پژوهش های ادبی
سال:1395 | دوره:13 | شماره:54 |تعداد مقالات:6

این مقاله که به روش کتابخانه ای و توصیفی تهیه شده، به مطالعه سمبل در سروده های نوجوانانه بیوک ملکی، که در ده دفتر شعری فراهم آمده اند، پرداخته است. بر اساس نتایج این پژوهش بیوک ملکی را باید یک شاعر نمادگرای اجتماعی دانست، چرا که اغلب نمادهای شعر این شاعر درخدمت بیان مسائل اجتماعی و انسانی است. شعر نوجوان بیوک ملکی از نظر تنوع نمادها قابل تقسیم بندی به شش شبکه نمادین است. این شبکه ها به ترتیب بسامد عبارتند از: شبکه های انسانی، کیهانی، رنگی، گیاهی، جانوری و نوری. این تقسیم بندی نشان از توجه ویژه شاعر به تنوع در انتخاب واژگان نمادین دارد. در واقع مقاله حاضر کوششی است در راستای تبیین نمادگرایی بیوک ملکی و تقسیم بندی نماد های متنوع شعری وی و بیان معانی محتمل واژه های نمادین شعر این شاعر و نمایش فراوانی نمادها با درج نمودار.

این مقاله در ابتدا در پی این پرسش، که کدامین عامل از عوامل داستانهای پسامدرنیستی بر تشکیک اثر می افزاید، این ویژگیها را به دو گروه ساختاری و محتوایی تقسیم کرده و عواملی را مورد بازبینی قرار داده است که در زیر مجموعه هر یک از این دو گروه قرار می گیرد و بر مبنای پاسخی که از این پرسش به دست می دهد، یکی از رمانهای معاصر فارسی یعنی رمان «هیس» اثر محمد رضا کاتب را مورد بررسی موردی قرار داده است و به تبیین این نکته پرداخته که این رمان به عنوان رمان پست مدرن با استفاده از کدام یک از این عوامل به عدم قطعیت و شک برانگیزی در خود دامن زده و چه چیزی رمان را به سمت تشکیک پسامدرنیستی سوق داده است به طوری که دستیابی به روایتی واحد از آن غیر ممکن است.

در این مقاله بر اساس خوانش پساساختارگرایانه به تجزیه و تحلیل رمان شوهر آهو خانم اثر علی محمد افغانی پرداخته شده است. و اینکه هریک از عناصر داستانی اصلی، نماد و نماینده کدام گفتمان حاکم در داستان هستند. این رمان بشدت تحت تاثیر گفتمان مردم سالار قرار دارد و زن آرمانی داستان، فاقد وجهه اجتماعی فعال و پویاست و به همین دلیل ایدئولوژی مسلط بر رمان، تجاوز و تخطی نیروهای نوگرا را مطلقا برنمی تابد، بنابراین فرد خاطی را سرکوب می کند و از وی شخصیتی لاابالی، افسونگر و در نهایت، عنصری ضد اجتماعی می سازد و جایگاه وی را تا سطح کنشگر «ضد قهرمان» تنزل می دهد.

یافته های مقاله نشان می دهد فیلمنامه داستانی، فیلمنامه به زبان ساده است. کلمه داستانی علاوه بر اینکه آن را در برابر فیلمنامه های نما به نما قرار می دهد، که بر چگونگی حرکت دوربین مبتنی است، به عناصر روایی در آن اشاره دارد. این گونه ادبی تفاوت دهگانه با رمان، و با فیلمنامه های مستند و پویانمایی نیز تفاوتهایی دارد. عناصر روایی فیلمنامه داستانی چهار نظام دارد: 1-نظام کنش (کنش شخصیت، کنش طرح مکان و زمان و کنش جابه جایی پیوند دو مکان) 2- نظام رفتارهای غیرکلامی شخصیتها 3-نظام آوا 4-نظام موسیقی. برای دریافت این نظمها از سه فیلمنامه داستانی کودک گردآمده دهه شصت، فیلمنامه داستانی آرزوهای کوچک بررسی می شود.

این پژوهش می کوشد مبانی نظری نگارگری ایرانی را در بوف کور بازجوید تا نقاشی ایرانی را در کنار دیگر خاستگاه های داخلی و خارجی به عنوان یکی از سرچشمه های این رمان معرفی کند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای است. نتایج این جستار نشان داد که صادق هدایت با آشنایی به ویژگیهای نگارگری، بیان مدرنیستی اثر خویش را تا حد زیادی بر مبانی این هنر استوار کرده است. ویژگیهای روان-داستانی، واقعیت گریزی، چندروایتی، شخصیت پردازی نوعی و پرده برداری از زمان و مکان که از مبانی اساسی نقاشی ایرانی است، بنیانهای رمان بوف کور نیز به شمار می رود، ضمن اینکه صحنه کلیدی بوف کور یعنی پیر و پریچهر، خود مجلس رایجی در تاریخ نگارگری است که عناصر آن مانند گل نیلوفر، آب، درخت سرو و دیگر موارد از جانب دیگر، نوعی همبستگی نمادپردازانه میان این رمان و نقاشی ایرانی ایجاد می کند.

این جستار بر آن است تا به بررسی تکرار و انواع آن در غزلهای فخرالدین ابراهیم عراقی بپردازد. فرضیه این پژوهش این است که تکرار یکی از ویژگیهای سبکی غزلهای فخرالدین ابراهیم عراقی است. نگارندگان مقاله پیش رو به منظور اثبات فرضیه خود، با بهره گیری از شیوه استقرایی، انواع تکرار را در غزلیات عراقی استخراج کرده، به بحث، بررسی و طبقه بندی داده های استقرا پرداخته اند. نتیجه پژوهش بیانگر این است که انواع تکرار در غزلهای فخر الدین ابراهیم عراقی عبارت است از: تکرار آوایی یعنی تکرار در سطح واج و هجا که عامترین نوع تکرار به شمار می رود و بخشی از آن در وزن عروضی نمود می یابد. تکرار واژگانی یعنی تکرار واژه، پیواژ، گروه یا جمله که موجب تقویت موسیقی بیرونی (ردیف و قافیه) و موسیقی درونی (انواع صنایع بدیعی) شعر می شود. تکرار نحوی یعنی تکرار ساخت دستوری که چون در بیشتر مواقع با موازنه و ترصیع همراه است، موسیقی درونی شعر را غنی تر می کند و هر قرینه دستوری، مضمون یا تصویر قرینه (قراین) دیگر خویش را برجسته تر می سازد. تکرار معنایی یعنی تکرار کلماتی که در محور جانشینی می تواند به جای یکدیگر به کار رود. عراقی از این شیوه برای برجسته تر کردن اندیشه یا تصویر مرکزی غزلیات خویش بهره می برد و گاه نیز به یاری این ترفند، بار القایی و تصویری بعضی واژگان را دو چندان می کند.