مجله تحقیقات نظام سلامت
سال:1399 | دوره:16 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

مقدمه: حوادث، از جمله مهم ترین عوامل تهدیدکننده سلامت در گروه های مختلف جامعه به خصوص سالمندان است. با توجه به افزایش رشد جمعیت سالمندان و افزایش زمینه مشارکت آنان در فعالیت های اجتماعی، بررسی روند حوادث در آن ها، می تواند در تشخیص اولویت های مداخله و پژوهشی مفید باشد. روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی بود و با رویکرد مقطعی، بر روی 27332 نفر از سالمندان مصدوم که طی سال های 93-1390 به بیمارستان های استان اصفهان مراجعه کرده بودند، انجام شد. داده ها از نرم افزار ثبت حوادث سالمندان استخراج گردید و سپس با استفاده از آمار توصیفی در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیشترین و کمترین حادثه در زنان و مردان به ترتیب در گروه سنی 64-60 سال و بیشتر از 85 سال اتفاق افتاده بود. 34/65 درصد حوادث در سالمندان مرد و 65/34 درصد در سالمندان زن رخ داده بود. در مجموع، کوچه و خیابان (62/39 درصد) و اماکن ورزشی و تفریحی (48/0 درصد) بیشترین وکمترین محل بروز حادثه بودند. بیشترین (39/27 درصد) و کمترین (58/23 درصد) بروز حوادث به ترتیب در سال های 1392 و 1391 گزارش گردید. همچنین، بیشترین علت بروز حادثه در زنان (87/29 درصد) و مردان (82/25 درصد)، به ضربه و کمترین علت در هر دو جنس به غرق شدگی (01/0 درصد) اختصاص داشت. نتیجه گیری: سالمندان با توجه به شرایط جسمی و بیماری های همراه و تشدید عوارض، نیازمند توجه ویژه ای در حوادث میباشند. با توجه به روند رو به رشد سالمندی جامعه، پیشنهاد می شود خدمات و آگاهی رسانی اختصاصی جهت پیشگیری از بروز حوادث در سالمندان ارایه گردد.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف مقایسه شیوه های مقابله ای و سرسختی مادران دارای فرزند اوتیستیک با مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال بیش فعالی-نقص توجه (Attention deficit hyperactivity disorder یا ADHD)، در سال 1397 در شهر اصفهان انجام شد. روش ها: این مطالعه از نوع علی-مقایسه ای و جامعه آماری آن متشکل از مادران دارای فرزند اوتیستیک تحت پوشش انجمن اوتیسم و مادران دارای فرزند مبتلا به ADHD مراجعه کننده به کلینیک های مشاوره شهر اصفهان بود. به ترتیب 73 و 64 نفر به روش نمونه گیری در دسترس از دو گروه انتخاب شدند. این افراد پرسش نامه های مقابله با بیماری فرزند McCubbin (Coping Health Inventory for Parents یا CHIP) و شاخص سرسختی خانواده McCubbin و Thompson (Family Hardiness Index یا FHI) را بررسی و تکمیل نمودند. در نهایت، داده ها در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین شیوه های مقابله با بیماری فرزند در مادران دارای فرزند اوتیستیک با مادران دارای فرزند مبتلا به ADHD وجود داشت (009/0 = P، 956/6 = F)، اما بین سرسختی این دو گروه از مادران تفاوت معنی داری مشاهده نشد (069/0 = P، 381/3 = F). نتیجه گیری: از آن جایی که شیوه های مقابله ای کارامد، منجر به افزایش میزان تاب آوری و سرسختی مادران و در نتیجه، ارتقای بهزیستی خانواده می شود، توجه بیشتر به الگوها و راهکارهای مقابله ای در تعامل با مادران توسط متخصصان و مشاوران، ضروری به نظر می رسد تا بر اساس ویژگی های شخصیتی و جمعیت شناختی افراد، موثرترین و مناسب ترین برنامه مداخلاتی جهت ارایه حمایت مناسب طراحی گردد.

مقدمه: مولتیپل اسکلروزیس (Multiple sclerosis یا MS)، یکی از شایع ترین و ناتوان کننده ترین بیماری های نورولوژی در سنین جوانی است. مطالعات پیشین نشان داده اند که تغذیه به عنوان یکی از عوامل محیطی، نقش موثری در ایجاد این بیماری و تکرار حملات آن دارد. بر این اساس، هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی رژیم غذایی نامناسب در افراد مبتلا به MS با سابقه عود بیماری بود. روش ها: این مطالعه در قالب الگوواره کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی در سال 1398 انجام شد. بدین ترتیب، 15 بیمار مبتلا به MS و 5 متخصص از شهر رشت در تحقیق مشارکت نمودند. شرکت کنندگان به شیوه هدفمند و با حداکثر تنوع انتخاب شدند و مصاحبه ها به صورت بدون ساختار تا حد اشباع نظری انجام شد. داده ها با استفاده از رویکرد تحلیل مضمون به روش Attride-Stirling مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از مجموع مصاحبه ها، سه مضمون فراگیر «رفتارهای تغذیه ای، خودتنظیمی در رفتار خوردن و سوء تغذیه» شناسایی گردید. مضامین سازمان دهنده برای رفتارهای تغذیه ای شامل «مصرف غذاهای آماده و طبخ نامناسب»، مضامین خودتنظیمی در رفتار خوردن شامل «وسوسه، هدف و مدیریت وعده های غذایی» و مضامین سوء تغذیه شامل «نارسایی ها و زیاده روی ها» بود. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان می دهد که رژیم غذایی افراد مبتلا به MS با سابقه عود بیماری در زمینه رفتارهای تغذیه ای، خودتنظیمی در رفتار خوردن و سوء تغذیه، دارای برخی نارسایی ها می باشد که ادراک بیماران و متخصصان نقش موثری در عود بیماری دارد. بر این اساس، به نظر می رسد که انجام پژوهش های بیشتر و تدوین مداخلات آموزشی جهت بهبود رژیم غذایی این افراد، لازم و ضروری می باشد.

مقدمه: سندرم متابولیک مجموعه ای از اختلالات شامل چاقی شکمی، عدم تحمل گلوکز، پرفشاری خون، بالا بودن تری گلیسرید (Triglyceride یا TG) و پایین بودن High-density lipoprotein-cholesterol (HDL-c) می باشد که خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی و دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. به تازگی مشخص شده است که سلنیوم می تواند در متابولیسم کربوهیدرات و چربی ها موثر باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مکمل یاری سلنیوم در هموستاز گلوکز و پروفایل لیپیدی زنان مبتلا به سندرم متابولیک انجام شد. روش ها: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور بود و بر روی 70 نفر از زنان مبتلا به سندرم متابولیک در گروه سنی 20 تا 49 سال انجام گرفت. شرکت کنندگان به شکل تصادفی به دو گروه دریافت کننده سلنیوم و دارونما (هر گروه 35 نفر) تقسیم شدند و به مدت 8 هفته، روزانه 200 میکروگرم مکمل سلنیوم یا دارونما دریافت نمودند. نمونه خون ناشتا در ابتدای تحقیق و 8 هفته بعد از مکمل یاری جهت بررسی میزان قند خون ناشتا (Fasting blood sugar یا FBS)، انسولین ناشتا و لیپیدهای سرم گرفته شد. یافته ها: پس از 8 هفته مداخله در دو گروه شرکت کننده، تفاوت معنی داری در هیچ یک از متغیرهای مورد بررسی شامل FBS، انسولین، شاخص مقاومت انسولین (Homeostasis model of assessment-insulin resistance یا HOMA-IR)، شاخص حساسیت انسولین (Quantitative insulin sensitivity check index یا QUICKI)، TG، کلسترول توتال (Total cholesterol یا TC)، HDL-c و Low density lipoprotein-cholesterol (LDL-c) مشاهده نگردید. نتیجه گیری: مکمل یاری 200 میکروگرم سلنیوم به مدت 8 هفته، تاثیری بر شاخص های هموستاز گلوکز و پروفایل لیپیدی شرکت کنندگان مبتلا به سندرم متابولیک ندارد.

مقدمه: کمال گرایی، از جمله ویژگی های شخصیتی است که بعد منفی آن حالت وسواس گونه پیدا می کند و برای فرد و خانواده مشکلات زیادی را به وجود می آورد. علاوه بر کمال گرایی، متغیرهای بسیاری سازگاری زوجین را با دشواری رو به رو می کنند که روش های درمانی مختلف به دنبال کاهش آن ها می باشند. روش ها: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی بود که همراه با دو گروه و به شیوه پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری 40 روزه انجام شد. جامعه آماری شامل 200 زوج بود که در سال 1395 به صورت خودمعرف برای حل مشکلات زناشویی به مرکز مشاوره اورژانس اجتماعی اصفهان (مصلی) مراجعه کرده بودند. گروه مداخله به صورت داوطلبانه از بین مراجعان به کلینیک مشاوره اورژانس اجتماعی انتخاب شدند. زوج درمانی گروهی مبتنی بر واقعیت درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (Acceptance and commitment therapy یا ACT) به تفکیک برای هر دو گروه طی 8 جلسه دو ساعته انجام گردید. داده ها به وسیله پرسش نامه های کمال گرایی و تعدیل نیازها جمع آوری شد و در نهایت، با استفاده از آزمون Repeated measures ANOVA در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: تفاوت معنی داری بین میزان اثربخشی زوج درمانی گروهی مبتنی بر واقعیت درمانی و روش ACT بر کمال گرایی سازگارانه وجود نداشت، اما در کمال گرایی ناسازگارانه تفاوت معنی داری مشاهده شد (050/0 > P). همچنین، تفاوت معنی داری بین میزان اثربخشی زوج درمانی گروهی مبتنی بر واقعیت درمانی و شیوه ACT بر تعدیل نیازهای زوجین وجود داشت (050/0 > P). نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان می دهد که زوج درمانی مبتنی بر واقعیت درمانی، در کاهش کمال گرایی ناسازگار و روش ACT در تعدیل نیازهای زوجین موثر می باشد. بنابراین، می توان در مشاوره های زوجی از این دو رویکرد بهره برد.

مقدمه: ناهنجاری های مادرزادی، یکی از علل ناتوانی و مرگ نوزادان است. پژوهش حاضر به منظور تعیین میزان بروز ناهنجاری های مادرزادی عمده و ارتباط آن ها با برخی عوامل مرتبط در نوزادان در بدو تولد انجام شد. روش ها: در این مطالعه مقطعی، تمام نوزادان متولد شده در بیمارستان های استان چهارمحال و بختیاری در سال 1395، از نظر وجود ناهنجاری مادرزادی عمده در بدو تولد مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات ثبت شده در پرونده شامل مشخصات والدین و نوزاد بود که از سامانه مادر و نوزاد استخراج گردید. داده ها با استفاده از مدل خطی تعمیم یافته (Poisson regression) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از 19666 نوزاد مورد بررسی، 63 نوزاد (2/3 در هزار) دچار ناهنجاری مادرزادی عمده در بدو تولد بودند. در مدل خام، ارتباط معنی داری بین متغیرهای سن جنینی نوزاد، وزن و قد نوزاد و دور سر نوزاد هنگام تولد با بروز ناهنجاری مادرزادی وجود داشت. در برازش مدل 1، ارتباط معنی داری بین محل سکونت با بروز ناهنجاری مادرزادی مشاهده شد و در برازش مدل 2، بروز ناهنجاری مادرزادی با سن جنینی نوزاد، وزن نوزاد و دور سر نوزاد هنگام تولد مرتبط بود. نتیجه گیری: در تعدادی از ناهنجاری های مادرزادی، با تشخیص اولیه و درمان می توان از ایجاد ناتوانی و معلولیت پیشگیری کرد. بنابراین، تاکید بر آموزش همگانی جهت در نظر گرفتن سن مناسب بارداری، تغذیه مناسب قبل از بارداری و در دوران بارداری و تاکید بر مراقبت های قبل از بارداری و حین بارداری به منظور پیشگیری از بروز ناهنجاری های مادرزادی، الزامی به نظر می رسد.

مقدمه: لواشک همواره محصولی پرطرفدار به ویژه در بین کودکان بوده است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تاثیر ریزجلبک اسپیرولینا (آرتروسپیرا) پلاتنسیس در فرمولاسیون لواشک کیوی با هدف امکان تولید میان وعده ای سالم و با ارزش تغذیه ای بالا بود. روش ها: در این مطالعه، از پودر ریزجلبک در سطوح صفر، 5/0، 75/0، 1 و 5/1 درصد برای تولید نمونه ها استفاده گردید. سپس آزمون های فیزیکوشیمیایی و آزمون حسی انجام شد. داده های به دست آمده در نرم افزار Minitab مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: اختلاف معنی داری در میزان خاکستر و فیبر نمونه ها وجود نداشت (05/0 < P). پایین ترین pH در نمونه شاهد و بالاترین میزان در نمونه حاوی 5/1 درصد آرتروسپیرا مشاهده شد. با افزایش ریزجلبک، میزان پروتیین و آهن در نمونه ها افزایش یافت و یک روند کاهشی در میزان ویتامین C مشاهده گردید (05/0 > P). روشنایی و رنگ زرد نمونه ها با افزایش آرتروسپیرا، کاهش و رنگ سبز نمونه ها در مقایسه با نمونه های شاهد، افزایش نشان داد (05/0 > P). استفاده از مقادیر بالاتر ریزجلبک (5/1درصد)، سبب کاهش سفتی بافت نسبت به اکثر نمونه ها شد (05/0 > P). ارزیابی حسی نشان داد که اندک اختلاف معنی داری در برخی از شاخص ها به ویژه در نمونه حاوی 5/1 درصد ریزجلبک نسبت به سایر نمونه ها وجود داشت (05/0 > P). نتیجه گیری: با استفاده از ریزجلبک اسپیرولینا (آرتروسپیرا) پلاتنسیس تا حداکثر 1 درصد در فرمولاسیون لواشک کیوی، محصول تولید شده در کنار ارزش تغذیه ای بالا، ویژگی های کیفی قابل قبولی را نیز دارا می باشد. بنابراین، فرآورده مذکور می تواند به عنوان میان وعده ای دارای ارزش تغذیه ای بالا در مقایسه با تنقلات پرکالری و با ارزش غذایی پایین رایج، به ویژه برای کودکان پیشنهاد گردد.

مقدمه: میزان آگاهی افراد از عوامل خطر بیماری و راهکارهای پیشگیری از آن، تاثیر بسزایی در پیشگیری و درمان بیماری ها دارد. با توجه به شیوع بالای سرطان در کشور، پژوهش حاضر با هدف تعیین آگاهی و اعتقادات بهداشتی کارمندان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص سرطان کولورکتال و عوامل مرتبط با آن مبتنی بر الگوی اعتقادات بهداشتی انجام گردید. روش ها: در این مطالعه مقطعی، 101 کارمند به روش نمونه گیری خوشه ای از بین چهار دانشکده دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، انتخاب شدند و در تحقیق شرکت کردند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته روا و پایا شده شامل سوالات دموگرافیک و سازه های الگوی اعتقاد بهداشتی و رفتار بود. داده ها با استفاده از آزمون های Independent t، One-way ANOVA و ضریب همبستگی Pearson در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. 050/0 > P سطح معنی داری در نظر گرفته شد. یافته ها: میانگین نمرات آگاهی شرکت کنندگان، 37/18 ± 80/66 به دست آمد که 5/48 درصد دارای آگاهی ضعیف، 7/28 درصد دارای آگاهی متوسط و بقیه دارای آگاهی بالا از سرطان کولورکتال بودند. منافع درک شده و حساسیت درک شده به ترتیب بیشترین و کمترین میانگین را به خود اختصاص دادند. افزایش سن، سابقه فامیلی سرطان و تحصیلات، از جمله عوامل موثر در آگاهی کارمندان در مورد سرطان کولورکتال بود. نتیجه گیری: با توجه به این که سطح آگاهی حدود نیمی از کارمندان در مورد سرطان کولورکتال ضعیف بود، پیشنهاد می شود برنامه هایی در خصوص تغییر رفتار افراد در جهت پیشگیری از بروز این سرطان اجرا گردد تا در کنار افزایش آگاهی و بهبود اعتقادات سلامت، کاهش هرچه بیشتر بروز این بیماری اتقاق بیفتد.

مقدمه: هدف از انجام پژوهش حاضر، کاهش قند مصرفی در تهیه لوز و ارتقای ارزش غذایی آن با استفاده از استویوزید و ریزجلبک اسپیرولینا پلاتنسیس بود. روش ها: در این مطالعه، تاثیر سطوح جایگزینی شکر با استویوزید-ایزومالت (100-صفر درصد)، سطوح جایگزینی مغز بادام با ریزجلبک اسپیرولینا پلاتنسیس (100-صفر درصد) و دمای پخت (70-50 درجه سانتی گراد) بر دانسیته و سفتی بافت لوز رژیمی بررسی گردید. فرمولاسیون لوز رژیمی غنی شده با استفاده از روش سطح پاسخ (RSM یا Response surface methodology) در قالب طرح مرکب مرکزی و نرم افزار Design-Expert بهینه سازی شد. پس از تعیین نقطه بهینه، نتایج به دست آمده از ویژگی های فیزیکوشیمیایی و بافتی در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: دانسیته تیمارها با کاهش درصد جایگزینی اسپیرولینا کاهش یافت. اثر متقابل بین استویوزید-ایزومالت و اسپیرولینا نشان داد که کاهش سطوح جایگزینی شکر با استویوزید-ایزومالت، باعث افزایش سفتی تیمارها می شود. روند تغییر سفتی بافت با افزایش سطوح جایگزینی اسپیرولینا، ابتدا کاهشی و سپس افزایشی بود. فرمول بهینه لوز رژیمی به صورت 76 درصد استویوزید-ایزومالت، 57 درصد اسپیرولینا و دمای پخت 70 درجه سانتی گراد و 39 درصد استویوزید-ایزومالت، 100 درصد اسپیرولینا و دمای پخت 62 درجه سانتی گراد پیش بینی شد. مقایسه بین نمونه بهینه و نمونه شاهد نشان داد که محتوای پروتیین، کلسیم و آهن لوز بهینه بالاتر از نمونه شاهد بود (0500/0 > P). نتیجه گیری: با استفاده از استویوزید، می توان میزان قند موجود در فرمول لوز را کاهش داد و غنی سازی آن با استفاده از اسپیرولینا پلاتنسیس، ویژگی های تغذیه ای آن به نحو مطلوبی ارتقا می یابد.

مقدمه: افسردگی پس از زایمان (Postpartum depression یا PPD)، شایع ترین اختلال روانی پس از زایمان و با عوارض جدی برای مادر، کودک و خانواده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مرتبط با PPD در چارچوب مدل تعیین کننده های اجتماعی سازمان بهداشت جهانی انجام گرفت. روش ها: در این مطالعه مروری، کلید واژه «افسردگی پس از زایمان» به زبان های فارسی و انگلیسی در بازه زمانی سال های 2010 تا 2020، در پایگاه های علمی داخلی و خارجی Scientific Information Database (SID)، PubMed، ProQuest، Elsevier و Scopus جستجو گردید و با توجه به معیارهای ورود، 38 مقاله انتخاب شد. یافته ها: 31 عامل در دو بعد «عوامل ساختاری و عوامل بینابینی» استخراج گردید. ارتباط بین PPD و عواملی همچون وضعیت اقتصادی-اجتماعی، نژاد و محل سکونت، حمایت اجتماعی درک شده، رضایت از ازدواج، خشونت خانگی، سابقه افسردگی و اختلالات روان پزشکی، فشارهای روانی و استرس های روزانه و خودکارامدی شیردهی در مقالات تایید شد. نوع بارداری، عوارض و مشکلات دوران بارداری، زایمان زودرس و کم وزنی نوزاد در بدو تولد، از جمله عوامل موثر بر PPD به شمار می رود. تغدیه صحیح با شیر مادر، نقش مهمی در کاهش افسردگی مادر داشت. ارتباطی بین وجود PPD با روابط عاطفی مادر با نوزاد و پیامدهای نوزادی مشاهده گردید. از سوی دیگر، ارتباط معنی دار و مثبتی بین بیماری و اختلالات نوزادی در چهار هفته اول با PPD وجود داشت. آموزش و کیفیت مراقبت دوران بارداری و پس از زایمان نیز با PPD مرتبط بود. نتیجه گیری: نتیجه مرور تحقیقات پیشین، بیانگر قابلیت مدل سازمان بهداشت جهانی در تعیین کننده های اجتماعی در حوزه PPD می باشد.