Journal of Persian Language and Literature (University of Tabriz)
Year:2009 | Volume: | Issue: |Papers Count:7

این تحقیق می کوشد ساختار تصریفی کلمه را در زبان فارسی به شیوه ای نظام مند توصیف کند و با شناسایی عناصر تصریفی موجود در ساختمان کلمه، انواع و جایگاه هر کدام و نیز اعتبار جایگاه این عناصر را نشان دهد. تحقیق حاضر یک هدف علمی دارد که آن توصیف بخشی از زبان فارسی است و یک هدف علمی دارد که آن استفاده از نتایج این تحقیق در توسعه فناوری های مربوط به پردازش زبان طبیعی است.

در ادبیات تطبیقی بیش از هر چیز می توان به نقاط وحدت اندیشه بشری پی برد که چگونه اندیشه ای در نقطه ای از جهان توسط اندیشمندی، ادیبی و یا شاعری مطرح می شود و در نقطه دیگر همان اندیشه به گونه ای دیگر مجال بروز می یابد.در این مقاله، نویسنده با بررسی و تحلیل زندگینامه و اندیشه دو شاعر زن، فروغ فرخزاد و سیلویا پلات، شعر آن دو را در حیطه لفظ و معنا و بلاغت مورد مطالعه قرار می دهد و به احصا و برشمردن این مشابهت ها می پردازد. افق های مشترک شعر و اندیشه این دو شاعر با نگاهی به درون مایه های مشترک اشعار ایشان، با ذکر نمونه های فارسی و انگلیسی شعر پلات و نمونه هایی از اشعار فروغ فرخزاد، به این نتیجه نهایی دست می یابد که چگونه دو شاعر، هر چند در یک برهه زمانی نزدیک به هم، اما با وجود فرسنگ ها فاصله و بی خبری از وجود یکدیگر، تا چه اندازه می توانند از مشابهت های گوناگون برخوردار باشند. در این جستار، نگارنده با روش نقد روانشناختی، درونمایه هایی هم چون عشق، ناامیدی و یاس، معشوق و مرد، حسرت، سادگی و زودباوری های زنانه، زوال و نابودی، همذات پنداری با گیاهان، کمال گرایی، مرگ اندیشی و مرگ آگاهی، به عنوان درونمایه های مشترک و ذکر مثال ها و شواهد متعددی از میان اشعار ایشان، به مطالعه تطبیقی شعر و اندیشه این دو شاعر دست می یازد.

نقل رویا، یکی از روش ها یا ابزارهای مورد استناد عارفان در اثبات نظریه های عرفانی است. از این روش در مسایل و موضوعاتی چون اثبات شان و مرتبه والای عارف، حل مشکلات و یا تایید عقیده، وقوف بر ضمایر، توصیه و راهنمایی و ارشاد و تحول سالک، انکشاف برخی رازها، ارتباط با مردگان، آگاهی از حوادث آتی، اهدای لقب و خرقه در خواب و نظایر آن، در متون عرفانی بهره گیری شده است.در نگاه نقادانه، برخی از این رویاها بسیار شگفت انگیز و در بادی امر غیرقابل قبول می نماید، حال آنکه برخی دیگر را می توان پذیرفت. ولی آنچه در دیدگاه عارفان مهم بوده است نه خود رویا و صحت و سقم آن، بلکه استفاده ای بوده است که در نتیجه گیری های ضروری در جهت اثبات نظریات تعلیمی عارفان می توانست بر آن مترتب باشد.

در طول قرون دوم تا دوازدهم م در گستره جغرافیایی وسیعی، از دریای سیاه تا چین، مردمی ایرانی تبار زندگی می کردند که به زبانی از شاخه زبان های ایرانی میانه شرقی به نام زبان سغدی سخن می گفتند. این زبان که مدت ها به عنوان زبان میانجی  زبان تجاری و ابزار ارتباطی در انتقال فرهنگ و ادبیات بین شرق و غرب آسیای مرکزی ایفای نقش کرده است، در برخورد با زبان های اقوام دیگری که در طول تاریخ، این منطقه را مورد تاخت و تاز قرار داده اند، تاثیر زیادی بر آنها گذاشته و البته خود نیز از آنها تاثیر پذیرفته است. یکی از این زبان ها زبان ترکی است. نفوذ زبان سغدی در میان ترکها تا قرن یازدهم میلادی ادامه داشت تا اینکه کم کم به دلیل فشار زبان ترکی از یک سو و زبان فارسی و عربی از سوی دیگر، زبان سغدی جایگاه خود را از دست داد.آنچه در نوشته حاضر مورد بررسی قرار گرفته است سندی سغدی- ترکی از ناحیه دون، هونگ مربوط به زمانی بین قرون نهم تا یازدهم میلادی است که به خوبی تاثیر این دو زبان را بر یکدیگر نشان می دهد.

تکرار یا به قول بلاغیون «تکریر به عنوان سری بلاغی از موضوعاتی است که در کتب بلاغی به آن اشارات فراونی شده است. در علم بلاغت برای تکرار، انگیزه ها و انواع بسیاری برشمرده اند و در آن موارد کثرت تکرار را مخل فصاحت و تکرار صحیح را مفید دانسته اند. اغلب محققان، تکرار در قرآن را نه تنها مطلوب، بلکه در حد اعجاز دانسته اند که دارای انگیزه و فایده هایی است. اما درباره تکرار در کلام بشری، آن گونه که باید، در کتب بلاغی قدیم فارسی بحث نشده است.با بازنگری متون و نمونه های فراوان مشخص خواهد شد که تکرار چه نقشی در زبان و ادب فارسی دارد. در این مقاله، ضمن طرح اهمیت تکرار در ادب فارسی، و نیز تکرار در زبان فارسی، به این نتیجه رسیده است که تکرار، شگردی زبانی است که در زبان روزمره نیز بسیار کاربرد دارد و همین شگرد زبانی به عنوان ذات و سرچشمه زیبایی در خلق شعر و هنر نقش عمده دارد و لازم است همچون وزن در شعر و نظم در زیبایی شناسی مورد عنایت قرار گیرد. آنچه در این مجال آمده عبارت است از: تعریف تکرار، انگیزه تکرار، تمایل انسان به تکرار، تکرار در زبان و ادب فارسی. منظور از تکرار در این جا، تکرار اوج و تکواژ نیست بلکه تکرار عبارت یا فراتر از عبارت و جمله است.

در منظومه های حماسی نه تنها مردمان که عناصر طبیعت و موجودات نیز نقشی به سزا ایفا می کنند و بخش عمده ای از اساطیر، آداب و باورها را بازتاب می دهند. از میان جانوران، «گرگ» یکی از نقش آفرینان است که در شاهنامه فردوسی بارها از آن نام برده شده و مضامین و بن مایه هایی را به خود اختصاص داده است. اما روشن است که همه مضامین مربوط به گرگ از شاهنامه بر نمی آید و استقصای تام در این باره بدون بررسی دیگر منظومه های حماسی، که پس از شاهنامه سروده شده اند، ممکن نیست.برای درک همه مضامین و اشارات مربوط به «گرگ»، بررسی شاهنامه و ده منظومه حماسی پس از آن (بانو گشسپ نامه، برزونامه، بهمن ماه، جهانگیرنامه، سام نامه، شهریارنامه، فرامرز نامه، کک کوهزاد، کوش نامه و گرشاسپ نامه) ضروری می نمود که پس از بررس آن ها، مهم ترین بن مایه های اساطیری و حماسی این جانور استخراج، طبقه بندی و تحلیل گردید. این بن مایه ها عبارت است از: اهریمنی بودن، سکونت در غار (جهان زیرین)، مردارخواری، سخندانی، تیرگی پوست، سروداشتن، سوار شدن پهلوان بر گرگ، توتم گرگ، پرورش کودک با شیر گرگ، گرگ کشی یلان، پیکرگردانی به سیمای گرگ، گرگ و گرگساران، و گرگ و انجمن مردان.

داستان نویسی هندی به شیوه ای اطلاق می شود که زادگاه آن هندوستان است و اکثر منابع دست اول آن به زبان سانسکریت است. عده ای از محققان بر آن اند که خاستگاه اصلی داستان هندوستان است که از آن جا به دیگر نقاط جهان انتشار یافته است.داستان نویسی هندی ویژگی های بارزی دارد که خصیصه آن شمرده می شود. این ویژگی ها را می توان از دو جهت ظاهر و محتوی بررسی کرد. از حیث ظاهر برجسته ترین ویژگی آن «لایه ای بودن» یا «تودرتویی» است. ویژگی دیگر ظاهری آنان، شکل کلیشه ای و قالبی است. به جهت محتوی نیز وجود حیوانات به طور اعم و تعدادی به طوراخص و نیز نقش برجسته، و البته غالبا منفی زنان، همچنین تناسخ از دیگر ویژگی های داستان نویسی هندی است.