تحقیقات نظام سلامت حکیم (حکیم)
سال:1399 | دوره:23 | شماره:1 (پیاپی 88) |تعداد مقالات:14

مقدمه ارزشیابی فعالیت های پژوهشی به روش Peer Review، به منظور ارزشیابی کیفیت تحقیقات انجام می شود. مقاله ی حاضر، نتایج حاصل از ارزشیابی مراکز تحقیقاتی منتخب در ایران را با این شیوه ارایه نموده است. روش کار مطالعه ی حاضر به روش Peer Review و با حضور 106 استاد داخلی و 15 استاد خارجی، در محل مرکز تحقیقات صورت گرفت. ارزشیابی در چهار حیطه ی رهبری، ساختار، محصولات تحقیق و اثرگذاری انجام شد. کلیه ی مراکز تحقیقاتی دارای ردیف بودجه ی مستقل و یا رتبه ی برتر در ارزشیابی کمی سالیانه ی فعالیت های پژوهشی در بازه ی زمانی 1397-1394 مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها بیشترین نقاط ضعف مراکز در حیطه ی رهبری (پراکنده کاری و فعالیت های موازی و جزیره ای) و اثرگذاری (عدم کارایی مناسب زنجیره ی انتقال دانش) و بیشترین نقاط قوت مربوط به حیطه ی تولید علم (افزایش کمی و کیفی مقالات و استنادات) بود. در بخش ساختار، عدم توجه به فعالیت های فناورانه و غیر کاربردی بودن تحقیقات و نیز ناکافی بودن فضای فیزیکی از مهم ترین نقاط ضعف قلمداد شد. نتیجه گیری در ارزشیابی کیفی فعالیت های پژوهشی، بررسی حیطه های رهبری، ساختار و به خصوص اثرگذاری، از اهمیت به سزایی برخوردار بوده و اصلاح فرآیندهای مرتبط با آن، از طریق تعامل با صاحب نظران میسر می باشد.

مقدمه تغییر در گرایش دانشجویان پزشکی در انتخاب تخصص، باعث نگرانی هایی برای سیاست گذاران بخش سلامت گردیده است. در سال های اخیر، تقاضا برای تخصص رادیولوژی بسیار بالا و برای تخصص داخلی، بسیار کم بوده است. مطالعه ی حاضر، با هدف بررسی عوامل تاثیرگذار بر انتخاب رشته ی دستیاران داخلی و رادیولوژی انجام شد. روش کار مطالعه ی توصیفی-مقطعی حاضر، به منظور بررسی دلایل انتخاب رشته ی تخصصی، روی 112 دستیار داخلی و رادیولوژی در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، در سال 1398 به انجام رسید. داده ها با استفاده از پرسش نامه ای 16 ماده ای جمع آوری گردید. روایی و پایایی پرسش نامه، بررسی و تایید شد. از روش های آمار توصیفی و آزمون من-ویتنی برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها به طور کلی، سه عامل بالابردن دانش و انجام بهتر درمان، علاقه ی شخصی و آینده ی مناسب شغلی، به ترتیب با میانگین 23/4، 90/3 و 74/3، مهم ترین عوامل موثر در انتخاب تخصص بودند. مقایسه ی نظرات دستیاران نشان داد که سه عامل راحتی و نداشتن اورژانس (با میانگین 90/3 در مقابل 36/2، 0001/0=P)، موقعیت اجتماعی (میانگین 71/3 در مقابل 98/2، 0001/0=P) و درآمد بالا (میانگین 76/3 در مقابل 97/2، 0001/0=P) به طور معنی داری در انتخاب رشته ی دستیاران رادیولوژی از اهمیت بالاتری برخوردار بودند. درحالی که عامل جامعیت رشته و امکان ادامه تحصیل (01/4 در مقابل 43/3، 003/0=P) به طور معنی داری در انتخاب رشته ی دستیاران داخلی اهمیت بالاتری داشت. نتیجه گیری یافته های مطالعه ی حاضر نشان داد که راحتی و نداشتن اورژانس، موقعیت اجتماعی و درآمد بالا، از عوامل موثر در گرایش دانشجویان پزشکی به تخصص رادیولوژی می باشند. شناسایی و تعیین عوامل موثر در گرایش دانشجویان پزشکی به انتخاب تخصص های رادیولوژی و داخلی، اطلاعات مهمی برای سیاست گذاران سیستم سلامت فراهم می آورد.

مقدمه طی سال های اخیر، یکی از مهم ترین سیاست های اصلی کاهش سزارین، ترویج زایمان طبیعی بوده که یکی از هفت برنامه ی طرح تحول نظام سلامت است. از آن جایی که این سیاست به لحاظ محتوا و بعد، تا حدودی متمایز از سایر سیاست ها در این زمینه است، تحلیل و بررسی بیشتر آن ضروری می نماید. روش کار مطالعه ی حاضر بر پایه ی چارچوب مفهومی مثلث سیاست گذاری والت و گیلسون انجام شد. این مدل، چهار بخش کلی محتوا، زمینه، ذی نفعان و فرآیند سیاست گذاری را پوشش می دهد. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه با کارشناسان و مسیولین مامایی وزارت بهداشت و متولیان طرح تحول سلامت، بحث های گروهی متمرکز با گروه های مختلف و بررسی اسناد وزارتی و اطلاعات بیمارستانی جمع آوری گردید. یافته ها یافته های مطالعه براساس زمینه ی سیاست، محتوای سیاست، فرآیند سیاست گذاری و نقش آفرینانی که سهم به سزایی در طراحی و پیاده سازی این سیاست داشتند، طبقه بندی گردید. نتیجه گیری سیاست ترویج زایمان طبیعی، مورد حمایت اکثر مسیولین سیاسی و بهداشتی کشور بوده و در راستای کاهش میزان سزارین، عملکرد قابل قبولی داشته است. در راستای سیاست های جمعیتی و پیشگیری از عوارض سزارین، حمایت و ادامه ی این سیاست می تواند نتایج خوبی در سلامت مادران و نوزادان و همچنین تحقق سیاست های جمعیتی داشته باشد.

مقدمه سیاست وزارت بهد اشت د ر راستای صرفه جویی ارزی و حمایت از سلامت و صنعت د اروسازی کشور، محد ود یت و حتی ممنوعیت وارد ات د اروهای مشابه تولید د اخل است. برخی شرکت های د ارویی، پزشکان و بیماران، متقاضیان وارد ات د ارو هستند و مقاومت سازمان غذا و د ارو، موجب اعتراض آن ها شد ه است. هد ف از مطالعه ی حاضر، بررسی کارایی و تاثیر سیاست اعمال محد ود یت وارد ات بر صنایع د ارویی ایران بود. تحقیق حاضر بر آن بود تا تاثیر محد ود کرد ن وارد ات را بر فروش تولید د ارویی د اخل مشخص نماید. پژوهش د ر حیطه ی مطالعات کاربرد ی و توصیفی پیمایشی بود. روش کار پژوهش حاضر د ر د و فاز کمی و کیفی انجام شد. د ر فاز کمی، میزان فروش د اروهای وارد اتی و تولید د اخل، پیش و پس از محد ود یت وارد ات، با استفاد ه از آمارنامه ی د ارویی سال 97-91 بررسی شد. د ر فاز کیفی، د ید گاه های شش نفر از کارشناسان و سیاست گذاران سازمان غذا و د ارو و شش نفر از مد یران شرکت های د اروسازی از طریق مصاحبه ی نیمه ساختاریافته، مورد سنجش و تحلیل قرار گرفت. یافته ها بررسی تمامی د اد ه های کمی و کیفی و مطالعه ی د اروهای مشمول محد ود یت د ر هر گروه د رمانی نشان د اد که اعمال این سیاست موجب افزایش فروش تولید د اخل گرد ید ه، اما د ر مورد فرآورد ه هایی چون د اروی تالاسمی، به د لیل حمایت انجمن بیماران خاص، افزایش فروشی مشاهد ه نشد ه است. نتیجه گیری افزایش بیش از پیش محد ود یت های وارد ات د ارو و حتی ممنوعیت، نمی تواند به لحاظ عملی سیاست مناسبی تلقی شد ه و تنها موجب نامتعاد ل تر شد ن اقتصاد د اخلی، ایجاد انحصار و گسترش قاچاق و فساد اقتصاد ی می شود.

شناسایی چالش ها و موانع موجود در استقرار و اجرای موفق سامانه ی یکپارچه ی بهداشت از دید کاربران محیطی و ستادی می تواند اطلاعات ارزشمندی را برای مجریان و سیاست گذاران سطوح استانی و ملی فراهم نماید. روش کار تحقیق حاضر، مطالعه ای کیفی بود. داده ها از طریق مصاحبه ی نیمه ساختاریافته تا رسیدن به مرحله ی اشباع اطلاعات ادامه یافت. نمونه گیری به صورت هدفمند در سال 1397 از میان اعضای تیم ارایه دهندگان خدمت، کارشناسان و مدیران ستادی مرکز بهداشت جنوب تهران و معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی متعارف و با استفاده از نرم افزار MAXQDA انجام گرفت. یافته ها تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه منجر به ظهور 504 کد اولیه و هشت طبقه گردید. مضامین حاصل شده شامل تعریف سامانه، نظر شرکت کنندگان در خصوص سامانه، مزایای طرح، معایب طرح، اجرای سراسری در کشور، چالش های اجرای موفق برنامه، شرایط اجرای طرح و پیشنهاد برای رفع مشکلات موجود بود. نتیجه گیری نتایج مطالعه ی انجام شده نشان داد که سامانه ی یکپارچه ی ثبت پرونده های الکترونیک سلامت، برای ارتقای نظام سلامت کشور ضروری است، اما مشکلاتی پیرامون راه اندازی و اجرا و همچنین برنامه نویسی سامانه وجود دارد که رفع آن ها نیازمند هماهنگی و همکاری در سطوح مختلف اجرایی است. همچنین، شرکت کنندگان تجربه ی دانشگاه علوم پزشکی تهران را در صورت رفع مشکلات و نواقص سامانه، قابل تعمیم به کل کشور دانستند.

مقدمه امروزه ارزشیابی، تقریبا مرکز ثقل همه ی سیاست ها و راهبردهای کیفیت آموزشی محسوب می شود. هدف از پژوهش حاضر، ارزشیابی برنامه ی آموزش پیش از ازدواج سازمان بهزیستی و ارزیابی فاصله ی آن تا وضعیت مطلوب، از دیدگاه تصمیم گیرندگان ستادی و استانی برنامه بود. روش کار مطالعه ی کاربردی حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی و کمی بود. جامعه ی آماری پژوهش متشکل از مدیران و کارشناسان ستادی، معاونین پیشگیری و کارشناسان استانی برنامه و تعداد کل نمونه، 70 نفر بود. ابزار پژوهش، چهار مقیاس محقق ساخته متناسب با هریک از گروه های نمونه با طیف نمره گذاری چهارنقطه ای لیکرت بود و گویه هایی در بخش های زمینه، درون داد، فرآیند، نتایج، تاثیرات کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برنامه داشت که پس از بررسی ویژگی های روان سنجی، در اختیار هریک از گروه های نمونه جهت ارزشیابی برنامه ی آموزش پیش از ازدواج قرار گرفت. تجزیه وتحلیل اطلاعات بر اساس تحلیل شکاف، با استفاده از نمرات معیار اصلاح صورت گرفت. یافته ها طبق نمرات کل معیار اصلاح، بخش زمینه در شاخص های پیشینه ی طراحی و اقدامات توجیهی و راهبرد سازمانی، بخش درون داد در شاخص های آیین نامه، محتوا و بودجه و بخش محصول در شاخص تاثیرات بلندمدت دارای مطلوبیت نسبتا پایین و بیشترین نیاز به اصلاح بود. نتیجه گیری با توجه به اولویت اصلاحات، مهم ترین اقدام در بازبینی برنامه، تمرکز بر بازطراحی و تقویت زیرساخت ها، هدف گذاری مجدد و تعیین راهبردهای سازمانی برای برنامه می باشد که شایسته است با استفاده از تجربیات علمی و اجرایی کشوری و نتایج نیازسنجی آموزشی صورت گیرد.

مقدمه یکی از راه های کاهش معضل چندوجهی اعتیاد در جامعه، که عوامل مختلف فردی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در گسترش آن دخالت دارند، کنترل زنجیره ی تامین مواد مخدر است. در مطالعه ی حاضر، کاهش آسیب تریاک در ایران از طریق کنترل زنجیره ی تامین، با عنایت به تجربه ی توزیع کوپنی تریاک پیش از انقلاب، مورد بررسی قرار گرفت. روش کار در مطالعه ی موردپژوهی حاضر، با استفاده از تکنیک بررسی رویداد های بحرانی، مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 15 نفر از متخصصین، صاحب نظران و تصمیم گیران فعلی و اسبق به انجام رسید و سپس، به دنبال مرور اسناد موجود، کلیه ی داده ها کدگذاری و دسته بندی شد. یافته ها یافته های حاصل از کدگذاری و مرور اسناد در دو قسمت کلی ارایه شد. نتایج مربوط به سیاست ها و فرآیند اجرایی کاهش آسیب پیش از انقلاب شامل وضعیت تریاک از مرحله ی فرآوری و کشت تا توزیع و نقاط قوت و ضعف آن و نتایج مربوط به وضعیت کاهش آسیب پس از انقلاب شامل بررسی چالش های موجود، اقدامات در دست اجرا (از جمله بنیاد های مردم نهاد جهت ترک تریاک، کلینیک های درمان سوء مصرف مواد مخدر و. . . ) توسط دولت و نقاط قوت و ضعف آن بود. نتیجه گیری با توجه به یافته های پژوهش حاضر، به نظر می رسد پیگیری طرح توزیع مواد مخدر دولتی و تکرار تجربه ی توزیع تریاک در داروخانه، نسبت به وضعیت مراکز ترک اعتیاد کنونی، راهکار مناسب تری جهت کاهش آسیب تریاک در جامعه ی ایران نباشد.

مقدمه ترجمان دانش سیاست گذاری و مدیریت سلامت، فرآیند تولید، تبادل و استفاده از شواهد علمی برای تصمیم گیری، سیاست گذاری و مدیریت سازمان های بهداشتی و درمانی است. دانش و شواهد علمی به خوبی میان پژوهشگران و سیاست گذاران تبادل نمی شود. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع ترجمان دانش در حوزه ی سیاست گذاری و مدیریت سلامت انجام شد. روش کار مطالعه ی حاضر با روش مرور حیطه ای، در بهار 1399 در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. کلیه ی مقالات منتشر شده در زمینه ی موانع ترجمان دانش در سیاست گذاری و مدیریت سلامت در بازه ی زمانی 1 ژانویه 1995 تا 31 دسامبر 2019 میلادی در نه پایگاه داده ای جستجو و جمع آوری شدند. در نهایت، 58 مقاله با روش تحلیل موضوعی با استفاده از نرم افزار MAXQDA 10 تحلیل شد. یافته ها تعداد 76 مانع ترجمان دانش سیاست گذاری و مدیریت سلامت شناسایی و در هفت دسته ی موانع مرتبط با ویژگی های بخش بهداشت و درمان، سازمان های بهداشتی و درمانی، دانش سیاست گذاری و مدیریت سلامت، تولید کننده ی دانش، استفاده کننده ی دانش، تکنولوژی انتقال دانش و ارتباط میان تولید کننده و استفاده کننده ی دانش، دسته بندی شدند. عدم دسترسی تولیدکنندگان و استفاده کنندگان به پایگاه های اطلاعات و شواهد، کمبود وقت برای تبادل و استفاده از دانش، کمبود منابع، آگاهی و دانش ضعیف کارکنان، حمایت کم سیاست گذاران از پژوهشگران، انگیزه ی کم پژوهشگران برای تبادل دانش، آموزش ناکافی و عدم درک ارزش شواهد پژوهشی، در عمل بیش ترین موانع ذکر شده در ترجمان دانش سیاست گذاری و مدیریت سلامت بودند. نتیجه گیری شکاف میان تیوری و عمل در سیاست گذاری و مدیریت سلامت زیاد است و موانع متعددی در زمینه ی ترجمان دانش سیاست گذاری و مدیریت سلامت وجود دارد. سیاست گذاران و مدیران نظام سلامت باید اقدامات جدی را برای استفاده ی بهینه از دانش سیاست گذاری و مدیریت سلامت برای بهبود عملکرد سازمان های بهداشتی و درمانی به کار گیرند.

مقدمه مصرف سیگار به عنوان دروازه ی ورود به مصرف مواد مخدر و رفتارهای پرخطر دیگر در نظر گرفته شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تصاویر (خنثی و هشداردهنده) بسته بندی محصولات دخانی بر الگوی امواج مغزی افراد سیگاری انجام شد. روش کار روش تحقیق پژوهش حاضر، نیمه تجربی بود. جامعه ی آماری پژوهش مشتمل بر کلیه ی دانشجویان پسر دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 97-1396 بود. ابتدا با استفاده از اعلام فراخوان و پرسش نامه ی استاندارد مصرف سیگار، دانشجویان سیگاری شناسایی شدند. از این افراد به صورت همزمان در باندهای فرکانسی آلفا پیک، تتا، آلفا، SMR و بتا، ثبت الکتروانسفالوگرافی کمی به عمل آمد. سپس داده ها با روش تحلیل اندازه گیری مکرر، تجزیه و تحلیل و کلیه ی مراحل توسط نرم افزار SPSS نسخه ی 21 محاسبه گردید. یافته ها نتایج نشان داد که اثر اصلی موقعیت ثبت (F = 46/12, P < 0/001)، اثر اصلی باند فرکانسی (F = 88/58, P <0/001) و اثر تعاملی موقعیت ثبت و باند فرکانسی (F = 5/96, P < 0/001) معنی دار بود؛ بدین معنا که تصاویر هشدار دهنده تاثیر بیشتری نسبت به تصاویر خنثی داشت و میانگین بتا برای تصاویر هشداردهنده 21/10، خنثی 03/8 و استراحت 25/7 بود. نتیجه گیری طراحان باید در مورد ساختار پیام های هشداری روی پاکت های سیگار، مثل طرح، اندازه و نوع تصویر تجدید نظر کرده و مواردی مانند تکراری بودن تصویر، خنثی بودن تصویر و جلب توجه کم پیام نسبت به جذابیت برند، اصلاح شود.

مقدمه نظام های سلامت، همواره به دنبال عملکرد برتر هستند. مراقبت های ادغام یافته ی سلامت، راه حل قابل توجهی جهت ارتقای کیفیت خدمات و کاهش هزینه های نظام سلامت می باشند. ادغام خدمات سلامت روان، به منظور شناسایی و درمان به موقع زنان در معرض خطر اختلالات روان پزشکی، برای کارشناسان بهداشت باروری و نیز بهداشت روان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روش کار پژوهش حاضر، مطالعه ای مداخله ای از نوع کارآزمایی در عرصه بود که جهت طراحی و ارزیابی یک مدل ادغام یافته ی سلامت روان در دوران بارداری، روی 206 زن باردار (105 زن در گروه مداخله و 101 زن در گروه کنترل) مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی در شهرستان کاشان به انجام رسید. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه های وضعیت زناشویی و سلامت عمومی، مصاحبه ی علایم روانی و بررسی سابقه ی سلامت روان مادر و خویشاوندان درجه یک بود. جهت مادران باردار گروه مداخله، اقدامات روان شناختی و درمان های دارویی پیش بینی شده، ارایه گردید. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS-22، محاسبه ی ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T تحلیل گردید. یافته ها مادران باردار در سه گروه پرخطر، خطر متوسط و کم خطر دسته بندی شدند. اقدامات لازم منطبق با مدل برای هر گروه از مادران ارایه گردید. با شروع مداخلات روان شناختی در گروه مداخله، خرده مقیاس شکایت جسمانی سازی، کاهش معناداری را 007/0 P-value = نسبت به گروه کنترل نشان داد. بهبود سلامت، به دنبال اقدامات پیش بینی شده در سطح اول مراقبت های بهداشتی اولیه ی باروری، حاصل گردید و تنها 5درصد مادران نیاز به مداخلات از سطح تخصصی داشتند. نتیجه گیری مدل ادغام خدمات سلامت روان در مراقبت های بهداشتی اولیه بارداری، با شناسایی اختلالات سلامت روان مادر باردار و انجام اقدامات توسط اولین سطح ارایه دهنده ی خدمات بارداری می تواند به مدیران، سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان نظام سلامت جهت بهبود سلامت و کاهش هزینه به منظور ارتقای سلامت مادران و در نهایت، دستیابی به اهداف توسعه ی پایدار کمک نماید.

مقدمه حفظ و ارتقای ظرفیت منابع سلامت، یکی از عوامل اساسی برای کاهش بحران های سلامت، رشد و توسعه ی پاید ار است. با توجه به اهمیت تاثیر منابع سلامت بر وضعیت سلامت و همچنین، توزیع نابرابر منابع سلامت، که منجر به نتایج متفاوت بر وضعیت سلامت شد ه، هد ف اصلی مطالعه ی حاضر بررسی تاثیر منابع سلامت بر وضعیت سلامت د ر ایران است. روش کار مطالعه ی کاربرد ی حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و از حیث انجام، از نوع همبستگی است که با استفاد ه از مد ل تصحیح خطای برد اری د ر سطح ملی، برای ایران انجام شد. د اد ه های مطالعه از نوع سری زمانی سالانه و متلعق به سال های 2017-1990 بود که از پایگاه د اد ه ای بانک جهانی و سال نامه های آماری مرکز آمار ایران استخراج گرد ید. برآورد مد ل تحقیق و آزمون های مورد نیاز، د ر نرم افزار Eviews 10 صورت گرفت. یافته ها نتایج نشان د اد که اگر عرضه ی پزشک د ر سال گذشته یک د رصد افزایش یابد، نرخ امید زند گی 11/0د رصد رشد می کند. همچنین، با افزایش یک د رصد ی متغیرهای د رآمد ناخالص ملی، مخارج سلامت و متوسط سال های تحصیل، امید زند گی به ترتیب 0005/0، 001/0 و 04/0د رصد افزایش می یابد. نتیجه گیری عرضه ی پزشک، د رآمد ناخالص ملی، مخارج سلامت و متوسط سال های تحصیل، تاثیر مثبتی بر امید زند گی د ر ایران د ارند؛ بنابراین، اتخاذ سیاست های افزایش بهینه ی عرضه پزشک که منجر به تقاضای القایی نگرد د و همچنین، تصویب و اجرای قوانین جهت جلوگیری از تقاضای القایی، می تواند منجر به بهبود وضعیت سلامت د ر ایران گرد د.

مقدمه گروسمن در زمینه ی تقاضای بهداشت و سلامت چنین فرض می کند که اعضای خانوار با ترکیب دو نهاده ی مراقبت های پزشکی و زمان، به تولید کالای سلامتی می پردازند و تحصیلات نیز به عنوان یک متغیر محیطی، بازده سرمایه گذاری در سلامت را افزایش می دهد. روش کار در مطالعه ی حاضر، با استفاده از داده های دوره ی 1396-1393 مرکز آمار برای خانوارهای شهری و روش میانگین گیری مدل بیزینی (BMA)، اثر تحصیلات بر هزینه های دارو و محصولات پزشکی، سرپایی، دندان پزشکی و روان پزشکی مورد برآورد قرار گرفت. یافته ها نتایج نشان داد که اثر افزایش تحصیلات بر هزینه های سرپایی و دندان پزشکی به مراتب قوی تر از هزینه های دارویی است. در مورد هزینه های روان پزشکی، اثر مذکور تنها برای تحصیلات فوق لیسانس و دکتری با اهمیت بود. به علاوه در اغلب این موارد، تحصیلات همسر اهمیت بیش تری نسبت به تحصیلات سرپرست مرد داشت. متغیر طبقه ی درآمدی، هرچند بیش ترین اثر را به ترتیب بر هزینه های دندان پزشکی، سرپایی و دارویی داشت، اما اثر آن بر هزینه های روان پزشکی، به لحاظ احتمال شمول و اندازه ی ضریب، بسیار ناچیز بود. لذا، موقعیت بالای تحصیلی و اجتماعی، نقش با اهمیت تری نسبت به درآمد در رجوع بیماران به روان پزشکان داشت. بیمه ی خانوار، بر مخارج دندان پزشکی و روان پزشکی تاثیرگذار نبود، اما موجب کاهش هزینه های سرپایی و افزایش مخارج دارویی گردید. لذا، بیش ترین مخاطره ی اخلاقی بیمه ها مربوط به هزینه های دارویی بود. نتیجه گیری تحصیلات بالاتر منجر به افزایش مخارج مراقبت های سلامتی و درمانی می گردد. بنابراین، با بهبود شرایط تحصیلی برای خانوارهای کم درآمد و کم سواد، می توان به ارتقای سلامت جامعه کمک شایانی نمود تا خانوارها از سطح سلامت بالاتری برخوردار شوند.

مقدمه قابلیت هایی چون امکان ارایه ی خدمات بهداشتی-درمانی با هزینه ی مناسب در هر زمان و مکان، در چارچوب سلامت الکترونیک، منجر به توسعه ی مفهوم جدیدی با عنوان سلامت همراه شده است. مطالعه ی حاضر، با رویکرد ترکیبی کمی-کیفی، با هدف شناسایی و اولویت بندی موانع ارایه ی خدمات سلامت همراه و ارایه ی راهکارهایی برای کاهش این موانع، در دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1397 به انجام رسید. روش کار پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به صورت اکتشافی-تحلیلی انجام شد. ابتدا داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و انجام مصاحبه های عمیق با خبرگان حوزه ی سلامت الکترونیک گردآوری شد. سپس، پرسش نامه ی مقایسات زوجی تنظیم و توسط 24 نفر خبره با تخصص در سلامت همراه تکمیل و موانع، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار Expert Choice، اولویت بندی شدند. یافته ها در پژوهش حاضر، 27 عامل به عنوان موانع موثر بر ارایه ی خدمت سلامت همراه شناسایی و براساس مدل PESTEL، در قالب پنج گروه دسته بندی شدند. نتایج نشان داد موانع ساختاری-مدیریتی (0/296)، انسانی (0/223)، اقتصادی (0/184)، تکنولوژیک (0/154) و قانونی-حقوقی (0/143) به ترتیب دارای اهمیت بالاتری نسبت به هم هستند. نتیجه گیری یافته ها نشان می دهد فقدان حمایت مدیران ارشد از برنامه های سلامت همراه، مهم ترین مانع در تحقق سلامت همراه است. از این رو، پیش از هر چیز باید با جلب پشتیبانی سطوح عالی مدیریت از سلامت همراه، نسبت به برنامه ریزی برای رفع سایر موانع، با توجه به اولویت آن ها، اقدام کرد.