پژوهشنامه اقتصادی
سال:1380 | دوره:1 | شماره:1 (پیاپی 1) |تعداد مقالات:11

در این همایش، ابتدا می خواهم به این نکته اشاره نمایم که پیش نویس لایحه مالیات بر ارزش افزوده در وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شده و به هیات دولت فرستاده شد و اکنون در کمیسیون اقتصادی هیات دولت تحت بررسی می باشد. بنابراین لازم است که مسائل و خصایص این مالیات به خوبی شناخته شود و راهکارهای اجرایی این نوع مالیات، مخصوصا با توجه به شرایط خاص در هر کشور برای آن پیش بینی گردد. یکی از عملکردهایی که برای اولین بار در تاریخ نظام مالیاتی ایران انجام شده است، همین نوع مالیات است که در کنار سایر کارهایی که در زمینه نظام اقتصادی برای اولین بار انجام شده، جای گرفته است.

یکی از جنبه های بسیار مهم مالیات بر ارزش افزوده، بخش اجرای آن و ایجاد اطلاعات هر چه بیشتر برای کسانی است که در انجام این فرایند با وزارت امور اقتصادی و دارایی و بخش مالیاتی همکاری خواهند داشت. برخلاف سایر مالیاتها که در آن کسانی که مستقیما با وزارت امور اقتصادی و دارایی در ارتباط هستند. مودی مالیاتی می باشند، در این نوع مالیات، افرادی که به عنوان مودی شناخته می شوند، خودشان پرداخت کننده مالیات هستند و با بخش مالیاتی برای وصول چنین مالیاتی همکاری می کنند. بنابراین امر اطلاع رسانی، از ضرورتهای نظام اجرایی مالیات بر ارزش افزوده است که می بایست در انجام آن کوشا بود. بر اساس طرح ساماندهی اقتصادی و همچنین برنامه سوم، تحول در نظام مالیاتی کشور در وزارت امور اقتصادی و دارایی از سه جنبه تفکیک پذیر مدنظر قرار گرفته است.

هماهنگ نمودن نرخها و پایه های مالیاتی یک امر ضروری است؛ زیرا طراحی یک نظام مالیاتی و تعیین جایگاه مالیاتها، امری بسیار پیچیده و دشوار می باشد، که به ساختار و شرایط اقتصادی جامعه مورد نظر، ارتباط می یابد و همچنین در طول زمان شرایط اقتصادی و در بلند مدت ساختار اقتصادی نیز دچار تغییراتی می شود، بنابراین طراحی بخشی، یا عمده یک نظام مالیاتی، باید کاملا با ساختار و شرایط اقتصادی تطبیق نماید، و همچنین تغییرات شرایط را، با توجه به دوره زمانی لازم برای اجرای سیستم مالیاتی جدید، در طراحی اولیه در نظر بگیرد.

برای کسب شناخت دقیقتری از سیستم مالیات بر ارزش افزوده در شکور ترکیه، لازم است تا شناخت مختصری از سیستم مالیاتی در ترکیه به دست آوریم به این دلیل در قسمت اول مقاله، به اجمال به سیستم مالیاتی در ترکیه پرداخته می شود و در قسمت دوم به بیان خصوصیات عمده مالیات بر ارزش افزوده که در کشورهای OECD تجربه شده است، پرداخته خواهد شد و در قسمت سوم نیز در مورد مالیات بر ارزش افزوده در ترکیه مطالبی عنوان خواهد گردید.

طی چند دهه اخیر، نظام مالیات بر ارزش افزوده، در بیش از نیمی از کشورهای جهان پیاده شده است. کشورهایی که تاکنون این نظام مالیاتی را دنبال نکرده اند و یا آنهایی که با تأخیر به اجرای آن می پردازند؛ یک نگرانی داشته اند و آن موضوع افزایش سطح قیمتها بعد از اعمال مالیات بر ارزش افزوده است. در این مقاله، سعی می شود این موضوع براساس تجربه سایر کشورها از ابعاد نظری و همچنین براساس تجربه، مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهای اجرایی مناسبی، برای اجرای این نظام در ایران توصیه خواهد شد.

عقیده آدام اسمیت بر این است که درآمد خصوصی افراد، در تحلیل نهایی از سه منبه متفاوت؛ بهره مالکانه، سود و مزد ناشی می شود و هر مالیاتی طبعاً می باید از یکی از این سه نوع درآمد، یا از همه انواع آن، پرداخت گردد. بنابر گفته آدام اسمیت؛ مالیاتهایی که بدون تبعیض بر هر نوع درآمدی وضع می شود، مالیات سرانه و مالیات بر کالاهای مصرفی است، این مالیاتها باید از محل هرنوع درآمدی که مالیات دهنده دارد؛ اعم از بهره مالکانه زمین، سود سرمایه و یا مزد کار پرداخت شود.

سیستم مالیات بر ارزش افزوده در آفریقای جنوبی منبع اصلی درآمد برای بودجه ملی محسوب می شود. درآمد تخمینی این سیستم ملی؛ در سال مالی 2001-2000 حدود 52.858 میلیون زار در نظر گرفته شده بود که میزان آن حدود 24 درصد از مجموع در آمد مالیات ملی (تقریبا 21.3689 میلیون زار) را تشکیل می دهد.

گزارش حاضر، کارایی وصول مالیات بر ارزش افزوده را در پنج اقتصاد در حال گذار اروپای شرقی و مرکزی، محاسبه می نماید. برای سنجش کارایی، درآمدهای قطعی مالیات بر ارزش افزوده در سال 1994، با درآمدهایی که با اعمال نرخهای قانونی مالیات بر ارزش افزوده، بدون ریزش درآمدی قابل حصول بودند، مقایسه می شود.

در 16 نوامبر 1997، مالیات بر ارزش افزوده در کشور نپال متداول شد. این مالیات جایگزین مالیات بر فروش محصولات کارخانه ای و واردات، مالیات بر هتلداری، قراردادهای مقاطعه کاری و سرگرمیها گردد. اکثر موسسات و واحدهای تولیدی، بصورت داوطلبانه و در زمان مقرر شده برای مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کردند و تنها عده معدودی از آنها از این کار امتناع نمودند که این عده نیز، پس از اجرای آن مجبور شدند تا این مالیات را بپردازند.

تامین معاش، رفع حوائج افراد جامعه و ایجاد امنیت از مهمترین عوامل بقا هر اجتماعی به شمار می روند. در این میان، امنیت از جمله اولین کالاهای عمومی است که جوامع بشری تولید شده و دستیابی به آن مستلزم پرداخت هزینه های مختلف بوده است.

در این مقاله برای مهمترین متغیرهای کلان مؤثر بر در آمدهای مالیاتی، ابتدا تابع مالیاتی با چهار متغیر توضیحی و یک متغیر مجازی معرفی می شود و با بررسی ایستایی به روشهای متعدد ، درجه جمعی متغیرها در تابع بلند مدت و با بررسی ،تولید ناخالص ملی خالص ارزش افزوده نفت ، ارزش افزوده گروه نفت و نرخ ارز محاسبه می شود .آزمونهای ثبات ،بیانگر وجود ثبات در بلند مدت می باشد . تحلیل ارتباط بین مدل بلند مدت و کوتاه مدت بیانگر تصحیح 58درصدی خطای دوره قبل در دوره قبل در دوره جاری است .مهمترین متغییر کلان موثر بر درآمدهای مالیاتی ارزش افزوده، گروه نفت است که روند آن در مدت کوتاه مدت و بلند مدت مورد تایید قرار می گیرد .