مجله دیابت و متابولیسم ایران
سال:1381 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

در این مقاله مروری مدل های حیوانی دیابت در دو بخش مدل های شبه نوع 1 و مدل های شبه دیابت نوع 2 معرفی شده اند. مدل های شبه دیابت نوع 1 در دو قسمت مدل های ژنتیک و شیمیایی و مدل های شبه دیابت نوع 2 در چهار قسمت شامل مدل های دیابت نوع 2 در موش، در رت، ناشی از تغذیه و ناشی از تکثیر انتخابی ارائه گردیده از نظر اختلالات متابولیک، وضعیت پانکراس، عوارض دراز مدت و مزیتهای پژوهشی بررسی شده اند.

مقدمه: عوارض آترواسکلروز از علل شایع مرگ و میر در بیماران دیابتی نوع 2 است . بر پایه بررسی های همه گیر شناختی، مصرف اسیدهای چرب غیر اشباع امگا 3 باعث کاهش بیماریهای قلبی- عروقی می شود. در موردبرخی آثار متابولیک این مواد در بیماران دیابتی نتایج بررسی ها متناقض بوده است. هدف از این مطالعه بررسی آثار متابولیک این ترکیبات در یک گروه از بیماران دیابتی ایرانی بوده است. روشها: پنجاه بیمار دیابتی (20 مرد و 30 زن) با میانگین سنی 7.3±49 سال به طور تصادفی به دو گروه مورد (Case) و شاهد (control) تقسیم شدند. در ابتدای ورود به مطالعه غلظت های قند و چربی های خون، فشار خون و وزن بیماران اندازه گیری شد. بیماران گروه شاهد رژیم غذایی و بیماران گروه مورد رژیم غذایی و روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع امگا 3 به مدت 3 ماه دریافت کردند. در پایان مجددا پارامترهای اولیه اندازه گیری مقایسه شد. یافته ها: اسیدهای چرب غیر اشباع باعث کاهش معنی دار در غلظت تری گلیسریدهای خون در گروه مورد گردید(P<0.001) . وزن، قند خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله نیز اگر چه در این گروه کاهش داشتند، در مقایسه با گروه شاهد، این تغییرات بی اهمیت بود. کلسترول تام، HDL و LDL تغییری نداشتند. دوز داروهای کاهنده قند خون در هر دو گروه ثابت نگه داشته شد. نتیجه گیری: اسیدهای چرب امگا- 3 را می توان به عنوان کاهنده تری گلیسریدهای خون در بیماران دیابتی نوع 2 توصیه نمود.

هدف: بررسی اثر ساپونین تام چوبک (Acanthopyllum squarrosum) بر جذب انسولین از راه بینی در مقایسه آن با ساپونین کیلایا  (Quillaja saponaria)و سدیم کولات به عنوان جذب افزاهایی که قبلا اثر آنها به اثبات است. روشها: در فرمولاسیون محلولهای مورد استفاده در این آزمایش، انسولین به میزان 2 واحد بین المللی برای هر موش تجویز گردید کربوکسی متیل سلولز (CMC) با غلظت 10% و ماده جذب افزا نیز با همین غلظت به فرمولاسیون اضافه شد. کاهش غلظت گلوکز خون ناشی از تجویز هر فرمولاسیون در 5 رت در حالت ناشتا مطالعه و بررسی شد. یافته ها: اثر جذب افزایی ساپونین تام چوبک از لحاظ آماری اختلاف معنی داری با دو جذب افزای شناخته شده ساپونین کیلایا و سدیم کولات نداشت. درصد قند خون نسبت به قند خون پایه پس از 130 دقیقه از تجویز محلولهای حاوی انسولین و جذاب افزاهای مختلف بدین شرح بود: برای محلول حاوی ساپونین چوبک %36.78 (±%11.06)، برای محلول حاوی ساپونین کیلایا (2.39%±) 27.46% و برای محلول سدیم کولات (14.93%±) 39.94%. نتیجه گیری: می توان گفت که ساپونین تام چوبک دارای خاصیت جذب افزایی قابل ملاحظه ای است و اثر آن با ساپونین کیلایا قابل مقایسه می باشد.

مقدمه: گلیکوزیلاسیون غیرآنزیمی پروتئنها در دیابت می تواند آثار مخربی بر ساختمان و کارکرد پروتیئنها داشته باشد. بر پایه مطالعات in vito وin vivo ، گلیکوزیلاسیون غیر آنزیمی پروتئینها و ترکیبات گلیکوزیله نهایی آنها در ایجاد عوارض ماکروو اسکولار مانند آترواسکلروز و نیز آثار میکروواسکولار از قبیل ریتنوپانی و نفروپاتی، اهمیت دارد. روشها: برخی ویژگیهای بیوشیمیایی و فیزیکی آلبومین گلیکوزیله مانند تحرک الکتروفورتیک، فلورسانس در PH ایزوالکترویک و تشکیل وابسته به زمان ترکیبات گلیکوزیله نهایی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای نخستین بار از روش ایزوالکتریک فوکوسینگ برای بررسی گلیکوزیلاسیون آلبومین سرم افراد دیابتی و مقایسه آن با افراد سالم استفاده شد. یافته ها: تحرک الکتروفورتیک آلبومین گلیکوزیله پس از 10 هفته انکوباسیون با گلوکز نسبت به آلبومین طبیعی 21.3% افزایش نشان داد.PH  ایزوالکتریک در هفته اول مشاهده گردید. این تغییرات به خوب با تغییرات مشاهده شده در فلورسانس همبستگی داشت. محتوای گلوکز نمونه های آلبومین نگهداری شده تا هفته اول انکوباسیون کاهش یافت اما پس از هفته دوم به تدریج افزایش نشان می داد. اندازه گیری فلورسانس نیز با این روند تغییرات، همخوانی داشت. در بررسی با روش ایزوالکتریک فوکوسینگ، اختلاف معنی داری بین آلبومین سرم افراد دیابتی و آلبومین سرم افراد طبیعی مشاهده شد (P=0.00).نتیجه گیری: افزایش تحرک الکتروفورتیک پس از هفته اول همراه با کاهش همزمان در PH ایزوالکتریک نشان دهنده آن است که تشکیل ترکیبات گلیکوزیله نهایی پس از هفته اول آغاز می شود. کاهش غلظت گلوکز طی هفته اول وافزایش متعاقب آن پس از هفته دوم را می توان به تشکیل و هیدرولیز ترکیبات گلیکوزیله نهایی نسبت داد. شاید بتوان از این روش برای شناسایی وضعیت پایدار دیابت با درجه پیشرفت آن استفاده کرد.

مقدمه: برای دهها سال، نقش کاهش غلظت لیپیدهای سرم در پیشگیری از سکته مغزی در هاله ای از ابهام بوده است. اما نتایج کارآزمایی های آینده نگر جدید نشان داده است که مصرف پراواستاتین در کاهش رخداد سکته مغزی مؤثر است. روشها: برای آشکار نمودن طیف اختلالات لیپوپروتیینی بیماران سکته مغزی در استان بوشهر طی دو مدت پنج ماهه در 204 بیمار دچار حوادث عروقی مغز(113 مذکر و 91 مونث) که به صورت متوالی که در بیمارستان دانشگاهی فاطمه زهرای بندر بوشهر بستری شده بود، حداکثر تا 48 ساعت پس از وقوع حادثه عروقی مغز از لحاظ غلظت سرمی لیپیدها و لیپوپروتیئن ها بررسی شدند. یافته ها: 67.6% از بیماران در دهه های هفتم و هشتم زندگی قرار داشتند. براساس یافته های برش نگاری رایانه ای(Computed tomography)  مغز، میزان شیوع سکته مغزی با خونریزی (مجموع خونریزی درون مغزی و زیر عنکبوتیه)، سکته مغزی ایسکمیک و یافته های غیر اختصاصی به ترتیب 24.6، 31.4، و 25% بود. همچنین مواردحمله ایسکمیک گذرا (transient ischemic attack)، 31) %15.2 مورد) بود، سابقه پرفشاری خون  57.5%دیابت قندی 21.4% مصرف دخانیات 51.5% و وجود چاقی مرکزی در 35.8% از بیماران وجود داشت. کلسترول 200≤ میلی گرم در دسی لیتر در 50.5%، ترکی گلیسرید 150≤ میلی گرم در دسی لیتر در 32.6% و HDL-C کمتر از 35 میلی گرم در دسی لیتر در 28.4% از بیماران و 130≤LDL-C میلی گرم در دسی لیتر در 51.1% بیماران دیده شد. وجود سابقه مصرف دخانیات در مردان با کلسترول 130<LDL-C میلی گرم در دسی لیتر همبستگی داشت.نتیجه گیری: اختلالات لیپوپروتیینی و غلظت غیرطبیعی لیپیدهای سرم در بیماران با حوادث عروقی مغز استان بوشهر، شیوع بالایی دارند.

مقدمه: نشانگان X قلبی عبارست است از دردهای آنژینی که به علت اختلال حس درد در دستگاه قلبی عروقی بوجود می آید و اغلب دارا آنژیوگرام کاملا طبیعی می باشد. نشانگان مقاومت به انسولین (نشانگان متابولیک (X نیز عامل مهمی در بروز بیماری های عروق کرنری به شمار می رود. بررسی ارتباط بین نشانگان X قلبی و نشانگان مقاومت به انسولین نیاز به تحقیق بیشتری دارد. هدف این مطالعه مقایسه وضعیت هورمونی زنان یائسه در سه گروه مبتلا به نشانگان X قلبی، بیماری عروق کرونری و گروه شاهد بود. روشها: برای مطالعه، 149 زن یائسه با محدوده سنی 48-58 سال و طول مدت یائسگی مشابه انتخاب شدند. هورمونهای جنسی، انسولین ناشتا، فشار خون و شاخص توده بدن (BMI) در سه گروه فوق ارزیابی و با یکدیگر مقایسه شدند. یافته ها: غلظتFSH ، LH، استرادیول و پروژستون در سه گروه یکسان بود. هر دو گروه با درد قفسه صدری(با آنژیوگرافی طبیعی یا غیر طبیعی) BMI بالاتری نسبت به گروه شاهد داشتند. غلظت انسولین ناشتا نیز در این دو گروه نسبت به گروه شاهد بیشتر بود(P<0.01) . غلظت انسولین ناشتا در دو گروه با آنژیوگرافی طبیعی و غیر طبیعی تفاوت معنی داری نداشت. غلظت انسولین ناشتا با هیچکدام از متغیرها ارتباط معنی داری نشان نداد. گرچه ارتباط بین میزان انسولین ناشتا و BMI در گروه با آنژیوگرافی غیرطبیعی مبتلا به بیماری عروق کرونر بسیار نزدیک به سطح معنی دار شدن بود(P<0.059) .نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که زنان با درد قفسه صدری با آنژیوگرافی طبیعی یا غیر طبیعی، دچار هیپرانسولینیسم بوده، نسبت به گروه شاهد چاق تر می باشند. به نظر می رسد هیپرانسولینیسم مکانیسم زیربنایی در هر دو «نشانگان X قلبی» و «نشانگان X متابولیک باشد. این مطلب نیاز به مطالعات تکمیلی دارد.

مقدمه: انجمن دیابت آمریکا در سال 1997 توصیه های خود را برای غربالگری همگانی دیابت بارداری تمام زنان باردار تغییر داد و توصیه نمود که غربالگری باید محدود به زنانی شود که دارای عوامل خطرزایی دیابت بارداری هستند. به ویژه انجمن پیشنهاد نمود که انجام غربالگری برای زنانی که کمتر از 25 سال سن دارند؛ دارای وزن طبیعی هستند و تاریخچه خانوادگی دیابت ندارند، مقرون به صرفه نمی باشد. روشها: تعداد 91 زن باردار در درمانگاه دیابت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در 24 تا 28 هفتگی بارداری، با آزمون گلوکز 50 گرمی تحت غربالگری قرار گرفتند. آزمون تحمل گلوکز سه ساعته تشخیصی نیز برای زنانی که در آزمون غربالگری دارای گلوکز 140 mg/dl≤ بودند انجام گردید. وجود حداقل یکی از عوامل خطرزای دیابت بارداری (پیشنهادی انجمن دیابت آمریکا) یا فقدان هر سه عامل، بر پایه نتایج آزمون غربالگری گلوکز 50 گرمی مورد بررسی قرار گرفت و مدل های مختلفی از ترکیب عوامل خطرزای دیابت بارداری براساس نتایج غربالگری سنجیده شد. یافته ها: تعداد 66 نفر (6.9%) دارای نتایج غربالگری با گلوکز 50 گرمی بودند و 16 نفر (1.75%) نیز در آزمون تشخیصی دارای دیابت بارداری بودند. آزمون غربالگری گلوکز 50 گرمی در 95.3% (61.6 نفر) از افرادی که حداقل یکی از سه عامل خطرزای دیابت بارداری، شامل سن بالاتر از 25 سال، شاخص توده بدن بیشتر یا مساوی 27 kg/m2 یا سابقه خانوادگی دیابت را داشتند و در 27.3% (231 نفر) کسانی که سه عامل خطرزای مذکور را نداشتند، نتیجه غربالگری منفی بود [نسبت شانس 7.03 :(odds ratio)؛ فاصله اطمینان 95%: 2.23-22.21؛ [P<0.0001. نتیجه گیری: غربالگری انتخابی زنان باردار بر پایه عوامل خطرزای دیابت بارداری، در مواردی که با محدودیت امکانات انجام غربالگری همگانی مواجهیم، خواهد توانست بیشتر موارد با آزمون غربالگری مثبت را به درستی شناسایی نماید و در این میان، سن، شاخص توده بدن و سابقه خانوادگی دیابت، عوامل مهمی برای انتخاب افراد هستند.

مقدمه: دیابت یک اپیدمی نهفته و شایع ترین بیماری ناشی از اختلالات متابولیسم شناخته شده است. نقص در دستگاه ایمنی ذاتی و سلولی از مواردی است که پژوهشگران نسبت به رویداد آن در این بیماری اتفاق نظر دارند، از جمله در منابع به دفعات به نقص در سیستم فاگوسیتی اشاره شده که شامل اختلال کموتاگسی، فاگورستوز و کشندگی (Killing) بوده است . با این حال گزارشهای مربوط به اختلال در فرایند انفجار تنفسی سیستم فاگوسیتی، که از مکانیسم های کشندگی آنها است، ضد و نقیض می باشد. هدف از این مطالعه بررسی فرایند انفجار تنفسی سیستم فاگوسیتی، که از مکانیسم های کشندگی آنها است، ضد و نقیض می باشد. هدف از این مطالعه بررسی فرایند انفجار تنفسی نوتروفیل ها و مونوسیت ها در خون محیطی به طور جداگانه و با استفاده از دو محرک (Formyl-met-leu-Phe) و (Phorbol-12,3-myristate acetate) PMA بوده است. روشها: از 36 بیمار دیابتی نوع 2 با میانگین سنی 7±53 سال و 20 فرد سالم با میانگین سنی 5±50 سال، 15 میلی لیتر خون محیطی هپارینه گرفته شد. سلولهای فاگوسیتی (نوتروفیل و مونوسیت) با استفاده از گرادیان غلظتی اختصاصی و کشت سلولی کوتاه مدت، به طور خالص (بیش از 95%) از خون محیطی جدا گردید فرایند انفجار تنفسی نوتروفیل ها و مونوسیت ها به طور جداگانه به کمک آزمون (Nitro blue tetrazolium) نیمه کمی و با استفاده از دو محرکPMA  و fmlp انجام گرفت. یافته ها: پس از تحریک با PMA در نوتروفیل های افراد دیابتی، فعالیت کمتری در فرایند انفجار در مقایسه با گروه شاهد مشاهده شد (P=0.097) همچنین پس از تحریک باfmlp ، نوتروفیل های افراد دیابتی، در مقایسه با گروه شاهد فعالیت کمتری از خود نشان دادند که این تفاوت از لحاظ آماری معنی دار بود (P=0.027) برخلاف نوتروفیل ها، مونوسیت های گروه دیابتی و گروه شاهد، در ارایه پاسخ به محرکها در فرایند انفجار تنفسی تفاوتی نشان ندادند. نتیجه گیری: بر پایه نتایج به دست آمده، به نظر می رسد عدم پاسخ مناسب به محرکها و ناکارآمد بودن فرایند انفجار تنفسی سیستم فاگوسیتی، می تواند زمینه را برای پیدایش، تشدید و تداوم عفونتها در بیماران دیابتی فراهم سازد.

مقدمه: گزارشهایی مبنی بر اثر میدانهای مغناطیسی بر هم ایستایی (homeostasis) قند خون وجود دارد اما هنوز توافق نهایی برای رد یا قبول این گزارشها حاصل نشده است. ما در ادامه بررسیهای قبلی خود، در این مطالعه اثر میدان مغناطیسی ثابت بر قند خون و وزن گیری حیوان آزمایشگاهی را بررسی می کنیم. روشها: بیست و هشت موش ماده جوان سویه BALB/C به طور تصادفی به چهار گروه A، B، C و D تقسیم کردیم. گروه20 A  روز در میدان مغناطیسی ثابت قرار گرفت، گروه20 B  روز در میدان نما قرار گرفت، گروه10 C  روز در میدان مغناطیسی بود و سپس از میدان خارج شد و 10 روز پایانی آزمایش را در خارج از میدان سپری کرد، گروه10 D  روز در میدان نما و سپس 10 روز در خارج میدان نما بود. قدرت القای میدان مغناطیسی 500 گوس بود و به وسیله دو تیغه آهنربای طبیعی ایجاد می شد. میدان نما به وسیله دو تیغه سنگ سیاه که از جهت ظاهری مشابه آهن رباها بودند، ایجاد گردید. طی آزمایش موشها روزانه وزن می شدند و در پایان 20 روز آزمایش، از موشها نمونه خون اخذ و قند آن تعیین می گردید. یافت ها: وزن گیری موشهای چهار گروه یکسان بود. قند خون گروه C از نظر آماری به طور معنی دار از قند خون گروه های B و D کمتربود. تفاوت قند خون بین دیگر گروه ها از نظر آماری معنی دار نبود. نتیجه گیری: با وجودی که در مدت اقامت موشهای آزمایشگاهی در میدان مغناطیسی قند خون آنها تغییر نمی کند، قند خون موشها 10 روز پس از خروج از میدان، از قند خون موشهایی که هرگز در میدان نبوده اند، کمتر است.

هدف: تخمین شیوع آنژین صدری وانفارکتوس قلبی در جمعیت هیپرلیپیدمیک بندر بوشهر با استفاده از پرسشنامه ROSE و تغییرات الکتروکاردیوگرام کدمینه سوتا. روشها: طی یک مطالعه مقطعی 1036 نفر از ساکنان 30-64 ساله شهر مورد بررسی قرار گرفتند. مطالعه از سال 1375 تا 1376 به منظور تعیین شیوع دیابت و عوامل خطرزای کرونری انجام شد. تکمیل پرسشنامه ROSE و ثبت الکتروکاردیوگرام (ECG) با 12 اشتقاق در تمام این افراد انجام شد. تحلیل تغییرات الکتروکاردیوگرام براساس کد مینه سوتا انجام شد. آنژین قطعی درجه 1 و 2 معیار تشخیص آنژین صدری و کد 1.1 مینه سوتا یا تاریخچه بروز سکته قلبی، معیار تشخص انفارکتوس قلبی بود. یافته ها: شیوع خام هیپرکلسترولیمی 47.6% و شیوع همسان شده سنی (age adjusted) هیپرکلسترولمی در زنان 50.3% و در مردان  43.9%بود. میانگین غلظت کلسترول در زنان 204.2±49.5 mg/dl و در مردان 195.0±46.1 mg/dl بود (P=0.003). شیوع آنژین صدری 4.9% بود که پس از تطبیق با سن در مردان 5.6% و در زنان 4.6% به دست آمد. شیوع آنژین صدری در افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی 6.3% و در افرادی که غلظت کلسترول نرمال داشتند 3.6% بود (P<0.05) آنژین صدری با هیپرکلسترولمی در مردان همراهی قوی داشت (P<0.0005). شیوع خام انفارکتوس میوکارد2.5%  بود که پس از تطبیق با سن در زنان 1.6% و در مردان 2.7% محاسبه شد (P<0.05). شیوع انفارکتوس میوکارد در بیمارانی که هیپرکلسترولمی داشتند 4.1% و در افراد با غلظت کلسترول طبیعی 0.9% بود (P<0.05). در تحلیل چند متغیری، انفارکتوس میوکارد با هیپرکلسترولیمی در هر دو جنس همراهی معنی دار داشت (P<0.05). همچنین انفارکتوس میوکارد در هر دو جنس با دیابت و با پرفشاری خون در مردان همراهی داشت (P<0.05). نتیجه گیری: کاهش میانگین کلسترول در جمعیت شهری بندر بوشهر به منظور کاهش شیوع آنژین صدری و انفارکتوس قلبی یک ضرورت است که بدین منظور برنامه ریزی در جهت اصلاح شیوه زندگی در این شهر باید در اولویت قرار گیرد.