سلامت و بهداشت اردبیل
سال:1399 | دوره:11 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

زمینه و هدف: هدف این مطالعه بررسی غلظت نیکوتین در هوای داخل کافه‫ های قلیان و سیگار و همچنین غلظت نیکوتین و کوتینین در نمونه‫ های خون و ادرار افراد شاغل در این قلیان‫ خانه‫ ها می‫ باشد. روش کار: در این تحقیق نمونه‫ های از هوای داخل 36 کافه-شامل 14 کافه که فقط قلیان[1] در آنها استعمال می‫ شد، 8 تا فقط سیگار2، 6 تای آنها هم قلیان و هم سیگار3، و 8 تا هم از اماکنی که استعمال دخانیات در آن وجود نداشت4-جمع آوری شد. از هر کافه یک بار در یک روز کاری در طول هفته و یک بار در روز تعطیل در آخر هفته نمونه برداری انجام شد و غلظت آلاینده نیکوتین در آنها مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین غلظت نیکوتین وکوتینین در نمونه های خون و ادرار افراد در معرض دود در این قلیان خانه هامورد ارزابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که ترتیب میزان نیکوتین تولیدی در داخل کافه ها بشکل «کافه های قلیان و سیگار» > «کافه‫ های قلیان» > «کافه های سیگار» > «اماکن بدون مصرف دخانیات» بود. همچنین، مشاهده شد که غلظت نیکوتین در درون کافه ها در طی جلسات آخر هفته (با تعداد استعمال کنندگان دخانیات فعال بیشتر) بالاتر از جلسات در طول هفته بوده است. نهایتاً مشاهده گردید که بیشترین مقادیر نیکوتین و کوتینین در نمونه‫ های خون و ادرار افرادی یافت گردید که هم خود استعمال دخانیات داشتند و هم در این اماکن شاغل بودند. نتیجه گیری: مهمترین نکته این بود که در همه کافه هایی که دخانیات در آنها مصرف می‫ شد، غلظت قابل اندازه گیری از نیکوتین در هوا و همچنین نیکوتین و کوتینین در نمونه‫ های خون و ادرار افراد در معرض یافت گردید. این نشان می‫ دهد که نیاز فوری برای ارزیابی رسمی وجود دارد تا ببینند آیا این مشاهدات با قانون ملی ایران مبنی بر ممنوعیت مصرف دخانیات در اماکن عمومی سازگار هستند یا خیر.

زمینه و هدف: لیموترش و آبلیمو که حاوی مقادیر بالایی از ویتامین C و ترکیبات آنتی اکسیدان طبیعی به شکل پلی فنل ها هستند، جایگاه ویژه ای در سبد غذایی خانوارهای ایرانی دارند. فلاونوئید ها جزو ترکیبات پلی فنلی بوده و اریوسیترین، نارنجین و هسپریدین از مهم ترین فلاونوئیدها هستند. روش کار: بررسی مقدار و نوع پلی فنل ها و فلاونوئیدها در این ماده غذایی یکی از ابزارهای پی بردن به اصالت آبلیموی طبیعی می باشند. در این تحقیق تعداد 65 نمونه آبلیمو (42 نمونه آبلیموی بسته بندی شده و 23 نمونه آبلیموی فله ای) از شهر تبریز خریداری و ترکیبات فنلی تام به روش اسپکترومتری و مقادیر سه ترکیب فلاونوئیدی اریوسیترین، نارنجین و هسپریدین در آن با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع، به منطور بررسی تقلبات احتمالی اندازه گیری شد. یافته ها: میانگین مقدار تام ترکیبات پلی فنلی آبلیموهای بسته بندی شده و فله ای به ترتیب 275 و 303 میلی گرم در لیتر بدست آمد و در مجموع 9 نمونه (8/13%) با استاندارد ملی ایران مطابقت نداشته و غیر قابل مصرف تشخیص داده شد. در بررسی فلاونوئیدها نتایج نشان داد که میانگین مقادیر اریوسیترین، هسپریدین و نارینجین به ترتیب 32/17، 31/28 و 43/80 بود و بر این اساس تعداد 33 نمونه (78/50%) از آبلیمو ها با استاندارد ملی ایران منطبق نبود. در مطالعه حاضر دلیل غیراستاندارد بودن بیشتر نمونه های آبلیمو (8/78%)، دارا بودن ترکیب فلاونوئیدی نارینجین بوده است. نتیجه گیری: در روش اندازه گیری ترکیبات فلاونوئیدی، 24 نمونه آبلیموی بیشتر (36% از نمونه ها) نسبت به روش اندازه گیری فنل تام، غیراستاندارد تشخیص داده شد و این موضوع نشان می دهد باتوجه به تقلب روزافزونی که در صنایع مختلف غذایی صورت می‫ گیرد، لازم است نهادهای ناظر بر کیفیت بهداشتی مواد غذایی، از روش‫ های جدید و کارآمد برای کشف تقلبات مواد غذایی و تامین سلامت جامعه استفاده نمایند. ‬ ‬

زمینه و هدف: امواج تلفن همواره به عنوان یکی از عوامل زیان آور فیزیکی در جوامع مدرن مطرح می‫ باشد. لذا با توجه به محدودیت‫ های موجود در مطالعات انسانی، مطالعه حاضر، با هدف بررسی اثر امواج تلفن همراه بر روی اسپرم موش سوری انجام گرفت. روش کار: موش‫ های سوری در دو گروه مواجهه (6=n؛ در معرض مواجهه با امواج مایکرویو تلفن همراه با فرکانس 950 مگاهرتز با چگالی توان خروجی 5 وات و مدولاسیون 200 کیلوهرتز به مدت 10 روز، روزی 8 ساعت) و شاهد (6=n؛ با شرایط مشابه ولی بدون مواجهه) بررسی گردیدند. در پایان سناریوی مواجهه، پس از بیهوشی حیوانات هر گروه، ناحیه دم اپیدیدیم بیضه‫ ها استخراج و جهت بررسی اسپرموگرام در محیط کشت ترکیبی Hamchr('39')s F10 با 10% آلبومین انسانی قرار گرفتند. سپس ضمن تهیه قالب‫ های پارافینی و برش‫ های 5 میکرونی، سایرآزمایشات مربوط به شاخص‫ های بافتی بر روی نمونه ها انجام شد. میانگین سه بار تکرار درون گروهی داده ها با خطای معیار (Mean± SE) با سطح معنی‫ داری 05/0p< گزارش گردید. داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یکطرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: اختلاف معنی داری در درصد تحرک اسپرم بین دو گروه (مورد: 96/0± 7/60؛ شاهد: 02/1± 4/72)، درصد مورفولوژی طبیعی اسپرم بین دو گروه (مورد: 58/3± 50/45؛ شاهد: 6/1± 35/73)، درصد زنده ماندن اسپرم بین دو گروه (مورد: 44/1± 68/58؛ شاهد: 65/1± 36/74)، و قطر داخلی لوله های اسپرم ساز بین دو گروه (مورد: 79/1± 11/97؛ شاهد: 02/1± 82/66) وجود داشت (05/0p<)؛ در حالی‫ که اختلاف معنی داری در تعداد اسپرم برحسب میلیون بین دو گروه (مورد: 11/1± 11/4؛ شاهد: 09/0± 51/4) و قطر خارجی لوله های اسپرم ساز بین دو گروه (مورد: 95/1± 27/160؛ شاهد: 33/1± 89/161) مشاهده نشد. نتیجه گیری: مواجهه با امواج مایکروویو 950 مگاهرتز تلفن همراه می‫ تواند سبب کاهش در تحرک کل، درصد مورفولوژی طبیعی و درصد زنده ماندن اسپرم‫ ها (که انتظار می رود این مقدار کاهش با گذشت زمان امکان ایجاد درجات مختلفی از ناباروری با فاکتور مردانه را افزایش دهد) و نیز افزایش در قطر داخلی لوله های اسپرم ساز (حاکی از تمایز و مرگ سلولی در تعداد زیادی از سلول‫ های زایای رده های مختلف) گردد.

زمینه و هدف: با توجه به هزینه نسبتاً بالای گوشت خام، امکان تقلب در محصولات غذایی گوشتی دور از ذهن نیست. اهمیت پی بردن به تقلب در محصولات گوشتی از نظر اختلاط سایر انواع گوشت ها و یا اجزای ارزان قیمت لاشه و یا عدم رعایت ترکیبات ذکرشده در برچسب محصولات است. تشخیص تقلب در محصولات گوشتی از جنبه‫ های مختلفی مانند اقتصادی، امنیتی، مذهبی و سلامتی حائز اهمیت است، لذا نهادهای ناظر بر کیفیت و سلامت در جامعه باید با روش های گوناگون و دقیق به این مهم بپردازند. روش کار: در این تحقیق ویژگی های شیمیایی (مقادیر چربی، پروتئین، کربوهیدرات، خاکستر و رطوبت) تعداد 58 نمونه محصولات گوشتی عرضه شده در سطح شهر تبریز به روش های ذکرشده در استانداردهای ملی ایران مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین اصالت گوشت تعداد 47 نمونه گوشت خام و فرآورده های گوشت قرمز از نظر اختلاط گوشت و یا سایر قسمت های لاشه مرغ در آنها، با استفاده از تکنیک PCR بررسی شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد 38/41 درصد نمونه های آزمایش شده دارای مقادیر مغایر با حدود مجاز تعیین شده در استاندارد ملی ایران بودند. همچنین تقلب در نمونه ها بصورت اختلاط آلایش مرغی در آنها، چه در فرآورده های صنعتی دارای نشان استاندارد مانند محصولات فرآوری شده و نیمه فرآوری شده و چه در گوشت های خام قابل مشاهده بود بطوری‫ که در مجموع، 23/87 درصد از نمونه های اخذشده از نظر اصالت گوشت محصول، مورد تائید قرار نگرفت. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که میزان تقلبات و درج اطلاعات نادرست در برچسب محصولات گوشت قرمز از نظر اختلاط آلایش مرغی در آنها در شهر تبریز بسیار بالا بوده و این مسئله ضرورت نظارت دقیق، مستمر و منظم نهاد های بهداشتی بر روی این محصول غذایی پرمصرف را بیش از پیش آشکار می‫ نماید.

زمینه و هدف: اهمیت تغذیه مطلوب شیرخواران با شیر مادر برای بقا، رشد و تکامل آنان به خوبی شناخته شده و بعنوان یک موضوع مهم بهداشت عمومی در طول دهه‫ های گذشته پذیرفته شده است. این مطالعه با هدف تعیین عوامل موثر بر قصد رفتار شیردهی در مادران مراجعه‫ کننده به مراکز بهداشتی درمانی منطقه روستایی بیضا واقع در جنوب استان فارس بر تغذیه انحصاری با شیر مادر بر اساس تئوری رفتار برنامه‫ ریزی شده طی شش ماهه اول پس از تولد انجام شده است. روش کار: این مطالعه توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی بود که با استفاده از پرسشنامه بر روی 116 نفر که به روش نمونه‫ گیری در دسترس از بین مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی شهرستان بیضا انتحاب شدند، انجام گرفت. مادران پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و نظریه رفتار برنامه‫ ریزی‫ شده (TPB) را به روش خودگزارش‫ دهی تکمیل کردند. این پرسشنامه شامل سازه نگرش، نرم‫ های انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده و قصد بود. اطلاعات حاصل توسط نرم افزار SPSS-19 و با استفاده از آزمون‫ های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی و آنالیز توصیقی تجزیه و تحلیل گردیدند. یافته ها: بر اساس یافته‫ های پژوهش میانگین سن مادران 87/4± 60/26 بود. در تحلیل رگرسیونی، نگرش (24/0B= و 001/0>(p و نرم های انتزاعی (23/0B= و 001/0 (p< به طور معناداری پیشگویی‫ کننده قصد انجام فعالیت شیردهی بودند، اما کنترل رفتار درک شده (22/0B= و 05/0(p> پیش‫ بینی‫ کننده معناداری برای قصد نبود. نتیجه گیری: به منظور بهبود شیردهی انحصاری باید مداخلات لازم در جهت ارتقاء آگاهی، نرم‫ های انتزاعی، نگرش و کنترل رفتاری بین مادران به منظور بهبود شیردهی انحصاری در نظر گرفته شود.

زمینه و هدف: عوامل روانی تاثیر قابل توجهی در به وجود آمدن اختلالات و همچنین حوادث ناشی از کار دارند که بهبود شرایط روانی و توجه به این عوامل می‫ تواند موجب افزایش سطح سلامت کارکنان گردد. این مطالعه با هدف بررسی نقش استرس شغلی و بار کاری ذهنی بر عملکرد شغلی پرسنل بیمارستان انجام شد. روش کار: جامعه مورد مطالعه پرسنل بیمارستان‫ های آموزشی شهرستان لارستان (لار، خنج و اوز) بودند که بر اساس روش سرشماری، 289 نفر از پرسنل این بیمارستان از تمامی واحدهای شغلی انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این مطالعه، پرسشنامه مشخصات دموگرافیک، پرسشنامه استرس شغلی OSIPOW، شاخص بار ذهنی کار ناسا (NASA-TLX) و پرسشنامه عملکرد شغلی Paterson بودند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون‫ های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی مستقل و ANOVA با استفاده از نرم افزارSPSS-21 استفاده شد. یافته ها: میانگین سنی شرکت کنندگان 52/8± 16/34 بود. مطالعه حاضر نشان داد که میانگین نمره کل بار کاری ذهنی و استرس شغلی افراد بترتیب 01/18± 28/63 و 96/25± 45/151می باشد. همچنین توزیع فراوانی سطح استرس و عملکرد شغلی در اکثر پرسنل نشان داد که در سطح طبیعی و متوسط قرار دارند. بین نوع شغل و میزان درآمد با نمره کل بار کاری ذهنی ارتباط معنی داری دیده شد (05/0p<). در بررسی ارتباط بین استرس شغلی با متغیرهای دموگرافیک ارتباط معنی داری بین متغیر جنسیت با استرس شغلی دیده شد (05/0p<). ضریب همبستگی عملکرد شغلی با استرس شغلی در پرسنل بیمارستان نشان داد که بین این دو متغیر همبستگی معکوس و معنی داری وجود دارد، بطوریکه با افزایش استرس شغلی، عملکرد شغلی کاهش پیدا می‫ کند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که بار کار ذهنی در شغل پرستاری نسبت به سایر مشاغل بالا می‫ باشد و با افزایش استرس شغلی، عملکرد شغلی پرسنل نیز کاهش پیدا می‫ کند.

زمینه و هدف: یکی از مهمترین عوامل تشکیل دهنده الگوی غذایی جامعه مجموعه عادات و فرهنگ تغذیه ای افراد آن جامعه است. تئوری شناخت اجتماعی، چهارچوبی را برای شناخت رفتار در بافت خانواده فراهم می‫ کند و بیان می‫ کند رفتار، از جمله رفتار تغذیه ای ناشی از عوامل فردی و محیطی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل مرتبط با مصرف غذاهای فوری بر اساس تئوری شناخت اجتماعی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر بجنورد انجام شد. روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی در سال 1396 با شرکت 450 زن مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر بجنورد انجام شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای سه قسمتی شامل مشخصات فردی، سوالات بسامد مصرف در طول یک هفته گذشته و سوالات مربوط به سازه های تئوری شناخت اجتماعی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-20 و آزمون‫ های آماری ضریب همبستگی اسپیرمن، کروسکال والیس، آنالیزواریانس یک‫ طرفه، رگرسیون خطی با سطح معنی‫ داری 5 0/0 pp). سازه های مختلف تئوری شناخت اجتماعی 2/17درصد از واریانس مصرف غذاهای فوری را در زنان مورد مطالعه تبیین نمودند. به طوری که سازه های آگاهی تغذیه ای (001/0p=) و فراهمی (001/0p<) سهم معنی داری در مصرف غذاهای فوری داشتند. نتیجه گیری: در این مطالعه مصرف غذای فوری در افراد شاغل، دانشجو و افراد با سن بالاتر بیشتر بود و بسامد مصرف غذای فوری در افراد با آگاهی بالاتر، کمتر بود. با توجه به این نتایج، طراحی مداخلات آموزشی جهت ایجاد آگاهی بهداشتی در افراد از سنین پایین و فراهم کردن گزینه های سالم تغذیه ای برای زنان، می تواند اثرات مطلوبی در جهت انتخاب های بهتر تغذیه ای داشته باشد.

زمینه و هدف: یکی از نیازهای مهم در عرصه سلامت، وجود ابزارهای اندازه گیری استاندارد به منظور ارزشیابی وضعیت سلامت است. پژوهش حاضر با هدف طراحی و تعیین روایی و پایایی ابزار تئوری رفتار برنامه ریزی شده در رابطه با توانمندی دریافت مراقبت سلامت در زنان متأهل سنین باروری انجام شد. روش کار: این مطالعه مقطعی با استفاده از پرسشنامه خود ایفا با شرکت 488 زن متأهل (49-15 ساله) با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای از مراکز بهداشتی درمانی جنوب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1397 انجام شد. روایی پرسشنامه با استفاده از روش های روایی صوری، محتوا و ملاک، و پایایی آن با استفاده از روش های آلفای کرونباخ و آزمون ویلکاکسون تحت نرم افزارSPSS-24 تعیین شد. یافته ها: پس از بررسی نتایج روایی، چهار سؤالی که شاخص روایی محتوایی آن ها کمتر از حد مجاز بود، اصلاح شدند و تغییرات لازم در آن ها صورت گرفت. سپس مراحل روایی آن ها تکرار شد تا مقدار مطلوب، یعنی نسبت روایی محتوا بیش از 62/0 و شاخص روایی محتوا بیشتر از 79/0 حاصل گردد. پایایی سؤالات نیز با مقدار بیشتر از 7/0 تأیید شد. پایایی آزمون-باز آزمون و همسانی درونی پرسشنامه تئوری محور توانمندی دریافت مراقبت سلامت قابل قبول بود (96/0= α ). شاخص روایی محتوا و نسبت روایی محتوا (87CVI=%، 89 (CVR=% نیز قابل قبول بود. نتیجه گیری: این پرسشنامه تئوری محور به عنوان یک ابزار روا و پایا می تواندوسیله مناسبی جهت سنجش توانمندی دریافت مراقبت سلامت در جمعیت زنان متأهل سنین باروری باشد.

زمینه و هدف: بهداشت محیط مدارس یکی از عوامل تاثیرگذار در سلامت دانش‫ آموزان و و ضعیت تحصیلی آنان است. لذا این مطالعه با هدف بررسی وضعیت بهداشت محیط مدارس مقطع متوسطه دوره دوم شهر اردبیل و مقایسه آن با استانداردها و و شاخص‫ های کشوری انجام گرفت. روش کار: این پژوهش، یک مطالعه توصیفی از نوع مقطعی بود که در سال 1397 در کلیه مدارس متوسطه دوره دوم شهر اردبیل (شامل 70 مدرسه) اجرا شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه محقق ساخته بود. تجزیه و تحلیل داده‫ ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمون‫ های آماری توصیفی انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که مدارس مورد بررسی در بعضی از شاخص‫ ها با استانداردهای کشوری ایمنی و بهداشت محیط فاصله دارند. از جمله سیم کشی برق در بعضی مدارس ایمن نبود و برخی پریزهای برق فاقد درپوش های ایمنی بودند. بوفه 27 مدرسه (6/38%) نیز از نظر تور سیمی پنجره‫ ها رضایت بخش نبود و 26 مدرسه 1/ 37 درصد پنجره‫ ها ی مشرف به فضای خارج از تور سیمی برخوردار نبودند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست‫ آمده در این مطالعه، بهداشت محیط مدارس مقطع متوسطه دوره دوم شهر اردبیل در مواردی با استانداردها و شاخص‫ های کشوری تطابق نداشت. لذا باید توجه جدی به بهبود استانداردهای بهداشت محیط مدارس مبذول گردد.

زمینه و هدف: ابزاری که برای جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار می گیرد در مرحله نخست باید از روایی خوبی برخوردار بوده و در مرحله دوم باید پایایی بالاتری داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف طراحی ابزاری جهت مدیریت برنامه میانسالان در سال 1398 انجام شد. روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی-کاربردی بود. ابزار موردپژوهش پرسشنامه محقق ساخته حاصل از مطالعه تطبیقی و مصاحبه بود. روایی این ابزار با نظرسنجی از 14 نفر از متخصصان حوزه مدیریت خدمات بهداشتی، آموزش بهداشت، پزشک عمومی و پرستاری با استفاده از روش لاوشی انجام شد. پایایی پرسشنامه نیز با انتخاب 30 نفر از کارشناسان برنامه میانسالان و با استفاده از روش آزمون-آزمون مجدد به فاصله دو هفته انجام گرفت. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-20 استفاده شد. یافته ها: در مرحله روایی بر اساس نظرات 14 نفر از متخصص از بین 87 سؤال، تعداد 1 سؤال با نسبت روایی محتوایی 45/0 و شاخص روایی محتوایی 73/0 از سؤالات پرسشنامه حذف و بقیه سؤالات از نظر محتوا مورد تأیید قرار گرفت. ضریب آلفا کرونباخ طی دو مرحله (مرحله اول 85/0 و مرحله دوم 95/0) و ضریب همبستگی 99/0 برای کل پرسشنامه به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد مؤلفه مشارکت های مردمی و مؤلفه مدیریت اجرایی به ترتیب بیشترین و کمترین میزان همبستگی را در مدیریت خدمات سلامت میانسالان دارد؛ بنابراین سیاستگزاران و برنامه ریزان مراقبت های بهداشتی و درمانی می توانند برای ارتقاء کیفیت خدمات بهداشتی میانسالان به صورت دوره ای از آن استفاده کنند.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین مسایل مرتبط با آب، آلودگی منابع آب می باشد که عمدتاً ناشی از فعالیت‫ های بشر بوده و در حال حاضر بسیاری از منابع آبی جهان را در معرض تهدید قرار داده است. لذا استفاده از ابزارهای مناسب جهت مدیریت کیفیت آب‫ های سطحی لازم و ضروری به نظر می‫ رسد. این تحقیق به منظور تعیین میزان پتانسیل ریسک های ناشی از منابع آلاینده در سد سبلان با استفاده از مدل وراستیک انجام گرفت. روش کار: برای ارزیابی ریسک سوانح آلودگی سد سبلان از مدل ارزیابی WRASTIC و نرم افزار GIS استفاده گردید. برای تعیین سطح ریسک آلایندگی، حوزه آبریز سد سبلان به 8 زیر حوزه تقسیم گردید. سپس در هر زیرحوزه نقشه های منابع آلاینده شامل شاخص های مختلف پساب های صنعتی، کشاورزی، مسکونی، تفرج و سوانح حمل و نقل در محیط نرم‫ افزار GIS تهیه گردیدند. سپس امتیازدهی برای هر شاخص؛ بر اساس شدت پتانسیل منابع آلاینده انجام گرفت. در نهایت بر اساس داده های بدست آمده، زیرحوضه ها از لحاظ ریسک طبقه بندی شدند. یافته ها: نتایج نشان داد بر اساس مدل استفاده شده از نظر میزان ریسک آلایندگی بهداشتی و زیست محیطی، میانگین شاخص ریسک آلودگی آب برای حوضه آبریز سد سبلان برابر 29/48 بود. طبقه بندی سطح ریسک آلایندگی در زیر حوضه های سد سبلان مشخص نمود که زیرحوضه S1 دارای میزان ریسک زیاد بوده و میزان ریسک زیرحوضه های S2، S4، در حد متوسط می باشد. نتیجه گیری: استفاده از مدل وراستیک در تعیین سطح ریسک سوانح آلودگی سد سبلان مشخص نمود که مهمترین شاخص های آلوده کننده حوضه آبریز سد سبلان، ورود فاضلاب های خانگی و پساب‫ های فعالیت‫ های آبزی پروری، کشاورزی و چشمه های آبگرم معدنی بودند. نتایج این تحقیق نشان دهنده مطلوبیت استفاده از مدل WRASTIC در تعیین ریسک آلایندگی حوضه آبریز سد سبلان می باشد.