انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی
سال:1400 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

مقدمه: امروزه روش های متعددی جهت تشخیص بیماری کووید-19 مانند علایم بالینی مرتبط با بیماری و روش های تشخیصی با دقت بالاتر نظیر تصویربرداری سی تی اسکن از ریه ها استفاده می گردد. هدف از انجام این مطالعه دستیابی به یک روش تشخیصی دقیق جهت تشخیص هوشمند و خودکار بیماری کووید-19 با به کارگیری تکنیک های پردازش تصایر سی تی اسکن ریه ها و به کارگیری نتایج این روش به صورت ابزار تشخیصی دقیق به عنوان مکمل دستگاه سی تی اسکن می باشد. روش: با به کارگیری الگوریتم های پردازش تصاویر دیجیتال مانند بخش بندی و استخراج ویژگی از تصاویر و استفاده از روش های مختلف تحلیل آماری بر روی ویژگی های مستخرج از تصاویر، به شناسایی بیماری کووید-19 (دیتای 79 نفر) از طریق تصاویر سی تی اسکن نمونه های مرد و زن دارای سنین مختلف پرداخته و به ارزیابی تاثیراتی که این بیماری روی ریه های افراد مبتلا می گذارد، پرداخته می شود. زمان و مکان انجام پژوهش به ترتیب در بهار سال 1399 و در دانشکده علوم و فناوری های پزشکی واحد علوم و تحقیقات تهران انجام گردیده است. نتایج: این روش هوشمند بر پایه استخراج ویژگی از تصاویر سی تی اسکن ریه ها می تواند بر اساس دسته های مختلف (جنسیت، نوع آسیب ایجاد شده در اثر بیماری) با دقت بالا به تشخیص این بیماری بپردازد. با توجه به بررسی موقعیت درگیری بافت ریه در افراد مبتلا به کووید-19، مشخص گردید که اکثر افراد مبتلا در بخش های تحتانی هر دو ریه دچار تخریب بافت به مقدار بیشتر از لب های میانی و فوقانی شده اند. نتیجه گیری: الگوریتم ارایه شده در این مطالعه با دقت بالا قادر به تشخیص و تمایزپذیری داده های تصاویر اخذ شده از ریه های افراد سالم و بیماران مبتلا به کروناویروس می باشد.

مقدمه: چاقی و فشار خون بالا از مشکلات سلامتی جامعه می باشد هدف این مطالعه تشخیص چاقی و فشار خون بالا در دانش آموزان اصفهانی توسط شبکه عصبی مصنوعی است. روش: تحقیق حاضر یک مطالعه تشخیصی و پیش بینی کننده است که با استفاده از اطلاعات 460 نفر از دانش آموزان 18-7 ساله اصفهانی شبکه عصبی که شامل 11 متغیر ورودی (سن، جنسیت، وزن، قد، دور کمر، شاخص توده بدنی، نسبت دورکمر به قد، چاقی شکمی، فعالیت فیزیکی، ژنتیک و رفتارهای تغذیه ای ناسالم) و سه متغیر خروجی چاقی، فشارخون سیستولیک، فشارخون دیاستولیک، طراحی شد. از دو الگوریتم گرادیان مزدوج و لونبرگ-مارکوارت برای آموزش شبکه استفاده گردید. نتایج: شبکه عصبی منتخب با الگوریتم لونبرگ در تشخیص چاقی و فشار خون دیاستولیک بالا دارای 16 نرون مخفی و در تشخیص فشار خون سیستولیک بالا دارای 14 نرون مخفی می باشد. میزان حساسیت، ویژگی و صحت شبکه در تشخیص چاقی به ترتیب 0/9591، 0/9975، 0/9934 به دست آمد و برای فشار خون سیستولیک بالا به ترتیب 0/8461، 0/9949، 0/9739 و برای فشارخون دیاستولیک بالا به ترتیب اعداد 0/7952، 0/9973، 0/9609 می باشد. ملاحظه شد که شبکه طراحی شده با دقت بالای 95 درصد چاقی را در کودکان و نوجوانان و با دقت بالای 84 و 79 درصد به ترتیب فشارخون سیستولیک و دیاستولیک بالا را تشخیص می دهد. نتیجه گیری: طبق نتایج حاصل شده حدود 83 درصد از نوجوانان چاق دارای فشارخون بالا هستند؛ لذا ضرورت طراحی برنامه های آموزشی در زمینه تغییرات رفتاری از جمله فعالیت فیزیکی همراه با مداخله در برنامه ریزی تغذیه دانش آموزان احساس می شود.

مقدمه: جراحی برداشت حنجره تنها در مان شناخته شده سرطان حنجره است. هدف این مطالعه طراحی و ایجاد برنامه کاربردی خودمراقبتی برای بیمارانی بود که عمل برداشت حنجره انجام داده اند. روش: این پژوهش از نوع توسعه ای-کاربردی بود که در دو مرحله انجام شد. مرحله اول شامل نیازسنجی عناصر داده با استفاده از پرسشنامه توسط 14 نفر از متخصصین گوش و حلق و بینی بود. سپس، نمونه اولیه برنامه کاربردی با زبان جاوا ایجاد شد. در مرحله دوم کاربرد پذیری برنامه کاربردی با استفاده از پرسشنامه استاندارد ارزیابی کاربردپذیری انجام شد. نتایج: یافته های مرحله اول در برگیرنده دو بخش اصلی اطلاعات بالینی و قابلیت های برنامه کاربردی بود. اطلاعات بالینی شامل 14 گروه اصلی و 35 زیرگروه با میانگین نمره 9/9 بود. قابلیت های برنامه کاربردی شامل هشدار، یادآوری، پیام رسانی، شبکه های اجتماعی، نوبت دهی درمانگاه و اتصال به اینترنت بود. بر اساس نظرات شرکت کنندگان تمامی اقلام اطلاعاتی پرسشنامه ضروری اعلام شدند. کاربرد پذیری برنامه کاربردی نیز با میانگین کلی 7/6، در سطح خوب ارزیابی شد. نتیجه گیری: استفاده از برنامه کاربردی خودمراقبتی بیماران پس از برداشت حنجره، به افزایش اطلاعات آنان کمک نموده و انجام خود مراقبتی را تسهیل می نماید؛ لذا می توان انتظار داشت که با استفاده از فناوری و برنامه های کاربردی در حوزه خود مراقبتی بیماران پس از عمل جراحی برداشت حنجره، مراجعه آنان به مراکز بهداشتی-درمانی کاهش یافته و سوالات آموزشی و مراقبتی از کادر درمانی کاهش یابد. هرچند پیشنهاد می گردد در این حوزه با جمعیت بزرگ تر و در استان های مختلف مطالعات بیشتری انجام شود.

مقدمه: فنیل کتونوری یکی از شایع ترین بیماری های متابولیک مغلوب اتوزومال است که با طیف وسیعی از اختلالات عصبی-روانی و عصبی-شناختی، شناخته می شود. بدون ارایه مراقبت های لازم، کنترل و مدیریت، این بیماری می تواند به عقب ماندگی ذهنی شدید و ناهنجاری های عصبی رفتاری منجر شود؛ لذا هدف مطالعه حاضر طراحی و ارایه مجموعه حداقل داده فنیل کتونوری برای معرفی فاکتورهای اثربخش در مدیریت، کنترل و نظارت بیشتر بر این بیماری است. روش: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی-تحلیلی است که در طی دو مرحله انجام شد. در مرحله اول، برای شناسایی عناصر داده مدیریتی و بالینی بررسی جامعی در پایگاه داده های PubMed, Web of Science و Scopus صورت گرفت. سپس، عناصر داده لازم از مطالعات استخراج و در قالب یک پرسشنامه قرار داده شدند در مرحله دوم، 15 متخصص اطفال، تغذیه، روان پزشکی و روانشناسی پرسشنامه طراحی شده را با استفاده از تکنیک دلفی دو مرحله ای تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و نرم افزار SPSS نسخه 23 استفاده گردید. نتایج: در مجموع 133 عنصر داده مدیریتی و بالینی از مطالعات استخراج شدند. این عناصر داده به سه گروه اطلاعاتی و 14 محور تقسیم شدند. مطابق با نظر متخصصان در مورد 125 عنصر داده در 13 محور اجماع و توافق جمعی کسب شد. محور نقص های مادرزادی تنها محوری بود که تمامی عناصر داده آن از مطالعه کنار گذاشته شدند. نتیجه گیری: با توجه به چالش های بالینی و اقتصادی که بیماران فنیل کتونوری با آن مواجهه هستند، تعیین مجموعه حداقل داده ها می تواند امکان کنترل و مدیریت موثر این بیماری، کاهش هزینه ها و مدیریت بهتر اطلاعات این بیماران را فراهم آورد.

مقدمه: سرطان تخمدان به علت تغییرات بدخیم سلول های تخمدان ایجاد می شود. در مطالعات مختلف، سرطان به عنوان یک سیستم بیولوژیکی مطرح شده است که دارای مجموعه ای از خصوصیات است، پس می توان با مدل سازی به ارایه مدلی از این سیستم پرداخت و کمک فراوانی به مطالعه و پیش بینی پدیده های مرتبط با رشد و گسترش سرطان نمود. این پژوهش به مدل سازی و شبیه سازی رشد و گسترش تومور در وضعیت های مختلف سرطان تخمدان و همچنین بررسی فرآیند متاستاز سرطان تخمدان به بافت ها و اندام های دیگر پرداخته است. روش: در این تحقیق، از روش مدل سازی و شبیه سازی و مطالعات کتابخانه ای استفاده شد. ابتدا به طراحی و مدل سازی آناتومی تخمدان، لوله های فالوپ، رحم، گره های لنفاوی اطراف تخمدان ها، کبد و طحال پرداخته شد. سپس وضعیت های مختلف سرطان تخمدان طبق سیستم TNM مدل سازی و شبیه سازی شد. برای انجام مدل سازی و شبیه سازی از نرم افزار NetLogo استفاده شد. نتایج: این پژوهش توسعه مدلی در جهت شبیه سازی، نمایان سازی و پیش بینی رشد و گسترش تومور در وضعیت های مختلف سرطان تخمدان مطابق با سیستم TNM و همچنین فرآیند متاستاز سرطان تخمدان بود. نتیجه گیری: توسعه و بهره گیری از مدل های سرطان تخمدان در وضعیت های مختلف سرطان می تواند با فراهم آوردن امکان مطالعه و بررسی بیشتر، منجر به پیش بینی بهتر توالی رشد و رفتار تومور و انتخاب گزینه درمان بهتر شود.

مقدمه: امروزه استفاده از فناوری اطلاعات سبز، اثرات مثبتی در نظام سلامت به خصوص در زمینه کنترل مصرف بی رویه انرژی، کاهش کاغذبازی، استفاده کم از فناوری و دستگاه های پزشکی و افزایش عملکرد زیست محیطی و اقتصادی دارد. این مطالعه با هدف واکاوی چالش های استقرار فناوری اطلاعات سبز در بیمارستان ها و مراکز درمانی تهیه شده است. روش: این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی بود که در دو مرحله انجام شد. ابتدا با مرور مبانی نظری و مطالعات پیشین از طریق روش مرور متون، چالش های استقرار فناوری اطلاعات سبز در بیمارستان ها و مراکز درمانی شناسایی شدند؛ سپس برای تایید و اولویت بندی چالش های شناسایی شده، این چالش ها در اختیار 21 نفر از خبرگان دانشگاهی و مسیولان فناوری اطلاعات شاغل در بیمارستان ها قرار گرفت. نتایج: بیمارستان ها و مراکز درمانی در مسیر استقرار فناوری اطلاعات سبز با چالش هایی مربوط به ابعاد نظام مدیریت منابع انسانی (2 مولفه و 10 شاخص)، فشارهای نهادی (4 مولفه و 9 شاخص)، نظام اداری (3 مولفه و 16 شاخص)، نظام مالی (4 مولفه و چهار شاخص)، نظام حقوقی-قانونی (دو مولفه و سه شاخص) و زیرساخت های سازمانی (دو مولفه و دو شاخص) روبه رو هستند. نتیجه گیری: استقرار فناوری اطلاعات سبز در بیمارستان ها و مراکز درمانی، پتانسیل بی نظیری در زمینه کاهش انرژی، ترویج قابلیت بازیافت محصولات از بین رفته و زباله های کارخانه، ایجاد محصولات متناسب با محیط زیست، تشویق مردم برای کار از راه دور دارد.

مقدمه: اکثر سرطان های پوست در مراحل ابتدایی قابل درمان هستند، بنابراین یک تشخیص زودهنگام و سریع می تواند برای نجات جان بیماران بسیار حایز اهمیت باشد. امروزه با کمک هوش مصنوعی، تشخیص زودهنگام سرطان در مراحل ابتدایی ممکن شده است. روش: در این پژوهش توصیفی-تحلیلی، یک سیستم کامپیوتری تشخیصی بر پایه تکنیک های پردازش تصویر ارایه شد که برای بیمار بسیار سودمندتر است. در این روش، تصاویر درموسکوپی ثبت شده از دو نوع سرطان آکتینیک کراتوزیس و سرطان کارسینومای سلول سنگفرشی توسط تکنیک های پیش پردازش بهبود داده شدند و نویزهای احتمالی موجود در آن ها حذف شد، سپس توسط روش آستانه گذاری بخش بندی شدند تا محدوده ضایعه از پوست زمینه جدا شود. در ادامه از این محدوده بخش بندی شده اطلاعات و ویژگی های بافتی، شکلی و رنگی استخراج شد. در انتها به کمک روش کاهش ویژگی و ماشین بردار پشتیبان (Support Vector Machine) SVM به ارزیابی کیفی و کمی روش پیشنهادی پرداخته شد. نتایج: داده های این مطالعه شامل 100 نمونه تصویر آکتینیک کراتوزیس و 100 نمونه کارسینومای سلول سنگفرشی بود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد استفاده از روش الگوریتم ژنتیک به کمک روش ماشین بردار پشتیبان توانست نوع سرطان پوست را با صحت 0/4± 99/7% شناسایی کند. نتیجه گیری: تاثیر حضور ویژگی های بافتی متفاوت در امر تشخیص نوع ضایعه نشان داد هرچه میزان و تنوع ویژگی های استخراج شده از نمونه ها بیشتر باشد، آموزش سیستم بهتر و آنالیز دقیق تری صورت می گیرد.

مقدمه: با توجه به شیوع و همه گیری ویروس کرونا نقش رسانه ها و به ویژه رسانه های اجتماعی جهت اطلاع رسانی و افزایش سواد سلامت بسیار حایز اهمیت می باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر عوامل موثر در استفاده از رسانه های اجتماعی بر ارتقای سطح سواد سلامت الکترونیک شهروندان در بحران ها مورد مطالعه قرار گرفت. روش: در این مطالعه تحلیلی-توصیفی 384 نفر از بیماران استان کرمانشاه با استفاده از روش نمونه گیری جدول مورگان انتخاب شدند. به همین منظور از پرسشنامه محقق ساخته دو بخشی شامل بخش دموگرافیک (جمعیت شناختی) و بخش اختصاصی (با استفاده از 5 متغیر) با 40 پرسش مورد بررسی قرار گرفت. نحوه نمره دهی در پرسشنامه مورد استفاده با طیف 5 تایی لیکرت از نمره 1 (کاملا مخالف) تا نمره 5 (کاملا موافق) نمره گذاری شد. نتایج: یافته های پژوهش نشان داد که 43/1 درصد از شرکت کنندگان بیان داشتند که کرونا تاثیر زیادی بر شغل آن ها دارد و بیش از 40 درصد از شرکت کنندگان نیز بیان نمودند که اطلاعات مربوط به بهداشت را از طریق فضای اینترنت کسب می کنند. همچنین نتایج نشان می دهد که ارتباط بین متغیرها با یکدیگر معنی دار می باشند (0/05

مقدمه: در سال های اخیر، با توجه به معضلات حرکتی بیماران یا محدودیت های مراودات اجتماعی که در شرایط همه گیری کرونا پیش آمده است، توانبخشی از راه دور با استفاده از واقعیت مجازی مورد توجه محققین بسیاری قرار گرفته است. روش: در این پژوهش کاربردی، با استفاده از یک حسگر کینکت و نرم افزار پردازش تصویر، شبیه ساز حرکتی جهت توان بخشی افراد مبتلا به ناتوانی شناختی-حرکتی در اندام بالاتنه یا پایین تنه بسته به مورد، طراحی و پیاده سازی شد. این سامانه، با استفاده از مفهوم آواتار و مقوله بازی-ورزش ایجاد شد. بدین منظور، بیمار باید در بازی طراحی شده اجسام متحرک مانند زنبور را لمس کرده یا بگیرد. حرکت اجسام متحرک می تواند بسته به نظر پزشک انجام گیرد و ضمن مقایسه حرکت انجام شده بیمار با حرکت استاندارد در نرم افزار طراحی شده، بیمار به اصلاح حرکات اشتباه ترغیب می شود، تا در نهایت حرکت را به شکل مطلوب انجام دهد. در سامانه طراحی شده، امکان نظارت و ارزیابی نحوه حرکت بیمار در خارج از محیط بالینی و به صورت توانبخشی از راه دور فراهم شد. نتایج: کارایی سامانه طراحی شده بر روی بیماران مبتلا به ناتوانی شناختی-حرکتی، از طریق تحلیل کمی (از طریق نمودارهای حرکت) و تحلیل کیفی (از طریق پرسشنامه) مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه گیری: نتایج، نشان دهنده کارایی بالای این سامانه در تحلیل کمی حرکت بیمار (از طریق امکان مقایسه آن با حرکات مرجع) و همچنین امکان استفاده عملی از آن در مراکز درمانی توان بخشی به ویژه در شرایط کنونی ناشی از بیماری کرونا با توجه به نتایج پرسشنامه را دارد.

مقدمه: P53 یک پروتیین سرکوبگر تومور است و جهش های missense زیادی در ژن این پروتیین شناسایی شده است. این جهش ها در تعداد زیادی از سرطان ها مشاهده می شوند. R213G یکی از این موارد است که در ایجاد سرطان های متاستاتیک ریوی نقش دارد. در این پژوهش R213G در مقایسه با گونه وحشی با استفاده از شبیه سازی دینامیک مولکولی مورد مطالعه قرار گرفت. روش: برای ساختار سه بعدی پروتیین P53 گونه وحشی، زنجیره A از ساختار کریستالوگرافی با pdb ایدی 1TSR استفاده شد. برای جهش R213G، باقیمانده 213 این ساختار به گلایسین تغییر داده شد. شبیه سازی دینامیک مولکولی با استفاده از بسته نرم افزاری گرومکس 5-1-2، میدان نیروی AMBER99SB و مدل آب TIP3P به مدت 15 نانوثانیه و به صورت دو بار تکرار انجام شد. آنالیزهای RMSD، RMSF، شعاع ژیراسیون و انرژی پتانسیل بر روی تراژکتوری های حاصل انجام شد. نتایج: آنالیز RMSF نشان داد جهش R213G باعث تغییر انعطاف پذیری در یازده باقیمانده از جمله R-248 می شود. جالب است که این باقیمانده ها نزدیک محل جهش نیستند؛ اما همه آن ها در قطعه 220-250 از این دومین واقع شده اند و یا باقیمانده های همسایه این قطعه هستند. نتایج شعاع ژیراسیون و انرژی پتانسیل کاهش پایداری پروتیین در اثر این جهش را تایید می کند. نتیجه گیری: آنالیز RMSF جهش R213G به همراه تغییرات پایداری و شعاع بیان می کند که این جهش می تواند بر روی برهمکنش P53 با دیگر درشت مولکول ها تاثیر گسترده ای بگذارد.

مقدمه: برنامه کاربرد معنی دار (Meaningful Use) اشاره بر این دارد که سازمان های متولی سلامت به صورت معنی دار از سیستم پرونده الکترونیک سلامت اعتبارسنجی شده، استفاده کنند. هدف از این مطالعه بررسی فرآیند رویکرد برنامه «کاربرد معنی دار» و چالش های مرتبط با آن جهت توسعه پرونده الکترونیک سلامت می باشد. روش: این مطالعه از نوع مروری می باشد که در سال 1399 انجام شد. جهت دستیابی به مطالعات مرتبط پایگاه های اطلاعاتی PubMed، Scopus، Science Direct وGoogle scholar از سال 2010 تا اکتبر 2019 با کلیدواژه های "Meaningful Use Program" و "Electronic Health Record" مورد جستجو قرار گرفت. پس از اعمال معیارهای ورود از کل تعداد مقالات بازیابی شده، در نهایت 20 مقاله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: بر اساس بررسی های انجام شده اقدامات مربوط به برنامه «کاربرد معنی دار» شامل 15 اقدام اصلی، 5 اقدام فرعی انتخابی و 6 اقدام کیفی بالینی می باشد. این برنامه شامل سه مرحله ثبت داده ها و اشتراک گذاری، فرآیندهای بالینی پیشرفته و بهبود پیامدهای سلامت می باشد. معیارهای اساسی برای دریافت مبلغ تشویقی برنامه «کاربرد معنی دار» شامل کاربرد ورود کامپیوتری دستورات پزشکی، بررسی تداخلات دارویی، ایجاد نسخه های الکترونیک و ثبت مشخصات دموگرافیک می باشد. از چالش های این برنامه می توان به زمان بر بودن برنامه، عدم کنترل بر توسعه زیرساخت ها، فناوری های غیر قابل استفاده پرونده الکترونیک سلامت و رویکرد همه یا هیچ برای اعطای گواهی اشاره کرد. نتیجه گیری: استفاده از برنامه ها و راه حل های جدید مانند برنامه «کاربرد معنی دار» منجر به توسعه بهینه پرونده الکترونیک می شود و تبادل اطلاعات به شکل مطمین تر را امکان پذیر می سازد.

مقدمه: بیهوشی یکی از فرآیندهایی است که خطای دارویی در آن رایج است. یکی از پرتکرارترین خطاهای دارویی در بیهوشی، خطا در محاسبه دوز داروها می باشد. سیستم های پشتیبان تصمیم یکی از راه حل های کاهش این خطاها می باشند. هدف این مطالعه طراحی و ارزیابی یک نرم افزار تلفن همراه پشتیبان تصمیم بیهوشی جهت کمک به متخصصان بیهوشی برای تجویز صحیح و به موقع داروها می باشد. روش: این مطالعه مقطعی-کاربردی در سه مرحله نیازسنجی، طراحی و ارزیابی صورت گرفت. نیازسنجی این نرم افزار با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با پزشکان انجام شد. بعد از رسم طرح اولیه، نرم افزار تلفن همراه برای سیستم عامل اندروید طراحی شد و در انتها در دو شاخص دقت و سرعت محاسبه، ارزیابی شد. نتایج: خروجی مصاحبه در سه دسته دیدگاه پزشکان در مورد ضرورت ساخت نرم افزار، امکانات و قابلیت های مورد انتظار برای نرم افزار و محتوای اطلاعاتی نرم افزار طبقه بندی شد. نتایج ارزیابی این نرم افزار نشان داد در تمامی گروه ها به جزء گروه متخصص، زمان محاسبه توسط پزشکان بیشتر از نرم افزار بود. همچنین بیشترین پاسخ صحیح توسط گروه کاربر نرم افزار و سپس گروه دستیار سال چهارم بود. نتیجه گیری: وجود یک نرم افزار پشتیبان تصمیم بیهوشی برای پزشکان به طور قابل توجهی در افزایش دقت و سرعت محاسبات دارویی پزشکان تاثیرگذار می باشد. تا کنون در ایران هیچ نرم افزار بیهوشی بر اساس دستورالعمل های معتبر جهانی ساخته نشده است. بنابراین نتایج این مطالعه می تواند مورد توجه ارایه دهندگان خدمات سلامت قرار گیرد.