مجله پزشکی قانونی ایران
سال:1379 | دوره:6 | شماره:20 |تعداد مقالات:15

کاوش برای بقایای انسانیدر نظر گرفتن اصول کلی جستجوی یک جسد، خصوصا در موقعیتهایی که پنهان کردن جسد عمدا صورت گرفته، بسیار مفید است.چنین وظیفه ای مستلزم بکارگیری تجهیزات و نیروی انسانی کافی است. نوع متخصصین، تجهیزات و وسائط نقلیه مورد استفاده، به محل کاوش، شرایط آب و هوائی (خاک، زمین یا آب) اینکه آیا شخص دفن شده یا در جائی پنهان شده است و مدت دفن بستگی دارد. در جستجوی یک گور خاص، عکس برداری هوایی به ویژه استفاده از یک دوربین حرارتی مادون قرمز نقش مهمی ایفا می کند. علاوه بر این روشهای ژئوفیزیکی که در حوزه باستان شناسی کاربرد دارند، نیز کاربردهای پزشک قانونی متعددی دارا می باشند.

قدر دندانهایتان را بدانید که بعد از مردن هم به دردتان می خورد؛ مشروط بر آنکه دست اندکاران به ویژه پزشکان محترم قانونی همچون همیشه دقت و توجه کافی مبذول بدارند.دندانها در کار پزشکان در زمان حیات عموما و کار پزشکان قانونی پس از ممات خصوصا ارزش و اهمیت فراوان دارد از آنجا که با بی دقتی و بی توجهی طبیب در معاینه و معالجه بیماران جان آنان به خطر می افتد و با کم توجهی پزشک قانونی خون انسانی هدر می شود. برای روشن تر شدن موضوع شما را در جریان پرونده ای که در زمان تصدی بازپرسی ویژه رسیدگی به قتلهای عمدی به آن رسیدگی کرده ام قرار می دهم و سپس به درسهایی که از آن گرفته ام، اشاره می کنم.

حوادث و فجایع دسته جمعی مشکلات عدیده ای را برای پزشکان قانونی بوجود می آورند که برطرف کردن آنها اساسا نیاز به آمادگیهای قبلی دارد. در صورت وجود یک برنامه از قبل طراحی شده و وجود پرسنلی کاملا ماهر، مسائل به آرامی حل و برطرف می گردد. در صورتی که برنامه ای وجود نداشته و پس از وقوع حادثه قرار به تنظیم برنامه باشد، هرج و مرج بوجود خواهد آمد. متاسفانه این حالت ایده آل و آرمانی همیشه تحقق نمی یابد. وقوع حوادث شدید و مخرب در ساختمانها و مراکزی مثل پالایشگاههای نفت و کارخانجات شیمیایی قابل پیش بینی بوده و می توان برنامه ای برای مقابله با این حوادث طراحی نمود که در صورت وقوع حادثه، نیاز به تغییرات چندانی ندارد. برخلاف موارد فوق وقوع حوادث در جاده ها، راه آهن و موارد مشابه قابل پیش بینی نمی باشد. این مساله خصوصا در حوادث هواپیمایی صادق است.

در مقابل وظیفه ای که هر پزشک در خودداری از افشای اسرار بیماران دارد، یکی از وظایف روزمره پزشکان در ارتباط با حرفه خود، این است که بنا به تقاضای بیمار خود، اقدام به صدور گواهی در خصوص وضعیت سلامت، بیماری یا نقص عضو او بنماید. برخی بیماریها و نواقصی که افراد به آن مبتلا هستند، موجب می گردد تا از انجام وظایف و تکالیفی که قانونا بر عهده آنان است بتوانند معاف گردند. بنابراین بیمار حق دارد از پزشک خود گواهی بخواهد و پزشک هم باید به درخواست بیمار جواب مساعد داده و گواهی لازم را بر اساس واقعیت صادر نماید.

رعایت ملاحظات اخلاقی در طب از مهمترین وظائف یک پزشک بوده که در این میان رشته طب کار با توجه به الزام پزشک به رعایت مسائل اخلاقی در قبال کارگر و کارفرما نسبت به سایر رشته های طب از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است. رعایت این مهم بنحوی که منجر به تضییع حقوق طرفین نگردد، هنر پزشک طب کار می باشد. اگر چه در این مختصر بیان تمام جنبه های اخلاقی مربوطه نمی گنجد، ولی از آنجائیکه در کشور ما اکثر پزشکانی که وظیفه پزشک کار را به عهده دارند، آموزش کلاسیک و تخصصی این رشته را ندیده اند، سعی می شود خلاصه ای از اصول اخلاقی قابل استفاده برای این دسته از پزشکان بیان گردد.

از میان حوادث تصادفات رانندگی بویژه در کشورهای در حال توسعه نظیر کشور ما از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا علاوه بر اینکه همه ساله منجر به از بین رفتن و مصدوم شدن تعداد زیادی از افراد جامعه می شود خسارات شدیدی را نیز بر اقتصاد ملی کشور وارد می سازد.پژوهش حاضر که یک مطالعه توصیفی مقطعی محسوب می شود به منظور بررسی اپیدمیولوژی حوادث رانندگی منجر به مرگ استان همدان از مهر 77 تا مهر 1378 و با استفاده از اطلاعات موجود در سازمان پزشکی قانونی همدان انجام گرفت.تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده که مشتمل بر 251 مورد حادثه بود نشان داد که بیشتر متوفیان حوادث مورد مطالعه در دوره یاد شده در رده سنی 21 تا 30 سال قرار دارند) 18.7 درصد). وجود رابطه معکوس بین میزان تحصیلات و فراوانی کشته شدگان از یافته های دیگر این مطالعه بود. همچنین مشخص شد که اکثر قربانیان حوادث جاده ای استان را عابرین پیاده تشکیل می دهند (2/45 درصد). در کلیه حوادث محل اصلی وارد شدن ضربه و علت نهایی مرگ، ضربه به ناحیه سر بوده است (به ترتیب 2/50 و 8/55 درصد). "زمان سیاه" که بیشتـرین حـوادث رانندگی منجـر به مرگ استان در آن رخ داده بــود (4/20 درصد) ساعات 16 و 17 تعیین شد.آموزش اصول ایمنی جاده ای به افراد جامعه، مراقبتهای بیشتر از گروههای آسیب پذیر، بهبود شرایط ایمنی جاده ها و نظارت دقیق بر اجرای مقررات راهنمائی و رانندگی بخشی از پیشنهادات مجریان طرح جهت کاهش میزان حوادث جاده ای و مرگ و میرهای ناشی از آن می باشد.

برای بررسی و ارزیابی عوامل خطر در مردان و زنان دچار انفارکتوس حاد میوکارد تحقیقی بر روی 126 بیمار متشکل از 81 مرد با میانگین سنی 32/11± 83/57 سال و 45 زن با میانگین سنی 81/11 ± 53/62 سال انجام گرفت. در این تحقیق عوامل خطری از جمله سن، جنس، دیابت، فشار خون، هیپرلیپیدمی، استعمال دخانیات، تاریخچه خانوادگی، میزان اسید اوریک خون و وضعیت تاهل مورد بررسی قرار گرفت. در سطح اطمینان 99/0 بین جنس و عوامل خطری مثل فشار خون و استعمال دخانیات اختلاف آماری معنی دار وجود داشت اما بین جنس و تاریخچه خانوادگی، نوع هیپرلیپیدمی و وضعیت تاهل تفاوت معنی داری مشاهده نشد. میانگین میزان کلسترول افراد دچار هیپرکلسترولمی و میانگین تری گلیسیرید افراد مبتلا به هیپرتریگلیسریدمی و میانگین میزان قند خون ناشتا بیشتر از mg/dl 180 در مردان، کمتر از میانگین این پارامترها در زنان بود. میانگین میزان اسید اوریک مردان دچار هیپراوریسمی اندکی بیشتر از میانگین این پارامتر در زنان هیراوریسمی بود اما هیچ تفاوت آماری معنی داری بین میانگین ها در دو جنس مشاهده نشد. خطر نسبی افزایش فشار خون، استعمال دخانیات، تاریخچه خانوادگی، هیپرلیپیدمی، هیپرکلسترولمی، دیابت و هیپراوریسمی به ترتیب 85/0، 56/0، 16/0، 68/1، 03/1، 4/0، 47/0 در کل افراد محاسبه شد.

در این تحقیق آینده نگر که به مدت یکسال از ابتدای سال 1378 انجام گردید، کلیه نوزادان متولد شده در بیمارستان امام خمینی (ره) و دکتر شریعتی توسط مجریان طرح به طور کامل در طی 24 ساعت اول تحت معاینه بالینی قرار گرفتند. مجموعا 4073 نوزاد وارد این طرح شدند که از این میان 150 مورد حداقل یک ناهنجاری ماژور یا مینور داشتند. این گروه 46 درصد دختر، 7/48 درصد پسر و 30/5 درصد دارای ابهام جنسی بودند.ناهنجاریها به صورت معنی دار در گروه کم وزن (وزن کمتر از 2500 گرم) و در گروه نارس (سن داخل رحمی کمتر از 37 هفته) شایعتر بود ((P=0.0001 در ضمن ارتباط معنی داری بین مصرف داروها، بیماریهای مهم مادر (از جمله دیابت)، حاملگی های چند قلویی و سابقه مثبت در بستگان درجه اول نوزاد با شیوع کل ناهنجاری ها بدست آمد. در گروه مورد بررسی شایعترین ناهنجاری ها مربوط به سیستم استخوان بندی و سپس سیستم عصبی بود و در درجات بعدی دستگاه ادراری تناسلی، سر و گردن و دستگاه گوارش قرار گرفت. ارتباط معنی داری بین جنس، سابقه سقط در مادر و شغل پدر یا مادر با شیوع کل ناهنجاری ها بدست نیامد.

ترانزیشن مهره کمری که یک مشکل مطرح در بهداشت حرفه ای و پزشکی قانونی می باشد، عبارت است از ساکرالیزاسیون و لومباریزاسیون، که در 3 تا 20 درصد جمعیت عادی دیده می شود. از طرفی کمر درد یکی از مشکلات بزرگ در جامعه امروزی می باشد. اگر چه قبلا ارتباط این ناهنجاری با کمردرد، فتق دیسک بین مهره ای و جنس به طور گسترده مطالعه شده، ولی نتایج آنها ضد و نقیض است. هدف از این بررسی تعیین میزان شیوع این آنومالی و ارتباط آن با متغیرهای فوق می باشد. این بررسی در 250 فرد مبتلا به کمردرد (گروه مورد) و 250 فرد غیرمبتلا (گروه شاهد) انجام شد که گروه مورد بر اساس متغیر فتق دیسک بین مهره ای به دو زیرگروه با فتق دیسک بین مهره ای (182 نفر) و فاقد فتق دیسک بین مهره ای (68 نفر) تقسیم شدند. میانگین سنی افراد مورد مطالعه 40 (20 الی 60) سال بود (نمونه گیری به روش آسان بود). هر دو گروه از نظر کلینیکی و رادیولوژی مورد ارزیابی قرار گرفتند و میزان شیوع ترانزیشن مهره ای در گروه شاهد 8/8 درصد (10 نفر ساکرالیراسیون، 22 نفر لومباریزاسیون)، در گروه مـــورد 4/6 درصد (7 نفر ساکرالیزاسیون، 9 نفر لومباریزاسیون)، در هر دو گروه 6/7 درصد (16 نفر ساکرالیزاسیون، 22 نفر لومباریزاسیون)، در مردان 9/8 درصد (11 نفر ساکرالیزاسیون، 13 نفر لومباریزاسیون)، در زنان 6 درصد (6 نفر ساکرالیزاسیون، 8 نفر لومباریزاسیون)، در افراد مبتلا به کمر درد با فتق دیسک بین مهره ای 8/2 درصد (4 نفر ساکرالیزاسیون، 3 نفر لومباریزاسیون) و در افراد مبتلا به کمردرد با منشا غیرفتق دیسک بین مهره ای 6/3 درصد (3 نفر ساکرالیزاسیون  6 نفر لومباریزاسیون) بود. مقایسه یافته ها در بین دو گروه فوق نشان داد که بین ترانزیشن مهره ای (ساکرالیزاسیون، لومباریزاسیون) با کمر درد (P=%3988)، فتق دیسـک بین مهــره ای (P=%2123) و جنس (P=%2778) از نظر آماری ارتباط معنی داری وجود ندارد. نتیجه گیری می شود این ناهنجاری را در صورتی می توان به عنوان علت کمر درد در نظر گرفت که سایر عوامل ایجاد کننده آن رد شده باشد و لذا در ایجاد کمر درد و فتق دیسک بین مهره ای نفش ندارد

ابهام جنسی یکی از مسائل مهم جراحی اطفال بشمار می آید. تشخیص بموقع نوع عارضه و تصمیم گیری سریع برای درمان و تبدیل کودک به جنسیت مناسب در پیشگیری از بسیاری عوارض از جمله عوارض روانی اثر بسزایی روی کودک و خانواده اش دارد. از آنجائیکه ابهام جنسی در چهار گروه هرمافرودیسم زنانه کاذب، هرمافرودیسم مردانه کاذب، هرمافرودیسم حقیقی و دیسژنز مختلط گوناد قابل بررسی می باشد، تصمیم گیری برای تعیین جنسیت مناسب به معیارهایی همچون نوع کروموزوم، طول فالوس و وجود گونادها و رحم بستگی دارد. در نوع دیسژنزی چون باید گونادها حتما برداشته شوند لذا جنسیت مناسب، دخترانه می باشد. سن مناسب برای انجام اعمال جراحی بین 2 تا 6 ماهگی است. هدف از اعمال جراحی کوتاه کردن یا ترمیم فالوس، ایجاد دهانه و تکمیل واژن و ایجاد لب های کوچک و بزرگ می باشد. برای تامین زیبائی و کارآئی مناسب برداشتن قسمتی از فالوس بجای کوتاه کردن آن با روش recession و انجام واژینوپلاستی با کمک فلاپها توصیه می شود. در بیمارستان حضرت علی اصغر طی 5 سال اخیر سی مورد ابهام جنسی تحت عمل جراحی قرار گرفته و به جنسیت مناسب تبدیل گشته اند. نتایج اعمال جراحی بسیار مطلوب بوده است.