سلامت و محیط زیست
سال:1400 | دوره:14 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

زمینه و هدف: با توجه به بحران کمبود آب و حضور آلاینده های صنعتی در منابع آبی، تصفیه فاضلاب-ها، به ویژه فاضلاب های رنگی یک امر ضروری است. هدف از این مطالعه تصفیه فاضلاب حاوی رنگ متیلن بلو با استفاده از نانوکامپوزیت کربن فعال/اکسید روی (ZnO/AC) حاصل از ضایعات روغن کشی گیاه کلزا به روش سبز است. روش بررسی: در مطالعه حاضر، اثر پارامترهای مختلف (pH، غلظت متیلن بلو، مقدار جاذب، دما و زمان تماس) در جذب متیلن بلو توسط نانوکامپوزیت تهیه شده به کمک نرم افزار طراحی آزمایش (Design of Experiment 7)، به روش سطح پاسخ (Response Surface Method (RSM)) بررسی شد. یافته ها: نتایج حاصل از آزمایش های پیش بینی شده نشان داد که بالاترین جذب متیلن بلو در شرایط pH برابر با 10، دمای oC 70، زمان تماس min50، غلظت اولیه جذب شونده mg/L 10 و مقدار جاذبg 0/05 دیده می شود. در شرایط بهینه جاذب ZnO/AC توانست 98/22 درصد متیلن بلو را از محیط آبی حذف کند. نتیجه گیری: با توجه به پتانسیل بالای نانوکامپوزیت ZnO/AC در حذف رنگدانه متیلن بلو، می تواند کاندیدای مناسبی در حذف آلودگی های رنگی و تصفیه فاضلاب های کارخانجات نساجی محسوب شود.

زمینه و هدف: امروزه آب در زندگی بشر از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است و تامین آب برای مصارف گوناگون یکی از مسائل مهم است. کدورت آب از لحاظ اثرات بهداشتی، زیبا شناختی و زیست محیطی حائز اهمیت است. بنابراین لزوم کاهش کدورت آب بدیهی است. این مطالعه جهت تعیین کارایی واحد فیلتر بافل دار با مدیای اسفنجی در حذف کدورت، عوامل میکروبی و کل کربن آلی از آب انجام گرفته است. روش بررسی: این مطالعه، از نوع تجربی بوده و در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد. جهت انجام فرایند فیلتراسیون راکتوری از جنس پلاکسی گلاس و با حجم مفید L 2 طراحی و ساخته شد. فیلترهای مورد استفاده از جنس فوم پلی اورتان بودند. متغیر های مورد بررسی عبارت بودند از غلظت کدورت ورودی (10، 50 و NTU 100) و بار سطحی (7/5، 10 و m/h 15). یافته ها: بین میزان کدورت، کل کربن آلی و همچنین دانسیته میکروبی در آب ورودی رابطه مستقیم وجود داشت. در این مطالعه با کاهش بار سطحی و افزایش کدورت ورودی، راندمان حذف کدورت افزایش یافت. همچنین با کاهش بارسطحی، زمان کار صافی ها افزایش یافته است. به علاوه، حذف کامل کل کربن آلی در شرایط بهینه به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که سامانه فیلتر بافل دار با مدیای اسفنجی یک روش نوین و موثر برای حذف کدورت، عوامل میکروبی و کل کربن آلی از آب های سطحی طبیعی است.

زمینه و هدف: شیر یکی از مهمترین اجزای غذایی انسان به حساب می آید. استفاده مداوم از سموم دفع آفات در دهه های اخیر منجر به آلودگی خاک، آب، هوا و شیر و ایجاد نگرانی عمومی در جامعه شده است. مواجهه طولانی مدت با باقیمانده سموم دفع آفات در زنجیره غذایی می تواند مضر باشد، بنابراین نیاز به کنترل شرایط زیست محیطی در راستای ارتقاء شیوه های فرآوری غذای سالم و پایدار وجود دارد. روش بررسی: در این تحقیق 30 نمونه شیر خام گاو در مهر ماه سال 1399 به طور تصادفی از مراکز جمع آوری شیر خام در شهر ارومیه جمع آوری و جهت سنجش باقیمانده سموم با دستگاه گاز کروماتوگرافی با طیف سنجی جرمی GC-MS)) مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: ترکیبات ارگانوکلره در برخی نمونه های شیرگاو خام شناسایی شدند. بالاترین میزان باقیمانده این سموم مربوط به سم لیندان (γ-HCH) با دامنه mg/kg 0/6 – 0/3 در 5 نمونه شیر بود. تعداد 15 نمونه از 30 نمونه مورد سنجش حاوی باقیمانده سم آترازین با دامنه mg/kg1/33– 0/8 و 13 نمونه نیز دارای سم آلاکلر با دامنه mg/kg0/5 – 0/35 بودند. سموم در تمام نمونه های شیر آلوده در مقادیر بیشتر از مرز بیشینه آفت کش (MRL) طبق مقادیر ذکر شده توسط اتحادیه اروپا وجود داشتند. نتیجه گیری: بررسی حاضر نشان داد که باقیمانده سموم ارگانوکلره آلاکلر، آترازین و لیندان از مقدار MRL طبق بیانیه اتحادیه اروپا (EC) بیشتر بود. همچنین این مطالعه کاهش استفاده از آفت کش های ارگانوکلره هپتاکلر، آلدرین و ایزومرهای هگزاکلروسیکلوهگزان (HCH) از نوع α ، β ، γ را منعکس می سازد.

زمینه و هدف: این مطالعه با هدف ارزیابی کیفیت شیمیایی و میکروبی آب های بطری شده در ایران و محاسبه شاخص کیفیت آب (WQI) انجام گرفت. روش بررسی: برندهای مختلف آب بطری شده (4 نمونه از 71 برند) به طور تصادفی از بازار جمع آوری شدند. مشخصات شیمیایی و میکروبی نمونه ها بررسی و تعیین گردید. در نهایت محاسبات مربوط به شاخص کیفیت آب (WQI) انجام شد و نمونه های آب بطری شده در طبقه بندی های بسیار خوب، خوب، ضعیف، خیلی ضعیف و نامناسب قرار گرفتند. یافته ها: در هیچ کدام از نمونه ها غلظت فلزات سنگین از استانداردهای ایران و غلظت سولفات، کلرور و فلوراید از استانداردهای بین المللی فراتر نبود. در چند نمونه، غلظت نیتریت و نیترات از استاندارد بالاتر بود. در پارامترهای مختلف، بین 8 تا 89 درصد از نمونه ها دارای غلظتی بیش از مقدار درج شده برروی برچسب بودند که بر روی برچسب درج شده بود. تعداد 5 گونه از باکتری های مختلف در 15 نمونه آب یافت گردید. از نظر شاخص WQI، در حدود 63 درصد از نمونه ها دارای کیفیت بسیار خوب بودند. همچنین 34 و 3 درصد از نمونه ها نیز به ترتیب در رده کیفی خوب و ضعیف قرار گرفتند. هیچ کدام از نمونه های آب بطری شده دارای کیفیت خیلی ضعیف و نامناسب نبودند. نتیجه گیری: کیفیت آب های بطری شده تحت بررسی عموما مناسب بود اما با توجه به گستره وسیع آب های بطری شده در ایران بر اساس برند و فصل سال، ارزشیابی مستمر روش های تصفیه آب در شرکت ها و پایش مداوم کیفیت شیمیایی و میکروبی آب های بطری شده در تمام فصول سال پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: در بررسی خطر پذیری افراد جامعه در ارتباط با مسمومیت های ناشی از مصرف حشره کش ها به ابزاری عملی و اثر بخش جهت ارزیابی این حشره کش ها نیازمند است. بنابراین در مطالعه حاضر به بررسی پایایی و روایی ارزیابی الگوی مواجهه افراد به حشره کش ها پرداخته شده است. روش بررسی: در این مطالعه پس از انجام روایی ترجمه نسخه نهایی پرسشنامه طی بررسی روایی محتوا و صوری براساس توافق صاحب نظران متناسب با جمعیت مورد مطالعه آماده گردید. در گام بعدی روایی پایایی مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. بخش روایی همگرا مطالعه از طریق پانل خبرگان با مشارکت 6 نفر از متخصصین بهداشت محیط، حشره شناسی پزشکی، پزشک عمومی و اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفت. نهایتا نسخه پایایی پرسشنامه در دو مرحله آزمون و باز آزمون با فاصله زمانی 14 روز و با مشارکت 40 نفر از ساکنین شهر تهران مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها: نتایج R-CVI و C-CVI برای صد درصد آیتم ها خوب و بین 0/91 تا 0/97 بود. شاخص کل CVI برای کل پرسشنامه از نظر تناسب و شفافیت بین 0/75 تا 1 متغیر بود. از طرف دیگر مقدار ضریب کل کاپا برای پایایی پرسشنامه نیز بین 0/89 تا 1 به دست آمد. نتیجه گیری: با توجه به دارا بودن سطح روایی و پایایی قابل قبول، نسخه فارسی این پرسشنامه ابزار معتبری است که می تواند در بررسی خطرپذیری استفاده از حشره کش ها و ارتباط آن با مصدومیت های مختلف در جمعیت ایران بکار رود.

زمینه و هدف: این مطالعه به منظور بررسی روندهای زمانی بلندمدت و تغییرات مکانی غلظت آلاینده های O3، PM2. 5، PM10 در شهر تبریز بین سال های 85 و 96 انجام شد. روش بررسی: غلظت های ساعتی آلاینده های PM2. 5، PM10 و O3 ایستگاههای پایش کیفیت هوای این شهر از اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی طی سال های 85 تا 96 دریافت شد و پس از بررسی و پردازش داده های دریافتی، مورد آنالیز قرار گرفت. تغییرات مکانی و زمانی آلاینده ها با استفاده از آزمون Mann-Kendall و شاخص Moran’ s I مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین سالانه غلظت های PM10و PM2. 5کاهش یافته اما برای O3 در طول دوره مطالعه تقریبا ثابت بود. در طول بعضی روزهای مورد مطالعه، مقدار آلاینده های PM10 و PM2. 5بیش از رهنمود سازمان بهداشت جهانی و مقادیر استاندارد ملی بود. بالاترین میانگین ماهیانهPM10 در ماه مهر (µ g/m³ 80/3)، PM2. 5 در ماه دی (µ g/m³ 42/9) و O3 در ماه خرداد (µ g/m³ 77/8) مشاهده شد. در مقایسه بین مقادیر آلاینده ها در ایستگاه ها نیز ایستگاه راسته کوچه آلوده تر از سایر ایستگاه ها بود. نتیجه گیری: برنامه ریزی و اجرای سیاست های کنترل مؤثر برای بهبود کیفیت هوای محیط شهر تبریز ضروری است. بنابراین این اطلاعات یک گام کلیدی به مدیران شهری، سیاست گذاران و مسئولین بهداشتی و سلامتی، برای کاهش اثرات بهداشتی ناشی از آلودگی هوا می دهد.

زمینه و هدف: اولین و اساسی ترین قدم در ارتقاء عملکرد زیست محیطی، شناسایی و ارزیابی رفتار زیست محیطی است. این در حالی است که ابزار سنجش، پرسشنامه رفتار زیست محیطی در نظر گرفته شده است. بررسی روایی و پایایی پرسشنامه پیش از استفاده ضروری بوده و این پژوهش با این هدف صورت پذیرفت. روش بررسی: پرسشنامه رفتار زیست محیطی حاوی 36 سوال با استفاده از مروری بر متون و نظر متخصصان طراحی شد. سپس روایی پرسشنامه براساس شاخص روایی (CVI) و نسبت روایی محتوا (CVR) و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ توسط 14 نفر از متخصصان و 40 نفر از گروه هدف سنجیده شد. در نهایت داده ها با نرم افزار SPSS 20 تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که پرسشنامه طراحی شده به ترتیب دارای شاخص روایی و نسبت روایی محتوا کل 0/896 و 0/726 است و 4 گویه به علت عدم انطباق با شاخص های روایی محتوا باید از پرسشنامه حذف شوند. پرسشنامه از سازگاری درونی بالایی برخوردار است و با ضریب آلفای کرونباخ 0/85 قابل قبول است. نتیجه گیری: طراحی پرسشنامه به منظور ارزیابی عملکرد زیست محیطی شهروندان صورت گرفت و می تواند در مطالعات بعدی مورد استناد قرار بگیرد.

زمینه و هدف: با توجه به گسترش هوای گرد و غباری و انتقال این ذرات به شهرهای استان خوزستان، بررسی وضعیت این ذرات از نظر آلودگی به فلزات سنگین و وضعیت آلودگی آنها اهمیت بالایی دارد. روش بررسی: در این مطالعه، غلظت فلزات Cr، Cu، Zn، Pb، Ni، Mn، Mg، Fe در هوای 4 شهر استان خوزستان (اهواز، دزفول، ماهشهر و آبادان) در شرایط گرد و غبار و بدون گرد و غبار طی یک دوره 9 ماهه (فصول پاییز، زمستان و بهار) در سال های 1398-1397 بررسی گردید. 48 نمونه در شرایط آلوده و 48 نمونه در شرایط غیر آلوده، در نقاط و زمان های یکسان و با استفاده از پمپ نمونه برداری High Volume با دبی L/min 110 و به مدت h 6 برداشت شد. غلظت فلزات با استفاده از دستگاه ICP سنجش شد. یافته ها: میانگین غلظت فلزات مورد بررسی به استثنا Ni، Mn، Mg در زمان گرد و غبار بالاتر از غلظت آنها در شرایط غیر گرد و غباری بود (0/05p<). در هوای گرد و غباری ترتیب فلزات سنگین براساس غلظت Zn> Mg> Mn> Ni> Cr> Pb> Fe> Cu و در هوای غیر گرد و غباری Mg> Mn> Ni>Pb> Fe> Cr بود که نشان می دهد منشا فلزات روی و مس و افزایش غلظت کروم در هوای آلوده، گرد و غبار و انتقال آلودگی از خارج به درون شهرها توسط این پدیده بوده است. شهرهای اهواز، دزفول، ماهشهر و آبادان از نظر وضعیت آلودگی به فلزات سنگین در شرایط گرد و غباری و غیر گرد و غباری وضعیت به شدت غنی شده را داشتند. در بررسی منشا فلزات، نیکل، کروم، روی و منیزیم در مولفه اول، مس، سرب و منگنز در مولفه دوم و آهن در مولفه سوم قرار داشت که منشا زمین زاد این فلز را در مقایسه با منشا انسان زاد فلزات را تایید می کند. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که هر چند غلظت فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار هوا در هوای صاف و نیز گرد و غباری مقادیر پایینی را داشت اما نتایج خطر بالای فلزاتی نظیر روی در شهرهای استان خوزستان به ویژه ماهشهر را نشان می دهد که عموما از فعالیت های درون شهری و یا استانی منشا دارند که این موضوع با توجه به شرایط خشکسالی که زمینه را برای بروز بیشتر گرد و غبار فراهم می سازد، نیازمند توجه بیشتری است.

زمینه و هدف: هدف از این پژوهش برآورد میزان تولید شیرابه با استفاده از مدلHELP و بررسی عملکرد آن در مناطق نیمه خشک ایران و همچنین مشخص شدن الگوی تولید شیرابه در دو نیم سال و تعیین مهمترین پارامتر مؤثر در مقدار تولید شیرابه است. روش بررسی: به جهت اینکه مدل HELP براساس الزامات ایالات متحده آمریکا طراحی و فقط داده های این کشور در آن گنجانده شده است. داده های ورودی نرم افزار با استفاده از تحقیق میدانی آماده شد و با استفاده از این دادهها مدل اجرا شد. برای بررسی صحت نتایج مدل، مقدار تولید واقعی شیرابه 10 ماه برداشت شد (آذر ماه 1398 تا شهریور ماه 1399). بعد از مدلسازی، تحلیل حساسیت هر یک از مهمترین پارامتر های ورودی برای مشخص شدن مهمترین پارامتر موثر در تولید شیرابه انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد مدل توانسته مقدار تولید شیرابه را با دقت 75/5 درصد و مقدار ضریب تعیین (R) 60 درصد نسبت به مقدار واقعی برآورد کند. همچنین با توجه به نتایج آنالیز حساسیت، مهمترین عوامل موثر در تولید شیرابه به ترتیب رطوبت پسماند و بارش باران و کم اهمیت ترین پارامتر مساحت سلول لندفیل فعال تعیین شد. نتیجه گیری: در یک جمع بندی می توان بیان کرد که کارآیی مدل HELP در برآورد تولید شیرابه در منطقه مورد پژوهش، رضایت بخش بود. نتایج مدل نشان داد که میزان رطوبت پسماند یکی از عوامل مهم در تولید شیرابه در لندفیل کرج است پیشنهاد می شود که راهکارهای کاهش رطوبت پسماند ورودی شناسایی شوند و مدل برای لندفیل های روباز نیز اجرا شود.

زمینه و هدف: آنتی بیوتیک ها از جمله آلاینده های سخت تجزیه پذیر و مقاوم در محیط زیست هستند که با توجه به خاصیت ضد زیستی آ نها، حذف و یا کاهش مقدار ورود این آلاینده به محیط امری ضروری است و در این راستا، هدف اصلی از این تحقیق، بررسی کارایی فرایند فنتون و شبه فنتون جهت تصفیه فاضلاب حاوی آنتی بیوتیک اسپیرامایسین است. روش بررسی: اثرات متغیرهای مستقل شامل pH، زمان تماس و مقدار غلظت اکسنده (H2O2) و کاتالیزور (Fe2+ و Fe3+) بر حذف شاخص COD با استفاده از دستگاه COD متر اندازه گیری شد و دامنه و تعداد آزمایش ها با نرم افزار طراحی آزمایش به روش سطح پاسخ (RSM) تعیین گردید. یافته ها: شرایط بهینه آزمایش در روش فنتون با راندمان تصفیه 63/31 درصد، در pH برابر با 4، غلظت هیدروژن پراکسید برابر با mg/L 50، غلظت آهن (Fe2+) برابر با mg/L 75 و زمان تماسmin 5 حاصل شد و شرایط بهینه آزمایش در روش شبه فنتون با راندمان تصفیه 51/21 درصد، در pH برابر با 3، غلظت هیدروژن پراکسید برابر با mg/L 60، غلظت آهن (Fe3+) برابر با mg/L 137/50 و زمان تماس min 32/5 حاصل شد. بر اساس نتایج آنالیز واریانس ANOVA، مقدار f در روش فنتون، نشان دهنده معنی دار بودن مدل است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج، روش اکسیداسیون فنتون به عنوان روش بهینه جهت حذف COD از فاضلاب سنتزی حاوی آنتی بیوتیک اسپیرامایسین انتخاب شد که می تواند به عنوان روشی کارآمد در تصفیه فاضلاب های حاوی آنتی بیوتیک بکار گرفته شود.

زمینه و هدف: تصفیه و تثبیت لجن فاضلاب همواره هزینه ها و متعاقب آن انرژی بسیار زیادی را به تصفیه خانه های فاضلاب تحمیل می کند. جهت دستیابی به تصفیه و تثبیت هرچه بیشتر لجن، شکستن اجزای پیچیده به اجزای سادهتر به عنوان یک مرحله حیاتی در نظر گرفته می شود. لذا، مطالعه حاضر با هدف امکان سنجی تصفیه لجن تولیدی در تصفیه خانه فاضلاب شهری با کاربرد روش ازن زنی انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه لجن از خط برگشت لجن فعال از تصفیهخانه فاضلاب جنوب تهران برداشت شد. یک ژنراتور ازن با سرعت تخلیه L/min 3 و با غلظت ازن mg/L 35-40 به راکتور واکنش تخلیه و سنجش غلظت ازن باقیمانده به روش یدومتری صورت گرفت. درنهایت، شاخصهای میزان جامدات معلق کل (TSS) و فرار (VSS)، اکسیژن موردنیاز شیمیایی محلول (SCOD)، کربن آلی کل (TOC) و اکسیژن موردنیاز بیوشیمیایی محلول (SBOD) در طول فرایندهای ازن زنی با استفاده از روش استاندارد متد مورد اندازه گیری قرار گرفتند. یافته ها: نتایج این تحقیق آشکار ساخت که در طول فرایند ازنزنی، میزان TSS و VSS لجن برگشتی فرایند لجن فعال به ترتیب از mg/L 4060 به mg/L 2100 و از mg/L 3300 به mg/L 1850 کاهش یافت. اما SCOD، TOC و SBOD در مدت زمان مشابه واکنش به ترتیب در حدود 18، 11/7 و 14 برابر سیر صعودی داشتند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق می توان نتیجه گرفت که سیستم ازن زنی می تواند به عنوان یک فرایند مناسب جهت تجزیه لجن های تولیدی در تصفیه خانه های فاضلاب و افزایش قابلیت زیست تجزیه شوندگی این لجن ها مورد پیشنهاد قرار گیرد.

زمینه و هدف: شناخت عوامل مؤثر بر مرگ مبتلایان به کووید-19 می تواند اطلاعات جامعی برای تصمیم گیری های پیشگیرانه و حفظ سلامت عمومی فراهم آورده و در مدیریت بهتر این اپیدمی کمک شایانی کند. در این راستا مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی عوامل خطر تاثیرگذار بر مرگ بیماران کووید-19 به تفکیک عوامل قابل مداخله و غیر قابل مداخله انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه مروری با توجه به اهداف مطالعه، متون مرتبط در زمینه عوامل خطر موثر بر مرگ بیماران مبتلا به کووید-19 در پایگاه های بین المللی Web of Science، Scopus، Embase، PubMed و Google scholar جستجو و گردآوری شد. در ادامه نتایج استخراج شد و به تفکیک عوامل قابل مداخله و غیر قابل مداخله گزارش گردید. یافته ها: نتایج نشان داد تقریبا تمامی مطالعات انجام شده در این زمینه به طور مشترک به عوامل خطر غیر قابل مداخله همچون سن، جنس و بیماری های زمینه ای از جمله بیماری های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون، بیماری های تنفسی، سرطان، بیماری های خود ایمنی و عصبی اشاره داشتند. با اینکه مطالعات کمی در زمینه عوامل خطر قابل مداخله انجام شده بود اما مواردی همچون عدم بستری زودهنگام یا انتظار طولانی مدت برای پذیرش در بیمارستان، اشغال تخت های بیمارستانی و ICU و همچنین کمبود تجهیزات در بیمارستان ها با افزایش میزان مرگ و میر در این مطالعات مرتبط بود. نتیجهگیری: با توجه به وضعیت کشورهای مختلف در مواجهه با این بیماری همه گیر، بهبود کنترل اپیدمی کووید-19 و کاهش مرگ و میر آن با در نظر گرفتن عوامل قابل مداخله و انجام اقدامات مناسب امکان پذیر است. طبق نتایج مطالعات تخصیص منابع کافی مالی، پرسنلی و تجهیزاتی می تواند در زمینه کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری مؤثر باشد. اما با این حال، کنترل اپیدمی کووید-19 جهت کاهش موارد ابتلا، مرگ و نیز پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن با مدیریت یکپارچه در کشور امکان پذیر است. همچنین استفاده از تجارب و راهنمایی های سازمان جهانی بهداشت و کشورهای موفق و ثبات در اقدامات با رویکردی همه جانبه باید مورد توجه قرار بگیرد.