعات از طریق پرسش نامه سلامت معنوی پولوتزین و الیسون، فرهنگستان و کیفیت زندگی در بیماران ام اس (MSIS-29: Multiple Sclerosis Impact Scale) جمع آوری شد. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون تجزیه وتحلیل و سطح معنی داری کمتر از 05/0 تعریف شد. یافته ها: 2/76 درصد از بیماران حاضر در این مطالعه را زنان تشکیل می دادند. میانگین سن بیماران شرکت کننده در مطالعه 9. 99 ± 35. 33 سال و میانگین نمره کیفیت زندگی بیماران در بعد فیزیکی 16. 20 ± 39. 76 و در بعد روانی 13. 30± 48. 35 محاسبه شد. نمره سلامت معنوی بر اساس پرسش نامه فرهنگستان علوم پزشکی 5. 30 ± 91. 79 بود. نتایج این مطالعه نشان داد با افزایش نمره سلامت معنوی بر اساس پرسش نامه پولوتزین و الیسون بعد فیزیکی (0. 002=P) و بعد روانی (0. 017=P) کیفیت زندگی به طور معنی داری افزایش می یابد. استنتاج: با توجه به نتایج می توان به ضرورت تقویت بعد معنوی سلامت به عنوان عاملی تاثیرگذار بر کیفیت زندگی در این بیماران پی برد. این نکته کلیدی در کشوری با باورهای فکری، فرهنگی و مذهبی مانند ایران می تواند در طراحی برنامه های مراقبتی-درمانی برای این بیماران مفید و ضروری باشد.

سابقه و هدف: سالمندی دوره حساسی از زندگی است و توجه به مسایل و نیازهای این مرحله از دغدغه های اجتماعی محسوب می شود. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین دل بستگی به خداوند و سرسختی روان شناختی با اضطراب مرگ در مردان سالمند بازنشسته انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-همبستگی است که سال 97 در شهر رودسر انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 165 مرد سالمند بود که با کمک جدول مورگان، 88 نفر از آنان انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه های جمعیت شناختی، دل بستگی به خداوند بک و مک دونالد (BMSGQ: Beck and McDonald’ s Attachment to God Questionnaire)، سرسختی روان شناختی اهواز (AHQ: Ahvaz Hardiness Questionnaire) و اضطراب مرگ تمپلر (TDA: Templer Death Anxiety) گردآوری و با استفاده از شیوه های آماری رگرسیون چندمتغیری و همبستگی پیرسون تجزیه وتحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین اضطراب مرگ با دل بستگی به خداوند در سطح 463/0-و مولفه های آن شامل رابطه با خداوند، توکل به خداوند، اعتماد به خداوند و توجه به خداوند ارتباط منفی معنادار وجود دارد. همچنین بین اضطراب مرگ با سرسختی روان شناختی در سطح 329/0-ارتباط منفی معنادار وجود دارد. استنتاج: نتایج این پژوهش نشان داد بین دل بستگی به خداوند و سرسختی روان شناختی با اضطراب مرگ در مردان سالمند بازنشسته ارتباط منفی معناداری وجود دارد. با توجه به ارتباط معنادار دل بستگی به خداوند و سرسختی روان شناختی با اضطراب مرگ، پیشنهاد می شود به منظور بهبود بهداشت روانی سالمندان، برای ارتقای باورهای معنوی و افزایش توان مقاومت آن ها برنامه ریزی شود.

سابقه و هدف: به علت تبلیغات فناوری های جدید در استفاده از منابع بیوشیمیایی برای تقویت عملکرد توده عضلانی، دوپینگ با توسعه ورزش مدرن سازمان یافته در هم آمیخته است. رشته های مختلف مانند تاریخ، جامعه شناسی و روان شناسی هر کدام دوپینگ را با روش ها و چارچوب های نظری خود بررسی می کنند. پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط روان شناختی بین سطح دین داری افراد و گرایش به دوپینگ در ورزشکاران پرورش اندام شهر ایلام انجام شده است. مواد و روش ها: مطالعه حاضر به روش توصیفی-همبستگی در ارتباط با جامعه آماری پژوهش انجام شد که شامل تمام ورزشکاران مرد مراجعه کننده به باشگاه های بدن سازی شهر ایلام در سال 1397 بودند. 120 نفر ورزشکار به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه نیرومندی و پرسش نامه مستعد استفاده شد. برای بررسی رابطه بین اعتقادات دینی و مستعد دوپینگ بودن، از ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزارSPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین باورهای دینی و گرایش به رفتار دوپینگی ارتباط منفی معنی داری وجود دارد (05/0

سابقه و هدف: قناعت از فضیلت های اخلاقی محسوب می شود که در منابع اسلامی و ایرانی همواره موردتوجه بوده است، ولی امروزه به شدت کم رنگ شده است. بر اساس ادبیات تحقیق انتظار می رود بهزیستی ذهنی و سلامت جسمانی از تاثیرات مهم قناعت باشند. بر این اساس، پژوهش حاضر قصد دارد تاثیر پروتکل افزایش قناعت را بر اساس منابع اسلامی-ایرانی، بر بهزیستی ذهنی و سلامت جسمانی بررسی کند. مواد و روش ها: مطالعه حاضر پژوهشی شبه آزمایشی سه گروهی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری اجرا شد. بدین منظور 36 نفر از جامعه آماری طلاب مقدمات حوزه علمیه قم و دانشجویان کارشناسی دانشگاه مازندران به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی و به تعداد مساوی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل تقسیم شدند. برای دو گروه آزمایش پروتکل افزایش قناعت با محتوای اسلامی-ایرانی اجرا شد. تمام شرکت کنندگان پرسش نامه بهزیستی ذهنی (مقیاس شادکامی ذهنی و رضایت از زندگی) و زیرمقیاس سلامت جسمانی پرسش نامه کیفیت زندگی (WHOQOL-BREF: World Health Organization Quality of Life-BREF) را در سه مرحله تکمیل کردند. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد اجرای پروتکل قناعت در هر دو گروه طلاب و دانشجویان پس از مداخله و پیگیری در مقایسه با گروه کنترل موجب افزایش بهزیستی ذهنی شد، ولی اجرای پروتکل قناعت در دانشجویان برخلاف طلاب باعث افزایش سلامت جسمانی در مقایسه با گروه کنترل نشد. استنتاج: یافته های این پژوهش نشان داد تکیه بر بهبود فضایل مثبت انسانی همانند قناعت و آموزش این فضایل می تواند بر مولفه های سلامت روانی ازجمله بهزیستی ذهنی و سلامت جسمانی تاثیر مثبت داشته باشد.

سابقه و هدف: معنویت و هوش معنوی عنصری مهم در زندگی فردی و سازمانی افراد بوده و بیانگر مجموعه ای از توانایی ها، ظرفیت ها و منابع معنوی است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای هوش معنوی در رابطه بین کمال گرایی و امید به زندگی مدیران دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر به روش توصیفی-همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران و معاونین واحدها، دانشکده ها و گروه های دانشگاه های آزاد اسلامی استان مازندران به تعداد 542 نفر بودند که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 225 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه های کمال گرایی اسدپور (1396)، امید به زندگی اشنایدر و همکاران (1991) و هوش معنوی بدیع و همکاران (1389) استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های رگرسیون تک متغیره و معادلات ساختاری بررسی گردیدند. یافته ها: نتایج نشان دادند که متغیرهای کمال گرایی بر هوش معنوی و هوش معنوی بر امید به زندگی اثر مستقیم و معناداری دارند. همچنین کمال گرایی با نقش واسطه ای هوش معنوی، به طور غیر مستقیم بر امید به زندگی تاثیر می گذارد. حدود 56 درصد از واریانس هوش معنوی توسط کمال گرایی، حدود 25 درصد از واریانس امید به زندگی توسط کمال گرایی و حدود 88 درصد از واریانس امید به زندگی توسط هوش معنوی تبیین گردید. نتیجه گیری: آموزش و ارتقای هوش معنوی، کمال گرایی و امید به زندگی موجب تسهیل تصمیم گیری و سلامت روان می شود.

دستیابی به سلامت روان از اساسی ترین رهنمودهای آموزه های دینی برای رسیدن به سبک زندگی اسلامی بوده و جز با نگرش الهی میسر نخواهد شد. کم توانان جسمی از مهم ترین گروه های هدف هستند که می توانند با دستیابی به نگرش های صحیح از سلامت روانی مطلوب بهره مند گردند. در این راستا، در پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش هستیم که چه نگرش هایی در آموزه های دینی به منظور دستیابی کم توانان جسمی به سلامت روانی ارایه شده است؟ در این پژوهش آیات و روایات مرتبط با نگرش کم توانان استخراج گردید و به روش توصیفی-تحلیلی از نوع تحلیل مفهومی و اسنادی تبیین شد. نگرش های دینی برای دستیابی کم توانان جسمی به سلامت روانی عبارت هستند از: 1. کم توانی جسمی یکی از مصادیق امتحانات الهی است، 2. مشکلات نسبی هستند و همواره ممکن است آسیب های سخت تری وجود داشته باشد، 3. خداوند پاداش اخروی بسیاری را برای کم توانان قرار داده است، 4. خداوند برای کم توانان جسمی در تشریع احکام آسان گرفته است، 5. کم توانی جسمی نشانه گناهکار بودن فرد نیست، 6. کم توانی موقعیت مغتنمی برای دوری از گناهان است و 7. افراد کم توان نباید خود را با سایر افراد مقایسه کنند. بهترین روش برخورداری کم توانان از سلامت روانی، نگرش های دینی است که براساس آن ها افراد کم توان نگرش کاملا مثبتی نسبت به خود، خدا و مجموعه هستی دارند، زندگی را عرصه تلاش و مبارزه خواهند دید، به توانایی های خود توجه داشته و بدون مقایسه خود با افراد سالم از زندگی خود لذت خواهند برد، از مشکلات روحی احتمالی در امان خواهند بود و به نیرویی مفید برای جامعه تبدیل خواهند شد.

شبیه سازی انسان (Human Cloning) یا تولیدمثل انسان از طریق غیرجنسی، مسیله ای میان رشته ای است که محققان درباره آن در ابعاد مختلف ازجمله بعد کلامی و از منظر علم، دین و سلامت بحث کرده اند. ازآنجاکه برخی کشفیات علمی ازجمله شبیه سازی انسان، با اعتقادات انسان مرتبط است و برخی از علما نیز حساسیت خاصی به آموزه های دینی نشان داده اند و این گونه کشفیات را متعارض با آیات الهی و عقاید دینی می دانند و درباره شبیه سازی انسان به ممنوعیت آن حکم داده اند، ضرورت دارد ادله نقض آن ها مطالعه و نقد و بررسی شود و نشان داده شود که چه بسا کشفیات علمی نه تنها باعث تضعیف اعتقادات نمی شوند، بلکه باعث تقویت ایمان نیز خواهند شد. مقاله حاضر از نوع پژوهشی تحلیل محتواست و در پی طرح و بیان ادله کلامی بر ممنوعیت شبیه سازی انسان-فارغ از ادیان و مذاهب-و نقد و بررسی آن است تا نشان دهد آیا شبیه سازی انسان از نوع خلق و آفرینش است و بشر با این فناوری حقیقتا کار خدا را انجام می دهد و در عرض خدا قرار می گیرد یا خیر. بررسی ها نشان داد خالقیت و فاعلیت خدا نسبت به جهان و موجودات، در طول علل و عوامل مادی قرار دارد، نه در عرض آن و فقط خداوند می آفریند و کشفیات علمی ازجمله فناوری شبیه سازی انسان، نه تنها اعتقاد به خدا را تضعیف نمی کند، بلکه موجب تقویت آن می شود و نشانه عظمت پروردگار است.

سابقه و هدف: رصد کمی و کیفی تولیدات علمی در حوزه های موضوعی گوناگون و بررسی مقالات نمایه شده آن حوزه در نمایه نامه های معتبر به شاخه مهمی از حوزه های مطالعاتی تبدیل شده که به «علم سنجی» شهرت یافته است. در این راستا پژوهش حاضر با بهره گیری از تکنیک های علم سنجی، جایگاه تولیدات علمی پژوهشگران حوزه قرآن و سلامت را در پایگاه اسکوپوس ازنظر کمی و کیفی بررسی می کند. مواد و روش ها: پژوهش حاضر توصیفی-کاربردی است و با روش تحلیل استنادی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل تولیدات علمی حوزه قرآن و سلامت در پایگاه اسکوپوس بین سال های 1989 تا 2018 میلادی است. داده های به دست آمده از بررسی شاخص های تولید، برجستگی و استنادی با استفاده از نرم افزار اکسل تجزیه وتحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در حوزه قرآن و سلامت بین سال های 1989 تا 2018 رشد متوسط سالانه 4/11 درصد داشته است. بیشترین درصد برجستگی تولیدات علمی در سال های 2016 تا 2018 و ضریب همبستگی بین شاخص تولید و شاخص برجستگی تولیدات علمی حوزه قرآن و سلامت 54/0 به دست آمد. تولیدات علمی در رده پزشکی 51 درصد از کل تولیدات علمی حوزه قرآن و سلامت را به خود اختصاص داده است. ازنظر شاخص استناد نیز هر مدرک به طور میانگین 89/5 درصد استناد دریافت کرده است. استنتاج: هرچند نتایج پژوهش حاضر از تلاش رو به رشد پژوهشگران این حوزه نسبت به بررسی جنبه های کشف نشده ای حکایت دارد، بااین حال ضرورت دارد پژوهشگران مختلف با سیاست گذاری های هدفمند، گام های موثرتری در راستای شناساندن ظرفیت های بالقوه این منبع ارزشمند در حوزه های بهداشت و سلامت بردارند.

سابقه و هدف: یکی از مباحث مهم در فلسفه اخلاق زیستی، حق حیات انسان بیمار و بحث درباره مرگ از روی ترحم است. سوال اینجاست که آیا پزشک می تواند با توجه به درخواست بیمار که از بیماری لاعلاج و سخت رنج می برد و امیدی به درمانش وجود ندارد، از روی ترحم و شفقت به حیاتش پایان دهد. این مطالعه با هدف بررسی نگرش دانشجویان تخصصی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل نسبت به مرگ از روی ترحم انجام شده است. مواد و روش ها: در این پژوهش که به روش مقطعی انجام شد، 113 نفر از دانشجویان دوره تخصصی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل در سال تحصیلی 1396-97 بررسی شدند. اطلاعات مورد نیاز در این مطالعه از طریق پرسش نامه 20 سوالی سنجش نگرش به اتانازی (AES) جمع آوری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18 و روش آماری مجذور کای تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد 35 نفر (31 درصد) از پاسخ گویان نگرش مثبت و 78 نفر (69 درصد) نگرش منفی به اتانازی داشتند. میانگین نمره کل نگرش به اتانازی 58/4 ± 45/67 به دست آمد. آزمون آماری مجذور کای نشان داد رابطه بین نگرش مرگ از روی ترحم و سن، جنس، دوره تخصصی و رشته تخصصی در سطح 05/0 معنی دار نبود. استنتاج: نتایج پژوهش حاضر نشان داد درصد زیادی از دانشجویان پزشکی نگرشی منفی به اتانازی دارند، ولی بااین حال درصد قابل توجهی هم با این کار موافق هستند. با توجه با حرمت مرگ از روی ترحم از نظر فقهی و شرعی، پیشنهاد می شود آگاهی از این موضوع در دوره های آموزشی دانشجویان پزشکی برنامه ریزی شود و در طرح های آتی برای آموزش دانشجویان پزشکی در دوره های عمومی و تخصصی و پرستاری به پدیده اتانازی با دقت بیشتری پرداخته شود.

سابقه و هدف: با وجود پژوهش های ارزنده در حوزه دین و سلامت، در زمینه بررسی سلامت روان با روش های آموزش آموزه های دینی پژوهش چندانی انجام نشده است. یکی از پیامدهای احتمالی استفاده از روش های نامناسب در آموزش باورهای دینی، آسیب به سلامت روان فرد است. هدف پژوهش حاضر، بررسی دیدگاه معلمان درباره نقش روش های آموزش باورهای دینی بر سلامت روان دانش آموزان متوسطه اول شهرستان بابلسر است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل معلمان مدارس دخترانه متوسطه اول شهرستان بابلسر است که طبق جدول مورگان 100 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه بود که ضریب آلفای کرونباخ آن 911/0 برآورد شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آماره های توصیفی و آزمون رگرسیون تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: این تحقیق نشان داد بر اساس دیدگاه معلمان، روش های آموزش باورهای دینی (روش های قصه گویی، استدلالی، نمایشی و تمثیلی) بر سلامت روان دانش آموزان دختر مقطع متوسطه اول شهرستان بابلسر مثبت و معنادار است. روش های آموزش باورهای دینی، 74 درصد بر سلامت روان دانش آموزان تاثیر دارد. استنتاج: نتایج پژوهش نشان می دهد تبلیغ و ترویج آموزه های دینی در چارچوب خاصی می تواند تحقق یابد که در صورت رعایت نکردن آن نتیجه ای حاصل نمی شود و ممکن است گاهی نتیجه عکس داشته باشد. نتایج آزمون ها نیز نشانگر همین مطلب است.