مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی
سال:1381 | دوره:3 | شماره:11 |تعداد مقالات:6

در این تحقیق اثرات انبار معمولی و سرد همراه با استفاده از تیمارهای قارچ کش، کیورینگ (Curing) و پوشش پلی اتیلن (Shrink wrapping) بر عمر انباری نارنگی پیچ (C. paradisi var. Duncan x C. reticulata var. Dancy) x C. reticulate var. Clementine مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که پوشش میوه با پلی اتیلن نازک (19 میکرون) به تنهایی و یا همراه با تیمارهای کیورینگ و یا قارچ کش، در هر دو انبار سرد و معمولی به طور معنی داری موجب جلوگیری از کاهش وزن میوه نسبت به سایر تیمارها گردید. پوست میوه در تیمارهایی که از پوشش پلی اتیلن استفاده شده بود، ترد، نرم و تازه تر و بافت آن از سایر تیمارها سفت تر بود. تیمارهای کیورینگ و قارچ کش و یا ترکیبی از هر دو تیمار باعث کاهش بیماریهای Penicillium sp نسبت به سایر تیمارها گردید، لیکن تفاوت معنی داری در بین تیمارهایی کیورینگ و قارچ کش مشاهده نگردید. تیمارهای کیورینگ و پوشش پلی اتیلن و یا ترکیبی از این تیمارها سبب کم رنگ تر شدن رنگ پوست میوه پس از 1 و 2 ماه نگهداری نسبت به شاهد گردید. درصد میوه های سالم در پایان مدت نگهداری در تیمارهایی که در آنها از قارچ کش یا کیورینگ همراه با پوشش پلی اتیلن و یا ترکیبی از 3 تیمار فوق استفاده شده بود، در انبار سرد، در ماه اول و دوم و در انبار معمولی در ماه دوم به طور معنی داری نسبت به سایر تیمارها بیشتر بوده است. لیکن پوشش پلی اتیلن به تنهایی (بدون استفاده از قارچ کش و یا کیورینگ) باعث افزایش کل بیماریها و کاهش درصد میوه های سالم گردید. درصد میوه های سالم در انبار سرد نسبت به انبار معمولی در پایان مدت نگهداری به طور معنی داری در سطح احتمال 5% بیشتر بود. در انبار سرد، نسبت TSS/TA در ماه اول در تیماری که فقط از پوشش پلی اتیلن استفاده شده بود بیشتر از سایر تیمارها بود، در حالیکه در ماه دوم این نسبت متعلق به تیمار مرکب قارچ کش، پوشش پلی اتیلن و کیورینگ بوده است. در انبار معمولی، نسبت TSS/TA در ماه اول مربوط به تیمار پوشش پلی اتیلن همانند انبار سرد، و در ماه دوم بالاترین این نسبت، متعلق به تیمار کیورینگ بود. بدین دلیل استفاده از کیورینگ به جای مصرف قارچ کش و همچنین انبار سرد به جای انبار معمولی توصیه می شود.

استفاده از فاضلابهای شهری، صنعتی و پساب حاصل از تصفیه آنها در امر کشاورزی، از دیرباز اقدامی رایج و مرسوم بوده، لیکن برای کاربرد بهینه این قبیل آبها لازم است تا ضمن لحاظ نمودن شرایط اقلیمی، گیاهی، اجتماعی - فرهنگی و نوع خاک هر منطقه، از نتایج تحقیقات محلی نیزه بهره گرفته شود. هدف و دورنمای این گستره از تحقیق، بررسی میزان حذف آلودگی های شاخص شده فاضلاب از نظر BOD5 و COD از طریق خاک در مدت دو سال اجرای عملیات آبیاری با فاضلاب خانگی و بررسی میزان انتقال آلودگی به محدوده زیر عمق توسعه ریشه ها در دوره فصل کشت می باشد. به همین منظور و جهت تنظیم دقیق تمامی عوامل موثر، از تحقیقات لایسیمتری استفاده گردید. فاضلاب خام و پساب تصفیه شده شهرک اکباتان به عنوان منبع آب آبیاری و از آب چاه به عنوان تیمار شاهد بهره گرفته شد و سه نوع گیاه گوجه فرنگی، هویج و جعفری در لایسیمترها کشت گردید. با اجرای آزمایش آماری "فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی" و با لحاظ نمودن سه تکرار، جمعا 27 عدد لایسیمتر ساخته و مورد استفاده قرار گرفت.نتایج به دست آمده نمایانگر بازده بالای حذف بار آلودگی شاخص شده توسط BOD5 با کمیتی بالغ بر 100-99 درصد مقادیر ورودی در هر دو سال اجرای تحقیق و برای هر دو نوع فاضلاب خانگی خام و تصفیه شده بوده است. میزان حذف COD و انتقال آن به عمق خاک با گذشت زمان تغییر نموده، به گونه ای که مقادیر COD خروجی از زهکشها در ابتدای فصل کشت کمترین مقدار بوده و با ادامه آبیاریها بر میزان آن افزوده شده تا به مقدار حداکثر برسد، لیکن با نزدیک شدن به انتهای فصل کشت و افزایش دور آبیاری، از میزان COD خروجی زهکشها کاسته می شود. نحوه تغییرات و کمیت اعداد به دست آمده از نظر افزایش یافتن COD اندازه گیری شده در زه آبها در مقایسه با مقادیر مشاهده شده در آب کاربردی در بخشی از دوره تحقیق، دلالت بر اثرات تجمعی انتقال بار آلودگی COD به عمق نیمرخ خاک دارد. با محاسبه بیلان جرمی COD و تعیین مقدار مواد ورودی به لایسیمترها و خروجی از زهکش های مربوطه توسط این عامل و در طول دوره کشت، ملاحظه می گردد که بازده حذف مواد آلاینده بین 93 تا 99 درصد در نوسان بوده است که به طور کلی بیانگر عملکرد مطلوب مجموعه در حذف مقدار COD می باشد.

بخش عمده بارندگی و آب آبیاری در نواحی خشک و نیمه خشک از طریق تبخیر از سطح خاک تلف می شود. به طوریکه در اراضی فاریاب بسته به روش آبیاری و نوع و مرحله رشد گیاهان به تنهایی در حدود 61-10% درصد از تبخیر - تعرق را تبخیر از سطح خاک تشکیل می دهد. در اینگونه نواحی، مناطقی وجود دارند که سطح ایستابی در آنها بالا است و به واسطه تبخیر از سطح خاک، تجمع املاح در سطح خاک نیز به وقوع می پیوندد. بنابراین تبخیر از سطح خاک نه تنها باعث اتلاف رطوبت می گردد، بلکه موجب شور شدن خاک نیز می شود. مشکل اصلی در برآورد دقیق تبخیر غیرماندگار در شرایط مزرعه ای، عدم وجود روابط ساده با حداقل اطلاعات مورد نیاز برای لحاظ نمودن تلفات آب در مدل های بیلان آب است. هدف اصلی از این مطالعه «بسط تحلیلی جریان یک بعدی غیرماندگار» رو به بالا از سطح ایستابی به سطح خاک با حداقل اطلاعات ورودی و تعیین صحت آن با استفاده از اندازه گیری های واقعی می باشد. این راه حل تحلیلی با استفاده از معادله ریچاردز و با توجه به شرایط اولیه و مرزی حاکم بر فرآیند تبخیر به دست آمده است و همانند بسیاری از راه حل های تحلیلی، فرضیات ساده کننده ای به منظور فراهم شدن امکان حل تحلیلی در نظر گرفته شده است. برای توصیف تغییرات میزان رطوبت در ناحیه غیراشباع واقع در بالای سطح ایستابی از معادله وان گنوختن استفاده گردیده است. با این راه حل میزان تبخیر از سطح خاک و زمان تبخیر به صورت توابعی از افت سطح ایستابی، ویژگی های فیزیکی خاک و عمق لایه غیرقابل نفوذ خاک تعیین می شوند. با ساخت مدل های فیزیکی از خاک های دست خورده با بافت های  Silty Clay Loam, Sandy Loam و Silty Clay و انجام آزمایش های واقعی، میزان کارآیی روابط پیشنهادی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل تطابق مناسبی را بین اندازه گیری ها و پیش بینی های مدل نشان می دهد. برآورد کمتر از حد واقعی مدل بخاطر تبخیر از سطح جانبی ناشی از انقباض خاک درون ستون ها، تبخیر ناشی از حرکت روبه بالای آب در نیمرخ خاک به حالت بخار، از بین رفتن ساختمان خاک و نیز خطاهای به وجود آمده طی زمان های اندازه گیریها می باشد. همچنین نتایج نشانگر آن است که این مدل می تواند برای انواع خاک ها با حداقل اطلاعات ورودی قابل دسترس و مورد نیاز، کاربرد داشته باشد.

عملیات خاک ورزی بخش غیرقابل تفکیک در چرخه تولید محصولات زراعی است. هدف از این عملیات زراعی تاثیرگذاری بر روی ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک، به گونه ای که شرایط بهینه برای جوانه زنی، توسعه ریشه و رشد گیاه فراهم گردد، می باشد. علاوه بر موارد مذکر عملیات خاک ورزی بایستی با هدف حفاظت خاک (به خصوص در زراعت دیم) و بهبود آن به عنوان محیطی برای رشد گیاه برای عملکرد بیشتر در دراز مدت باشد.با توجه به موارد بالا، این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه روش های مختلف خاک ورزی و کاشت گندم پس از برداشت نخود بر روی خواص فیزیکی خاک و عملکرد محصول گندم به صورت طرح آماری بلوک های  کامل تصادفی با 9 تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم - مراغه، به مدت 3 سال زراعی (1380-1377) به مرحله اجرا گذاشته شد. بر اساس نتایج تجزیه آماری مرکب، بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار گاوآهن قلمی + دیسک + کاشت با خطی کار با میانگین 1.1 تن در هکتار و کمترین عملکرد مربوط به تیمار بذر پاشی دستی + پوشانیدن بذر توسط دیسک قبل از بارندگی با میانگین 0.615 تن در هکتار بوده، و اختلاف بین میانگین عملکرد تیمارها معنی دار بوده است. با توجه به نتایج حاصله، تعداد سنبله در واحد سطح به عنوان یک عامل اصلی در افزایش عملکرد نسبت به سایر صفات موثر بوده است. از نظر میزان رطوبت و جرم مخصوص ظاهری خاک در مراحل مختلف رشد گیاه، اختلاف بین میانگین تیمارها معنی دار بوده و در مراحل مذکور، درصد رطوبت خاک در تیمارهایی با کاربرد گاوآهن قلمی بیش از سایر تیمارهای مورد آزمون بوده است.

یکی از مهمترین مراحل فرآوری پسته، مرحله خشک کردن است. در این مرحله، رطوبت محصول از حدود 50 درصد بر مبنای وزن خشک کاسته می شود تا محصول قابلیت ماندگاری مناسب در انبار را پیدا نماید. بررسی اثرات پارامترهای موثر در این فرآیند می تواند نقش مهمی در تعیین زمان خشک کردن و نیز حفظ کیفیت محصول ایفا نماید. در این تحقیق اثر تغییرات دما در سه سطح 60، 75 و 90 درجه سانتیگراد و سرعت جابجایی هوای گرم در سه سطح 1.5، 2.0 و 2.5 متر بر ثانیه بر روی زمان خشک شدن و شاخص های کیفی محصول پسته نظیر تغییرات در مقدار پروتیین، چربی و عدد پراکسیداز در دو رقم از پشته های ایران به نامهای کله قوچی و فندقی مطالعه گردید. همچنین از طریق آزمون چشایی میزان تاثیر دما در سه سطح ذکر شده بر روی طعم پسته های خشک شده بررسی گردید. نتایج آماری به دست آمده برای هر دو رقم پسته نشان داد که تغییرات دما و سرعت جابجایی هوا اثر معنی داری بر روی زمان خشک شدن پسته دارند و افزایش درجه حرارت از 60 به 90 درجه سانتیگراد می تواند تا حدود 37 درصد زمان خشک شدن را کاهش دهد. از نظر کیفی تغییرات دما و سرعت جابجایی هوا تاثیر معنی داری بر روی مقدار پروتیین و چربی محصول پسته ندارند. با افزایش دما مقدار عدد پراکسید بطور معنی داری افزایش می یابد، لیکن این افزایش که برای دمای 90 درجه سانتیگراد حداکثر 0.55 میلی اکی والان بر کیلوگرم می باشد، کمتر از حد مجاز برای پسته است. همچنین از این تحقیق نتیجه گیری شد که طعم پسته های خشک در دمای 75 درجه سانتیگراد نزد مصرف کنندگان از مقبولیت بیشتری برخوردارند.

کمبود آب و کاهش تدریجی منابع آبی با کیفیت مناسب، از مهم ترین عوامل محدود کننده تولیدات کشاورزی در اکثر نقاط جهان ایران به شمار می رود. از اینرو پژوهش در زمینه بهینه سازی مصرف آب در مزارع کشاورزی جهت نیل به مقدار بهینه محصول تولیدی به ازا مصرف کمتر آب امری ضروری می باشد. یکی از روش های بهینه سازی مصرف آب، کم آبیاری به روش جویچه ای یک در میان می باشد. به منظور بررسی تاثیر آبیاری جویچه ای یک در میان بر عملکرد ذرت دانه ای این طرح در قالب آزمون T در تابستان 1379 و 1380 در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد - دزفول با بافت سیلتی رسی لوم اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی در این طرح عبارت بودند از:تیمار 1- آبیاری جویچه ای یک در میان متناوب تا زمان شروع گلدهی، تیمار 2- آبیاری جویچه ای یک در میان ثابت تا زمان شروع گلدهی، تیمار 3- آبیاری جویچه ای یک در میان متناوب تا آخر دوره رشد، تیمار 4- آبیاری جویچه ای یک در میان ثابت تا آخر دوره رشد، تیمار 5- آبیاری برنامه ریزی شده (تیمار شاهد)آبیاری جویچه ای یک در میان متناوب به این مفهوم است که یکی از دو جویچه مجاور به صورت متناوب آبیاری گردیده لیکن در آبیاری جویچه ای یک در میان ثابت فقط یکی از دو جویچه مجاور در کلیه آبیاری ها آب دریافت نموده است. در آبیاری برنامه ریزی شده (تیمار 5)، زمان آبیاری از طریق تشتک تبخیر و مدت زمان آبیاری از طریق معادله نفوذ کوستیاکف - لوییس محاسبه گردیده و سایر تیمارهای کم آبیاری (تیمارهای 1 تا 4) بر این اساس برنامه ریزی شدند. نتایج دو سال آزمایش نشان داد که میزان عملکرد دانه با رطوبت 14 درصد در سه تیمار 1، 2 و 5 در یک سطح آماری قرار داشته است (a=%5)، ضمن آنکه میزان آب صرفه جویی شده در تیمار 1 نسبت به آبیاری برنامه ریزی شده (تیمار 5) در حدود 30 درصد بود. از این نظر با توجه به میزان آب صرفه جویی شده می توان سطح زیر کشت ذرت را افزایش داده و در نهایت سود خالص بیشتری عاید کشاورز نمود.